Integracja w edukacji Na czym polega to zjawisko? Integracyjny system kształcenia i wychowania polega na włączeniu dzieci i młodzieży niepełnosprawnej do grona zdrowych rówieśników, aby umożliwić im dorastanie i naukę. Integracja jest szansą dla każdego dla uczniów i ich rodziców, gdyż klasa integracyjna stwarza różnorakie możliwości rozwoju społecznego i intelektualnego; dla nauczycieli, ponieważ praca w klasie integracyjnej sprzyja samodoskonaleniu, kreatywności w kontaktach z uczniami nie tylko zdrowymi, ale i młodzieżą o specjalnych potrzebach edukacyjnych; dla środowiska lokalnego, dlatego że klasa integracyjna uczy tolerancji, przyzwyczaja do istnienia zróżnicowanego obrazu społeczeństwa. W klasie integracyjnej mogą się znaleźć uczniowie z różnymi rodzajami niepełnosprawności: A. Z niepełnosprawnością sensoryczną: niesłyszący i słabosłyszący niewidomi i słabowidzący; B. Z niepełnosprawnością ruchową: niepełnosprawni ruchowo (w tym z afazją); C. Z niepełnosprawnością intelektualną: niepełnosprawni intelektualnie w stopniu lekkim z niepełnosprawnością sprzężoną z autyzmem lub Zespołem Aspergera.
Jakie dokumenty potrzebne są, by uczeń został skierowany do klasy integracyjnej? Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, wydane przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną lub poradnię specjalistyczną stanowi podstawę do skierowania ucznia do klasy integracyjnej oraz nadania mu statusu ucznia o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Uczniowie kierowani są do konkretnej szkoły poprzez poradnie psychologiczno- pedagogiczne. Czym charakteryzuje się klasa integracyjna? Do charakterystycznych cech klasy integracyjnej zaliczyć można: małą liczbą dzieci w klasie (15-20 uczniów, w tym 3-5 niepełnosprawnych) dwoje nauczycieli w klasie nauczyciel prowadzący (nauczyciel nauczania zintegrowanego lub nauczyciel przedmiotu) oraz nauczyciel wspomagający (pedagog specjalny) dostosowanie form i metod pracy do indywidualnych potrzeb i możliwości uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (również tych wybitnie zdolnych). Czym kierujemy się, powołując do funkcjonowania klasy integracyjne? Tworząc klasy integracyjne, staramy się stworzyć wszystkim naszym uczniom warunki przygotowania ich do aktywnego, w pełni wartościowego życia w społeczeństwie. Wspólne przebywanie dzieci zdrowych i niepełnosprawnych pomaga kształtować u obu grup: postawę tolerancji, zrozumienia odmiennych potrzeb innych ludzi oraz umiejętności współdziałania i pomocy potrzebującym.
Jak dostosowujemy czynności dydaktyczno-wychowawcze do potrzeb uczniów skierowanych do integracji? Dla każdego z uczniów objętych integracją opracowywany jest indywidualny plan edukacyjno-terapeutyczny, dostosowujący formy i metody pracy do możliwości i potrzeb, wynikających z danej niepełnosprawności. Każdy z uczniów objęty jest dodatkową pomocą w ramach zajęć specjalistycznych i rewalidacyjnych. Jakie zajęcia proponuje szkoła w ramach rewalidacji indywidualnej? Każdemu z uczniów z orzeczeniem do kształcenia w klasie integracyjnej organizujemy zajęcia rewalidacyjne. Ponadto uczniowie mogą korzystać z pomocy logopedy, psychologa i pedagoga szkolnego oraz uczęszczać na dodatkowe zajęcia dydaktycznowyrównawcze, a także rozwijać swoje pasje w kołach zainteresowań. Jakie korzyści dla ucznia i nauczyciela wynikają z nauki w klasie integracyjnej? Praca i nauka w klasach integracyjnych daje wiele korzyści dzieciom. Mała liczebność grupy oraz jednoczesne, spójne, oparte na ścisłej współpracy oddziaływania dwóch pedagogów pozwalają na dokładne zdiagnozowanie przyczyn trudności w nauce dziecka zdrowego i dziecka niepełnosprawnego. Pozwalają również na odkrycie u ucznia wybitnych zdolności oraz predyspozycji naukowych. Kształtuje u uczniów i nauczycieli pozytywne cechy osobowości: otwartość, wrażliwość, uczynność, cierpliwość, wytrwałość. Aktywność dzieci zdrowych jest czynnikiem mobilizującym dzieci niesprawne do pracy i aktywności podczas lekcji oraz zajęć pozalekcyjnych. Dzieci niesprawne zachęcone przez swoich zdrowych kolegów stawiają sobie cele, które samodzielnie, w miarę własnych możliwości lub przy pomocy innych, starają się zrealizować.
Atmosfera w klasie zapewnia poczucie bezpieczeństwa oraz zaspokojenia indywidualnych i grupowych potrzeb. Uczniowie zdrowi spontanicznie uświadamiają sobie, że niektórzy rówieśnicy potrzebują więcej uwagi ze strony nauczyciela oraz czasu na wykonanie zadania. Wiedzą, że warunkowane jest to obniżonymi możliwościami czy mniejszą sprawnością kolegi lub koleżanki. Dzięki temu uwrażliwiają się na potrzeby innych i stają się otwarci na świat, drugiego człowieka. Jak wygląda codzienna praca w klasie integracyjnej? Nauczanie w tak zróżnicowanej grupie, jaką jest klasa integracyjna, jest możliwe, jeżeli nie oczekuje się od dzieci i nauczycieli tego, że wszyscy uczniowie będą robili to samo, tak samo i w jednakowym czasie. Uczniowie niepełnosprawni są przez cały czas pod stałą opieką pedagoga specjalnego. Nie znaczy to, że nie są odpytywani ani nie odpowiadają przy tablicy. Natomiast uczniowie zdrowi, pełnosprawni wiedzą, że zawsze mogą liczyć na pomoc drugiego nauczyciela. Trzeba pamiętać, że w klasie integracyjnej każdy uczeń ma takie same prawa i obowiązki z zastrzeżeniem, że każdy jest indywidualnością mającą inne możliwości psychofizyczne. Dzieci są więc traktowane indywidualnie, co jest w klasie integracyjnej koniecznością i oczywistością. Według jakich programów pracują klasy integracyjne? Klasy integracyjne pracują w oparciu o obowiązującą powszechnie podstawę programową, zatwierdzone w szkole programy nauczania i na bazie obowiązujących, wybranych przez nauczycieli podręczników. Program ten jest modyfikowany w zależności od możliwości konkretnego ucznia. W doborze treści programowych uwzględnia się głównie te, o charakterze użytkowym, które każdemu dziecku pozwalają lepiej
funkcjonować w życiu. W przypadku uczniów szczególnie uzdolnionych rozszerza się program o treści o charakterze abstrakcyjnym, rozbudowuje się zakres wiedzy encyklopedycznej. Kto odpowiada za wyniki nauczania oraz wychowania w klasie integracyjnej? Każdą klasę prowadzi jednocześnie dwóch pedagogów: nauczyciel prowadzący (nauczyciel przedmiotu) pedagog specjalny wspomagający. Są oni w równym stopniu odpowiedzialni za postępy uczniów. Oznacza to, że razem: prowadzą zajęcia układają program wychowawczy i profilaktyczny uczniów ustalają oceny uczestniczą w zebraniach z rodzicami. Dzięki takiemu systemowi na każdej lekcji występuje indywidualizacja w procesie nauczania, co zapewnia optymalny rozwój wychowanków. Mała liczebność klasy integracyjnej, obecność dwóch nauczycieli oraz indywidualne podejście do każdego ucznia skutkuje wysoką jakością nauczania. Co na temat integracji myślą rodzice? Rodzice zwracają uwagę na to, iż w szkołach integracyjnych uczniowie mają zapewnioną opiekę specjalistów, a kadra pedagogiczna cechuje się wysokimi kwalifikacjami. Jednak część rodziców, rozważająca możliwość zapisania swojego zdrowego dziecka do klasy integracyjnej, obawia się obniżenia wyników nauczania w klasie, w której będą uczyły się razem dzieci o tak zróżnicowanych możliwościach.
W praktyce okazuje się jednak, że wspólna nauka dzieci zdrowych i niepełnosprawnych w jednej klasie nie skutkuje pogorszeniem wyników tych pierwszych. Obawy rodziców są raczej nieuzasadnione. Jakie wyniki w nauce osiągają dzieci z klas integracyjnych? Dzieci uczęszczające do klas integracyjnych osiągają takie same, a nawet wyższe wyniki w opanowaniu wiedzy szkolnej i umiejętności szkolnych (np. w czytaniu, rozumieniu tekstów oraz z matematyki) w porównaniu z uczniami z równoległych klas nieintegracyjnych. Ponieważ w klasie integracyjnej uczy się zwykle kilkanaścioro dzieci, nauczyciel może poświęcić każdemu uczniowi o wiele więcej uwagi niż w klasie tradycyjnej (nieintegracyjnej), tym bardziej, że jest wspierany przez drugiego nauczyciela. Jak oceniani są uczniowie w klasach integracyjnych? Każdy nauczyciel, opisując postępy swoich uczniów, ocenia je według indywidualnych możliwości dziecka. Edukacja szkolna to zaledwie początek edukacji obywatelskiej młodego człowieka. W szkole integracyjnej staramy się, by świat dzieci sprawnych i świat dzieci niepełnosprawnych stawał się bezpiecznym, tolerancyjnym i radosnym, a różnice wynikające z inności "stały się atutem, nie wadą.
Kontakt: pedagodzyspecjalni@wp.pl (pedagodzy gimnazjum) pedagodzyspecjalnisp@gmail.com (pedagodzy, szkoła podstawowa) Dyżury pedagogów dla rodziców odbywają się wspólnie z wychowawcami w terminach odpowiednich dla kolejnych zespołów przedmiotowych. Klasa 1b 2b 2c 3b 4b 5b 5c 6a 6b I A I B I C I D II A II B II C III A III B III C III D III E Pedagog specjalny mgr Małgorzata Jęczmionek mgr Agnieszka Znojek mgr Mirosława Kurowska mgr Agnieszka Wideł mgr Anna Kowalska mgr Agnieszka Chrzanowska mgr Renata Luberda mgr Marta Kaczmarska mgr Mariola Mleczko mgr Barbara Kamińska mgr Beata Radożycka-Rozum mgr Małgorzata Woźniak mgr Beata Palej mgr Izabella Dylawerska mgr Katarzyna Zaczyńska-Szych mgr Katarzyna Leśniarek-Ciaputa mgr Anna Kuś mgr Patrycja Kadula mgr Alicja Żmuda mgr Ewa Leszczyńska mgr Ewa Malinowska-Pawlica