Rada Unii Europejskiej Bruksela, 21 lutego 2017 r. (OR. en)

Conseil UE Rada Unii Europejskiej Bruksela, 21 lutego 2017 r. (OR. en) 5687/17 NOTA DO PUNKTU I/A Od: Do: Dotyczy: Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa LIMITE COPS 26 COHOM 10 CONUN 11 COASI 13 MAMA 20 COEST 23 COAFR 30 CFSP/PESC 60 GENDER 2 Komitet Stałych Przedstawicieli (część II)/Rada PUBLIC Projekt konkluzji Rady w sprawie priorytetów UE w roku 2017 na forach ONZ zajmujących się prawami człowieka 1. Na posiedzeniu 21 lutego 2017 r. KPiB osiągnął porozumienie dotyczące projektu konkluzji Rady w sprawie priorytetów UE w roku 2017 na forach ONZ zajmujących się prawami człowieka. 2. Coreper jest zatem proszony o zatwierdzenie projektu konkluzji Rady w sprawie priorytetów UE w roku 2017 na forach ONZ zajmujących się prawami człowieka, tak jak przedstawiono to w załączniku, oraz o wyrażenie zgody na przekazanie tego dokumentu Radzie do przyjęcia. 5687/17 dh/aga/kkm 1 DGC 2B LIMITE PL

ZAŁĄCZNIK PROJEKT KONKLUZJI RADY W SPRAWIE PRIORYTETÓW UE W ROKU 2017 NA FORACH ONZ ZAJMUJĄCYCH SIĘ PRAWAMI CZŁOWIEKA 1. UE jest głęboko zaangażowana w system ochrony praw człowieka Organizacji Narodów Zjednoczonych i nadal będzie aktywnie uczestniczyć w posiedzeniach Rady Praw Człowieka i Trzeciego Komitetu Zgromadzenia Ogólnego, aby chronić i propagować powszechność, niepodzielność, współzależność i wzajemne powiązanie praw człowieka. W związku ze wsparciem UE na rzecz ładu światowego opartego na przepisach prawa międzynarodowego i prawa dotyczącego praw człowieka określonych w strategicznych ramach UE dotyczących praw człowieka i demokracji globalnej oraz w strategii UE na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, UE nadal będzie zwracać uwagę na tych forach na naruszenia praw człowieka i ich nadużywanie na całym świecie oraz konieczność zapewnienia rozliczalności i walki z bezkarnością. UE będzie również dążyć do uwypuklenia pozytywnych przypadków, kiedy to podjęto działania, aby zapobiegać lub zaradzać naruszeniom praw człowieka i nadużyciom w tym zakresie. 2. UE ponownie potwierdza, że zdecydowanie popiera zaangażowanie i pracę Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka i jego Biura (OHCHR), którego uczciwości, niezależności i skutecznego działania służącego wypełnieniu jego mandatu nadal będziemy bronić. UE wzywa wszystkie państwa do oferowania pełnej współpracy w zakresie specjalnych procedur oenzetowskiej Rady Praw Człowieka, także poprzez zapewnienie upoważnionym osobom niezakłóconego dostępu do konkretnych osób i do społeczeństwa obywatelskiego oraz możliwości kontaktu z nimi. UE podkreśla znaczenie powszechnego okresowego przeglądu praw człowieka oraz wzywa wszystkie państwa do pełnej współpracy i zaangażowania w ten proces. Sprzeciwiać się będzie wszelkim próbom osłabienia roli i skuteczności Rady Praw Człowieka. UE potwierdza również swoje niezachwiane poparcie dla niezależnych organów działających na mocy traktatu ONZ dotyczącego praw człowieka; przywiązuje także wielką wagę do wzmocnienia ich skutecznego funkcjonowania. UE ponownie stwierdza, że przywiązuje wielką wagę do Międzynarodowego paktu praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (ICESCR) oraz Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych (ICCPR) i protokołów fakultatywnych do tych dokumentów; nadal będzie również wzywać do powszechnej ich ratyfikacji i wprowadzenia w życie. 5687/17 dh/aga/kkm 2

3. UE jest nadal poważnie zaniepokojona ciągłym naruszaniem i łamaniem praw człowieka na całym świecie. Będzie dążyć do dialogu i współpracy z partnerami ze wszystkich regionów, aby zapewnić, by organy ONZ realizowały ambitny program tematyczny oraz aby odnieść się do najpoważniejszych problemów w zakresie praw człowieka na całym świecie, wyraźnie i zdecydowanie potępiając naruszenia praw człowieka i nadużycia w tym zakresie, w tym przemoc i dyskryminację. UE nadal będzie zdecydowanie wspierać MTK, który jest kluczową instytucją pociągającą do odpowiedzialności sprawców i wspomagającą ofiary w dochodzeniu sprawiedliwości w przypadku najpoważniejszych zbrodni, gdy prowadzenie dochodzeń lub ściganie przestępstw nie są możliwe na szczeblu krajowym. 4. Organizacje pozarządowe zajmujące się prawami człowieka i obrońcy praw człowieka odgrywają ważną rolę w propagowaniu i ochronie praw człowieka. UE nada wysoki priorytet propagowaniu bezpiecznego i kreatywnego środowiska, w którym mogą działać takie organizacje i obrońcy zajmujący się prawami człowieka, kładąc również nacisk na konkretne czynniki ryzyka dotyczące kobiet-obrończyń praw człowieka. UE będzie protestować przeciwko nękaniu, zastraszaniu lub prześladowaniu w tym przeciwko atakom z użyciem przemocy wymierzonym przeciwko obrońcom praw człowieka, dziennikarzom lub blogerom oraz zabójstwom takich osób oraz będzie propagować uczestnictwo społeczeństwa obywatelskiego w gremiach ONZ zajmujących się prawami człowieka. Nadal będzie sprzeciwiać się nakładaniu nieuzasadnionych i nieproporcjonalnych ograniczeń na działalność, rejestrację i dostęp do finansowania organizacji pozarządowych zajmujących się prawami człowieka oraz innych organizacji społeczeństwa obywatelskiego. 5. UE zobowiązuje się również do pełnego wspierania Zastępcy Sekretarza Generalnego ONZ ds. Praw Człowieka w jego działaniach zmierzających do położenia kresu zastraszaniu osób współpracujących z Organizacją Narodów Zjednoczonych w zakresie praw człowieka i represjom stosowanych wobec takich osób. Zwraca się do Sekretarza Generalnego ONZ i przewodniczącego Rady Praw Człowieka i jego biura o dalsze monitorowanie konkretnych, wskazanych im przypadków. Będzie również priorytetowo traktować znaczenie poszanowania wolności opinii oraz wolności słowa w internecie i poza nim, wolności zrzeszania się i zgromadzeń. UE będzie zdecydowanie opowiadać się za wykonaniem rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ, Rady Bezpieczeństwa ONZ i Rady Praw Człowieka w sprawie bezpieczeństwa dziennikarzy, koncentrując się w szczególności na zwalczaniu bezkarności, oraz będzie dążyć do sprostania nowym zagrożeniom dla wolności słowa w internecie i poza nim. 5687/17 dh/aga/kkm 3

6. UE przypomina, że nadal należy kłaść szczególny nacisk na wysiłki zmierzające do ochrony i propagowania praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych. Podkreśla znaczenie kompleksowego i skutecznego wdrażania programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, w tym poprzez podejście oparte na prawach, obejmujące wszystkie prawa człowieka do realizacji celów zrównoważonego rozwoju, w tym zwracanie uwagi na przestrzeganie praw człowieka w takich dziedzinach jak: zdrowie, edukacja, bezpieczeństwo żywnościowe, mieszkalnictwo, zaopatrzenie w wodę i urządzenia sanitarne, godna praca, rozwój i rozszerzenie zakresu podstawowej ochrony socjalnej oraz do wyeliminowania różnic w traktowaniu kobiet i mężczyzn. Rada wyraża zaniepokojenie w związku z częstotliwością i skalą przypadków niszczenia dziedzictwa kulturowego; zobowiązuje się także do wspierania odnośnych wysiłków i inicjatyw podejmowanych na różnych forach ONZ w celu zwrócenia uwagi na ten problem i znalezienia sposobów zapobiegania temu zjawisku. 7. Tragiczna sytuacja humanitarna i w zakresie praw człowieka w Syrii zasługuje na ciągłe, pełne zaangażowanie organów ONZ zajmujących się takimi prawami. UE będzie potępiać na forach ONZ ciągłe, systematyczne, szeroko zakrojone i rażące przypadki naruszania i nadużywania praw człowieka oraz wszystkie przypadki łamania międzynarodowego prawa humanitarnego przez wszystkie strony, szczególnie przez reżim syryjski i jego sojuszników. Nadal będzie wzywać do zapewnienia pełnego niezakłóconego przepływu pomocy humanitarnej, do pociągnięcia do odpowiedzialności za wszelkie naruszenia praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego oraz do tego, by komisja dochodzeniowa posiadająca mandat ONZ miała dostęp do całego terytorium Syrii. UE będzie wspierać przedłużenie o jeden rok mandatu komisji dochodzeniowej i z aprobatą przyjmuje kolejne kroki zmierzające do szybkiego uzyskania zdolności operacyjnej przez niezawisłą i niezależną międzynarodową komisję w sprawie Syrii. UE ponownie wyraża przekonanie, że sytuacja w Syrii powinna zostać skierowana do MTK i ponawia swój apel do Rady Bezpieczeństwa ONZ o podjęcie działań w tym zakresie. 8. Mając na uwadze poważną sytuację w zakresie praw człowieka oraz niepodejmowanie przez rząd KRLD działań zmierzających do położenia kresu ciągłym naruszeniom praw człowieka, jak również uwzględniając odnośne dyskusje na forum ONZ, w tym na forum Rady Bezpieczeństwa ONZ, UE nadal będzie współpracować z Japonią i innymi partnerami, aby zwrócić uwagę na naruszanie praw człowieka przez KRLD oraz na konieczność pełnej i wiarygodnej współpracy KRLD ze wszystkimi odnośnymi strukturami ONZ w celu wdrożenia zaleceń Rady Praw Człowieka i Zgromadzenia Ogólnego ONZ, w tym dotyczących rozliczalności. 5687/17 dh/aga/kkm 4

9. UE, zaniepokojona ciągłym naruszaniem praw człowieka w kilku regionach w Mjanmie/Birmie, w szczególności wobec osób należących do ludu Rohingya zamieszkującego stan Rakhine, ponawia wezwanie do zniesienia dyskryminacji i prześladowań osób należących do mniejszości etnicznych i religijnych, do wiarygodnych i niezależnych dochodzeń w sprawie zgłoszonych naruszeń i nadużyć praw człowieka oraz do pociągnięcia do odpowiedzialności wszystkich sprawców aktów przemocy i nienawiści, jak również do zapewnienia dostępu osobom niosącym pomoc humanitarną i obserwatorom. Będzie wspierać przyjęcie przez Radę Praw Człowieka rezolucji w sprawie przedłużenia obowiązywania mandatu specjalnego sprawozdawcy oraz uważnie śledzić rozwój sytuacji w tym kraju, jak również współpracować z rządem i innymi partnerami, by określić najlepsze metody rozwiązania problematycznych kwestii. UE nadal będzie podkreślać, jak istotne jest otwarcie biura OHCHR w tym kraju. 10. UE nadal jest głęboko zaniepokojona sytuacją w dziedzinie praw człowieka w Burundi i będzie wciąż uważnie śledzić rozwój sytuacji w terenie, jak również z uwagą zapozna się z pierwszym sprawozdaniem dotyczącym aktualnej sytuacji, które ma być wydane przez nowo utworzoną komisję dochodzeniową. Nadal będzie prowadzić rozmowy z rządem Burundi, z partnerami z Afryki i z partnerami podzielającymi poglądy UE, jak również rozważać podjęcie odpowiednich dodatkowych kroków, jeżeli będzie dochodzić do dalszego naruszania i nadużywania praw człowieka. 11. W następstwie specjalnej sesji Rady Praw Człowieka w grudniu 2016 r., UE, zbulwersowana wstępnymi ustaleniami Komisji Praw Człowieka w Sudanie Południowym, dotyczącymi w szczególności przemocy wobec ludności cywilnej i powszechnych przypadków przemocy seksualnej i przemocy ze względu na płeć, będzie współpracować z Radą Praw Człowieka, by położyć kres bezkarności i doprowadzić do pociągnięcia sprawców do odpowiedzialności, oraz wesprze przedłużenie mandatu tej komisji i rozszerzenie go, by zapewnić prowadzenie dochodzeń w sprawie wszelkich domniemanych naruszeń praw człowieka; wzywa również rząd Sudanu do mianowania specjalnego przedstawiciela ds. przemocy seksualnej. 12. UE nadal zaniepokojona jest naruszaniem praw człowieka i aktami represji w DRK, podważającymi praworządność i ograniczającymi podstawowe wolności. Nadal będzie ściśle monitorować sytuację w DRK, w szczególności w kontekście przygotowań do wyborów i pełnego wyzwań wdrożenia porozumienia przejściowego, tak by współpracować z tym krajem i wszystkimi zainteresowanymi podmiotami oraz zintensyfikować współpracę ze społeczeństwem obywatelskim. 5687/17 dh/aga/kkm 5

13. Rada nadal jest nadal poważnie zaniepokojona sytuacją w zakresie praw człowieka w Erytrei i będzie uważnie śledzić informacje o aktualnej sytuacji przekazywane przez specjalnego sprawozdawcę, jak również współpracę rządu Erytrei z OHCHR oraz realizację zaleceń wynikających z powszechnego okresowego przeglądu praw człowieka. 14. UE będzie współpracować z USA i grupą państw afrykańskich, aby zapewnić przyjęcie przez Radę Praw Człowieka rezolucji odzwierciedlającej sytuację w zakresie praw człowieka w Sudanie i przedłużyć obowiązywanie mandatu niezależnego eksperta. Będzie współpracować z partnerami afrykańskimi, aby wesprzeć monitorowanie przez Radę Praw Człowieka sytuacji w Mali i Republice Środkowoafrykańskiej. Ze względu na coraz gorszą sytuację humanitarną i w zakresie praw człowieka w Jemenie, UE nadal będzie wspierać niezależne dochodzenie w sprawie domniemanych naruszeń praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego popełnionych przez wszystkie strony konfliktu. UE będzie propagować traktowanie z należytą uwagą na wszelkich odpowiednich forach, w tym na forum Rady Praw Człowieka, sytuacji w zakresie praw człowieka w gruzińskich regionach Abchazji i w regionie Cchinwali / Osetii Południowej, Libii oraz na okupowanym terytorium palestyńskim. Będzie w pełni wspierać ciągłe uwzględnianie Sri Lanki w programie działań Rady Praw Człowieka, aby propagować pojednanie i rozliczalność w tym kraju. 15. Z uwagi na nieustanne niepokoje związane z prawami człowieka i częste stosowanie kary śmierci w Iranie, oraz z myślą o poprawie sytuacji w zakresie praw człowieka, UE ponownie poprze przedłużenie mandatu specjalnego sprawozdawcy i nadal będzie wzywać do zapewnienia mu swobodnego dostępu. UE nadal jest zaniepokojona częstym stosowaniem kary śmierci w Arabii Saudyjskiej, w szczególności wobec osób małoletnich i dorosłych za czyny popełnione przed uzyskaniem pełnoletniości, jak również usztywnieniem stanowiska w sprawie obrońców praw człowieka. 5687/17 dh/aga/kkm 6

16. UE nie uznaje bezprawnej aneksji Krymu i Sewastopola przez Federację Rosyjską i nadal potępia ten akt. W świetle niezwykle niepokojącej sytuacji w zakresie praw człowieka na Półwyspie Krymskim oraz poważnych przypadków naruszania i nadużywania praw człowieka w związku z konfliktem we wschodniej Ukrainie, UE nadal będzie wspierać prowadzone przez Ukrainę inicjatywy związane z zajęciem się tymi kwestiami na forum Rady Praw Człowieka i Zgromadzenia Ogólnego, jak również udzielać pełnego poparcia misji obserwacyjnej ONZ ds. praw człowieka na Ukrainie. Nadal będzie wzywać do uzyskania nieograniczonego dostępu na Krym i do wschodniej Ukrainy przez ukonstytuowane regionalne i międzynarodowe struktury zajmujące się monitorowaniem przestrzegania praw człowieka, tak by pokonać obecne przeszkody utrudniające im wykonywanie swojego mandatu. Podstawowe znaczenie dla przestrzegania praw człowieka i podstawowych wolności na Ukrainie ma również nadal ogólne wzmocnienie praworządności. 17. UE odnotowuje wprawdzie pewne postępy, w tym wznowienie dialogu dotyczącego praw człowieka między UE a Białorusią, będzie jednak w dalszym ciągu uważnie śledzić sytuację w zakresie praw człowieka na Białorusi. UE jest w szczególności głęboko zaniepokojona ciągłym stosowaniem kary śmierci: obawy te są nadal podnoszone podczas dyskusji prowadzonych z Białorusią. Stanowczo apeluje do władz Białorusi o przywrócenie praw byłym więźniom politycznym, położenie kresu ograniczaniu wolności słowa, zrzeszania się i zgromadzeń, a także o zniesienie wszelkich przeszkód w funkcjonowaniu wolnych i niezależnych mediów. 18. UE jest w pełni zaangażowana na rzecz wspierania praw człowieka, podstawowych wolności i praworządności w dialogu, który prowadzi z partnerami w ramach zmienionej EPS, w szczególności z krajami, z którymi podjęto negocjacje w sprawie nowych priorytetów partnerstwa. 19. Jako zdecydowany i długoletni orędownik zniesienia kary śmierci, UE sprzeciwia się stosowaniu tej kary, zawsze i wszędzie, gdzie jest ona orzekana. UE będzie nadal protestować przeciwko egzekucjom, zwłaszcza egzekucjom masowym lub w sytuacjach, gdy kara śmierci jest stosowana w przypadku przestępstw popełnionych przez osoby poniżej 18 roku życia. UE będzie nadal zwracać uwagę na naruszanie minimalnych standardów. Po tym jak na 71. sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ rezolucja w sprawie moratorium na wykonywanie kary śmierci otrzymała silne ponadregionalne poparcie, UE będzie nadal popierać prace ONZ na rzecz zniesienia tej kary na całym świecie. 5687/17 dh/aga/kkm 7

20. Bezwzględny zakaz stosowania tortur w każdych okolicznościach jest zapisany w międzynarodowym prawie dotyczącym praw człowieka. 30 lat po wejściu w życie konwencji ONZ w sprawie zakazu stosowania tortur, zwalczanie tortur pozostaje ogromnym wyzwaniem związanym z prawami człowieka, priorytetem dla UE w tej dziedzinie, a jeden z naszych najważniejszych celów polega na doprowadzeniu do powszechnej ratyfikacji i skutecznego wdrożenia konwencji oraz jej protokołu fakultatywnego. 21. UE wciąż będzie stać na straży praw dziecka w gremiach ONZ, a także nawiąże szersze kontakty z członkami ONZ, by poczynić postępy w ramach tej priorytetowej kwestii. Na forum Rady Praw Człowieka zostanie przedstawiona rezolucja dotycząca praw dziecka w świetle realizacji programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, a Zgromadzenie Ogólne zajmie się kwestią przemocy wobec dzieci. W tym kontekście UE będzie dążyć do zajęcia się pilnymi kwestiami odnoszącymi się do tych dwóch tematów, w tym kwestią dzieci pozbawionych wolności, ochroną dzieci przed wszelkimi formami przemocy, nadużyć, zaniedbywania i wykorzystywania, także podczas konfliktów zbrojnych, ochroną dziewcząt oraz chłopców przed dziecięcymi, wczesnymi i przymusowymi małżeństwami, a także przed innymi szkodliwymi praktykami, takimi jak okaleczanie żeńskich narządów płciowych. UE zdecydowanie potępia również nadużycia w zakresie praw człowieka popełniane przez grupy terrorystyczne wobec kobiet i dzieci, w tym ataki na dzieci przeprowadzane przez Boko Haram w Afryce, oraz okrucieństwa popełniane przez Daisz, jak również dąży do pociągnięcia do odpowiedzialności sprawców tych naruszeń. 22. UE nadal będzie propagować wolność religii lub przekonań, zdecydowanie przeciwstawiać się nietolerancji religijnej i apelować o większą ochronę osób należących do mniejszości religijnych i innych mniejszości przed prześladowaniami i przemocą. Wciąż jest szczególnie zaniepokojona prześladowaniem i dyskryminowaniem osób należących do mniejszości religijnych na całym świecie. 5687/17 dh/aga/kkm 8

23. UE nadal będzie propagować zasady równości i niedyskryminacji, stanowczo sprzeciwiając się dyskryminacji z jakiegokolwiek powodu lub statusu. W tym kontekście, na forum Rady Praw Człowieka i Zgromadzenia Ogólnego, UE zastosuje odnośne specjalne procedury, dotyczące również niezależnego eksperta ds. ochrony przed przemocą i dyskryminacją ze względu na orientację seksualną i tożsamość płciową, jak również zachęci państwa do otwarcia się na dialog z tymi podmiotami i zapewnienia im dostępu. UE potwierdza, że nadal będzie sprzeciwiać się na całym świecie wszelkim formom rasizmu, dyskryminacji rasowej, ksenofobii i powiązanej z nimi nietolerancji. W swoich działaniach zewnętrznych będzie nieustająco propagować prawa osób niepełnosprawnych, w tym ich równe uczestnictwo i włączenie społeczne. 24. UE nadal będzie angażować się w konsultacje prowadzone przez przewodniczącego Zgromadzenia Ogólnego dotyczące ewentualnych środków umożliwiających udział przedstawicieli ludów tubylczych i ich instytucji w posiedzeniach odnośnych organów ONZ w trakcie omawiania kwestii dotyczących tych ludów. 25. UE będzie nadal aktywnie uczestniczyć w międzynarodowych wysiłkach zmierzających do osiągnięcia równości płci, upodmiotowienia kobiet i umocnienia ich praw, traktując te kwestie priorytetowo. Będzie nieustannie dążyć do uwzględniania problematyki płci w całym cyklu prac Rady Praw Człowieka, Zgromadzenia Ogólnego i innych gremiów zajmujących się prawami człowieka. Przywołując swoje konkluzje w sprawie płci w kontekście rozwoju z 26 maja 2015 r., Rada pozostaje zaangażowana w propagowanie, ochronę i wdrażanie wszystkich praw człowieka oraz w pełne i skuteczne wprowadzenie w życie pekińskiej platformy działania i programu działania Międzynarodowej Konferencji na temat Ludności i Rozwoju oraz wyników ich konferencji przeglądowych; w tym kontekście podtrzymuje także swoje zaangażowanie na rzecz prawa i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego. UE wciąż będzie podejmować wysiłki, by skutecznie wykonać rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1325 oraz kolejne rezolucje dotyczące kobiet, pokoju i bezpieczeństwa; zintensyfikuje również działania zmierzające do zapobiegania wszelkim formom przemocy i dyskryminacji wobec kobiet i dziewcząt na całym świecie oraz do eliminacji tych zjawisk. 5687/17 dh/aga/kkm 9

26. UE jest zaangażowana we wprowadzanie w życie Deklaracji nowojorskiej w sprawie uchodźców i migrantów z września 2016 r. i będzie wspierać inicjatywy podejmowane na forach ONZ na rzecz poszanowania praw człowieka uchodźców i migrantów. UE będzie w dalszym ciągu uwypuklać znaczenie przestrzegania międzynarodowego prawa uchodźczego, w tym zasady non-refoulement. Przypomina, że wspólnym zobowiązaniem wszystkich krajów, których dotyczy tak kwestia, jest ochrona praw człowieka osób ubiegających się o azyl, uchodźców, migrantów, wszystkich wysiedleńców, ze szczególnym uwzględnieniem konkretnych zagrożeń, na jakie narażone są kobiety i grupy społeczne znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji, w tym dzieci i osoby niepełnosprawne, w pełnej zgodności z prawem międzynarodowym, również z prawem do ubiegania się o azyl. Unia pozostaje niezachwiana w swoim zobowiązaniu do gwarantowania prawa do azylu. 27. UE nadal będzie współpracować z partnerami w związku z realizacją Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka, co obejmuje również zachęcanie większej liczby państw do przyjęcia krajowych planów działania; zaangażuje się również w prace grupy roboczej ONZ oraz OHCHR, w tym w projekt Odpowiedzialność i środki prawne. Wprawdzie dalsze zmiany prawne są rozważane, UE uważa jednak, że wiele jeszcze pozostało do zrobienia, by zrealizować istniejące zobowiązania w celu zapobiegania nadużyciom i zapewnienia dostępu do środków prawnych w przypadku, gdy takie nadużycia mają miejsce. 5687/17 dh/aga/kkm 10