Spis treœci Wstêp... 9 1. Istotne dla realizowanej w praktyce polityki gospodarczej osi¹gniêcia szkó³ ekonomicznych... 11 1.1. Merkantylizm... 11 1.2. Fizjokratyzm... 12 1.3. Klasyczna myœl ekonomiczna... 14 1.4. Upadek ekonomii klasycznej... 18 1.5. Teoria Karola Marksa... 20 1.6. Neoklasyczna myœl ekonomiczna. Podstawy analizy marginalnej... 21 1.7. Ekonomia neoklasyczna. Rozwiniêcie analizy marginalnej... 23 1.8. Heterodoksyjna myœl ekonomiczna. Wczesna krytyka ekonomii neoklasycznej oraz rozwój nowoczesnej heterodoksyjnej myœli ekonomicznej... 23 1.8.1. Wczesna krytyka ekonomii neoklasycznej... 24 1.8.2. Rozwój nowoczesnej heterodoksyjnej myœli ekonomicznej... 26 1.8.2.1. Radyka³owie... 26 1.8.2.2. Instytucjonaliœci... 27 1.8.2.3. Postkeynesiœci... 30 1.8.2.4. Zwolennicy teorii wyboru publicznego... 31 1.8.2.5. Ekonomia austriacka (neoaustriacy)... 31 1.8.2.6. Ekonomiœci eksperymentalni... 32 1.8.3. Podsumowanie... 32 1.9. Najnowsza myœl ekonomiczna. Rozwój nowoczesnej teorii mikroekonomicznej... 32 1.10. Najnowsza myœl ekonomiczna. Rozwój nowoczesnej myœli makroekonomicznej... 34 1.11. Krytyka teorii J.M. Keynesa przez szko³ê austriack¹... 36 1.12. Najnowsza myœl ekonomiczna. Rozwój ekonometrii i metod empirycznych w ekonomii... 38 1.13. Uwarunkowania procesów gospodarowania wynikaj¹ce z globalizacji oraz wynikaj¹ce st¹d wyzwania dla ekonomii... 39 3
2. Wprowadzenie do przedmiotu ekonomii... 45 2.1. Definicja ekonomii... 45 2.2. Metody badawcze ekonomii... 46 2.3. Mikro- i makroekonomia oraz ekonomia pozytywna i normatywna... 49 2.4. Zjawiska, kategorie i prawa ekonomiczne... 51 3. Zagadnienia ogólne procesu gospodarowania... 53 3.1. Potrzeby i œrodki ich zaspokajania... 53 3.2. Istota procesu gospodarowania... 56 4. Gospodarka rynkowa. Ogólne zasady funkcjonowania rynku... 60 4.1. Pojêcie rynku i ogólne zasady jego dzia³ania... 61 4.2. Mechanizm rynkowy w modelu konkurencji doskona³ej... 64 5. Podstawowe podmioty w gospodarce rynkowej... 67 5.1. Gospodarstwa domowe... 67 5.2. Przedsiêbiorstwa... 68 5.3. Banki... 72 5.4. Gie³da... 74 6. Podstawowe problemy wyboru ekonomicznego. Analiza rynku... 76 6.1. Prawo malej¹cego produktu marginalnego... 78 6.2. Granice mo liwoœci produkcyjnych w krótkim okresie... 79 6.3. Granica mo liwoœci produkcyjnych w d³ugim okresie... 82 6.4. Analiza rynku... 83 6.4.1. Popyt. Pojêcie i czynniki okreœlaj¹ce... 83 6.4.2. Poda. Pojêcie i czynniki okreœlaj¹ce... 86 6.5. Równowaga rynkowa w ujêciu statycznym. Cena równowagi... 89 6.6. Równowaga rynkowa w praktyce gospodarczej... 91 6.7. Elastycznoœæ popytu i poda y... 96 7. Teoria wyboru konsumenta... 98 7.1. Pojêcie u ytecznoœci... 98 7.2. Krzywa obojêtnoœci konsumenta... 99 7.3. Ograniczenia bud etowe konsumenta. Równowaga konsumenta... 102 7.4. Efekt substytucyjny i efekt dochodowy zmian cen... 105 7.5. Alternatywne koncepcje wyborów konsumenta... 107 8. Teoria wyboru producenta. Za³o enia ogólne analizy... 108 8.1. Charakterystyka kategorii ekonomicznych wykorzystywanych przez producentów dóbr w podejmowaniu decyzji... 109 8.2. Za³o enia ogólne analizy funkcjonowania przedsiêbiorstwa... 113 4
8.3. Ogólne zasady podejmowania decyzji przez przedsiêbiorstwo prywatne w krótkim okresie... 115 8.4. Ogólne zasady podejmowania decyzji przez przedsiêbiorstwo prywatne w d³ugim okresie... 117 9. Podejmowanie decyzji przez przedsiêbiorstwo prywatne (producenta dóbr) w konkurencji doskona³ej i w pe³nym (czystym) monopolu... 120 9.1. Cechy charakterystyczne modelu konkurencji doskona³ej... 120 9.2. Zasady podejmowania decyzji produkcyjnych przez przedsiêbiorstwo prywatne dzia³aj¹ce w warunkach konkurencji doskona³ej... 121 9.2.1. Krzywa krótkookresowej poda y przedsiêbiorstwa prywatnego dzia³aj¹cego w warunkach konkurencji doskona³ej... 121 9.2.2. Krzywa d³ugookresowej poda y przedsiêbiorstwa prywatnego dzia³aj¹cego w warunkach konkurencji doskona³ej... 122 9.2.3. Krzywa poda y ga³êzi... 123 9.3. Optimum ogólne w warunkach konkurencji doskona³ej wed³ug za³o eñ ekonomii neoklasycznej... 125 9.3.1. Optimum wymiany i produkcji... 126 9.3.2. Optimum ogólne... 129 9.4. Zasady podejmowania decyzji przez prywatnego producenta dóbr bêd¹cego pe³nym (czystym) monopolist¹... 131 10. Podejmowanie decyzji przez przedsiêbiorstwo prywatne w warunkach konkurencji niedoskona³ej... 135 10.1. Konkurencja monopolistyczna... 136 10.2. Oligopol. Konkurencja i wspó³praca... 138 10.3. Kartel... 143 10.4. Alternatywne koncepcje przedsiêbiorstwa... 144 10.5. Teorie wykorzystywane do badania zachowañ przedsiêbiorstwa w ró nych wspó³czesnych formach rynku... 146 10.5.1. Teoria gier... 146 10.5.2. Teoria innowacji... 148 10.5.3. Teoria potencjalnej konkurencji... 150 11. Rynki czynników produkcji. Rynek pracy... 153 11.1. Zasady ogólne funkcjonowania rynków czynników produkcji w warunkach konkurencji doskona³ej... 153 11.2. Zasady ogólne funkcjonowania rynków czynników produkcji w warunkach konkurencji niedoskona³ej... 156 11.3. Rynek pracy... 157 11.3.1. Krótkookresowy popyt na pracê przez przedsiêbiorstwo funkcjonuj¹ce w warunkach konkurencji doskona³ej... 157 11.3.2. Popyt na pracê w warunkach monopolu i monopsonu... 159 5
11.4. Poda pracy... 161 11.4.1. Indywidualne decyzje dotycz¹ce poda y pracy, czyli czasu pracy pojedynczej osoby... 162 11.4.2. Poda pracy w ga³êzi... 165 11.4.3. Równowaga na ryku pracy w ga³êzi... 165 11.4.4. Kapita³ ludzki, dyskryminacja i zwi¹zki zawodowe... 167 12. Rynki czynników produkcji. Kapita³ rzeczowy... 172 12.1. Ogólna charakterystyka maj¹tku produkcyjnego... 172 12.2. Popyt na us³ugi kapita³u rzeczowego... 173 12.3. Poda us³ug kapita³u rzeczowego... 175 12.4. Równowaga i procesy dostosowawcze na rynku us³ug kapita³u rzeczowego... 176 12.5. Ziemia... 178 13. Rynki czynników produkcji. Rynek kapita³u finansowego... 180 13.1. Poda kapita³u finansowego... 180 13.2. Popyt na kapita³ finansowy... 181 13.3. Podsumowanie... 186 14. Wahania koniunkturalne w gospodarce rynkowej. Cykliczny rozwój kapitalizmu... 189 14.1. Rodzaje wahañ cyklicznych... 193 14.2. Przyczyny cyklicznoœci rozwoju gospodarczego... 194 14.2.1. Teoria cyklu koniunkturalnego M. Kaleckiego... 195 14.3. Model wzrostu gospodarczego R. Harroda... 197 14.4. Model wzrostu gospodarczego E. Domara... 202 14.5. Wieloczynnikowa funkcja produkcji typu Cobba Douglasa... 205 14.6. Model Solowa... 207 14.7. Problem d³ugookresowego wzrostu gospodarczego we wspó³czesnej literaturze ekonomicznej... 208 14.8. Polityka pobudzania wzrostu w krajach gospodarki rynkowej... 210 14.9. Wspó³czesne kryzysy ekonomiczne... 211 15. Podstawowe mierniki makroekonomiczne wzrostu i rozwoju gospodarczego krajów... 214 15.1. Charakterystyka makroekonomicznych mierników wzrostu i rozwoju gospodarczego krajów... 214 15.2. Poszukiwania miernika dobrobytu i jakoœci ycia... 218 15.3. Proces tworzenia produkcji finalnej w gospodarce kraju... 224 16. Równowaga ogólna. Zagregowany popyt i zagregowana poda... 227 16.1. Neoklasyczna teoria równowagi... 229 16.2. Keynesowska krytyka neoklasycznej teorii równowagi... 232 16.2.1. Inwestycje i oszczêdnoœci w ekonomii J.M. Keynesa... 234 6
17. Mikroekonomiczne podstawy makroekonomii. Popyt konsumpcyjny i inwestycyjny. Funkcja konsumpcji i inwestycji... 238 17.1. Popyt konsumpcyjny i funkcja konsumpcji... 238 17.1.1. Prosta funkcja konsumpcji... 239 17.1.2. Teoria konsumpcji ukierunkowana na przysz³oœæ... 240 17.2. Inwestycje... 244 17.2.1. Inwestycje przedsiêbiorstw w kapita³ trwa³y... 245 17.2.2. Funkcja inwestycji... 247 17.2.3. Inwestycje mieszkaniowe... 249 17.3. Inwestycje w zapasy... 250 18. Pieni¹dz w gospodarce rynkowej... 252 18.1. Definicje pieni¹dza... 252 18.2. Funkcje pieni¹dza... 253 18.3. Podstawowe rodzaje pieni¹dza i ich cechy charakterystyczne... 253 18.4. Ceny walut. Kurs walutowy... 257 18.4.1. Handel zagraniczny i kurs walutowy... 260 18.5. Zasób pieni¹dza... 261 18.6. Banki komercyjne i bank centralny... 262 18.7. Poda pieni¹dza... 265 18.8. Baza monetarna i mno nik kreacji pieni¹dza... 270 18.8.1. Kreacja pieni¹dza przez banki... 271 18.9. Popyt na pieni¹dz... 272 18.10. Funkcje banku centralnego w gospodarce rynkowej... 276 19. Inflacja... 278 19.1. Przyczyny i rodzaje inflacji... 279 19.2. Spór o interpretacjê inflacji miêdzy keynesistami a monetarystami... 281 19.3. Ekonomiczne skutki inflacji... 283 20. Bezrobocie... 285 20.1. Pojêcie i metody pomiaru bezrobocia... 285 20.2. Rodzaje bezrobocia... 287 20.3. Bezrobocie w teorii ekonomii... 289 20.4. Ekonomiczno-spo³eczne negatywne skutki bezrobocia... 293 20.5. Zwalczanie bezrobocia... 296 21. Bud et i polityka fiskalna pañstwa... 298 21.1. Deficyt bud etowy i sposoby jego finansowania... 300 21.2. Podatki jako Ÿród³o wp³ywów do bud etu pañstwa... 302 7
21.3. Wp³yw podatków i wydatków bud etu pañstwa na poziom wytwarzanego dochodu narodowego... 307 22. Bilans p³atniczy i wymiana miêdzynarodowa... 309 22.1. Bilanse handlowy i p³atniczy... 309 22.2. Teoria kosztów komparatywnych... 312 22.3. Wp³yw bilansu handlowego na dochód narodowy wytworzony i podzielony... 313 22.4. Skutki prowadzenia gospodarki otwartej... 314 23. Wspó³zale noœæ polityki fiskalnej i polityki pieniê nej. Model IS-LM... 319 23.1. Model IS-LM... 319 23.2. Polityka fiskalna i pieniê na w modelu IS-LM w warunkach gospodarki zamkniêtej... 322 23.3. Polityka fiskalna i pieniê na w Modelu IS-LM w warunkach gospodarki otwartej... 323 Pytania u³atwiaj¹ce opanowanie treœci podrêcznika w ujêciu wed³ug rodzia³ów... 326 Literatura... 333