Witamy na stronach pierwszego numeru newslettera Miasta & Aktywna Inkluzja! Sieć Lokalnych Obserwatoriów Aktywnej Inkluzji EUROCITIES Lokalne Obserwatoria Aktywnej Inkluzji EUROCITIES-NLAO to dynamiczna sieć dziesięciu europejskich miast, które dzieląc się wiedzą badają wdraŝanie unijnej strategii Aktywnej Inkluzji na poziomie lokalnym. Sieć identyfikuje trendy, dobre praktyki i wyzwania w zakresie Aktywnej Inkluzji, aby inspirować rozwój polityki tworzonej na poziomie unijnym, krajowym i lokalnym. Wykorzystuje przy tym doświadczenia pilotaŝowej fazy projektu realizowanej w pięciu miastach od marca 2009 do sierpnia 2010 r. Co oznacza termin aktywna inkluzja? W tym wydaniu: Wiadomości z Europy.. str. 2 Konferencja W Krakowie.str 4 Redakcja: Janusz Grabiasz Magdalena Furdzik Michał Sobolewski Unijna strategia Aktywnej Inkluzji, obejmująca szereg dokumentów, ma na celu zwalczanie wykluczenia społecznego i ubóstwa osób wyłączonych z rynku pracy - dzięki połączeniu trzech elementów: zasiłków dla osób o najniŝszych dochodach, ułatwiania dostępu do rynku pracy oraz dostępu do usług społecznych wysokiej jakości. Newsletter Kraków jest jednym z miast skupionych w sieci obserwatoriów, które badają lokalne strategie promujące aktywną inkluzję. Niniejszy newsletter jest adresowany do wszystkich podmiotów publicznych i pozarządowych, które mają wpływ na kreowanie lub realizację strategii zorientowanych na zwalczanie społecznego wykluczenia. Jeśli mają Państwo komentarze, sugestie lub informacje, którymi warto podzielić się w tym miejscu prosimy o kontakt: Janusz.Grabiasz@um.krakow.pl Publikacja finansowana przez Unię Europejską w ramach Programu na rzecz Zatrudnienia i Solidarności Społecznej (2007-2013). Więcej informacji na stronie: http://ec.europa.eu/progress Informacje zawarte w niniejszej publikacji nie odzwierciedlają stanowiska lub opinii Komisji Europejskiej. 1
Wiadomości z Europy Kluczową rolę miast w aktywnej inkluzji potwierdza spotkanie członków sieci EUROCITIES-NLAO Podsumowanie realizacji pilotaŝowego etapu Sieci Lokalnych Obserwatoriów Aktywnej Inkluzji (EUROCITIES-NLAO) oraz spotkanie rozpoczynające jej drugi etap miały miejsce w Brukseli w dniach 8 i 9 lipca 2010 r. Wydarzenie końcowe było okazją do przedstawienia badań prowadzonych przez okres 18 miesięcy, jak równieŝ do omówienia kwestii roli miast w aktywnej inkluzji ludzi, którzy nie są aktywni na rynku pracy. Uczestnikami spotkania byli urzędnicy UE, przedstawiciele władz krajowych i regionalnych oraz inne europejskie sieci i interesariusze. Uczestnicy spotkania doszli do następujących kluczowych wniosków: - miasta są odpowiedzialne za wdraŝanie działań Aktywnej Inkluzji w terenie; - władze lokalne posiadają największą wiedzę dotyczącą lokalnych potrzeb i lokalnego potencjału; - miasta rozwijają nowe praktyki związane ze zmianą ich roli jako podmiotu dostarczającego usługi społeczne w celu zapewnienia jak najlepszego zaspokajania złoŝonych potrzeb mieszkańców; - władze lokalne powinny zapewnić udział mieszkańców zarówno w pracach nad projektem strategii aktywnej inkluzji, jak i we wdraŝaniu tego projektu. Tutaj znajdą państwo końcowe sprawozdanie z etapu pilotaŝowego EUROCITIES-NLAO, które przedstawia w skrócie wnioski wyciągnięte w ramach projektu, dotyczące tego jak miasta rozwijają swoje usługi mieszkaniowe i związane z zatrudnieniem, w celu promocji integracji osób, które nie są aktywne na rynku pracy. Drugi etap EUROCITIES-NLAO rozpoczęto 9 lipca 2010. Powiększona sieć będzie nadal funkcjonować jako dynamiczna platforma głównych trendów i wyzwań stojących przed władzami lokalnymi, polegających na zapewnianiu usług najwyŝszej jakości, biorąc pod uwagę związki krajowych i europejskich polityk aktywnej inkluzji. W drugim etapie EUROCITIES-NLAO biorą udział: Barcelona (Hiszpania) Birmingham (Wielka Brytania) Bolonia (Włochy) Brno (Czechy) Kopenhaga (Dania) Kraków (Polska) Lille-Roubaix (Francja) Rotterdam (Holandia) Sofia (Bułgaria) Sztokholm (Szwecja) Drugie spotkanie partnerów w ramach EUROCITIES-NLAO W dniach 8 i 9 września 2010 roku członkowie Sieci Lokalnych Obserwatoriów Aktywnej Inkluzji (EUROCITIES-NLAO) spotkali się w Brukseli w celu omówienia kwestii aktywnej inkluzji na szczeblu miejskim oraz ustalenia szczegółów planu pracy drugiego etapu działania sieci. Wydarzenie to było okazją dla dziesięciu miast LAO oraz EUROCITIES do zgłębienia koncepcji aktywnej inkluzji i wyciągnięcia wniosków dotyczących praktycznej strony jej wdraŝania, a takŝe do analizy priorytetów miast i wyzwań przed nimi stojących. 2
Wnioski, jakie wyciągnęli uczestnicy podczas dyskusji grupowych są zgodne z wynikami ankiety dotyczącej aktywnej inkluzji, którą przeprowadziły państwa EUROCITIES w sierpniu 2010 roku: miasta są bardzo zainteresowane nowymi moŝliwościami podnoszenia świadomości dotyczącej strategii aktywnej inkluzji i uczestnictwem w wymianie doświadczeń w tym zakresie pomiędzy lokalnymi samorządami. Partnerzy EUROCITIES-NLAO omówili równieŝ szczegółowo działania zawarte w planie pracy na rok 2010. Zostanie przeprowadzonych wiele róŝnych działań mających na celu rozpowszechnianie informacji, m.in. uruchomionych zostanie 10 krajowych portali internetowych oraz wydawane będą newslettery dotyczące aktywnej inkluzji. Uczestnicy opracują równieŝ raporty miejskie, w którym przedstawią w ogólnym zarysie lokalne praktyki dla miast i wyzwania przed nimi stojące w ramach wdraŝania polityk aktywnej inkluzji. KaŜde miasto LAO zorganizuje krajowe wydarzenie, którego celem będzie zwiększenie świadomości, podczas którego prezentowane będą najwaŝniejsze wyniki badań. EUROCITIES przeanalizuje rezultaty oraz przedstawi w skrócie główne trendy i trudności we wdraŝaniu tej strategii na gruncie lokalnym. Powiększona sieć dziesięciu miast będzie nadal pełnić rolę punktu odniesienia w zakresie podnoszenia świadomości, promocji wzajemnego uczenia się i monitorowania polityk aktywnej inkluzji na szczeblu lokalnym i europejskim. EUROCITIES-NLAO chce być inspiracją do tworzenia polityk aktywnej inkluzji na szczeblu europejskim w przyszłości oraz pokazać jak polityki europejskie mogą wspierać miasta w realizacji potrzeb ich mieszkańców. Ankieta dotycząca unijnej strategii Aktywnej Inkluzji Wyniki Ankiety na temat Aktywnej Inkluzji wskazują na potrzebę organizowania akcji mających na celu podnoszenie świadomości i umoŝliwianie wspólnego uczenia się na szczeblu lokalnym Miasta wraz z krajowymi i europejskimi interesariuszami oraz decydentami powinny nadal pracować nad podnoszeniem świadomości oraz dostarczaniem informacji i promowaniem wymiany doświadczeń dotyczących aktywnej inkluzji. Jest to jeden z głównych wniosków wyciągniętych na podstawie wyników internetowej ankiety dotyczącej miast i aktywnej inkluzji, którą przeprowadziły miasta EUROCITIES w sierpniu 2010 roku wśród członków Forum ds. Socjalnych (Social Affairs Forum) oraz członków Sieci Lokalnych Obserwatoriów Aktywnej Inkluzji (EUROCITIES-NLAO). W ankiecie, której celem było uzyskanie informacji o poziomie wiedzy o strategii europejskiej Aktywnej Inkluzji i jej znaczeniu dla miast, wzięli udział urzędnicy zajmujący się kwestiami społecznymi z 20 róŝnych miast i róŝnych departamentów. Większość miast określiła, Ŝe orientuje się w problemach poruszanych w ramach strategii europejskiej Aktywnej Inkluzji, jednak tylko mniejszość przyznała, Ŝe jest w tej kwestii poinformowana bardzo dobrze. Co interesujące, respondenci wskazywali, ze udział w Forum ds. 3
Społecznych EUROCITIES oraz zaangaŝowanie w europejskie projekty i konferencje pomogły im w lepszym zrozumieniu strategii europejskiej Aktywnej Inkluzji. Ankieta wykazała takŝe, Ŝe europejska Strategia Aktywnej Inkluzji jest zgodna z ogólnymi celami społecznej integracji na szczeblu lokalnym. Zdecydowana większość miast chciałaby, aby istniało więcej moŝliwości podnoszenia świadomości i brania udziału w wymianie wiedzy dotyczącej strategii aktywnej inkluzji na szczeblu władz lokalnych. Wyniki ankiety wykorzystano podczas dyskusji grupy fokusowej dotyczącej aktywnej inkluzji w miastach, która miała miejsce w trakcie spotkania partnerów EUROCITIES-NLAO 8 września 2010 roku. Informacje uzyskane za pomocą ankiety internetowej oraz w ramach dyskusji grupy fokusowej zostaną wykorzystane w badaniach EUROCITIES-NLAO. Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu na poziomie UE i w Polsce Pierwsze koncepcje odnoszące się do polityki społecznej zaczęły powstawać w ramach rodzącej się wspólnoty europejskiej w połowie XX wieku. Nadrzędnym celem miała być integracja gospodarcza, czyli docelowo swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału ; zamierzeniem Unii Europejskiej było stworzenie jednolitego rynku wspólnotowego, wprowadzenie wspólnej waluty oraz polityki monetarnej. Z upływem czasu zaczęto takŝe kłaść nacisk na zagadnienia polityki społecznej, w tym problematykę walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym. W wyniku wielu lat działań wypracowano w Unii Europejskiej taką strategię. Rada Europejska w 2000 r. przyjęła Strategię Lizbońską, w której jako główny cel UE wpisane zostało stanie się najbardziej konkurencyjną i dynamiczną, opartą na wiedzy gospodarką świata, zdolną do trwałego wzrostu gospodarczego przy większej liczbie lepszych miejsc pracy i z większą spójnością społeczną. Zanim do tego doszło, Unia wprowadziła trzy wspólnotowe Programy Działań Społecznych odnoszące się do problemów marginalizacji i wykluczenia społecznego. Pierwszym z nich był program ustanowiony w rezolucji Rady Wspólnoty Europejskiej z roku 1974, którego głównym zadaniem było powiększenie zatrudnienia, a co za tym idzie poprawa zarówno warunków Ŝycia jak i pracy. W programie tym przewidziano takŝe działania na rzecz integracji ludzi niepełnosprawnych oraz działania przeciwko ubóstwu. Drugi program realizowano w latach 1985 1988 i miał on na celu zwalczanie ubóstwa w ramach konkretnych działań Wspólnoty. Trzeci program nastawiony był na działania średnioterminowe, dotyczące ekonomicznej i społecznej integracji grup finansowo i społecznie mniej uprzywilejowanych w społeczeństwie. Wspominana wyŝej Strategia Lizbońska, zakładała 10- cio letni plan działań, którego aspektem społecznym było wezwanie do wykorzeniania ubóstwa do 2010 roku. W związku z tym powołano do Ŝycia Europejską Strategię Przeciwdziałania Wykluczeniu Społecznemu i Wszelkim Formom Dyskryminacji (Strategia Aktywnej Inkluzji). Intencje tej strategii zostały przyjęte przez Radę Europejską w roku 2000, 4
na spotkaniu w Nicei (zostały dwa lata później nieznacznie zmodyfikowane). Główne cele walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym wg europejskiej strategii Aktywnej Inkluzji to: ułatwienie uczestnictwa w zatrudnieniu, ułatwienie w dostępie do zasobów, praw, dóbr i usług dla wszystkich, zapobieganie ryzykom wykluczenia, pomoc najbardziej naraŝonym, mobilizacja wszystkich do walki z wykluczeniem i ubóstwem. W Polsce włączenie się w europejską strategię Aktywnej Inkluzji łączyło się z przyjęciem trzech dokumentów: - Memorandum na rzecz Integracji Społecznej (2003 r.), - Narodowa Strategia Integracji Społecznej 2004-10 (2004 r.), - Krajowy Plan Działania na rzecz Integracji Społecznej (do 2010 roku przyjęto trzy takie Krajowe Plany Działania): KPD 2004-2006, KPD 2006-2008 oraz KPD 2008-2010). Główne cele Krajowego Planu Działania to: 1. Działania edukacyjne, socjalne, zdrowotne zapobiegające wykluczeniu oraz wspierające równy start dzieci i młodzieŝy. 2. Budowa sieci bezpieczeństwa socjalnego i przeciwdziałania ubóstwu i wykluczeniu społecznemu. 3. Aktywizacja i integracja grup zagroŝonych wykluczeniem społecznym. 4. Rozwój słuŝb społecznych oraz instytucjonalny rozwój usług społecznych i ich koordynacji. 5. Wsparcie rodzin z dziećmi. 6. Integracja przez aktywizację. 7. Mobilizacja i partnerstwo. 8. Przeciwdziałanie ubóstwu i wykluczeniu społecznemu dzieci. 9. Dostęp do wysokiej jakości usług społecznych. W związku z tym, Ŝe problem wykluczenia dotyczy społeczeństw na całym świecie, jasnym stało się, Ŝe zarówno polityka unijna jak i polityka poszczególnych członków Unii Europejskiej skierowana będzie na walkę z wykluczeniem społecznym i ubóstwem; w Polsce, w latach 2003-06 zmieniono regulacje prawne tak, aby dostosować je do załoŝeń unijnej strategii aktywnej inkluzji. Obecnie około 84 milionów Europejczyków zagroŝonych jest ubóstwem, co oznacza, Ŝe codziennie zmagają się z niepewnością i brakuje im środków na zaspokojenie najbardziej podstawowych potrzeb. śycie w ubóstwie jest determinantem wielu problemów (brak środków finansowych na zakup Ŝywności i odzieŝy, złe warunki mieszkaniowe, a nawet brak dachu nad głową). Ubóstwo ogranicza równieŝ moŝliwość dokonania swobodnego wyboru dotyczącego stylu Ŝycia, co moŝe prowadzić do wykluczenia społecznego. Kierując się zasadą solidarności, stanowiącą podwaliny jej struktur, Unia Europejska połączyła swe siły z państwami członkowskimi i ogłosiła rok 2010 Europejskim Rokiem Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym. Podstawowe cele tej inicjatywy to zwiększenie świadomości opinii publicznej na temat ubóstwa i wykluczenia społecznego oraz zwiększenie zaangaŝowania politycznego Unii Europejskiej i państw członkowskich w walkę z tymi problemami. Podstawowym zadaniem Europejskiego Roku jest zwrócenie uwagi na problemy i obawy ludzi, którzy zmagają się z ubóstwem i wykluczeniem społecznym 5
oraz zainspirowanie wszystkich obywateli Europy oraz partnerów społecznych, aby zaangaŝowali się w walkę z tym powaŝnym problemem. Zadaniem Europejskiego Roku jest równieŝ walka ze stereotypami i zbiorową percepcją ubóstwa oraz nawoływanie do zdecydowanej walki z przyczynami ubóstwa, tak aby wszyscy członkowie społeczeństwa mogli odgrywać w nim pełną i aktywną rolę w oparciu o unijne zasady solidarności i partnerstwa. Obok Komisji Europejskiej i państw członkowskich, w wydarzeniach organizowanych w ramach Roku 2010 biorą udział organizacje obywatelskie i partnerzy społeczni, w tym Sieć EUROCITIES, której Kraków jest członkiem i którą wspiera w realizacji projektu Inclusive Cities for Europe. Wiadomości z Krakowa Europejska strategia aktywnego przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu; załoŝenia i praktyka - konferencja w Krakowie. Konferencja odbędzie się 2 grudnia 2010 (czwartek) w Urzędzie Miasta Krakowa, pl. Wszystkich Świętych 3-4. Celem spotkania jest poszerzenie znajomości załoŝeń unijnej strategii aktywnej inkluzji połączone z prezentacją działań podejmowanych w tym zakresie przez Sieć EUROCITIES, której członkiem, obok jedenastu innych polskich miast, jest Kraków. Wydarzenie będzie równieŝ doskonałą okazją do zaprezentowania działań słuŝących aktywnej inkluzji społecznej podejmowanych w Krakowie zarówno przez instytucje publiczne jak i pozarządowe. Dyskusja panelowa umoŝliwi zaprezentowanie doświadczeń regionalnych i krajowych podmiotów aktywnych w zakresie kreowania i realizacji strategii przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu w Polsce. Mamy nadzieję, Ŝe spotkanie stanie się impulsem do rozwijania sieci podmiotów publicznych, pozarządowych i naukowych ułatwiającej wymianę wiedzy, dobrych praktyk i bieŝących konsultacji dotyczących aktywnej inkluzji. Plan spotkania obejmuje m.in. wystąpienia: - Europejska strategia aktywnego przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu (przedstawiciel Komisji Europejskiej), - Działania Sieci EUROCITIES Lokalne Obserwatoria Aktywnej Inkluzji w miastach partnerskich (przedstawiciel EUROCITIES), - WdraŜanie załoŝeń strategii aktywnego przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu w Polsce (przedstawiciel Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej), - Realizacja strategii aktywnej integracji społecznej w Krakowie - dobre praktyki (przedstawiciel Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krakowie), - Dyskusja panelowa pt. Aktywne przeciwdziałanie zjawiskom wykluczenia społecznego na poziomie lokalnym i regionalnym. Więcej informacji i zgłoszenia: tel. (+48) 12 616-9396, e-mail: Janusz.Grabiasz@um.krakow.pl 6