PODSYSTEM DOSTĘPU BEZPRZEWODOWEGO - POTENCJAŁ I PERSPEKTYWY

PODSYSTEM DOSTĘPU BEZPRZEWODOWEGO - POTENCJAŁ I PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA NA RZECZ SYSTEMÓW WSPARCIA DOWODZENIA ppłk dr inż. Paweł KANIEWSKI, p.kaniewski@wil.waw.pl kpt. mgr inż. Janusz ROMANIK, j.romanik@wil.waw.pl mgr inż. Edward GOLAN, e.golan@wil.waw.pl, WOJSKOWY INSTYTUT ŁĄCZNOŚCI ul. Warszawska 22 A, 05-130 ZEGRZE ZAKŁAD RADIOKOMUNIKACJI I WALKI ELEKTRONICZNEJ W pracy zaprezentowano bezprzewodowy szerokopasmowy system łączności do zastosowań militarnych, opracowany w ramach projektu Krokus-2000. Na wstępie referatu pokrótce przedstawiono zmieniające się wymagania w zakresie systemów łączności w związku z koniecznością przetwarzania i przesyłania dużych ilości informacji oraz dokonano oceny systemów i urządzeń mogących sprostać tym wymaganiom. Jednym z nich może być system łączności bezprzewodowej oparty na standardzie IEEE 802., który został dostosowany do wymagań wojskowych. Zaprezentowano przyjęte rozwiązanie akcentując uzyskaną funkcjonalność i nowe możliwości. Przedstawiono wyniki poligonowych testów zasięgowych oraz badań laboratoryjnych, wydajnościowych i odpornościowych. W ostatnim rozdziale zamieszczono dwa przykłady implementacji, pierwszy jako element podsystemu łączności w systemie rozpoznawczo-zakłócającym, drugi - jako środek łączności zapewniający dowiązanie do Zintegrowanego Węzła Łączności świadczącego m.in. usługę radiodostępu abonentom sieci ch pola walki KF i UKF. 1. WSTĘP Systemy wsparcia dowodzenia oraz systemy rozpoznania pola walki w celu skutecznej pracy wymagają szybkiego przetworzenia i przesłania dużych ilości informacji, co staje się poważnym wyzwaniem dla systemów łączności. Ocenia się obecnie, że jedynie szerokopasmowe systemy łączności mogą sprostać tym wymaganiom, ponieważ zapewniają łącza o dużej przepustowości, dzięki czemu możliwe jest szybkie przesyłane dużych ilości danych. Zaletą takich systemów jest zapewnienie różnorodności oferowanych usług oraz gwarantowany poziom ich jakości. Z uwagi na fakt, że dane są przesłane na duże odległości, systemy łączności muszą zapewnić wymagany zasięg łączności, co determinuje użycie środków bezprzewodowych. Bardzo często w takim przypadku są stosowane radiolinie, które zapewniają użytkownikom stabilne łącza o dużej przepływności. Niemniej jednak ograniczeniem systemów radioliniowych jest konieczność stosowania wysokich masztów i anten o kierunkowej charakterystyce promieniowania, co znacznie pogarsza mobilność systemu. Innym środkiem bezprzewodowym mogłyby być radiostacje szerokopasmowe. Jednak do oceny możliwości ich wykorzystania w systemach taktycznych niezbędne jest wykonanie szczegółowych testów obejmujących m.in. zapewniane zasięgi łączności oraz przepływności. Od pewnego czas dostępne są na rynku urządzenia systemu WiMAX. Testy wykonane w Wojskowym Instytucie Łączności w 2009r. potwierdziły, że jest to rozwiązanie obiecujące i przyszłościowe, oferujące wiele możliwości w zakresie wsparcia jakości usług i zarządzania zasobami sieci. Pewnym ograniczeniem testowanych urządzeń był brak elastyczności w zakresie ich konfiguracji i wynikająca stąd sztywność architektury. Do poprawnego działania systemu wymagane były dwa typy urządzeń: stacja dostępowa i stacja kliencka, przy czym przeznaczenie urządzeń było jednoznacznie zdeterminowane i niemożliwe do zmiany. Warto jednak zaznaczyć, że standard WiMAX jest nadal rozwijany i obecnie trwają prace nad jego nową wersją wspierającą mobilność. Alternatywą dla wyżej wymienionych urządzeń może być wykorzystanie rozwiązania komercyjnego, powszechnie znanej i stosowanej technologii WLAN, ale poprzedzone wcześniejszą adaptacją do wymagań wojskowych, obejmującą m.in.: zakres częstotliwości pracy, zasięg łączności determinowany przez maksymalną moc promieniowania, wysokość zawieszenia anten i ich charakterystykę kierunkowości, mechanizmy bezpieczeństwa, odporność na działanie czynników klimatycznych i mechanicznych, odporność na działanie silnych pól elektromagnetycznych, szybkość rozwijania (przygotowania do pracy),

uniwersalność urządzeń i elastyczność ich konfiguracji. Przedstawiony powyżej zakres adaptacji jest niezbędny do zapewnienia efektywnej i bezpiecznej pracy systemu, co należy szczególnie podkreślić w odniesieniu do prób zastosowania typowych rozwiązań komercyjnych WLAN w sieciach wojskowych. W Wojskowym Instytucie Łączności opracowano Podsystem Dostępu Bezprzewodowego (), będący modyfikacją rozwiązania komercyjnego, który jednak miał nieszczęście powstawać w ramach projektu pt. Szerokopasmowy System Łączności WLąd KROKUS-2000. Projekt prowadzony był przez kilka lat, ale pomimo tego, że jego realizacja zakończyła się terminowo i uzyskano pozytywne wyniki Badań Państwowych, nie został on wdrożony do Sił Zbrojnych RP. Jednak zarówno zespół badawczy jak i Komisja Badań Państwowych zauważyła potencjał i możliwości oferowane przez. W Protokole Końcowym Badań Państwowych Szerokopasmowego Systemu Łączności Wląd KROKUS-2000 z dnia 30.06.2006r. napisano: "Z uwagi na elastyczność i łatwość tworzenia sieci WLAN - Gestor, Użytkownik oraz DPZ MON w porozumieniu z właściwą Służbą Ochrony Państwa - powinien rozważyć możliwość wyposażenia eksploatowanych WD i aparatowni łączności w punkty dostępu bezprzewodowego opracowane w ramach pracy KROKUS-2000, co umożliwi szybkie (bezprzewodowe) dowiązanie WD do węzłów łączności, po wprowadzeniu na wyposażenie SZ RP". Należy podkreślić, że przeszedł cykl badań laboratoryjnych w zakresie wydajności (pomiary przepływności dla użytkownika), odporności na oddziaływanie czynników środowiskowych i silnych pól elektromagnetycznych oraz cykl badań poligonowych obejmujących sprawdzenia funkcjonalne i zasięgowe. Na tej podstawie może być traktowany jako rozwiązanie sprawdzone, zapewniające szybkie rozwinięcie sieci dostępowej. Obecnie, z uwagi na oferowane zasięgi łączności i przepływności oraz gwarantowaną odporność urządzeń na czynniki środowiskowe i zakłócenia elektromagnetyczne, jest wdrażany do wojska w ramach Zautomatyzowanego Systemu Rozpoznawczo-Zakłócającego KAKTUS, gdzie pełni rolę podstawowego środka łączności w module taktycznym. Ponadto, jest stosowany jako jeden ze środków łączności Zintegrowanego Węzła Łączności TURKUS, opracowanego w Wojskowym Instytucie Łączności na potrzeby misji pokojowych, humanitarnych oraz PKW. Zakłada się, że dzięki zapewniona zostanie możliwość szybkiego rozwinięcia sieci dostępowej w ramach wozu oraz łatwość dowiązania do niego grup użytkowników. 2. ARCHITEKTURA I MOŻLIWOŚCI OFEROWANE PRZEZ został opracowany zgodnie z zasadą COST czyli z wykorzystaniem urządzeń komercyjnych, ale dostosowanych do potrzeb i wymagań wojskowych, w tym odporności na oddziaływanie czynników środowiskowych i odporności na działanie silnych pól elektromagnetycznych. może pracować w dwóch zakresach częstotliwości: w pierwszym, wówczas jest kompatybilny z komercyjnymi urządzeniami przenośnymi wyposażonymi w karty WLAN i może realizować funkcje punktu dostępowego działającego w ramach stanowiska dowodzenia lub bazy, w drugim, wówczas system pracuje w wojskowym zharmonizowanym paśmie NATO typu I. W tym zakresie zapewniane są znacznie większe zasięgi łączności, przez co możliwe jest dowiązanie grupy odległych obiektów. jest szerokopasmowym systemem łączności umożliwiającym rozwinięcie sieci bezprzewodowych integrujących elementy stanowisk dowodzenia lub zapewniających pokrycie wybranych obszarów lokalną siecią dostępową. W szczególności, może być stosowany w sieciach wykorzystujących protokół IP do zapewnienia: łączności w obrębie stanowiska dowodzenia podczas jego rozwijania, bezprzewodowej integracji sieci lokalnych stanowiska dowodzenia, realizacji bezpośredniego dostępu do zasobów sieci osobom funkcyjnym znajdującym się w obszarze węzła łączności stanowiska dowodzenia, bezprzewodowego dowiązania dedykowanej grupy użytkowników, obiektów, wozów dowodzenia do stacjonarnych lub polowych węzłów łączności. System jest prosty w konfiguracji, a same urządzenia posiadają niewielkie gabaryty, przez co zapewniają łatwe i szybkie rozwinięcie. Atutem rozwiązania jest jego elastyczność - elementy mogą być montowane na masztach (tych samych, na których znajdują się anteny radiolinii, namiernika radiowego, itp.) lub na niewielkich wysięgnikach mocowanych na pojazdach, Rys. 1. Uruchomienie modułu radiowego jest proste, a niezbędne do tego dane można zapisać w pliku. Raz skonfigurowany poprawnie moduł wystarczy

podłączyć do zasilania, aby automatycznie rozpoczął pracę. Rekonfiguracja urządzenia polega na wczytaniu odpowiedniego pliku konfiguracyjnego. Inną zaletą jest jego duża funkcjonalność, którą uzyskano dzięki zastosowaniu dwóch niezależnych interfejsów ch. Każdy z nich może pracować w innym zakresie, kanale i podsieci lub obsługiwać inną grupę użytkowników zgodnie z ich lokalizacją. Każdy interfejs może być skonfigurowany do pracy jako: stacja dostępowa, punkt kliencki, element mostu bezprzewodowego. Dzięki takiemu rozwiązaniu, dysponując jednym modułem m można jednocześnie zapewniać dostęp bezprzewodowy dla grupy użytkowników w ramach stanowiska oraz dowiązanie tego stanowiska do sieci rozległej. Rys. 1. i antena umieszczone na maszcie namiernika radiowego Zastosowanie anten sektorowych umieszczonych na maszcie o wysokości ok. 20m i zapewnienie wolnej od przeszkód I strefy Fresnela, gwarantuje zasięgi łączności wynoszące ponad 10km. Zapewniane szybkości transmisji rzędu od kilkuset kb/s do kilku Mb/s (Tab. 2) umożliwiają jednoczesną realizację usług transmisji danych, głosu i wideo. 3. WYNIKI TESTÓW 3.1 Odporność na oddziaływanie czynników środowiskowych Parametry klimatyczno-mechaniczne urządzeń składowych odpowiadają wymaganiom militarnym, co zostało potwierdzone badaniami odporności całkowitej na oddziaływanie czynników środowiskowych (klimatycznych i mechanicznych) przeprowadzonymi w akredytowanym laboratorium badań środowiskowych. 3.2 Odporność na oddziaływanie silnych pól elektromagnetycznych Konstrukcja urządzeń składowych zapewnia odporność na oddziaływanie zakłóceń elektromagnetycznych. Badania przeprowadzone w akredytowanym laboratorium kompatybilności elektromagnetycznej wykazały, że podczas pracy w drugim zakresie częstotliwości (przeznaczonym do pracy na dużych odległościach) przy oddziaływaniu silnego pola elektromagnetycznego, w całym badanym zakresie sygnałów zakłócających nie stwierdzono utraty łącza lub niestabilności jego działania. 3.3 Wyniki testów zasięgowych Badania zasięgowe dla zakresu pierwszego i drugiego przeprowadzono w warunkach poligonowych na północ od Warszawy, w terenie podmiejskim lekko pofałdowanym o luźnej zabudowie i średnim zalesieniu z wykorzystaniem elementów pokazanych na Rys. 2. Wyniki przedstawiono w Tab. 1. Podczas prowadzenia badań anteny były umieszczone na masztach o wysokości ok. 20m. Badania wykonywano w układzie mostu bezprzewodowego (układ pracy punkt-punkt), Rys.3. W trakcie wykonywania badań zasięgowych dla każdej odległości testowej sprawdzano: jakość łącza radiowego: poziom odbieranego sygnału i poziom zakłóceń, szybkość nadawania i odbioru danych przez urządzenia radiowe, możliwość i jakość transmisji danych, możliwość i jakość transmisji obrazu.

Rys. 2. Fizyczne rozmieszczenie elementów podczas testów zasięgowych Serwer FTP Klient FTP Konfiguracja Zarządzanie Monitorowanie łącza radiowego Rys. 3. Uproszczony schemat stosowany podczas testów zasięgowych Ponieważ urządzenia radiowe pracowały jako skojarzone pary, możliwe było odczytanie parametrów łącza w obydwóch kierunkach, czyli dla obydwóch modułów ch, umownie oznaczonych w Tab.1. jako moduły nr 1 i nr 2. Tab. 1. Zasięgi łączności Numer skojarzonego modułu Poziom sygnału [dbm] Poziom zakłóceń [dbm] SNR [db] Szybkość transmisji [Mbit/s] odległość 8,5km 1-65 -83 18 2-65 -85 20 odległość km 1-76 -86 10 2-71 -83 12 odległość 15km 1-82 -86 4 2 / 2-79 -82 3 2 / Uwaga: Wytłuszczoną czcionką zaznaczono wyniki uzyskane dla typowych odległości na jakich pracuje system.

Uzyskane zasięgi dla drugiego zakresu częstotliwości to: maksymalny 15km, w warunkach wolnej od przeszkód I strefy Fresnela, gwarantowany 10 km (I strefa Fresnela wolna od przeszkód w 60%). Uzyskane zasięgi dla pierwszego zakresu częstotliwości to: 5km w warunkach całkowicie wolnej od przeszkód I strefy Fresnela, 3 km w przypadku wolnej w 60% I strefy Fresnela. 3.4 Wyniki testów przepływności Dla oceny wydajności systemu wykonano badania przepływności w zależności od warunków panujących w kanale m. Badanie przeprowadzono z wykorzystaniem tłumika regulowanego w układach, których uproszczone schematy przedstawiono na Rys. 4. (most z jednym przęsłem), Rys. 5 (most z dwoma przęsłami) i Rys. 6. (most z trzema przęsłami). Zastosowany tłumik regulowany umożliwiał degradację parametrów łącza między wybranymi modułami mi. Między pozostałymi urządzeniami mi zapewniono warunki odzwierciedlające te, które uzyskano w czasie testów zasięgowych dla typowej odległości pracy systemu (Tab. 1.). W trakcie wykonywania testów przepływności monitorowano parametry pracy interfejsów pary urządzeń ch, między którymi znajdował się tłumik regulowany. Serwer FTP Tłumik regulowany Klient FTP Rys. 4. Układ stosowany do testów przepływności - most z jednym przęsłem Serwer FTP Tłumik regulowany Klient FTP Rys. 5. Układ stosowany do testów przepływności - most z dwoma przęsłem Serwer FTP Tłumik regulowany Klient FTP Rys. 6. Układ stosowany do testów przepływności - układ most z trzema przęsłami Wyniki pomiaru dla różnych układów pracy zaprezentowano w Tab. 2, gdzie oprócz zmierzonej przepływności użytkowej zawarto szybkości z jakimi pracowały urządzenia radiowe. Analizując wyniki testów przepływności należy zwrócić uwagę na fakt, że w praktyce urządzenia będą pracowały w układzie mostu z jednym lub dwoma przęsłami (np. w systemie KAKTUS). Wytłuszczoną czcionką zaznaczono parametry uzyskiwane dla najbardziej typowych odległości rozwinięcia. Przyjmując warunki odzwierciedlające pracę na odległości 10km i stosując układ mostu z jednym przęsłem, system zapewnia szybkość transmisji 4,8Mb/s ocenianą z punktu widzenia użytkownika końcowego. Pogorszenie jakości łącza (transmisja w kanale m z szybkością Mb/s) powoduje, że użytkownikowi końcowemu zapewniana jest szybkość transmisji 2.0Mb/s. W przypadku mostu z dwoma przęsłami, szybkość w warunkach optymalnych wynosi 4,6Mb/s. Pogorszenie jakości łącza (transmisja w kanale m z szybkością Mb/s) powoduje, że użytkownikowi końcowemu zapewniana jest szybkość transmisji 1.6Mb/s.

Tab. 2. Przepływności zapewniane użytkownikowi Tx-rate [Mbit/s] Rx-rate [Mbit/s] Przepływność [Mb/s] Układ mostu 4,8 0,8 1 przęsło 4,6 1,6 0,5 2 przęsła 1,0 0,6-3 przęsła Oznaczenia stosowane w tabeli: Tx-rate - zmierzona dla interfejsu radiowego szybkość nadawania odczytana przy pomocy dedykowanego Monitora. Rx-rate - zmierzona dla interfejsu radiowego szybkość odbioru odczytana przy pomocy dedykowanego Monitora. był również testowany w ramach Badań Kwalifikacyjnych Zautomatyzowanego Systemu Rozpoznawczo-Zakłócającego kryptonim KAKTUS. Sprawdzano zasięgi łączności, możliwość i jakość realizacji usługi VoIP, efektywność transmisji danych oraz współpracę aplikacji specjalistycznych. W czasie testów, zgodnie z zatwierdzonym programem badań, zapewniono typowe warunki pracy w module taktycznym systemu KAKTUS: obiekty były oddalone na odległość około 10km a wysokość zawieszenia anten wynosiła 20m. Wszystkie testy zakończyły się wynikiem pozytywnym bez uwag. 4. PRZYKŁADY WYKORZYSTANIA 4.1 w module taktycznym Zautomatyzowanego Systemu Rozpoznawczo-Zakłócającego kryptonim KAKTUS System KAKTUS jest nowoczesnym, w pełni zautomatyzowanym systemem walki elektronicznej, bazującym na najnowszych urządzeniach specjalistycznych zapewniających szybkie oraz skuteczne rozpoznanie i zakłócania emisji ch. System składa się z modułu operacyjnego oraz dwóch modułów taktycznych. Każdy z modułów taktycznych jest przeznaczony do prowadzenia walki elektronicznej na obszarze działań taktycznych. Do jego podstawowych zadań należą: wykrywanie, śledzenie i przechwyt sygnałów, namierzanie źródeł emisji, analiza techniczna odebranych sygnałów, ocena operacyjna oraz zakłócanie radiowe w zakresach HF, VHF, UHF. Głównym obiektem modułu taktycznego jest Wóz Dowodzenia Walką Elektroniczną (WD WE ZT), który odpowiada za dowodzenie i kierowanie pracą podległych obiektów i podsystemów za pomocą zautomatyzowanej wymiany komend i meldunków. W skład modułu taktycznego wchodzą n/w elementy wymagające zapewnienia łączności: Wóz Dowodzenia Walką Elektroniczną - 1 szt. Namiernik Radiowy (NR HF/VHF/UHF ZT) - 3 szt. Stacja Zakłóceń (SZ HF ZT) - 1 szt. Stacja Zakłóceń (SZ VHF/UHF ZT) - 1 szt. Aparatownia Radioodbiorcza (ARO KU) - 1 szt. WD WE ZT pełni w systemie podwójną rolę, tzn. oprócz sterowania działaniem obiektów modułu realizuje funkcje Namiernika Radiowego. Przykładowe rozwinięcie modułu taktycznego systemu KAKTUS przedstawiono na Rys. 7. jest stosowany jako podstawowy środek łączności między WD WE ZT i Namiernikami Radiowymi. Do WD WE ZT dowiązują się bezpośrednio dwa sąsiednie namierniki radiowe NR ZT 1 oraz NR ZT 2. Natomiast NR ZT 3 dowiązuje się do WD WE ZT pośrednio poprzez NR ZT 2, tworząc układ tzw. mostu z dwoma przęsłami. W takim układzie stosowane są anteny sektorowe, przez co nie wymaga się ich precyzyjnego kierunkowania, natomiast zapewniona jest duża elastyczność wyboru lokalizacji obiektów.

Rys. 7. Warianty dowiązania Namierników Radiowych do WD WE ZT Przykładowe dowiązanie Stacji Zakłóceń zostało zaprezentowane na Rys. 8. Stacje Zakłóceń mogą dowiązać się bezpośrednio do WD WE ZT, a jeśli jest to niemożliwe ze względów terenowych, wówczas mogą dowiązać się pośrednio poprzez dowolny Namiernik Radiowy. Rys. 8. Warianty dowiązania Stacji Zakłóceń do WD WE ZT Jako alternatywne środki łączności dla realizacji usług transmisji danych i głosu stosowane są radiostacje pokładowe UKF będące jednocześnie podstawowym środkiem łączności w czasie przemieszczania.

Rys. 9. Elementy rozwinięte na obiektach systemu KAKTUS (Namiernik Radiowy) oraz anteny i fidery antenowe umieszczone są na stałe na maszcie. W razie potrzeby, przed podniesieniem masztu można łatwo dokonać korekcji ustawienia anten uwzględniającej orientację transportera. Dzięki swej sektorowej charakterystyce kierunkowości zapewniają duży zysk kierunkowy ale jednocześnie nie są wrażliwe na niewielkie kołysanie masztu. Po uprzednim skonfigurowaniu modułów ch pracują one automatycznie po włączeniu zasilania. Kabel sygnałowo-zasilający rozwijany jest automatycznie podczas wysuwania masztu. Po złożeniu masztu na czas transportu nie są wymagane żadne czynności obsługowe elementów. po uruchomieniu zapewnia możliwość sprawdzenia: poprawności jego działania w ramach obiektu łączności z innymi obiektami dowiązanymi przez. Sprawdzenie poprawności działania i ustawień konfiguracyjnych można wykonać w prosty sposób za pomocą przeglądarki stron WWW, po wpisaniu adresu IP urządzenia oraz wybierając opcję Link Test umożliwiającą: identyfikację skojarzonych modułów ch poprzez adres MAC i przypisaną nazwę w systemie, odczyt parametrów ch dla lokalnego i skojarzonego modułu. 4.2 Wykorzystanie w ramach Zintegrowanego Węzła Łączności TURKUS Zintegrowany Węzeł Łączności TURKUS jest przewidziany do: wykorzystania na czas prowadzenia działań podczas misji pokojowych i humanitarnych, realizacji zadań reagowania kryzysowego (np. klęski żywiołowe), utrzymania łączności z grupami rekonesansowymi i patrolowymi, zapewnienie pracy grup operacyjnych w pierwszym etapie funkcjonowania stanowiska dowodzenia. zapewnienie ciągłości dowodzenia w czasie zmiany położenia stanowisk dowodzenia. Wóz dostępowo-transmisyjny posiada możliwość samodzielnego obsługiwania małego stanowiska dowodzenia (WSD, PSD) poprzez zapewnienie dostępu użytkownikom oraz dowiązanie do innych węzłów łączności w sieci. Wozy dostępowe obsługujące poszczególne centra funkcjonalne dużych stanowisk dowodzenia mogą być powiązane ze sobą poprzez.

Rys. 10. Interfejsy i media transmisyjne Zintegrowanego Węzła Łączności TURKUS Każdy ZWŁ TURKUS jest wyposażony w dwa zestawy. Jeden zestaw rozwijany jest w ramach wozu, natomiast drugi zestaw, pracujący jako skojarzona para, jest przeznaczony do dowiązania pojedynczych lub grupy obiektów nie wyposażonych w, np. aktualnie stosowane polowe aparatownie łączności, grupy osób funkcyjnych pracujących w namiocie sztabowym. W takim przypadku, drugi zestaw jest montowany na specjalnym wysięgniku. Zestaw ten posiada możliwość zasilania z sieci 230V lub z sieci pokładowej 27V. Wymagane jest, aby istniała możliwość podłączenia modułu do sieci LAN. Dzięki niewielkim rozmiarom urządzeń istnieje możliwość ich umieszczenia w przedziale agregatowym wozu na czas transportu, Rys.. Jeśli urządzenia zostaną wcześniej odpowiednio skonfigurowane, wówczas nie wymagają specjalnego przygotowania ale pracują natychmiast po włączeniu zasilania. Stan pracy urządzeń może być monitorowany na bieżąco za pomocą dowolnego terminala pracującego w tej samej sieci LAN, np. z komputera pokładowego. Z tego samego terminala można wykonać rekonfigurację urządzeń lub sterować ich pracą. Rys.. Zintegrowany Węzeł Łączności - widok przedziału agregatowego po lewej stronie i przedziału łączności po prawej stronie

Przykładowy sposób wykorzystania w ramach ZWŁ TURKUS przedstawiono na Rys. 12. będzie zwykle rozwijany na tym samym maszcie, na którym rozwijane są anteny radiolinii. Wykorzystując zaletę, polegającą na zastosowaniu dwóch niezależnych interfejsów ch, możliwe jest stworzenie dwóch odrębnych relacji łączności z wykorzystaniem jednego modułu. Dzięki takiemu rozwiązaniu, dysponując jednym modułem m można jednocześnie zapewniać dostęp bezprzewodowy dla grupy użytkowników w ramach stanowiska oraz dowiązanie tego stanowiska do sieci rozległej lub do innego stanowiska, Rys. 12. Rys. 12. Rozwinięcie na potrzeby zapewnienia dostępu radiowego na stanowiskach oraz integracji stanowisk W sytuacji przedstawionej na Rys. 12, każde ze stanowisk dowodzenia dysponuje jednym modułem. Interfejs pracujący w paśmie pierwszym jest skonfigurowany tak, aby zapewnić w ramach stanowiska dostęp bezprzewodowy abonentom posiadającym komercyjne urządzenia przenośne wyposażone w karty WLAN. Zasięg łączności wynosi w tym przypadku kilkaset metrów (zwykle do 300m). Drugi interfejs, pracując w paśmie NATO typu I, jest skonfigurowany w trybie mostu bezprzewodowego zapewniając dowiązanie odległych Stanowisk Dowodzenia. W typowych warunkach gwarantowany zasięg łączności wynosi 10km. 4.3 Inne możliwości wykorzystania Dzięki elastyczności konfiguracji i dużym szybkościom transmisji danych, może być stosowany jako podstawowy system łączności lub jako jego uzupełnienie. Niewielkie gabaryty sprawiają, że elementy systemu (moduł i anteny ) mogą być umieszczone na tych samych masztach, na których znajdują się anteny radiolinii lub radiostacji, Rys. 13. Zdjęcie po lewej stronie przedstawia maszt, na którym znajdują się dwie anteny radioliniowe zapewniające dowiązanie aparatowni na dwóch kierunkach. Zastosowane dodatkowo elementy mogą w tym przypadku rozszerzyć obszar działania sieci, np. realizując dowiązanie aparatowni na innych kierunkach przy zapewnieniu nieco mniejszych odległości, ale dużych szybkości transmisji. Zdjęcie środkowe przedstawia typową polową aparatownię łączności, która po dojechaniu na miejsce rozwinięcia ma natychmiast zapewniony dostęp bezprzewodowy po uruchomieniu (podniesienie wysięgnika z elementami i włączenie zasilania). Zdjęcie po prawej stronie przedstawia fragment masztu, na którym znajdują się anteny Radiowego Punktu Dostępowego UKF (RPD UKF). Zadaniem RPD UKF jest zapewnienie abonentom m dostępu do sieci szkieletowej lub do węzła łączności. Ponieważ środki radiowe ze względów bezpieczeństwa pracują w znacznym oddaleniu od węzłów łączności stanowisk dowodzenia (kilka kilometrów), zatem należy je dowiązać bezprzewodowo. W tym wypadku zapewnia łącze szerokopasmowe między RPD UKF i węzłem łączności.

Rys. 13. Rozwinięcie na potrzeby zapewnienia dostępu radiowego na stanowiskach oraz integracji stanowisk 5. PODSUMOWANIE W artykule przedstawiono aktualne i potencjalne możliwości i warianty wykorzystania na potrzeby systemów wsparcia dowodzenia oraz systemów rozpoznania pola walki. Główne zalety przemawiające na korzyść przyjętego rozwiązania przedstawiono poniżej: pracuje w paśmie wojskowym, w odróżnieniu od typowych rozwiązań komercyjnych. zakres częstotliwości poza pasmem zakłócania systemów WE. elastyczność architektury (urządzenia są wielofunkcyjne, zaś w przypadku innych rozwiązań zwykle dedykowane, np. punkty dostępowe, stacje klienckie). możliwość pracy w trybie punkt-punkt (most z 1, 2 lub 3 przęsłami). urządzenia spełniają wymagania środowiskowe (klimatyczne i mechaniczne). urządzenia są odporne na oddziaływanie silnych pól elektromagnetycznych. Przy pracy w drugim zakresie częstotliwości zapewnia zasięgi łączności wyraźnie większe niż w przypadku radiostacji szerokopasmowych. Zasięg łączności jest wprawdzie mniejszy (około dwukrotnie) niż dla radiolinii, jednak satysfakcjonujący w pewnych zastosowaniach. Należy pokreślić, że urządzenia są kilkakrotnie tańsze niż radiolinie lub radiostacje szerokopasmowe. Uzyskiwane szybkości transmisji są znacznie większe niż dla radiostacji szerokopasmowych czy też dla radiostacji UKF i to bez względu na wysokość zawieszenia ich anten. Szybkości transmisji oceniane z punktu widzenia użytkownika są porównywalne w tymi, które zapewniają radiolinie eksploatowane w SZ RP. System jest łatwy w rozwijaniu i elastyczny w konfiguracji, a niewielkie rozmiary urządzeń pozwalają na ich zamontowanie na tych samych masztach, na których pracują anteny np. Namierników Radiowych, Stacji Zakłóceń, radiostacji lub radiolinii. 6. LITERATURA 1. K. Kosmowski, J. Romanik, B. Grochowina, Zastosowanie sieci bezprzewodowych w wojskowych systemach łączności, Przegląd Telekomunikacyjny 12/2006. 2. J. Romanik, E. Golan, B. Grochowina, Bezprzewodowe sieci WLAN w systemach specjalnych wybrane aspekty zastosowania, KKRRiT 2008, Wrocław. 3. J. Romanik, K. Kosmowski, B. Grochowina, E. Golan "Adaptacja rozwiązań COTS 802. na potrzeby zautomatyzowanych systemów dowodzenia" Konferencja Automatyzacja Dowodzenia 2008.