Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Banku Spółdzielczego w Dzierżoniowie według stanu na dzień roku

Załącznik nr 5 do Zasad polityki ujawnień w zakresie profilu ryzyka i poziomu kapitału w Banku Spółdzielczym w Dzierżoniowie I Informacje ogólne Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Banku Spółdzielczego w Dzierżoniowie według stanu na dzień 31.12.2016 roku 1. Bank Spółdzielczy w Dzierżoniowie z siedzibą w Dzierżoniowie, ul. Daszyńskiego 24, przedstawia informacje o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczące adekwatności kapitałowej wg stanu na dzień 31.12.2016 roku. 2. W 2016 roku BS w Dzierżoniowie prowadził działalność poprzez: - Centralę Banku w Dzierżoniowie ul. Daszyńskiego 24, - Oddział Banku w Dzierżoniowie oś. Złote 9H - Oddział Banku w Bielawie ul. Piłsudskiego 74 - Oddział Banku w Piławie Górnej ul. Kościuszki 2 - Filię w Bielawie oś. Włókniarzy 1 - Filię w Pieszycach ul. Kościuszki 3 Działalność operacyjna prowadzona była również za pośrednictwem banku internetowego I-Bank. 3. BS w Dzierżoniowie na dzień 31.12.2016 roku: 1) nie posiadał zaangażowań kapitałowych w jednostkach, które stanowiłoby podstawę pomniejszenia funduszy własnych 2) nie posiadał zaangażowania kapitałowego w jednostkach, nie objętych konsolidacją i nie będących podstawą pomniejszenia funduszy własnych II Cele i zasady polityki zarządzania poszczególnymi ryzykami 1. BS stosuje następujące metody wyliczania wymogów kapitałowych: 1) metodę standardową w zakresie ryzyka kredytowego, 2) metodę bazowego wskaźnika w zakresie ryzyka operacyjnego. 3) metodę de minimis w zakresie ryzyka walutowego. 2. Bank nie prowadzi działalności handlowej. 3. Bank prowadzi działalność w walutach obcych. 4. Bank korzysta z technik redukcji ryzyka kredytowego. 5. Zarządzanie ryzykiem w Banku realizowane jest w oparciu o opracowane w formie pisemnej i zatwierdzone odpowiednio przez Radę Nadzorczą i Zarząd wewnętrzne strategie i procedury, które odnoszą się do identyfikacji, pomiaru monitorowania i kontroli poszczególnych rodzajów ryzyka. Strategia zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Dzierżoniowie określa również podstawowe zadania organów Banku w tym zakresie. Rada Nadzorcza Banku: 1) zatwierdza strategię działania Banku oraz zasady ostrożnego i stabilnego zarządzania Bankiem, obejmujące m.in.: a) specyfikę i profil działalności, b) możliwy do zaakceptowania ogólny poziom ryzyka Banku, c) założenia polityki w zakresie ryzyka braku zgodności, 2) zatwierdza procedury dotyczące procesów: a) szacowania kapitału wewnętrznego, b) planowania i zarządzania kapitałowego, 3) zatwierdza strukturę organizacyjną Banku dostosowaną do wielkości i profilu ponoszonego ryzyka, 1

4) sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie podejmowania ryzyka ze strategią i planem finansowym Banku, 5) zapewnia wybór członków Zarządu posiadających odpowiednie kwalifikacje do sprawowania wyznaczonych im funkcji, 6) sprawuje nadzór nad wprowadzeniem systemu zarządzania ryzykiem występującym w działalności Banku oraz ocenia adekwatność i skuteczność tego systemu, głównie poprzez zapoznawanie się z raportami i sprawozdaniami dotyczącymi oceny narażenia Banku na poszczególne rodzaje ryzyka (w tym ryzyka braku zgodności) i na ich podstawie dokonuje oceny stopnia efektywności i adekwatności zarządzania ryzykiem, 7) ocenia, czy działania Zarządu w zakresie kontroli nad działalnością Banku są skuteczne i zgodne z polityką Rady Nadzorczej. 8) zatwierdza ogólne zasady polityki zmiennych składników wynagradzania osób zajmujących w banku stanowiska kierownicze oraz dokonuje okresowych przeglądów tych zasad. Zarząd Banku: 1) odpowiada za opracowanie, wprowadzenie oraz aktualizację pisemnych strategii oraz procedur dotyczących identyfikacji, pomiaru, monitorowania i kontroli ryzyka w zakresie: a) systemu zarządzania ryzykiem, w tym ryzyka braku zgodności, b) systemu kontroli wewnętrznej, c) szacowania kapitału wewnętrznego, zarządzania i planowania kapitałowego, d) dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego, 2) odpowiada za skuteczność systemu zarządzania ryzykiem, w tym ryzyka braku zgodności, systemu kontroli wewnętrznej, procesu szacowania kapitału wewnętrznego i dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz za nadzór nad efektywnością tych procesów, 3) odpowiada za właściwe ustalenie całkowitego wymaganego poziomu kapitału na pokrycie wszystkich istotnych rodzajów ryzyka i jego jakościową ocenę, 4) wprowadza zatwierdzoną przez Radę Nadzorczą strukturę organizacyjną dostosowaną do wielkości i profilu ponoszonego ryzyka, 5) wprowadza podział zadań realizowanych w Banku, który zapewnia niezależność funkcji pomiaru, monitorowania i kontrolowania ryzyka od działalności operacyjnej skutkującej podejmowaniem ryzyka przez Bank, 6) zatwierdza rodzaje limitów wewnętrznych oraz ich wysokość dostosowaną do akceptowanego przez Radę Nadzorczą ogólnego poziomu ryzyka Banku, 7) odpowiada za przejrzystość działań Banku, a w szczególności za: a) ujawnianie informacji na temat działalności Banku, pozwalających na ocenę skuteczności działania Rady Nadzorczej i Zarządu w zakresie zarządzania Bankiem, monitorowania bezpieczeństwa działalności Banku i na ocenę sytuacji finansowej Banku, b) zapewnienie zgodności działania Banku z obowiązującymi przepisami prawa, c) zapewnienie, że Bank prowadzi politykę służącą zarządzaniu wszystkimi istotnymi rodzajami ryzyka w działalności Banku i posiada procedury w tym zakresie, 8) uwzględnia rezultaty badań prowadzonych przez komórkę audytu wewnętrznego oraz biegłych rewidentów przy podejmowaniu decyzji w ramach zarządzania Bankiem. 6. Do podstawowych ryzyk, które podlegają szczególnemu nadzorowi, Bank zalicza: 1) ryzyko kredytowe i koncentracji, 2) ryzyko płynności, 3) ryzyko stopy procentowej, 4) ryzyko walutowe, 5) ryzyko operacyjne, 6) ryzyko kapitałowe, 2

7) ryzyko braku zgodności. Ryzyko kredytowe i koncentracji Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka kredytowego jest: 1) wdrożenie systemu zarządzania ryzykiem kredytowym zapewniającego stabilny rozwój optymalnego jakościowo portfela kredytowego, 2) zminimalizowanie zagrożeń występujących w działalności kredytowej Banku poprzez stosowanie standardów zawartych w regulacjach kredytowych, w szczególności dotyczących oceny zdolności kredytowej i wiarygodności oraz prowadzenia monitoringu portfela kredytowego, 3) dostarczanie Zarządowi Banku informacji o portfelu kredytowym umożliwiających podejmowanie ostrożnościowych i zasadnych decyzji dotyczących działalności kredytowej Banku. Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka koncentracji jest: 1) bezwzględne przestrzeganie limitów koncentracji zaangażowań wynikających z ustawy Prawo bankowe, 2) ustalanie i przestrzeganie limitów zaangażowań Banku przyjętych w szczególności dla rodzajów zaangażowań, jednorodnych instrumentów finansowych, zaangażowań w branżach gospodarki, regionach oraz rodzajów zabezpieczeń, 3) uwzględnianie uwarunkowań związanych z terenem, na którym Bank prowadzi działalność. Ryzyko kredytowe zdeterminowane jest przez dwie główne grupy czynników: 1) wewnętrzne tkwiące w samym Banku, 2) zewnętrzne w stosunku do Banku, wynikające z otoczenia. Czynniki wewnętrzne dotyczą polityki prowadzonej przez Bank w stosunku do jego aktywów i pasywów. Skuteczność realizacji tej polityki zależy w znacznym stopniu od kwalifikacji i doświadczenia kadry Banku, jej możliwości oceny i przewidywania sytuacji w najbliższej przyszłości. Czynniki zewnętrzne w dużym stopniu związane są z sytuacją gospodarczą zależną od prowadzonej przez państwo polityki ekonomicznej. Ryzyko kredytowe Banku należy rozpatrywać w dwóch aspektach: 1) ryzyka pojedynczej transakcji, 2) ryzyka łącznego portfela kredytowego. Ryzyko pojedynczej transakcji zależy od wysokości możliwej straty i prawdopodobieństwa jej wystąpienia. Ryzyko łączne portfela kredytowego zależne jest od wysokości pojedynczych kredytów, prawdopodobieństwa ich niespłacenia i współzależności między poszczególnymi kredytami lub kredytobiorcami. Im mniejsza jest ta wzajemna zależność (koncentracja) tym mniejsze jest ryzyko wystąpienia sytuacji, w której czynniki powodujące niespłacenie jednego kredytu będą również wpływały na niespłacenie innych, zwiększając w ten sposób łączne ryzyko kredytowe. Metodą zabezpieczenia się przed nadmiernym ryzykiem w działalności kredytowej jest odpowiednio prowadzone zarządzanie ryzykiem zarówno w odniesieniu do pojedynczego kredytu, jak i łącznego zaangażowania kredytowego. Zarządzanie ryzykiem kredytowym w odniesieniu do pojedynczego kredytu polega na: 1) badaniu wiarygodności i zdolności kredytowej przed udzieleniem kredytu, stosując zatwierdzone przez Zarząd metodyki określone dla poszczególnych grup ekspozycji, w oparciu o zweryfikowane pod względem wiarygodności dokumenty dostarczane przez Klientów, 2) wykorzystaniu w ocenie zdolności kredytowej i zabezpieczeń dostępnych baz danych, 3) adekwatnym zabezpieczaniu zwrotności ekspozycji kredytowych, zgodnie z regulacjami wewnętrznymi Banku, 4) ustawicznym monitoringu zabezpieczeń kredytowych, 5) dokonywaniu okresowych przeglądów ekspozycji kredytowych oraz tworzeniu rezerw celowych, 6) prawidłowym prowadzeniu windykacji i nadzoru nad trudnymi kredytami, 7) kontroli działalności kredytowej. Zarządzanie ryzykiem kredytowym w odniesieniu do łącznego zaangażowania kredytowego przeprowadzane jest za pomocą: 3

1) dywersyfikacji portfela kredytowego poprzez ustalenie, przestrzeganie i monitoring ustalonych limitów zaangażowań, 2) analizy skuteczności przyjmowanych zabezpieczeń ekspozycji kredytowych, 3) monitorowaniu rynku podstawowych zabezpieczeń, przyjmowanych przez Bank, tj. rynku nieruchomości, 4) analizy struktury portfela kredytowego, 5) monitorowania ekspozycji zagrożonych, ich struktury, czynników ryzyka, 6) przedsięwzięć organizacyjno-kadrowych polegających w szczególności na: a) organizacji bezpiecznych systemów podejmowania decyzji kredytowych, b) rozdzieleniu funkcji operacyjnych od oceny ryzyka, poprzez wdrożenie zasady, że ocenę ryzyka przeprowadza Zarząd lub jego pełnomocnicy na podstawie dokumentacji opracowanej przez Doradcę, w oparciu o metodyki zatwierdzone przez Zarząd, c) podziale nadzoru nad ryzykami wśród członków Zarządu, d) przydzieleniu nadzoru nad wdrażaniem Polityki kredytowej Członkowi Zarządu ds. handlowych, w tym polityki zarządzania ryzykiem ekspozycji zabezpieczonych hipotecznie i detalicznych ekspozycji kredytowych, e) prawidłowym przepływie informacji, f) odpowiednim doborze i szkoleniu kadr, g) nadzorze nad działalnością kredytową. Zarząd zatwierdza metodyki oceny zdolności i wiarygodności kredytowej poszczególnych grup kredytobiorców oraz dokonuje analizy oraz oceny ryzyka kredytowego i podejmuje decyzje kredytowe zgodnie z zasadami funkcjonowania poziomów decyzyjnych określonych w Procedurze zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku Spółdzielczym w Dzierżoniowie. Komitet Zarządzania Ryzykami odpowiada za ocenę ryzyka kredytowego i ryzyka koncentracji. Główny Księgowy odpowiada za kontrolę pomiaru ryzyka kredytowego i koncentracji. Stanowisko Sprawozdawczości i Ryzyk Bankowych odpowiada za identyfikację i pomiar oraz monitoring ryzyk zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie Procedurami. Pracownicy Banku uczestniczący w procesie kredytowania: 1) realizują Plan Strategiczny i Plan Finansowy w zakresie udzielania kredytów, 2) odpowiadają za merytoryczną i formalną prawidłowość opracowania wniosków kredytowych zgodnie z zatwierdzonymi przez Zarząd metodykami, 3) przestrzegają obowiązujących przepisów prawa oraz procedur, instrukcji przyjętych w Banku w zakresie prowadzenia procesu kredytowego, 4) zgłaszają kierownictwu Banku informacje o niepokojących sygnałach mogących niekorzystnie wpłynąć na sytuację Banku (np. obserwacje zachowań Klientów, konkurencji) 5) przestrzegają obowiązujących w Banku standardów obsługi Klientów w celu kształtowania pozytywnych relacji z Klientami i dbałości o wizerunek Banku. Stanowisko monitoringu i windykacji prowadzi monitoring oraz proces windykacji ekspozycji kredytowych. Osoby wyznaczone do weryfikacji analiz kredytowych wniosków Klientów odpowiedzialne są za weryfikację merytoryczną i formalną sporządzanych analiz oraz przedstawiają wniosek do decyzji kredytowej. Wiceprezes ds. Handlowych Zarządu Banku odpowiada za nadzór nad zarządzaniem procesem ryzyka kredytowego i koncentracji a także za realizację kluczowych elementów polityki zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie oraz detalicznych ekspozycji kredytowych. Ryzyko płynności Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka płynności jest: 1) zapewnienie finansowania aktywów i terminowego wykonania zobowiązań w toku normalnej działalności Banku lub w innych warunkach, które można przewidzieć, bez konieczności poniesienia straty, 4

2) zapewnienie utrzymania płynności bieżącej, krótkoterminowej, średnioterminowej oraz długoterminowej dostosowanej do rozmiarów i rodzaju działalności, w sposób zapewniający wykonanie wszystkich zobowiązań pieniężnych zgodnie z terminami ich płatności 3) minimalizowanie ryzyka przekroczenia zdefiniowanych w Banku limitów płynności, 4) monitorowanie sytuacji płynnościowej Banku pod kątem wystąpienia sytuacji awaryjnej powodującej konieczność uruchomienia planu awaryjnego utrzymania płynności, 5) minimalizowanie ryzyka utraty płynności przez Bank w przyszłości, 6) optymalne zarządzanie nadwyżkami środków finansowych. Zadania związane z zarządzaniem płynnością krótkoterminową realizuje komórka zarządzająca ryzykiem płynności w Banku. W ramach zarządzania płynnością krótkoterminową Bank wyróżnia: zarządzanie stanem gotówki w kasach i skarbcu; zarządzanie stanem środków na rachunku bieżącym Banku. Zarządzanie stanem gotówki w kasach i skarbcu oraz stanem środków na rachunku bieżącym składa się na zarządzanie płynnością dzienną. Zadania realizowane przez komórkę zarządzającą, dotyczą kształtowania poziomu płynności średnio i długoterminowej w przypadkach, w których dotyczą lokowania nadwyżek środków w instrumenty o terminach płatności powyżej 30 dni. Bank nie wprowadza procedury zarządzania płynnością śróddzienną ponieważ przepływy pieniężne w ciągu dnia zabezpiecza Bank Zrzeszający; Bank jest zobowiązany do zabezpieczenia płynności na koniec dnia operacyjnego. Na proces zarządzania płynnością średnio i długoterminową głównie składają się: 1) lokowanie nadwyżek środków przez komórkę zarządzającą na okresy płatności dłuższe od 30 dni; 2) podejmowane przez Zarząd Banku decyzje dotyczące charakterystyki poszczególnych produktów kredytowych i depozytowych w zakresie terminów płatności tych produktów; 3) podejmowane przez Zarząd Banku decyzje dotyczące inwestycji kapitałowych lub dotyczące zakupu składników majątku trwałego; 4) pomiar płynności średnio- i długoterminowej. W procesie zarządzania ryzykiem płynności w Banku uczestniczą: Rada Nadzorcza która: 1) w ramach pełnionego nadzoru dokonuje okresowej oceny i nadzoruje wszystkie aspekty polityki zarządzania ryzykiem płynności w Banku; 2) zatwierdza cele strategiczne w zarządzaniu ryzykiem płynności, zawarte w obowiązującej w Banku strategii zarządzania ryzykiem; 3) ocenia adekwatność i skuteczność systemu zarządzania ryzykiem płynności na podstawie okresowej, syntetycznej informacji na temat poziomu ryzyka, na jakie narażony jest Bank; 4) zatwierdza scenariuszowe plany awaryjne płynności. Zarząd: 1) zapewnia skuteczne działanie systemu zarządzania ryzykiem płynności; 2) zatwierdza zasady zarządzania ryzykiem płynności; 3) wyznacza osoby odpowiedzialne za opracowanie, wprowadzenie i aktualizację zasad, które wchodzą w skład Komitetu Zarządzania Ryzykami; 4) odpowiada za utrzymanie ryzyka płynności na poziomie nie przekraczającym poziomu akceptowalnego przez Radę Nadzorczą wyrażonego apetytem i tolerancją na ryzyko. Komitet Zarządzania Ryzykami, który: 5

1) opiniuje niniejszą procedurę; 2) opiniuje poziom limitów; 3) identyfikuje potrzeby zmian w polityce płynnościowej Banku; 4) wydaje rekomendacje dla komórki zarządzającej mające na celu właściwe kształtowanie poziomu ryzyka płynności Banku; 5) ocenia poziom ryzyka płynności Banku i wydaje rekomendacje Zarządowi. Osoba na stanowisku ds. sprawozdawczości i ryzyk bankowych będąca komórką monitorującą ryzyko płynności, która podlega członkowi Zarządu - Wiceprezes ds. Finansowych, wykonująca zadania związane z: 1) okresowym weryfikowaniem i aktualizowaniem niniejszej procedury oraz przygotowywaniem propozycji zmian procedury dla Zarządu, w tym weryfikowaniem i aktualizowaniem metod pomiaru ryzyka płynności oraz poziomu limitów; 2) zapewnieniem zgodności niniejszej procedury ze strategią działania Banku i strategią zarządzania ryzykiem; 3) proponowaniem wysokości przyjętych limitów; 4) dokonywaniem pomiaru i monitorowaniem poziomu ryzyka, w tym płynności średnio i długoterminowej, przeprowadzaniem testów warunków skrajnych, pogłębioną analizą płynności długoterminowej; 5) analizą wskaźników służących ocenie poziomu ryzyka płynności 6) monitorowaniem stopnia wykorzystania limitów; 7) wyznaczaniem nadzorczych miar płynności oraz wskaźników LCR i wewnętrznego NSFR; 8) oceną nowych produktów bankowych w zakresie potencjalnego wpływu na ryzyko płynności, 9) opracowywanie scenariuszy sytuacji kryzysowych; 10) sporządzaniem raportów dla Zarządu i Rady Nadzorczej. Kierownik Zespołu Rozliczeniowo-Księgowego będący komórką zarządzającą ryzykiem płynności, która podlega członkowi Zarządu - Wiceprezes ds. Finansowych, wykonujący zadania związane z optymalnym zarządzaniem środkami Banku oraz wywiązywaniem się Banku z zawartych umów, w tym zagospodarowywaniem nadwyżek środków. Główny Księgowy wykonuje zadania związane z kontrolowaniem ryzyka płynności w banku, w tym: 1) kontrolę i utrzymywanie limitów kasowych; 2) sporządzanie wykazu kredytów do ewentualnej odsprzedaży na potrzeby Planu awaryjnego; przekazywanie do komórki zarządzającej informacji niezbędnych do sporządzania prognozy przepływów pieniężnych. Ryzyko stopy procentowej Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka stopy procentowej jest: 1) minimalizacja ryzyka związanego z możliwością wystąpienia niekorzystnych zmian rynkowych stóp procentowych i negatywnym wpływem tych zmian na sytuację finansową Banku, 2) zidentyfikowanie podstawowych zagrożeń związanych z ryzykiem stopy procentowej, z jednoczesnym zastosowaniem odpowiednich metod zarządzania tym ryzykiem mających na celu eliminację zagrożeń nierównomiernej reakcji różnych pozycji bilansowych na zmiany stóp procentowych, a przez to na różny poziom zmian przychodów i kosztów, co w konsekwencji ma pozwolić utrzymać zdolność do wywiązywania się w sposób optymalny z bieżących i przyszłych zobowiązań bilansowych, jak i pozabilansowych, przy zapewnieniu pożądanego wyniku finansowego oraz realnej wartości posiadanych kapitałów. 3) utrzymanie poziomu ryzyka w ramach ustanowionych limitów opisanych w wewnętrznej procedurze dotyczącej zasad zarządzania ryzykiem stopy procentowej. 6

Za nadzór nad procesem zarządzania ryzykiem stopy procentowej w Banku odpowiada Członek Zarządu wyznaczony przez Zarząd. W procesie zarządzania ryzykiem stopy procentowej w Banku uczestniczą: Rada Nadzorcza i Zarząd kompetencje których opisane zostały w Strategii zarządzania ryzykiem Komitet Zarządzania Ryzykami, który: 1) opiniuje niniejszą procedurę; 2) opiniuje poziom limitów; 3) identyfikuje potrzeby zmian w polityce zarządzania ryzykiem stopy procentowej Banku; 4) wydaje rekomendacje dla komórki zarządzającej mające na celu właściwe kształtowanie poziomu ryzyka stopy procentowej Banku; 5) ocenia poziom ryzyka stopy procentowej Banku i wydaje rekomendacje Zarządowi; 6) składa propozycje zmian poziomu stóp procentowych Banku lub rodzaju stóp referencyjnych oraz propozycje stawek oprocentowania dla nowowprowadzanych produktów. Główny Księgowy, który: 1) kontroluje pomiar ryzyka stopy procentowej w Banku, 2) kontroluje przestrzeganie procedur i zasad polityki Banku a także przepisów prawa i regulacji ostrożnościowych. Stanowisko sprawozdawczości i ryzyk bankowych będące komórką monitorującą ryzyko stopy procentowej, wykonujące zadania związane z: 3) okresowym weryfikowaniem i aktualizowaniem niniejszej procedury oraz przygotowywaniem propozycji zmian procedury dla Zarządu, w tym weryfikowaniem i aktualizowaniem metod pomiaru ryzyka stopy procentowej oraz poziomu limitów; 4) zapewnieniem zgodności niniejszej procedury ze strategią działania Banku i strategią zarządzania ryzykiem; 5) proponowaniem wysokości przyjętych limitów; 6) dokonywaniem pomiaru i monitorowaniem poziomu ryzyka, przeprowadzaniem testów warunków skrajnych; 7) analizą wskaźników służących ocenie poziomu ryzyka stopy procentowej; 8) monitorowaniem stopnia wykorzystania limitów; 9) oceną nowych produktów bankowych w zakresie potencjalnego wpływu na ryzyko stopy procentowej; 10) opracowywaniem scenariuszy sytuacji kryzysowych w zakresie poziomu rynkowych stóp procentowych oraz badaniem scenariuszy skrajnych warunków; 11) sporządzaniem raportów dla Komitetu Zarządzania Ryzykami, Zarządu i Rady Nadzorczej. Kierownik Zespołu Rozliczeniowo-księgowego będący komórką zarządzającą ryzykiem stopy procentowej, wykonujący zadania związane z kształtowaniem poziomu pozycji bilansowych wrażliwych na zmiany stóp procentowych w ramach zagospodarowywania nadwyżek środków Banku. Ryzyko walutowe Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka walutowego jest: 1) prowadzenie działalności walutowej ukierunkowanej na: a) obsługę Klientów Banku w zakresie posiadanych uprawnień walutowych b) zapewnienie klientom kompleksowej obsługi w zakresie prowadzenia rachunków walutowych bieżących i terminowych, obsługi kasowej, realizacji przelewów otrzymywanych i wysyłanych za granicę oraz wykonywania innych czynności obrotu dewizowego za pośrednictwem Banku Zrzeszającego, 2) prowadzenie polityki zamkniętych pozycji walutowych indywidualnych oraz pozycji całkowitej Banku oraz maksymalne ograniczanie ekspozycji na ryzyko kursowe, 7

3) założenie, że transakcje wymiany walut z Bankiem Zrzeszającym nie będą miały charakteru spekulacyjnego a służyć będą zamykaniu pozycji klientowskich. Rachunki walutowe są prowadzone w EUR, USD, GBP. Prowadzenie działalności walutowej przez Bank ma na celu zapewnienie Klientom kompleksowej obsługi poprzez wykonywanie w ramach upoważnienia walutowego czynności dotyczących m.in.: 1) prowadzenia rachunków walutowych, 2) skupu i sprzedaży walut, 3) realizowania przekazów zagranicznych, 4) wykonywania innych czynności obrotu walutowego w imieniu i na rzecz Banku Zrzeszającego, w tym: inkasa czeków i weksli, inkasa dokumentowego oraz akredytywy. Prognozowany rozwój działalności walutowej zakłada rozwój działalności depozytowej oraz kasowej. Z uwagi na poziom ryzyka związanego z prowadzeniem operacji walutowych, Bank zamierza utrzymywać wysoki poziom aktywów płynnych poprzez zabezpieczenie środków na rachunku Nostro oraz inwestowanie środków w lokaty w Banku Zrzeszającym o krótkich terminach zapadalności do 6 miesięcy; zakłada się, że transakcje wymiany walut z Bankiem Zrzeszającym nie będą miały charakteru spekulacyjnego, a służyć będą zabezpieczaniu pozycji klientowskich. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowego nie powinien przekraczać limitów określonych w Zasadach wyznaczania łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko w Banku Spółdzielczym w Dzierżoniowie. Bank zamierza prowadzić politykę zamkniętych pozycji walutowych indywidualnych oraz pozycji całkowitej Banku, maksymalnie ograniczając ekspozycję na ryzyko kursowe. Strategia Banku zakłada konieczność wyprzedzającego przystosowania Banku do nowego systemu rozliczeń zarówno obecnie jak i po wprowadzeniu jednolitej waluty euro, stąd Bank zakłada stałe podnoszenie kwalifikacji kadry oraz ścisłą współpracę w tym zakresie z Bankiem Zrzeszającym. Za skuteczność systemu zarządzania ryzykiem walutowym odpowiada Zarząd. Za nadzór nad zarządzaniem ryzykiem walutowym w Banku odpowiada Wiceprezes ds. Handlowych. Za zadania związane z zarządzaniem działalnością walutową odpowiada Komórka zarządzająca, tj. komórka organizacyjna odpowiadająca, w ramach obowiązującej w Banku struktury organizacyjnej, za wykonywanie zadań operacyjnych związanych z działalnością walutową. Za zadania związane z pomiarem, monitorowaniem i kontrolowaniem ryzyka walutowego Banku odpowiada Komórka monitorująca tj. komórka organizacyjna wykonująca, w ramach obowiązującej w Banku struktury organizacyjnej, zadania związane z pomiarem, monitorowaniem i kontrolowaniem ryzyka walutowego w Banku. Oceny ryzyka walutowego, w tym bieżącej i planowanej pozycji walutowej Banku, dokonuje Zarząd i Komitet Zarządzania Ryzykami. Komórka zarządzająca odpowiada za: 1) zarządzanie ryzykiem walutowym, 2) zarządzanie rachunkami walutowymi Nostro Banku w Banku Zrzeszającym, 3) obsługę transakcji walutowych, 4) przestrzeganie limitów w zakresie ryzyka walutowego, 5) lokowanie nadwyżek środków walutowych, 6) utrzymywanie pozycji walutowej Banku na poziomie zgodnym z obowiązującymi limitami, 7) ustalanie kursów dla rozliczeń gotówkowych, 8) przestrzeganie limitów związanych z kupnem lub sprzedażą walut obcych zawartych przez upoważnionych pracowników. Komórka monitorująca odpowiada za: 1) monitorowanie i prognozowanie pozycji walutowej Banku, 2) wyliczanie bieżącej pozycji walutowej Banku, 3) kształtowanie polityki kursów walutowych Banku, 4) opracowywanie i wdrażanie regulacji walutowych, 5) kontrolowanie obowiązujących limitów, 6) współpracę z instytucjami zewnętrznymi, 7) archiwizację Tabel kursowych, 8

8) raportowanie w zakresie poziomu ryzyka walutowego dla Komitetu Zarządzania Ryzykami, Zarządu i Rady Nadzorczej. Komitet Zarządzania Ryzykami: 1) opiniuje niniejsza procedurę oraz poziom limitów, 2) ocenia poziom ryzyka walutowego Banku i wydaje rekomendację Zarządowi. Komórka księgowa odpowiada za ewidencjonowanie i rozliczanie transakcji walutowych. Ryzyko operacyjne Celem zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku jest optymalizacja efektywności gospodarowania poprzez zapobieganie i minimalizowanie strat operacyjnych oraz wyeliminowanie przyczyn ich powstawania, racjonalizacja kosztów, jak również zwiększenie szybkości oraz adekwatności reakcji Banku na zdarzenia od niego niezależne, jak również wdrożenie efektywnej struktury zarządzania ryzykiem operacyjnym, w tym określenie ról i odpowiedzialności w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym. Celem zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku jest również zapewnienie bezpiecznego przebiegu wszystkich procesów biznesowych w Banku poprzez: 1) Identyfikację ryzyka operacyjnego w określonych obszarach działania Banku. 2) Utworzenie bazy danych w celu gromadzenia informacji o zdarzeniach ryzyka operacyjnego i stratach powstających w wyniku zakłóceń w działalności Banku. 3) Monitorowanie i raportowanie incydentów o których mowa w pkt 2. 4) Tworzenie mapy ryzyka w celu określenia działań zmierzających do zmniejszenia skutków ryzyka operacyjnego. 5) Wykorzystanie mapy ryzyka operacyjnego w opracowaniu Polityki zarządzania ryzykiem operacyjnym (zawierającej min. plan nakładów inwestycyjnych), Polityki kadrowej itp., stanowiących element założeń do planu ekonomiczno-finansowego. 6) Kontrolę i ocenę procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku. 7) Ograniczanie skutków ryzyka operacyjnego. 8) Gromadzenie informacji o zdarzeniach ryzyka operacyjnego mających miejsce w najbliższym otoczeniu Banku oraz w miarę możliwości o sposobach pokrycia strat ww. zdarzeń i podjętych działaniach mitygujących. Zarządzanie ryzykiem operacyjnym odnosi się głównie do: 1) struktury organizacyjnej Banku oraz jej adekwatności do realizacji strategicznych celów Banku, 2) czynności wykonywanych przez pracowników Banku, 3) adekwatności kwalifikacji pracowników oraz ich rozwoju do potrzeb Banku, 4) zatrudniania, bezpieczeństwa i higieny pracy, 5) przeciwdziałania dyskryminacji pracowników m.in. ze względu na wiek, płeć, przekonania, przynależność do partii politycznej, organizacji; 6) ubezpieczeń oraz odszkodowań, 7) zapobiegania działalności przestępczej pracowników, klientów oraz innych osób na szkodę Banku, 8) zgodności działań Banku z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, 9) procesów realizowanych przez kanały dystrybucji produktów (tradycyjne, jak i elektroniczne) wykorzystywanych przez Bank, 10) bezpieczeństwa fizycznego oraz systemów teleinformatycznych Banku, 11) postępowania w sytuacjach zagrożenia bieżącego funkcjonowania Banku, 12) zdarzeń, których skutki dotykają Bank, natomiast ich przyczyny znajdują się poza jego bezpośrednią kontrolą, 13) usług świadczonych w ramach współpracy Banku z kontrahentami na podstawie umów o wykonywanie czynności należących do zakresu działania Banku oraz innych umów, 14) adekwatności polityki i praktyki ubezpieczeniowej Banku w relacji do ponoszonego ryzyka, 15) nowych i istniejących produktów, projektów oraz procesów. 9

Zarządzanie ryzykiem operacyjnym jest adekwatne do poziomu generowanego ryzyka oraz uwzględnia: 1) specyfikę i złożoność wykonywanych czynności generujących ryzyko operacyjne; 2) realizowane procesy biznesowe; 3) rozproszenie geograficzne jednostek organizacyjnych Banku; 4) liczbę oraz wartość dokonywanych i przetwarzanych transakcji; 5) funkcjonowanie systemów informatycznych; 6) posiadane mechanizmy kontroli i ochrony. Bieżące zarządzanie ryzykiem operacyjnym polega na: 1) zapobieganiu zdarzeniom operacyjnym powstającym w bieżącej działalności Banku, w procesach wewnętrznych oraz systemach przy zastosowaniu instrumentów kontrolnych adekwatnych do skali generowanego ryzyka, 2) podejmowaniu działań zmierzających do ograniczenia liczby i skali występujących zagrożeń w przypadku przekroczenia akceptowanego poziomu, 3) likwidowaniu negatywnych skutków zdarzeń operacyjnych, 4) rejestrowaniu danych o zdarzeniach operacyjnych i poniesionych stratach operacyjnych wykorzystując wspomagające narzędzia informatyczne. Zadania Rady Nadzorczej Banku i Zarządu Banku opisane są w Strategii zarządzania ryzykiem. Zasady systemu informacji zarządczej są szczegółowo opisane w: 1) Procedurze informacji dla Zarządu Banku Spółdzielczego w Dzierżoniowie 2) Procedurze informacji dla Rady Nadzorczej Spółdzielczego w Dzierżoniowie W celu zapewnienia efektywnego zarządzania ryzykiem operacyjnym Zarząd powołuje Komitet Zarządzania Ryzykami. (KZR) KZR pełni funkcje analityczne, doradcze i wspomagające w stosunku do Zarządu w obszarze zarządzania ryzykiem operacyjnym. KZR jest odpowiedzialny za ograniczanie ryzyka operacyjnego, w szczególności poprzez: 1) inicjowanie oraz koordynowanie działania w zakresie identyfikacji, pomiaru i monitorowania ryzyka operacyjnego, 2) nadzorowanie działań zmierzających do utrzymania ryzyka operacyjnego na akceptowalnym poziomie. KZR analizuje i ocenia zawartość otrzymanych informacji, a w przypadku podwyższonego poziomu ryzyka formułuje rekomendacje dla Zarządu, niezbędne do prawidłowego zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku. Zarząd może określić dodatkowe kompetencje Komitetu Zarządzania Ryzykami. Osoba na stanowisku sprawozdawczości i ryzyk bankowych odpowiada za: 1) opracowanie i wdrożenie wewnętrznych metod oceny ryzyka operacyjnego; 2) określenie (w miarę potrzeb) jednolitego wzoru arkusza służącego do dokonania samooceny ryzyka operacyjnego; 3) monitorowanie procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku; 4) gromadzenie danych o zidentyfikowanym ryzyku; 5) gromadzenie danych i raportów o zdarzeniach i stratach operacyjnych; 6) analizę, monitorowanie i raportowanie KRI; Ponadto Osoba na stanowisku sprawozdawczości i ryzyk bankowych w ramach swoich obowiązków: 1) przygotowuje raporty z zakresu ryzyka operacyjnego dla Zarządu, Rady Nadzorczej, KZR; 2) wspomaga jednostki organizacyjne Banku w organizowaniu procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym; 3) monitoruje przepisy zewnętrzne związane z zarządzaniem ryzykiem operacyjnym; 4) czuwa nad aktualizacją regulacji wewnętrznych związanych z zarządzaniem ryzykiem operacyjnym w Banku. Pracownicy Banku w zakresie wykonywanych zadań: 10

1) identyfikują ryzyko operacyjne powstające we wszystkich produktach, procesach wewnętrznych oraz systemach występujących w danej komórce/ jednostce organizacyjnej Banku, 2) identyfikują i oceniają skutki zdarzeń operacyjnych, 3) przestrzegają limitów w zakresie wykonywanych zadań, 4) przestrzegają uregulowań zawartych w planach utrzymania ciągłości działania, 5) raportują zdarzenia ryzyka operacyjnego, 6) podejmują działania zmierzające do ograniczenia ryzyka operacyjnego w ramach nadzorowanych produktów, procesów i systemów. Ryzyko kapitałowe Cele strategiczne w zakresie ryzyka kapitałowego zostały określone w obowiązującej w Banku Strategii zarzadzania kapitałami 1. Bank przyjmuje strategię bezpiecznego funkcjonowania, opartą na utrzymywaniu funduszy własnych na poziomie adekwatnym do rozmiarów działalności obarczonych ryzykiem; biorąc pod uwagę politykę wypłaty dywidend. 2. Bank dąży do utrzymywania skali działalności handlowej na nieznaczącym poziomie w rozumieniu uchwały KNF. 3. Bank będzie zwiększał fundusze własne poprzez coroczne odpisy z zysku na fundusze zasobowy i rezerwowy, 4. Źródłem wzrostu poszczególnych składników funduszy własnych Banku mogą być: 1. dla kapitału rezerwowego ( tj. funduszu zasobowego i rezerwowego): podział nadwyżki bilansowej oraz wpisowe członków, 2. dla funduszu ryzyka ogólnego: podział nadwyżki bilansowej, 3. dla kapitału Tier II: pożyczka podporządkowana. 5. Bank dąży do kształtowania zaangażowania kapitałowego w instytucjach finansowych i bankach w taki sposób, aby umniejszenie funduszy własnych Banku z tego tytułu nie stanowiło zagrożenia dla bieżącej i przyszłej adekwatności kapitałowej Banku. 6. W celu ograniczenia zagrożeń, o których mowa w ust.5, w Banku ustalane są odpowiednie limity dotyczące inwestycji kapitałowych. 7. Bank w planach finansowych uwzględnia gospodarkę funduszami własnymi, mającą na celu optymalizację wzrostu posiadanych przez Bank funduszy własnych, które winny być dostosowane do profilu ryzyka występującego realnie w Banku, z uwzględnieniem specyficznego charakteru jego działania oraz wyliczeń dotyczących dodatkowych wymogów kapitałowych na podstawie Zasad szacowania kapitału wewnętrznego w Banku Spółdzielczym w Dzierżoniowie. 8. Minimalnym poziomem łącznego współczynnika kapitałowego w Banku, wyliczonym zgodnie z Zasadami wyznaczania łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko w Banku Spółdzielczym w Dzierżoniowie oraz Zasadami szacowania kapitału wewnętrznego w Banku Spółdzielczym w Dzierżoniowie jest wartość 8%. 9. W przypadku zagrożenia obniżenia łącznego współczynnika kapitałowego, Zarząd Banku podejmuje działania, mające na celu niedopuszczenie do spadku współczynnika wypłacalności poniżej 8%, a w szczególności: 1) ograniczanie stopnia narażenia Banku na poszczególne rodzaje ryzyka - szczegółowe procedury z tym związane określone są w zasadach zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyk bankowych, 2) zwiększanie funduszy własnych. 10. Bank utrzymuje sumę funduszy własnych i dodatkowych pozycji bilansu określonych przez KNF, na poziomie niezbędnym do pokrycia wszystkich zidentyfikowanych, istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności Banku oraz zmian otoczenia gospodarczego, uwzględniając przewidywany poziom kapitału wewnętrznego obliczony w procesie wyznaczania wewnętrznego wymogu kapitałowego. 11. W przypadku zagrożenia obniżenia funduszy własnych poniżej poziomu określonego w ust. 10, Bank przeprowadza szczegółową analizę wymogów kapitałowych, wchodzących w skład łącznego 11

współczynnika kapitałowego oraz podejmuje działania ograniczające poszczególne rodzaje ryzyka, wpływające w istotny sposób na łączny współczynnik kapitałowy. Bank przyjmuje następujące długoterminowe cele kapitałowe: 1) Bank dąży do zapewnienia odpowiedniej struktury i systematycznego wzrostu funduszy własnych, adekwatnych do skali i rodzaju prowadzonej działalności zapewniających utrzymanie: a) łącznego współczynnika kapitałowego na poziomie w 2016% i 2017 13,255%, w 2018 13,875%, od 2019 14,5%. b) współczynnika kapitału Tier I na poziomie w 2016% i 2017 10,25%, w 2018 10,875%, od 2019 11,5%,, c) współczynnika kapitału podstawowego Tier I na poziomie w 2016% i 2017 5,75%, w 2018 6,375%, od 2019 7%, d) dodatkowo, poszczególne poziomy współczynników są powiększane o bufor antycykliczny; informacje o poziomie bufora antycyklicznego są pozyskiwane co kwartał ze strony internetowej Narodowego Banku Polskiego. 2) Bank dąży do takiej struktury funduszy Tier I, aby kapitał rezerwowy (tj. fundusz zasobowy i rezerwowy) stanowił co najmniej 80% funduszy Tier I. 3) Bank przeznacza co najmniej 70% wypracowanego zysku rocznego netto na zwiększenie funduszy własnych; poziom odpisów z zysku jest uwarunkowany m.in.: a) strategią rozwoju Banku, b) bieżącą adekwatnością kapitałową Banku, c) zmiennością wyniku finansowego netto, d) obecną i przewidywaną sytuacją makroekonomiczną, 4) Bank założył obciążenie kapitałem wewnętrznym funduszy własnych na maksymalnym poziomie 59%, tym samym posiadanie wewnętrznego współczynnika kapitałowego na minimalnym poziomie 13,56% (obliczonego wg wzoru: 1/ [12,5 x wskaźnik obciążenia kapitałem wewnętrznym funduszy własnych]). 5) Bank dąży do uzyskania takiej struktury funduszu udziałowego, aby suma znaczących pakietów udziałów, czyli pakietów przekraczających 2% funduszu udziałowego, nie przekroczyła 30% funduszy własnych pomniejszonych o pożyczki podporządkowane, 6) Bank dąży do dywersyfikacji funduszu udziałowego poprzez ograniczenie pakietów udziałów do 5% funduszu udziałowego. 7) Bank dąży do uzyskania zaangażowania kapitałowego w kapitał zakładowy Banku Zrzeszającego na poziomie minimum 0,5% sumy bilansowej Banku. 8) Bank ogranicza jednostkowe zaangażowanie kapitałowe w instytucje finansowe, banki krajowe, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji w taki sposób, aby umniejszenie funduszy własnych Banku z tego tytułu nie stanowiło zagrożenia dla celów określonych w pkt 1, oraz nie angażowanie się kapitałowe w podmioty będące Uczestnikami Systemu Ochrony, za wyjątkiem Banku Zrzeszającego. Ryzyko braku zgodności Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka braku zgodności jest 1) efektywne eliminowanie przypadków nieprzestrzegania przepisów prawa, regulacji wewnętrznych i przyjętych przez Bank standardów postępowania. 2) podejmowanie skutecznych działań naprawczych w sytuacji zidentyfikowania braku zgodności. 3) dążenie do zgodności regulacji wewnętrznych Banku z przepisami zewnętrznymi, 4) dążenie i dbałość o: a) wizerunek zewnętrzny Banku rozumianego jako instytucja zaufania publicznego, b) pozytywny odbiór Banku przez Klientów, c) przejrzystość działań Banku wobec Klientów, 12

d) stworzenie kadry pracowniczej identyfikującej się z Bankiem, dobrze zorganizowanej wewnętrznie dla realizacji wspólnych celów wytyczonych przez Bank. Podstawowymi celami zarządzania ryzykiem braku zgodności są: 1) Efektywne eliminowanie przypadków nieprzestrzegania przepisów prawa, regulacji wewnętrznych i przyjętych przez Bank standardów postępowania oraz podejmowanie skutecznych działań naprawczych w sytuacji zidentyfikowania braku zgodności. 2) Dążenie do zgodności regulacji wewnętrznych Banku z przepisami zewnętrznymi. 3) Minimalizowanie negatywnych skutków związanych z nieprzestrzeganiem obowiązujących regulacji i przyjętych standardów postępowania oraz dobrych praktyk bankowych rekomendowanych przez Związek Banków Polskich. 4) utrzymanie dobrego imienia Banku. Bank realizując swoją politykę wobec klienta: 1) zapewnia klientowi najwyższą jakość świadczonych usług, 2) prezentuje ofertę dostosowaną do potrzeb klienta, 3) zapewnia ochronę danych klienta, informacji o jego działalności i rachunkach, 4) podejmuje działania w celu uniknięcia sytuacji, w wyniku których może wystąpić konflikt interesów pomiędzy dobrem klienta, a dobrem pracownika Banku. Bank realizując swoją politykę wobec pracownika: 1) zapewnia pracownikowi pracę w środowisku dającym wszystkim równe możliwości realizacji posiadanego potencjału oraz rozwoju kwalifikacji i umiejętności, 2) zapewnia pracownikowi pracę w bezpiecznym środowisku, wolnym od szykanowania i mobbingu, 3) wspiera pracownika w rozwoju jego kariery zawodowej poprzez szkolenia i programy edukacyjne, 4) sprzeciwia się wszelkim przejawom dyskryminacji ze względu na wiek, płeć, przekonania religijne lub polityczne, 5) wspiera kulturę pracy zespołowej poprzez szacunek, uznanie osiągnięć i wymianę informacji. Organizacja zarządzania ryzykiem braku zgodności obejmuje dwa poziomy: 1) poziom strategiczny obejmujący działania Zarządu i Rady Nadzorczej zmierzające do ustanowienia norm, polityk, przepisów wewnętrznych Banku. 2) poziom operacyjny obejmujący działania każdego pracownika na każdym szczeblu organizacyjnym Banku, bazujące na świadomości przyjętych wartości i przestrzeganiu zdefiniowanych przez Zarząd zasad legalności, przejrzystości i wiarygodności działania wpisanych w regulacje wewnętrzne. Rada Nadzorcza sprawuje nadzór nad zarządzaniem ryzykiem braku zgodności w Banku, zatwierdza założenia polityki Banku w zakresie ryzyka braku zgodności przedstawione przez Zarząd oraz dokonuje oceny stopnia efektywności zarządzania ryzykiem braku zgodności, na podstawie sprawozdań składanych przez Zarząd oraz wyników kontroli wewnętrznej. Zadania Zarządu Banku w zakresie ryzyka braku zgodności to: 1) Zarząd odpowiada za opracowanie polityki zgodności i zapewnienie jej przestrzegania przez pracowników. 2) Zarząd odpowiada za efektywne zarządzanie w Banku ryzykiem braku zgodności, w tym za ustanowienie stałej i efektywnie działającej jednostki ds. ryzyka braku zgodności w Banku, organizację procesu zarządzania ryzykiem oraz nadzór nad jego funkcjonowaniem. 3) Zarząd odpowiada za składanie sprawozdań Radzie Nadzorczej w sprawie zarządzania w Banku ryzykiem braku zgodności. 4) W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w stosowaniu polityki zgodności, Zarząd podejmuje środki naprawcze lub dyscyplinujące. 5) Odpowiedzialnym za koordynację procesu identyfikacji i zarządzania w Banku ryzykiem braku zgodności, jak też za nadzór nad działaniami jednostki ds. ryzyka braku zgodności jest Prezes Zarządu. Kadra kierownicza odpowiedzialna jest za: 13

1) Zapewnienie znajomości i przestrzegania przez podległych pracowników obowiązujących regulacji wewnętrznych. 2) Zapewnienie przestrzegania prawa i przyjętych standardów postępowania w działaniu operacyjnym podległych komórek organizacyjnych i pracowników, w tym: a) Przestrzeganie polityki zgodności, b) Kształtowanie świadomości obowiązku przestrzegania panujących norm, c) Promowanie i kontrolowanie przyjmowania postaw etycznych, Pracownik Banku zobowiązany jest: 1) wykonywać swoje obowiązki starannie i sumiennie, zgodnie z najlepszą wiedzą i wolą, w granicach dopuszczalnego ryzyka uzasadnionego interesem Banku, 2) dbać o dobre imię Banku i godnie go reprezentować, 3) być lojalnym wobec Banku, w którym jest zatrudniony, 4) wykorzystywać posiadaną wiedzę i kwalifikacje w interesie Banku i jego klientów, 5) pracownik nie powinien podejmować czynności, które mogłyby doprowadzić do konfliktu interesów pomiędzy nim a Bankiem, w szczególności nie powinien podejmować działań konkurencyjnych wobec Banku, w którym jest zatrudniony, 6) pracownik nie może wykorzystywać zajmowanego w Banku stanowiska do osiągania osobistych korzyści, 7) pracownik zobowiązany jest stosować się do zasad zawartych w dokumencie Instrukcja - Standardy postępowania pracowników w Banku Spółdzielczym w Dzierżoniowie w szczególności pracownik ma obowiązek zawiadomić przełożonych lub jednostkę ds. ryzyka braku zgodności o nagannych zachowaniach innych pracowników, jeżeli brak takiego zawiadomienia mógłby narazić na szkodę Bank, innych pracowników lub osoby trzecie, Pracownikowi zabronione jest: 1) podejmowanie czynności, które mogłyby doprowadzić do konfliktu interesów pomiędzy nim a Bankiem, w szczególności nie powinien podejmować działań konkurencyjnych wobec Banku, w którym jest zatrudniony, 2) wykorzystywanie zajmowanego w Banku stanowiska do osiągania osobistych korzyści, 3) podejmowanie działań na własną rękę w sytuacji wystąpienia incydentów naruszenia polityki zgodności, działania należy pozostawić w gestii powołanych do tego organów/komórek organizacyjnych Banku. W Banku funkcjonuje wydzielona jednostka ds. ryzyka braku zgodności. Zadania jednostki ds. ryzyka braku zgodności powierzono Kierownikowi Biura Zarządu. Jednostka ds. ryzyka braku zgodności: 1) prowadzi działania na rzecz zapewnienia zgodności działań Banku z prawem oraz przyjętymi standardami postępowania, w tym: a) kontroluje prowadzenie rejestru regulacji wewnętrznych Banku, b) koordynuje zgodność oraz monitoruje proces aktualizacji obowiązujących w Banku regulacji wewnętrznych z przepisami prawa współpracując z Kancelarią prawną, c) inicjuje przeprowadzanie szkoleń dla pracowników z zakresu przestrzegania obowiązujących w Banku norm prawnych i standardów postępowania, 2) współpracuje przy ocenie ryzyka braku zgodności związanego z wprowadzaniem nowych produktów, angażowaniem w nowe rodzaje działalności, 3) współpracuje z komórkami wewnętrznymi Banku w zakresie oceny i monitorowania ryzyka braku zgodności, 4) ma prawo wnioskowania o prowadzenie wewnętrznych postępowań wyjaśniających naruszenia Zgodności; 5) ma prawo do swobodnego wyrażania opinii i zajmowania stanowiska dotyczących zakresu obowiązków bez obawy negatywnych konsekwencji ze strony władz oraz pracowników Banku, 6) ma prawo do swobodnego kontaktowania się z każdym pracownikiem Banku, Zarządem oraz Radą Nadzorczą i uzyskiwania dostępu do dokumentów czy plików potrzebnych do wykonywania 14

zakresu swoich obowiązków, 7) współpracuje z Bankiem Zrzeszającym oraz innymi podmiotami zewnętrznymi w zakresie wynikającym z konieczności zapewnienia zgodności, 8) opracowuje raport ryzyka braku zgodności, dotyczący poziomu oraz proponowanych działań zapobiegawczych i redukujących ryzyko i przekazuje go bezpośrednio do Zarządu. Posiada również możliwość przekazania raportu bezpośrednio do Rady Nadzorczej, 9) uczestniczy w posiedzeniach Zarządu i Rady Nadzorczej, jeżeli przedmiotem posiedzenia są zagadnienia związane z zapewnieniem zgodności, 10) pełni funkcję konsultacyjną i doradczą w obszarze zgodności dla komórek wewnętrznych oraz pracowników Banku. 7. W strukturze organizacyjnej Banku funkcjonuje wyznaczona osoba w Banku, która na dzień 31.12.2016 roku obejmowała swoim zakresem działania monitorowania następujących ryzyk: 1) Ryzyko kredytowe, 2) Ryzyko płynności finansowej, 3) Ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej, 4) Ryzyko rynkowe, 5) Ryzyko operacyjne, 6) Ryzyko koncentracji zaangażowań, 7) Ryzyko wyniku finansowego, 8) Ryzyko kapitałowe, 8. W stosunku do ryzyk objętych szczególnym nadzorem opracowane zostały metody ich pomiaru oraz opracowany system raportowania. Ryzyko kredytowe Do pomiaru ryzyka kredytowego wykorzystywane są następujące źródła informacji: 1) dane pochodzące z systemu informatycznego Banku, 2) dane z systemu sprawozdawczego Banku, 3) informacje przekazane przez komórki organizacyjne Banku. Pomiar ryzyka kredytowego i koncentracji obejmuje: 1) ustalenie jakości należności na podstawie następujących kryteriów: a) struktury jakościowej i ilościowej aktywów Banku, a w szczególności portfela kredytowego: udział należności regularnych i nieregularnych (poszczególnych grup) w łącznej kwocie należności oraz struktura należności zagrożonych, b) stopień zabezpieczenia aktywów, 2) dywersyfikację aktywów dotyczącą struktury podmiotowej, produktowej, branż gospodarki wg PKD oraz inne, 3) kredyty udzielone członkom organów Banku i osobom zajmującym stanowiska kierownicze w Banku, 4) duże zaangażowania, 5) adekwatność rezerw i funduszy, 6) wielkość utworzonych rezerw na ryzyko kredytowe, Badanie ryzyka kredytowego łącznego portfela kredytowego w Banku obejmuje: 1) analizę ilościową z uwzględnieniem: a) dynamiki oraz struktury podmiotowo-produktowej obliga kredytowego ogółem, b) poziomu, dynamiki i struktury zobowiązań pozabilansowych ogółem, c) poziomu, dynamiki i struktury ekspozycji zagrożonych, zastosowanych pomniejszeń podstawy tworzenia rezerw oraz wysokości utworzonych rezerw, d) poziomu dużych zaangażowań, 2) analizę wskaźnikową obejmującą w szczególności poniższe wskaźniki udziału : 15

a) ekspozycji zagrożonych (ogółem i w poszczególnych kategoriach) w ekspozycjach ogółem, b) rezerw w ekspozycjach zagrożonych ogółem, c) ekspozycji dużych w portfelu ogółem, 3) ocenę realizacji limitów zaangażowań, 4) wysokość współczynnika kapitałowego, 5) analizę wrażliwości Banku na wystąpienie sytuacji skrajnej, 6) ocenę procesu windykacji należności w tym poziom odzyskanych należności zagrożonych (rozwiązanych rezerw) czy to w wyniku spłaty czy też poprawy zabezpieczenia, wskazujący na sposób zarządzania trudnymi kredytami (np. poprzez właściwą restrukturyzację). Częstotliwość oraz zakres raportów z analizy ryzyka kredytowego i koncentracji, ryzyka detalicznych ekspozycji kredytowych, ekspozycji zabezpieczonych hipotecznie odbywa się zgodnie z zapisami Procedury informacji dla Zarządu i Procedury informacji dla Rady Nadzorczej. Ryzyko płynności Bank ocenia poziom ryzyka płynności, wynikający z wszystkich aktywów, pasywów i pozycji pozabilansowych poprzez: 1) ocenę struktury, trendów i stabilności źródeł finansowania działalności Banku; 2) ocenę relacji pomiędzy terminami płatności aktywów, pasywów i pozycji pozabilansowych; 3) ocenę wpływu zobowiązań pozabilansowych udzielonych na poziom płynności; 4) analizę wskaźników; 5) ocenę wyników testów warunków skrajnych; 6) ocenę poziomu płynności długoterminowej. W ramach analiz dotyczących stabilności źródeł finansowania dokonywane są: 1) wyznaczanie osadu na depozytach; 2) pomiar stopnia uzależnienia Banku od środków pochodzących od jednego deponenta (koncentracje depozytowe) oraz od dużych depozytów; 3) pomiar stopnia uzależnienia Banku od środków pochodzących od osób wewnętrznych; 4) pomiar poziomu zrywalności depozytów. Kredyty i pożyczki z Banku Zrzeszającego z pierwotnym terminem zapadalności powyżej 1 roku Bank uznaje za stabilne źródło finansowania, bez konieczności dokonywania dodatkowych pomiarów. Raporty z zakresu ryzyka płynności pozwalają Zarządowi i Radzie Nadzorczej na m.in.: 1) monitorowanie z odpowiednią częstotliwością poziomu ryzyka, w tym przyjętych limitów; 2) kontrolę realizacji celów strategicznych w zakresie ryzyka płynności; 3) ocenę skutków podejmowanych decyzji; 4) podejmowanie odpowiednich działań w celu ograniczania ryzyka. System informacji zarządczej z zakresu ryzyka płynności zawiera m.in. dane na temat: 1) struktury i stabilności źródeł finansowania działalności Banku, ze szczególnym uwzględnieniem depozytów; 2) stopnia niedopasowania terminów płatności pozycji bilansowych i pozabilansowych; 3) wpływu pozycji pozabilansowych na poziom ryzyka płynności; 4) poziomu aktywów nieobciążonych; 5) analizy wskaźników płynności; 6) ryzyka związanego z płynnością długoterminową; 7) wyników testów warunków skrajnych; 8) stopnia przestrzegania limitów. Ryzyko stopy procentowej 16