Przedsiębiorstwo produkcyjne GAMMA wytwarza jeden produkt. Przewiduje się, że sprzedaż w ciągu pięciu miesięcy będzie kształtować się następująco: styczeń 20.000 szt. luty 50.000 szt. marzec 30.000 szt. kwiecień 20.000 szt. maj 20.000 szt. Na koniec grudnia sporządzany jest budżet wiodący na pierwszy kwartał, przy wykorzystaniu poniższych informacji: Bilans na dzień 31 grudnia 20XX Majątek trwały 353.800 Kapitał własny 425.000 Środki trwałe 353.800 Kapitał podstawowy 300.000 Inwestycje rozpoczęte - Kapitał zapasowy 70.000 Wynik finansowy netto 55.000 Majątek obrotowy 260.200 Zobowiązania 225.000 Surowiec podstawowy 26.000 Materiały techniczne 31.200 Kredyty bankowe - Wyroby gotowe 60.000 Zobowiązania z tytułu dostaw 130.000 Należności z tytułu dostaw 100.000 Zobowiązania z tytułu podatków - Środki pieniężne 43.000 Zobowiązania wobec akcjonariuszy 95.000 Rozliczenia międzyokresowe 36.000 Rozliczenia międzyokresowe - Suma aktywów 650.000 Suma pasywów 650.000 Sprzedaż Popyt na wytwarzany produkt jest sezonowy. Największa sprzedaż jest realizowana w lutym, następnie popyt zmniejsza się. Przeciętny miesięczny poziom sprzedaży poza sezonem wynosi ok. 20.000 szt. Normalna cena sprzedaży wynosi 25 zł. W lutym planowana jest sprzedaż po promocyjnej cenie 22 zł, co ma wpłynąć na zwiększenie sprzedaży o do 50.000 szt.. Spółka realizuje 45% sprzedaży za gotówkę. Pozostała sprzedaż dokonywana jest na warunkach płatności w ciągu 15-30 dni od daty sprzedaży. Z doświadczenia wiadomo, że należności dotyczące 25% przychodów spłacane są w miesiącu sprzedaży, natomiast kolejne 25% jest spłacane w miesiącu następnym po miesiącu sprzedaży. Pozostałe 5% należności od odbiorców nie jest spłacane w terminie, a częściowo jest nie do odzyskania. Produkcja Przedsiębiorstwo stosuje politykę utrzymywania na koniec miesiąca zapasu produktów gotowych w wysokości 20% przewidywanej sprzedaży następnego miesiąca. Pozwala to na zachowanie ciągłości Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH, 2000 Str. 1
sprzedaży w warunkach sezonowości popytu. Do wyceny rozchodu wyrobów gotowych jednostka stosuje metodę FIFO ( pierwsze weszło, pierwsze wyszło ). Na koniec grudnia zapas wyrobów gotowych wynosił 4.000 szt. Rzeczywisty jednostkowy koszt wytworzenia w grudniu wyniósł 15 zł: grudzień 20XX Materiały bezpośrednie 10,00 Robocizna bezpośrednia 2,00 Zmienne koszty pośrednie 1,50 Stałe koszty pośrednie 1,50 15,00 Do planowania przyjmowany jest przeciętny kwartalny koszt wytworzenia, który składa się z następujących elementów: Surowiec podstawowy Normatywne zużycie surowca wynosi 5 kg na jednostkę produktu. Dla zachowania ciągłości produkcji utrzymywany jest stały zapas, który na koniec miesiąca powinien odpowiadać 10% zapotrzebowania na surowiec do produkcji w następnym miesiącu. Na koniec grudnia zapas materiałów bezpośrednich wynosił 13.000 kg Cena nabycia 1 kg surowca kształtuje się na poziomie 2 zł. Warunki płatności dostawcom za materiały są następujące: 50% zaliczka gotówkowa w momencie wysyłki dostawy, 50% płatne w ciągu 30 dni od daty zakupu. Robocizna bezpośrednia Do wyprodukowania 1 szt. produktu potrzeba wg normy 0,2 roboczo-godziny (rg). Aktualna stawka płacy bezpośredniej wynosi 10 zł/godz. Od marca planowana jest podwyżka do 12,50 zł/godz. Materiały techniczne Materiały techniczne wykorzystywane są w trakcie ruchu maszyn produkcyjnych. Ich zużycie jest bezpośrednio uzależnione od czasu pracy maszyn, który jest równy liczbie normatywnych roboczogodzin. Szacowana wartość zużycia na 1 rg wynosi 6 zł. Pod koniec miesiąca nabywany jest zapas materiałów pomocniczych, niezbędny do procesu produkcji w następnym miesiącu. Płatność jest regulowana w momencie zakupu. Energia Zużycie energii jest częściowo uzależnione od normatywnego czasu pracy maszyn. Zmienne koszty energii technologicznej wynoszą 1,50 zł/rg. Stałe koszty energii na cele ogólnoprodukcyjne kształtują się na poziomie 20.000 zł/mies. Zapłata za energię dokonywana jest w miesiącu, w którym nastąpiło zużycie. Pozostałe koszty stałe produkcji Pozostałe koszty stałe produkcji obejmują amortyzację urządzeń i pomieszczeń produkcyjnych, wynagrodzenia pracowników produkcyjnych, koszty remontów oraz ubezpieczenia majątku produkcyjnego. W grudniu poniesiono następujące koszty stałe: Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH, 2000 Str. 2
grudzień 20XX Energia ogólnoprodukcyjna 20.000 Amortyzacja 18.000 Robocizna pośrednio produkcyjna 30.000 Remonty 6.000 Ubezpieczenia 1.000 75.000 Od lutego przedsiębiorstwo będzie użytkować nową maszynę produkcyjną o wartości 60.000 zł i miesięcznym odpisie umorzeniowym 1.000 zł (począwszy od lutego). Zakup zostanie sfinansowany z pożyczki bankowej. Odpowiednie środki zostaną przekazane przedsiębiorstwu 1 lutego, natomiast zobowiązanie wobec dostawcy powinno zostać uregulowane najpóźniej na początku marca. Spłata kredytu następuje wg harmonogramu w równych ratach miesięcznych 3.000 zł począwszy od 15 marca (za marzec rata kapitałowa wynosi 2.550 zł a odsetki 450 zł). W lutym przewidywany jest wzrost wynagrodzeń pracowników pośrednio produkcyjnych o 10%. Zobowiązania z tytułu wynagrodzeń są regulowane na bieżąco w danym miesiącu. Plan remontów przewiduje wykonanie większych remontów maszyn w styczniu oraz w marcu: styczeń luty marzec Remonty (zł): 8.000 6.000 7.000 Zobowiązania, powstałe z tytułu remontów są regulowane na bieżąco w danym miesiącu. Polisa ubezpieczeniowa o wartości 12.000 zł została wykupiona w grudniu na kolejny rok. Koszty sprzedaży Na koszty sprzedaży składają się prowizje handlowców, koszty wysyłki do odbiorców oraz koszty reklamy. Handlowcy wynagradzania są prowizją 3% od wartości obrotu. Firma transportowa nalicza koszty transportu w wysokości 1% wartości fakturowej sprzedanych produktów. Decyzje o wysokości kosztów ogłoszeń reklamowych są podejmowane przez dział marketingu, który ustalił następujący plan wydatków na pierwszy kwartał: styczeń luty marzec Reklama (zł): 30.000 30.000 10.000 Koszty ogólnego zarządu Koszty ogólnego zarządu obejmują koszty związane z funkcjonowaniem administracji i zarządu przedsiębiorstwa. Kształtują się one na poziomie 80.000 miesięcznie, z czego 8.000 zł stanowi amortyzacja a 2.000 zł koszty opłat i ubezpieczeń opłaconych z góry. Środki pieniężne Główny księgowy określił, że minimalne saldo środków pieniężnych, dostępnych na żądanie w bieżącym rachunku bankowym spółki na koniec miesiąca, powinno wynosić 10.000 zł. Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH, 2000 Str. 3
Przedsiębiorstwo ma otwartą linię kredytową w banku do wysokości 120.000 zł. Oprocentowanie kredytu wynosi 12% w skali rocznej. Nadwyżka środków pieniężnych jest przeznaczana na lokaty oprocentowane 10% rocznie. W styczniu przewidywany jest niedobór środków pieniężnych, stąd na koniec grudnia całość środków 43.000 zł jest dostępna na rachunku bieżącym. Do planowania przyjmuje się, że: (1) środki na rachunku bieżącym nie są oprocentowane, (2) odsetki są płacone / otrzymywane na początku miesiąca od salda zadłużenia na koniec poprzedniego miesiąca, (3) saldo na koniec miesiąca jest w przybliżeniu równe średniomiesięcznemu. Dywidenda Zgromadzenie akcjonariuszy podjęło decyzje o wypłacie dywidendy z zysku w wysokości 95.000 zł. Dywidenda zostanie wypłacona akcjonariuszom 15 lutego. Inwestycje Przedsiębiorstwo rozpocznie w marcu modernizację hali fabrycznej. Inwestycja zostanie oddana we wrześniu. Plan wydatków z tego tytułu w pierwszym kwartale jest następujący: styczeń luty marzec Modernizacja (zł): - - 30.000 Podatek dochodowy Zaliczka na podatek dochodowy jest odprowadzana do 20 następnego miesiąca. Stawka podatku dochodowego wynosi 30%. Planowana wysokość zaliczki szacowana jest na podstawie wyniku na sprzedaży. Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH, 2000 Str. 4
Rozwiązanie *Także dostępne w arkuszu kalkulacyjnym plik gamma_bw.xls BUDŻET SPRZEDAŻY Wielkość sprzedaży (szt) Cena jednostkowa Przychody ze sprzedaży BUDŻET PRODUKCJI Wielkość sprzedaży (szt) + Pożądany zapas końcowy - Zapas początkowy Wielkość produkcji (szt) BUDŻET ZUŻYCIA MATERIAŁÓW PODSTAWOWYCH Wielkość produkcji (szt) Zużycie jednostkowe (kg) Zapotrzebowanie do produkcji (kg) Cena jednostkowa Wartość zużycia (zł) BUDŻET ROBOCIZNY BEZPOŚREDNIEJ Wielkość produkcji (szt) Norma czasu pracy (rg) Zapotrzebowanie do produkcji (rg) Stawka płacy bezpośredniej Robocizna bezpośrednia (zł) Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH, 2000 Str. 5
BUDŻET KOSZTÓW POŚREDNICH PRODUKCJI Liczba normatywnych rg Koszty zmienne: Materiały techniczne Energia technologiczna Razem koszty zmienne Koszty stałe: Energia ogólnoprodukcyjna Amortyzacja Robocizna pośrednio produkcyjna Remonty Ubezpieczenia Razem koszty stałe Koszty pośrednie produkcji KALKULACJA JEDNOSTKOWEGO KOSZTU WYTWORZENIA DLA I KWARTAŁU Materiały bezpośrednie Robocizna bezpośrednia Zmienne koszty produkcji Stałe koszty produkcji Razem jednostkowy koszt wytworzenia BUDŻET ZAKUPU MATERIAŁÓW Materiały bezpośrednie: Zapotrzebowanie do produkcji (kg) + Pożądany zapas końcowy - Zapas początkowy Wielkość zakupów (kg) Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH, 2000 Str. 6
BUDŻET ZAKUPU MATERIAŁÓW, cd. Wielkość zakupów (kg) Cena jednostkowa Wartość zakupów Materiały techniczne: Wartość zakupów Razem wartość zakupów materiałów BUDŻET KOSZTÓW SPRZEDAŻY I OGÓLNEGO ZARZĄDU Przychody ze sprzedaży Zmienne koszty sprzedaży: Prowizje handlowców Koszty transportu Stałe koszty sprzedaży: Reklama Razem koszty sprzedaży Koszty ogólnego zarządu Razem koszty sprzedaży i zarządu PLANOWANY WYNIK NA SPRZEDAŻY Przychody ze sprzedaży Koszt wytworzenia sprzedanych produktów Wynik brutto na sprzedaży Koszty sprzedaży Koszty ogólnego zarządu Wynik na sprzedaży Rezerwa środków na podatek dochodowy Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH, 2000 Str. 7
ZESTAWIENIE WYDATKÓW Z TYTUŁU ZAKUPU MATERIAŁÓW Materiały bezpośrednie: Zakupy w poprzednim miesiącu Zakupy w bieżącym miesiącu Materiały techniczne: Zakupy w bieżącym miesiącu Razem wydatki z tytułu materiałów ZESTAWIENIE WPŁYWÓW ZE SPRZEDAŻY Wpływy ze sprzedaży gotówkowej Wpływy ze sprzedaży kredytowej: -poprzedniego miesiąca -bieżącego miesiąca Razem wpływy ze sprzedaży ZESTAWIENIE NALEŻNOŚCI WĄTPLIWYCH ( NIEŚCIĄGALNYCH LUB TRUDNO ŚCIĄGALNYCH) Wartość sprzedaży Należności wątpliwe Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH, 2000 Str. 8
BUDŻET ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH Stan początkowy wolnych środków Wpływy środków pieniężnych: Ze sprzedaży Pozostałe Środki dostępne Wydatki: Materiały Wynagrodzenia bezpośrednie Pozostałe koszty zmienne (energia) Koszty stałe gotówkowe Koszty sprzedaży gotówkowe Koszty zarządu gotówkowe Wydatki inwestycyjne Zaliczki na podatek dochodowy Spłata kredytu Dywidendy wypłacone Razem wydatki Pożądane saldo końcowe Nadwyżka (deficyt) środków pieniężnych Finansowanie: Lokata nadwyżki finansowej Pożyczka na rachunku bankowym Otrzymane (zapłacone) odsetki Ogółem finansowanie Saldo końcowe wolnych środków styczeń luty marzec Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH, 2000 Str. 9