Giełda Papierów Wartościowych wprowadzenie Beata Kacprzyk, GPW
2 Giełda Skarb Państwa RYNEK. GIEŁDOWY SPRZEDAJĄCY KUPUJĄCY Spółka krajowa Spółka zagraniczna Spółka Akcjonariusze Akcjonariusze Akcjonariusz Spółki Spółki Spółki Inwestor zagraniczny Inwestor krajowy Inwestor Inwestor krajowy Fundusz Private Equity Fundusz VC Business Angel B I U R A M A K L E R S K I E Banki, firmy Fundusze inwestycyjne 2 Inwestor krajowy Inwestor krajowy Inwestor zagraniczny Inwestor zagraniczny Inwestor Fundusze emerytalne Inwestor krajowy Inwestor krajowy
STRUKTURA POLSKIEGO RYNKU KAPITAŁOWEGO KDPW (operacje na papierach, deponowanie papierów wartościowych) Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) KDPW_CCP (rozliczenia) Giełda Papierów Wartościowych (GPW) Bank Rozliczeniowy (NBP) BondSpot S.A. Biura maklerskie / Członkowie Giełdy Członkowie KDPW Członkowie krajowi Członkowie zdalni (zagraniczni) 3 3
GIEŁDA TO NIE TYLKO MIEJSCE HANDLU koncentracja popytu i podaży barometr gospodarki sposób prywatyzacji przedsiębiorstw sprzedaż akcji państwowych firm prywatnym inwestorom pozyskiwanie i alokacja kapitału (emisja akcji, emisja obligacji) wycena kapitału / wycena firm zróżnicowanie form oszczędzania realizacja różnych strategii inwestycyjnych a tym samym dywersyfikacja ryzyka inwestycyjnego spółka giełdowa przyszły hipermarket finansowy, giełda energii, węgla, gazu?... Warszawa jako regionalne centrum finansowe. Giełda mechanizmem finansowania rozwoju gospodarki 4 4
SESJE GIEŁDOWE Sesje giełdowe odbywają się regularnie od poniedziałku do piątku w godzinach 8.30 do 17.05 5 5
JAK INWESTOWAĆ NA GIEŁDZIE? Założenie rachunku inwestycyjnego Wybór domu maklerskiego Opłaty, prowizje, inne koszty Jakość usług Dostępność doradców Regulamin Umowa Założenie rachunku inwestycyjnego (dowód osobisty, NIP, oświadczenie) Środki pieniężne na rachunku inwestycyjnym (niskooprocentowanym) Podjęcie decyzji inwestycyjnej Składanie zleceń 6 6
DROGA ZLECENIA / ROZLICZENIE TRANSAKCJI Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) KDPW / KDPW_CCP Składając zlecenie inwestor musi określić: - rodzaj oferty (kupno lub sprzedaż) - limit ceny (lub rodzaj zlecenia bez limitu ceny) - termin ważności zlecenia - nazwę papieru wartościowego/instrumentu finansowego, który chce kupić/sprzedać - liczbę papierów wartościowych - dodatkowe warunki wykonania zlecenia 7 7
Rysunek z broszury Inwestuj świadomie ze strony akcjonariatobywatelski.pl 8
NOTOWANIA CIĄGŁE Priorytet ceny Priorytet czasu zlecenia kupna z wyższym kursem realizowane są przed zleceniami kupna z niższym kursem, zlecenia sprzedaży z niższym kursem realizowane są przed zleceniami sprzedaży z wyższym kursem. w przypadku gdy dwa złożone zlecenia mają taki sam kurs, jako pierwsze jest realizowane to zlecenie, które zostało złożone wcześniej. Transakcje są zawierane po kursie równym limitowi ceny zlecenia, które oczekuje w arkuszu na realizację: - jeżeli w arkuszu jest zlecenie sprzedaży z ceną realizacji 50 zł, a inwestor złoży zlecenie kupna z kursem 51 zł, zostanie zawarta transakcja po kursie 50 zł, czyli po cenie realizacji zlecenia sprzedaży, które oczekiwało w arkuszu. 9 9
RYNKI GPW GPW GPW GŁÓWNY RYNEK GPW Rynek regulowany NEWCONNECT Rynek alternatywny CATALYST Rynek obligacji (rynek regulowany i alternatywny) Główny Rynek GPW - rynek akcji działający zgodnie z dyrektywami UE, obejmuje rynek kasowy dla spółek o wartości rynkowej powyżej 15 mln EUR oraz rynek instrumentów pochodnych. NewConnect - rynek, który umożliwia pozyskanie kapitału małym firmom, łączy młode, dynamicznie rozwijające się spółki z inwestorami oraz z Głównym Rynkiem GPW funkcjonuje od 1991 r. 472 notowanych spółek, w tym 51 zagranicznych kapitalizacja rynku(spółki krajowe i zagraniczne): 1.212 mld zł funkcjonuje od 2007 r. 429 notowanych spółek, w tym 10 zagranicznych kapitalizacja rynku: 9 mld zł Catalyst - platforma obrotu dla obligacji skarbowych, korporacyjnych (sp. z o.o., spółki akcyjne, banki spółdzielcze) oraz komunalnych (jednostki samorządu terytorialnego) funkcjonuje od 2009 r. 190 emitentów /497 serii wartość notowanych emisji obligacji nominowanych w PLN: 552 mld zł Stan na koniec stycznia 2015 r. 1 0 10
Kontrakty terminowe Opcje SZEROKA PALETA PRODUKTÓW Akcje Obligacje ETFy Rynek kasowy* Akcje dużych i małych spółek, krajowych i zagranicznych (blisko 1000 na trzech rynkach ) Obligacje: skarbowe, korporacyjne, komunalne, spółdzielcze, listy zastawne Prawa do akcji, prawa poboru, certyfikaty inwestycyjne Produkty Strukturyzowane Certyfikaty inwestycyjne * Rynek kasowy ** Rynek terminowy Segment ETP: obligacje i certyfikaty strukturyzowane na wiele instrumentów bazowych m.in. ropa, złoto, srebro, pszenica, etc., ETF-y na WIG20, S&P500 i DAX Transfer kapitału Zapłata od razu Cena papieru wartościowego Transfer zobowiązania do przyszłej zapłaty lub dostarczenia instrumentu Zapłata w przyszłości (dostawa w przyszłości) Cena instrumentu zależy od ceny papieru wartościowego lub innych instrumentów Rynek terminowy** Derywaty: kontrakty na indeksy WIG20 i mwig40, akcje spółek, waluty EUR, CHF i USD; opcje na indeks WIG20, na akcje 11
AKCJE, CZY OBLIGACJE? EMISJA AKCJI Instrument udziałowy (nabywca staje się współwłaścicielem firmy, zyskuje prawo do otrzymania dywidendy, a także uczestnictwa w walnych zgromadzeniach akcjonariuszy) umożliwia pozyskanie kapitału bezzwrotnego, bez kosztów odsetek, bez wymaganych zabezpieczeń dostęp do nowych inwestorów (finansowych, branżowych) rynkowa wycena spółki efektywniejsze zarządzanie przedsiębiorstwem EMISJA OBLIGACJI Instrument dłużny (obligacje nie dają ich posiadaczowi żadnych uprawnień względem emitenta typu współwłasność, dywidenda czy też uczestnictwo w walnych zgromadzeniach) umożliwia pozyskanie kapitału na korzystnych warunkach, bez konieczności dzielenia się zyskami firmy z obligatariuszami brak możliwości utraty kontroli nad spółką poprawa struktury bilansu elastyczność spłaty niższe koszty pozyskania kapitału Forma własności Pozyskani e kapitału Unikalne korzyści 12
AKCJE - PRAWA AKCJONARIUSZA PRAWA MAJĄTKOWE własności udziału w zyskach spółki, tzw. prawo do dywidendy zakupu akcji nowej emisji, tzw. prawo poboru udziału w majątku emitenta w przypadku jego likwidacji PRAWA KORPORACYJNE głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy wyborcze kontroli zarządzania spółką sprzeciwu zgłaszania uchwał..a przy okazji: Prawo do akcji - papier wartościowy dający uprawnienie do otrzymania akcji nowej emisji spółki, umożliwiający obrót akcjami w czasie pomiędzy przydzieleniem akcji inwestorowi, a ich rejestracją w sądzie. 13 13
INDEKSY GIEŁDOWE INDEKS: miernik zmian cen instrumentów finansowych obejmujący wszystkie instrumenty danego typu lub ich wybraną grupę (wskaźnik sytuacji rynkowej). W syntetyczny sposób przedstawia koniunkturę na giełdzie lub stanu jakiegoś sektora spółek. Również: -instrument bazowy dla instrumentów pochodnych opcji, kontraktów terminowych - punkt odniesienia dla oceny efektywności inwestowania; -specjalistyczne narzędzie służące inwestorom do budowy własnych wskaźników giełdowych - substytut portfela rynkowego, co ma znaczenie w teorii portfelowej i modelach rynku kapitałowego. Indeksy: - cenowe (nie uwzględniają dochodów z tytułu dywidend i praw poboru), np. WIG20 - dochodowe (oprócz kursów, w indeksie uwzględniane są dochody z tytułu dywidend i praw poboru), np. WIG, NC Index. 14 14
METODY WYCENY SPÓŁEK Przykładowe metody wyceny: majątkowa dochodowa porównawcza akcje przewartościowane akcje niedowartościowan e Rysunki z broszury Inwestuj świadomie ze strony akcjonariatobywatelski.pl 15
ANALIZA FUNDAMENTALNA Polityka fiskalna i monetarna Klimat ekonomiczny Zdarzenia polityczne Sytuacja w branży Pozycja finansowa spółki CEL: WYZNACZENIE WARTOŚCI WEWNĘTRZNEJ SPÓŁKI czym zajmuje się spółka? jakie są jej mocne strony? czym różni się od innych spółek tej samej lub podobnej branży? na jakich rynkach funkcjonuje (regionalnym, ogólnokrajowym, czy może międzynarodowym)? jaki jest potencjał jej rozwoju? (rynki zbytu, klienci) jaki jest poziom jej rozwoju technologicznego? czy posiada odpowiednią sieć dystrybucji swoich produktów lub usług? czy jest dobrze zarządzana? wyniki finansowe spółki wskaźniki płynności - ocena wypłacalności i dostępu do gotówki rentowności - zdolność do generowania zysku 16 C/Z C/WK C/EBIT 16
ANALIZA TECHNICZNA Rodzaje analiz: Analiza trendów Analiza formacji Analiza wskaźników Rynek dyskontuje wszystko (czynniki fundamentalne, polityczne oraz nastroje rynkowe) Ceny podlegają trendom Historia się powtarza Rysunki z broszury Inwestuj świadomie ze strony akcjonariatobywatelski.pl 17
INWESTORZY GIEŁDOWI Udział w obrocie akcjami na Rynku Głównym Udział w obrocie akcjami na NewConnect 38% Instytucjonalni 23% 7% 49% Indywidualni 13% Rosnące zainteresowanie inwestorów zagranicznych Baza inwestorów indywidualnych silnie związana z rynkiem kapitałowym Stabilna grupa krajowych inwestorów instytucjonalnych Fundusze emerytalne (OFE) - znacznie dłuższy okres inwestycji w porównaniu do innych inwestorów instytucjonalnych Źródło: Ankieta GPW w firmach inwestycyjnych, dane szacunkowe Zagraniczni 70% Książkowe typy uczestników rynku: inwestorzy podejmują decyzje na podstawie analizy fundamentalnej spekulanci inwestują na podstawie analizy technicznej kontrarianie sprzedają wbrew trendowi rynkowemu, przed szczytem hazardziści 95% wszystkich uczestników na rynku 18
STABILNY ROZWÓJ RYNKU Liczba spółek Liczba debiutów Wartość IPO (mld zł) 25 27 39 43 47 51 4 12 Zagraniczne Krajowe 5 0,8 W 2014 spółki giełdowe pozyskały ponad 3,24 mld zł z SPO 354 373 387 395 403 419 2009 2010 2011 2012 2013 2014 5 4 30 26 23 18 13 15 2009 2010 2011 2012 2013 2014 0,9 14,6 0,9 6,8 7,6 0,1 3,3 4,6 0,05 1,3 2009 2010 2011 2012 2013 2014 19
NewConnect oferta dla małych i średnich firm 21 Struktura sektorowa na NewConnect 70 24 13 11 13 8 12 Handel Usługi inne 61 37 45 43 40 32 24 Inwestycje Budownictwo Usługi finansowe Nieruchomości Wypoczynek Eco-energia Telekomunikacja Informatyka Technologie Media Ochrona zdrowia E-handel Recykling Wartość ofert przeprowadzonych na rynku NewConnect -lewa oś (w mln PLN) i liczba debiutów prawa oś 1 600 1 400 1 200 1 000 800 600 400 200 0 86 61 459 62 726 522 375 126 24 18 26 22 162 185 67 242 225 52 140 48 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 IPO SPO Liczba debiutów (prawa oś) 646 172 151 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Stan na koniec CZERWCA 2014 20
Catalyst rynek obligacji Wymogi formalne Obligacje Korporacyjn e Rynek Regulowany + ASO Listy Zastawne Obligacje Komunalne Obligacje Skarbowe Obligacje Spółdzielcze Wprowadzenie obligacji do obrotu giełdowego Dostęp do kapitału - dywersyfikacja źródeł finansowania Bezpieczeństwo - zachęca inwestorów, którzy inaczej nie byli zainteresowani takimi papierami Płynność - inwestorzy są skłonni zaakceptować niższą premię za płynność Budowanie wiarygodności - przejrzystość i równy dostęp inwestorów do informacji Promocja 600 500 400 300 200 100 0 spółka akcyjna, spółka z o.o., JST, bank publiczny dokument informacyjny (prospekt) zatwierdzony przez KNF (na rynek regulowany) lub dokument informacyjny (na ASO) minimalna wielkość emisji 1 mln zł zbywalność obligacji nie jest ograniczona wobec emitenta nie toczy się postępowanie upadłościowe lub likwidacyjne 47 13 Obowiązek współpracy z Autoryzowanym Doradcą liczba emitentów 109 50 246 100 liczba notowanych serii 361 442 526 156 175 196 2009 2010 2011 2012 2013 2014 21 21
DOSTĘP DO KAPITAŁU Oszczędności Polaków na koniec III kw. 2014 1,626 bln zł, w tym: Depozyty bankowe i gotówka 707 mld zł Fundusze wspólnego inwestowania 97 mld zł 1 800 1 600 1 400 1 200 1 000 800 600 400 200 Inne Dłużne instrumenty finansowe Akcje notowane Akcje i udziały nienotowane Depozyty i gotówka 85 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Q3 116 Aktywa OFE (mld zł). 140 137 179 222 226 271 299 150 61 99 135 74 Aktywa TFI (mld zł). 94 116 114 146 189 209 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Źródło: NBP, analizy on-line 22
SPRZEDAŻ ISTNIEJĄCYCH AKCJI Przed transakcją: 25% akcji na sprzedaż 100% akcji w rękach dotychczasowych akcjonariuszy (osoby fizyczne, fundusze, Skarb Państwa) Przy planowaniu sprzedaży kluczowe jest ustalenie ceny emisyjnej, które odbywa się w oparciu o wycenę spółki, z uwzględnieniem czynników fundamentalnych i rynkowych Po transakcji: 75% akcji w rękach dotychczasowych akcjonariuszy 25% w posiadaniu nowych akcjonariuszy Pieniądze uzyskane ze sprzedaży akcji trafią do dotychczasowyc h akcjonariuszy 23
PODWYŻSZENIE KAPITAŁU AKCYJNEGO EMISJA NOWYCH AKCJI 100% Po transakcji: emisja nowych akcji, podwyższenie kapitału akcyjnego o 25% 100% udziałów /akcji w rękach dotychczasowych udziałowców /akcjonariuszy 80% akcji w rękach dotychczasowych akcjonariuszy 20% w posiadaniu nowych akcjonariuszy Przy planowaniu nowej emisji należy uwzględnić potrzeby kapitałowe (cel emisji) warunki emisji do akcji, zwykłych na okaziciela, z/bez prawa poboru dla dotychczasowych akcjonariuszy, w drodze oferty publicznej/ prywatnej kierowanej do inwestora lub inwestorów finansowych. Cena nominalna vs. cena emisyjna akcji Różnica pomiędzy ceną emisyjną a nominalną zasila kapitał zapasowy spółki. Kapitał zakładowy i zapasowy stanowią kapitał własny przedsiębiorstwa. 24
EMISJA OBLIGACJI jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia art. 4 ust. 1 Ustawy o obligacjach, mogący być przedmiotem obrotu wtórnego pożyczka udzielana przez jednego lub więcej pożyczkodawców na rzecz Emitenta decyzja, że kapitał dłużny (obligacje) oferta prywatna/publiczna cel emisji, jeśli został określony opis emisji (rodzaj, liczba i wartość nominalna, oznaczenie serii, maksymalna wartość emisji, warunki oprocentowania i wykupu, wysokość i formy zabezpieczenia, jeśli ustanowione - nieruchomości, zastaw, poręczenie, zabezpieczenie mieszane, prawo użytkowania wieczystego, należności, blokada finansowa) wartość zaciągniętych zobowiązań Informację o ratingu, jeśli został nadany 25
OFERTA PRYWATNA, CZY PUBLICZNA? OFERTA PRYWATNA (max 149 inwestorów) Uchwała WZ o zamiarze wprowadzenia akcji do obrotu w drodze oferty prywatnej OFERTA PUBLICZNA (min 150 inwestorów) Uchwała WZ o zamiarze wprowadzenia akcji do obrotu w drodze oferty publicznej i ewentualnej nowej emisji akcji Decyzja Wybór Autoryzowanego Doradcy Wybór domu maklerskiego i doradców Doradcy Sporządzenie dokumentu informacyjnego Przekazanie dokumentu informacyjnego zatwierdzonego przez Autoryzowanego Doradcę do GPW Szybsza i tańsza od oferty publicznej (czas przygotowania od 1 do 3 miesięcy, relatywnie niskie koszty), może poprzedzać ofertę publiczną (tzw. pre-ipo), umożliwia debiut na rynku NewConnect lub Catalyst Sporządzenie publicznego dokumentu informacyjnego (prospekt lub memorandum informacyjne) Zatwierdzenie publicznego dokumentu informacyjnego przez KNF (lub inny europejski organ nadzoru) Czas przygotowania od 6 do 9 miesięcy, wyższe - od oferty prywatnej - koszty przygotowania prospektu emisyjnego i plasowania emisji. Możliwość dotarcia do szerokiego grona inwestorów, a tym samym pozyskania większych środków, umożliwia debiut na wszystkich rynkach GPW Podstawowe źródło informacji o Spółce Przewagi 26
Liderzy wzrostów Spółka Stopa zwrotu Okres Działalność LPP 14 900% 11 lat WAWEL 6 029 % 11 lat Producent słodyczy. EUROCASH 1075 % 10 lat Sprzedaż hurtowa artykułów spożywczych ZPUE 1 305 % 11 lat Producent urządzeń do przesyłu i rozdziału energii elektrycznej CD PROJEKT 2471 % 11 lat Firma prowadzi działalność w branży elektronicznej rozrywki Lider polskiego rynku odzieżowego, właściciel 5 marek (Reserved, Mohito, Sinsai, Cropp, House). Spółka obecna na 12 europejskich rynkach. INTEGER PL 1041 % 6 lat * Firma działa na rynku pocztowo-kurierskim, producent paczkomatów. CCC 1448 % 9 lat * Lider polskiego rynku sprzedaży detalicznej obuwia i największym jego producent w Polsce. MEDICALGORITHMI CS 980% 3 lata lider polskiej telemedycyny i jeden z największych światowych graczy na rynku telemetrii kardiologicznej. LPP WAWEL APATOR FORTE CCC CD PROJEKT INTEGER MEDICALGORITHMICS Źródło: GPW, Luty 2015. *od IPO 27
KLIENCI GPW POŚREDNICY HANDLU / BROKERZY, DYSTRYBUTORZY INFORMACJI INWESTORZY KRAJOWI I ZAGRANICZNI 56 krajowi i zagraniczni członkowie giełdy 57 Dystrybutorzy informacji 243 000 abonenentów Zagraniczni ~50% 38% inwestorzy 2 Poskie instytucje1.5 000 000 2 rachunków inwestycyjnych EMITENCI KRAJOWI I ZAGRANICZNI KLIENCI RYNKU TOWAROWEGO ~1000 Emitenci (wszystkie rynki) Logotypy dla celów ilustracyjnych 1 Rynek finansowy 2 Udział w obrotach akcjami (Główny Rynek GPW) 61 Zagraniczni emitenci 64 Członkowie PolPX 2006 Spółki w COR 28
Beata Kacprzyk Dział Relacji z Emitentami beata.kacprzyk@gpw.pl (22) 537 76 10 Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie SA ul. Książęca 4, 00-498 Warszawa tel. (22) 628 32 32, fax (22) 537 72 54 29