Zasady. projektowania gazociągów przesyłowych wysokiego ciśnienia Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A.

Zasady projektowania gazociągów przesyłowych wysokiego ciśnienia Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ- Warszawa, styczeń 2015 r.

Spis treści 1. Wymagania ogólne.... 3 2. Wymagania szczegółowe. Gazociągi wraz z elementami.... 11 3. Uwagi końcowe... 30 Wydanie 1 Wersja 1 Strona 2 z 30

1. Wymagania ogólne. 1.1. Projektowanie sieci gazowych o maksymalnym ciśnieniu roboczym MOP powyżej 1,6 MPa należy wykonywać w szczególności w oparciu o następujące przepisy: 1.1.1. Ustawę z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. 2013 poz. 1409). 1.1.2. Ustawę z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. 2012 poz. 1059 z późniejszymi zmianami). 1.1.3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie (Dz.U. 2013 poz. 640). 1.1.4. Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz. U. 2012 poz. 462). 1.1.5. Obwieszczenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 10 maja 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (Dz.U. 2013 poz. 1129). 1.1.6. Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U. 2010 Nr 193 poz. 1287). 1.1.7. Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie zgodności (Dz.U. 2002 Nr 166 poz. 1360). 1.1.8. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz.U. 2014 poz. 883). 1.1.9. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 grudnia 2009 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy budowie i eksploatacji sieci gazowych oraz uruchomienia instalacji gazowych gazu ziemnego (Dz.U. 2010 Nr 2 poz. 6). 1.1.10. Normę PN-EN 1594 Systemy dostawy gazu. Gazociągi o maksymalnym ciśnieniu roboczym wyższym niż 16 bar. Wymagania funkcjonalne. W przypadkach szczególnych i za zgodą zamawiającego dopuszcza się stosowanie innych metod obliczeń, niż zawarte w normie PN-EN 1594. 1.2. Maksymalny zakres temperatury pracy sieci gazowej należy przyjmować: od 0 C do +50 C dla elementów zlokalizowanych poniżej strefy przemarzania lub w pomieszczeniach ogrzewanych; od -29 C do +60 C w pozostałych przypadkach. 1.3. Wymagania materiałowe ogólne: 1.3.1. Dopuszczone do stosowania przy remontach i budowie sieci gazowej są wyłącznie wyroby spełniające jeden z poniższych warunków: art.10 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane oraz art. 5, 8 i 10 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz.U. 2014 poz. 883.) 1.3.2. Oznakowanie znakiem CE (oznacza zgodność z normą zharmonizowaną lub europejską aprobatą techniczną) lub oznakowanie znakiem budowlanym, przy czym producent musi wydać deklarację zgodności z Polską Normą lub aprobatą techniczną. 1.3.3. Wyrób budowlany nieobjęty zakresem przedmiotowym zharmonizowanych specyfikacji technicznych, może być udostępniony na rynku krajowym, jeżeli został legalnie wprowadzony do obrotu w innym państwie członkowskim Unii Wydanie 1 Wersja 1 Strona 3 z 30

Europejskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym. 1.3.4. W dokumentach odniesienia (normach, aprobatach technicznych, europejskich uznaniach materiałów) musi być zaznaczone, że są to wyroby dopuszczone do zastosowania w sieciach gazowych, w zakresie ciśnień i temperatur (również minimalnych) występujących w projekcie. 1.4. Rury: 1.3.4.1. Dla wyrobów należy przedstawić przynajmniej: 1.3.4.2. Dokument jakościowy (świadectwo odbioru) wg PN-EN 10204, zgodny z wymaganiami określonych w normie wyrobu, projekcie. 1.3.4.3. Deklarację zgodności. 1.3.4.4. W przypadku wyrobów wykonanych zgodnie z aprobatą techniczną wymagane jest załączenie tej aprobaty. 1.3.4.5. Wszystkie materiały obciążone ciśnieniem powyżej 16bar powinny spełniać wymagania pkt.8 normy PN-EN 1594:2014. 1.3.4.6. Do nowobudowanych sieci gazowych można stosować stale przeznaczone na urządzenia ciśnieniowe o Re 360 MPa, a w pozostałych przypadkach o Re 240 MPa. 1.3.4.7. Wymagane dokumenty jakościowe zgodnie z pkt. 8.1.5 normy PN-EN 1594:2014. Świadectwo odbioru 3.2 wg PN-EN 10204. dla rur o średnicy równej lub większej od DN500 i armatury/kształtek równej lub większej od DN200. W przypadku zakupu niewielkich partii rur lub armatury, dla których utrudnione byłoby uzyskanie świadectwa 3.2 wg PN-EN 10204:2006, dopuszcza się świadectwo 3.1 wg PN-EN 10204:2006. 1.4.1. Rury stalowe powinny spełniać wymagania normy PN-EN ISO 3183-05 w klasie PSL 2. Rury o średnicy DN500 i większej, wykonane ze stali L450ME(X65ME) lub wyższej powinny spełniać wymagania podane w wytycznych PI-ID-W01. W przypadku budowy nowych gazociągów zaleca się stosowania niniejszych wytycznych również dla gazociągów o mniejszych średnicach lub niższych gatunków stali niż L450ME(X65ME). Jeżeli jest to możliwe, rury powinny być kształtowane termomechanicznie. Rury osłonowe powinny być wykonane zgodnie z norma PN-EN 10217-1 lub PN-EN 10217-3 oraz posiadać świadectwo odbioru 3.1. Rodzaj powłoki na rurze osłonowej powinien być zgodny z ST-IGG- 0601:2012 1.4.2. Nominalna grubość ścianki rurociągu o średnicy od DN15 oraz MOP>16bar nie może być mniejsza niż 3mm dla rurociągów o średnicy nominalnej do DN50 oraz nie mniejsza niż 4 mm dla rurociągów o średnicy nominalnej równej lub wyższej DN50. 1.4.3. Do grubości obliczeniowych dla średnic od DN15 zaleca się dodać naddatek na korozję wielkości max. 1mm. 1.4.4. Wytwórca rur oraz pośrednik powinni posiadać certyfikowane systemy kompleksowego zapewnienia jakości zgodnie PN-EN ISO9001 lub równoważne, w zakresie wytwarzania rur. Wytwórca rur powinien ponadto spełniać wymagania jakościowe w spawalnictwie zgodnie z normami PN-EN ISO 3834-1 i PN-EN ISO 3834-2 lub równoważne potwierdzone stosownym certyfikatem. 1.4.5. Za zgodą zamawiającego dla rur ze szwem spiralnym dopuszcza się dostawy rur ze szwem łączącym taśmy. Dopuszcza się maksymalnie jeden szew łączący taśmy na rurze. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 4 z 30

1.4.6. Dla rur ze szwem wzdłużnym nie dopuszcza się rur z dwoma szwami wzdłużnymi. 1.4.7. Badania udarności należy wykonywać zgodnie z wymaganiami normy PN-EN ISO 3183-05. Badania udarności należy wykonywać w temperaturze -29 0 C lub niższej. 1.4.8. Dla rur ze szwem dodatkowo wymagane są badania udarności szwu rury i strefy wpływu ciepła wg p. M.4.4.2 normy PN-EN ISO 3183:2013-05 w -20 0 C. Wymagania i warunki badań jak dla materiału rodzimego. 1.4.9. Równoważnik węgla CEV nie powinien przekraczać wartości 0,43. 1.4.10. Wymagana próba kafarowa DWTT zgodnie z normą PN-EN ISO 3183:2013-05. Dla rur o średnicy DN500 i większej, o gatunku stali co najmniej L485ME(X70ME) próbę należy przeprowadzić z uwzględnieniem wytycznych PI-ID-W01. Dla rur wykonanych ze stali niższego gatunku, wyższego jednak od L360, należy próbę kafarową przeprowadzić w temperaturze -29 0 C. Dla każdej partii rur wytwórca jest zobowiązany dostarczyć świadectwo odbioru typu 3.2 dla średnicy DN500 i powyżej oraz typu 3.1 dla pozostałych średnic (3.1 dla blachy, taśmy stalowej oraz powłok ochronnych) wg PN-EN10204, które powinno spełniać następujące wymogi: Być zgodne z wymaganiami normy PN-EN ISO 3183-05. Zawierać informację w zakresie własności mechanicznych, składu chemicznego oraz technologii wytopu stali. Określać zakres i rodzaj przeprowadzonych badań nieniszczących, wraz z poziomami akceptacji wg stosownych norm i przepisów. Określać zakres i rodzaj obróbki cieplnej. Określać rodzaj prowadzonych prób ciśnieniowych wraz z podaniem wartości ciśnienia próby i czasu trwania próby. Określać osiągnięty przy próbie wodnej poziom wytężenia materiału w stosunku do minimalnej granicy plastyczności. Zawierać informację w zakresie ekspandowania i odciążenia rur. Zawierać wyniki badań parametrów (w tym również grubości) izolacji zewnętrznej oraz malowania wewnętrznego przez niezależną od wydziału produkcyjnego komórkę jakości. Dodatkowo dla rur o średnicy DN500 wprowadza się następujące wymagania dodatkowe: Dla rur HFW (tj. zgrzewanych prądami wielkiej częstotliwości) z obrobioną cieplnie zgrzeiną wymagane są badania metalograficzne oraz badania twardości potwierdzające obróbkę cieplną zgrzeiny (pkt. B3 e)3)i) PN-EN ISO 3183:2013). Dla każdej rury należy przeprowadzić ciśnieniową próbę wodną do 100% umownej granicy plastyczności materiału rury wg p. 9.4 normy PN-EN ISO 3183:2013. Zakres badań nieniszczących rur zgodnie z wymaganiami normy PN-EN ISO 3183 z uwzględnieniem dodatkowych wymagań: Wymagane badania rozwarstwień na korpusie rury wg PN-EN 10893-8 lub PN-EN10893-9 klasa dopuszczalności U2 Wymagane badania rozwarstwień na krawędziach taśmy/blachy w obszarze przyległym do zgrzeiny/ spoiny wg PN-EN-10893-9 lub PN- EN- 10893-8 klasa dopuszczalności U2. Badanie rozwarstwień na końcach rur (w obrębie 25mm z obu końców) zgodnie wymaganiami p. 9.10.4 normy PN-EN ISO 3183:2013. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 5 z 30

1.5. Kształtki: Dodatkowo dla rur HFW - badania ultradźwiękowe usterek wzdłużnych zgrzeiny (włącznie z końcami rur) wg PN-EN10893-10 lub PN-EN 10893-11 klasa dopuszczalności U2/C (U2). o Dodatkowo dla rur SAW (spawanych łukiem krytym) i COW (spawanie kombinowane: łukiem krytym i w osłonie gazów): o Badania ultradźwiękowe na wykrycie usterek wzdłużnych/poprzecznych spoiny wg PN-EN 10893-11 klasa dopuszczalności U2/U2H z uwzględnieniem dodatkowych wymagań określonych w normie PN-EN ISO 3183-05. Badania radiograficzne złączy spawanych wg PN-EN 10893-6 klasa obrazu R1, kryteria akceptacji złączy spawanych oraz wymagania dotyczące czułości badania wg PN-EN ISO 3183-05. Badania radiograficzne złączy spawanych na końcach rur (końce nie przebadane oraz obszar naprawiany) PN-EN10893-6 klasa jakości obrazu R1 na wady wzdłużne oraz poprzeczne. 1.5.1. Wymaga się zastosowania kształtek kutych lub ciągnionych bez szwu wg PN- EN10253-2. Trójniki główne na gazociągi przystosowane do tłokowania powinny być wykonane zgodnie z normą PN-EN 10253-2 typu B ze wzmocnieniem całkiem na zewnątrz. Nie dopuszcza się stosowania trójników ze spawanym odgałęzieniem z zastrzeżeniem p. 1.5.4. Kształtki ze szwami wzdłużnymi dopuszcza się w szczególnych przypadkach po uzgodnieniu z inwestorem. 1.5.2. Nominalna grubość ścianki elementów kształtowych nie może być mniejsza niż 4mm. 1.5.3. Wytrzymałość ciśnieniowa kształtek musi być co najmniej równa wytrzymałości ciśnieniowej rur z którymi będą łączone. 1.5.4. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się stosowanie odgałęzień spawanych, gdy średnica odgałęzienia jest co najmniej o połowę mniejsza od średnicy rury podstawowej. W takim przypadku należy przewidzieć dodatkowe elementy wzmacniające (tulejki, weldolety, nakładki pełnoobejmujące). Zastosowanie weldoletów o średnicy powyżej DN200 należy każdorazowo uzgodnić z zamawiającym. 1.5.5. Zakres ciśnień i temperatur roboczych elementów kształtowych, powinien być potwierdzony w dokumencie odbioru elementu lub deklaracji zgodności producenta. 1.5.6. Dla kształtek o grubości ścianki powyżej 5 mm i średnicy DN150 i powyżej wymaga się badań udarności zgodnie z wymaganiami normy PN-EN 1594 przy czym temperatura weryfikacji powinna być nie wyższa niż -30 0 C. 1.5.7. Dopuszcza się zastosowania stali termomechanicznie walcowanej na elementy kształtowe poddawane obróbce na ciepło. W przypadku niemożności zastosowania łuków giętych na zimno, Inwestor dopuszcza stosowanie łuków giętych indukcyjnie po każdorazowym uzgodnieniu pod kątem technicznym. Łuki gięte na zimno wykonać zgodnie z normą PN-EN 1594, a łuki gięte na gorąco zgodnie z normą PN-EN 14870-1. Świadectwo 3.2 w przypadku wykonywania łuku przez tą samą firmę co rury, wymagane tylko dla łuku. Jeżeli jest gięta na zimno rura o średnicy powyżej DN300 lub stosunku średnicy do grubości ścianki większej niż 70:1, należy wziąć pod uwagę użycie wewnętrznego trzpienia- zgodnie z normą ISO 13623. 1.5.8. Nie zezwala się na zastosowanie łuków segmentowych. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 6 z 30

1.5.9. Każdy element o średnicy powyżej DN40 powinien być oznakowany w sposób trwały przez producenta identyfikowalnym numerem lub znakiem pozwalającym przyporządkować go do danego dokumentu jakościowego. 1.5.10. W przypadku kształtek ciągnionych, których częścią składową są złącza spawane wymaga się, aby były one wykonywane w oparciu o uznane technologie spawania oraz poddane w 100% badaniom nieniszczącym radiograficznym lub ultradźwiękowym a kryteria akceptacji nie były gorsze niż wymagania dla złączy rur wg PN-EN ISO 3183. 1.5.11. Kształtka DN500 i powyżej powinna być poddana hydraulicznej próbie wytrzymałości przez producenta do ciśnienia wywołującego w ściance naprężenia 95% granicy plastyczności Re. Dla kształtek poniżej DN500 hydrauliczna próba wytrzymałości u producenta do ciśnienia wywołującego w ściance naprężenia 95% granicy plastyczności Re, powinna być wykonana dla jednej sztuki z partii, lecz nie mniej niż 1 sztuka na 100. Dla gazociągów, które będą poddane próbie specjalnej kształtki należy poddać próbie hydrostatycznej o ciśnieniu próby wywołującemu w ściance naprężenia równe 100% granicy plastyczności. 1.5.12. Dla nowobudowanych układów rurowych należy stosować kołnierze wykonane w oparciu o normę PN-EN 1759 w uzasadnionych przypadkach dopuszcza się normę PN-EN 1092-1 (odkuwki wg PN-EN 10222) tej samej klasy wytrzymałościowej, co rura, z którą będzie łączony kołnierz. W uzasadnionych przypadkach można stosować inne normy, po wcześniejszym uzgodnieniu z inwestorem. 1.5.13. Kołnierze należy dodatkowo oznakować rodzajem przylgi. 1.6. Armatura zaporowo upustowa: 1.6.1. Wymaga się, aby korpus był wykonany ze stali lub staliwa. Kurki manometryczne w wykonaniu nierdzewnym. 1.6.2. Armatura zaporowo-upustowa powinna spełniać następujące warunki techniczne: 1.6.2.1. Armatura powinna w szczególności spełniać wymagania następujących norm: PN-EN558, PN-EN12982, PN-EN 1983, PN-EN 13942 oraz PN-EN1984, 1.6.2.2. Armatura pełnoprzelotowa, 1.6.2.3. Armatura o średnicy DN100 i większej w wykonaniu z kulą ujarzmioną, 1.6.2.4. Zawory z korpusem spawanym (dla wersji podziemnej); z możliwością doszczelnienia zaworu z powierzchni gruntu, 1.6.2.5. Główna armatura zaporowa powinny posiadać systemem obustronnego uszczelnienia kuli z odprowadzeniem przecieku. System ten powinien zapewniać uszczelnienie kuli z odprowadzeniem przecieków w przypadku obustronnego obciążenia kuli ciśnieniem jak również jednostronnego obciążenia kuli ciśnieniem dla każdej ze stron, 1.6.2.6. Automatyczna regulacja uszczelnień, 1.6.2.7. Brak potrzeby smarowania, 1.6.2.8. Konstrukcja zaworu powinna zapewnić możliwość wykonywania czynności eksploatacyjnych z powierzchni gruntu, 1.6.2.9. Odwodnienie korpusu (armatury podziemnej), wyprowadzone na powierzchnię, przymocowane do kolumny, zakończone zaworem kulowym wraz z śrubą odpowietrzającą oraz z zabezpieczeniem przed niekontrolowanym wypływem gazu, 1.6.2.10. Zawory kulowe powinny zapewniać szczelność zamknięcia klasy A wg PN-EN12266-1, Wydanie 1 Wersja 1 Strona 7 z 30

1.6.2.11. Zasuwy na układach obejściowych zaworów liniowych powinny zapewniać szczelność zamknięcia klasy A dla płytowych i C dla klinowych wg PN-EN12266-1, 1.6.2.12. Zawory kulowe powinny być wykonane z zabezpieczeniem antystatycznym wg normy PN-EN12266-2, 1.6.2.13. Napędy i armatura powinny być skonfigurowane i dostarczone wraz z wyposażeniem do ich obsługi i serwisowania. Instrukcje obsługi i serwisowania muszą być dostarczone w oryginale i w języku polskim (tłumaczenie techniczne). 1.6.3. Dostawca napędów i armatury powinien zagwarantować odpowiednie przeszkolenie personelu do ich obsługi. Zaleca się, aby rozruch napędów i armatury zamontowanej na czynnych gazociągach (powyżej DN300) był wykonywany przez serwis dostawcy tych urządzeń. 1.6.4. Główna armatura zaporowa powinna spełniać wymagania Polskich Norm oraz wytyczne dla zaworów kulowych PI-ID-W02, dla zasuw klinowych PI-ID- W03, dla napędów armatury PI-ID-W04. 1.7. Wymagane uprawnienia dla wykonawców: 1.7.1. Decyzja o stwierdzeniu przygotowania zawodowego do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie wraz z zaświadczeniem o przynależności do okręgowej izby. 1.7.2. Budujący sieć gazową powinni posiadać certyfikowany system zarządzania jakością według normy PN-EN ISO 9001. 1.7.3. Wykonawcy złączy spawanych powinni posiadać certyfikowany system jakości w spawalnictwie zgodnie z PN-EN ISO 3834-1 i PN-EN ISO 3834-2. 1.7.4. Laboratorium wykonujące badania niszczące i nieniszczące powinno posiadać akredytację zgodnie z wymaganiami PN-EN ISO/lEC 17025:2005/AC:2007. Akceptację do prowadzenia badań nieniszczących i niszczących uzyskują również laboratoria posiadające: świadectwo uznania lub świadectwo podwykonawstwa spełniania wymagań normy PN-EN ISO 17025 i będące podwykonawcami akredytowanych laboratoriów. Zamawiający dopuszcza również laboratoria badawcze posiadające akredytację w danej metodzie badawczej. 1.7.5. Wykonawcy urządzeń podlegających Dozorowi Technicznemu powinni posiadać stosowne uprawnienia wystawiane przez Urząd Dozoru Technicznego. 1.8. Rozpoczęcie robót może nastąpić wyłącznie po protokolarnym przekazaniu placu budowy. 1.9. Osoby personelu wykonawczego i nadzorującego muszą posiadać uprawnienia zgodne z obowiązującymi przepisami (prawo budowlane, prawo energetyczne itp.). 1.10. Wszystkie prace spawalnicze należy prowadzić zgodnie z wymaganiami PN-EN 12732. Dla średnic DN 500 wszystkie prace spawalnicze należy prowadzić zgodnie z wymaganiami i zaleceniami określonymi w wytycznych PI-ID-W05 w zakresie ich obowiązywania. 1.11. Wymagane uprawnienia personelu spawalniczego przy budowie sieci gazowej: 1.11.1. świadectwo kwalifikacyjne uprawniające do zajmowania się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci na stanowisku eksploatacji w zależności od rodzaju wykonywanych prac zgodnie z zapisami SESP. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 8 z 30

1.11.2. spawacze muszą posiadać uprawnienia do spawania w zakresie materiału, średnic, grubości, rodzaju złącza zgodnie z: PN-EN 287-1 lub PN ISO 9606, PN-EN1418 lub załącznikiem A normy PN-EN 12732. 1.11.3. personel nadzoru spawalniczego winien posiadać uprawnienia inżyniera spawalnika zgodnie z PN-EN ISO 14731; wraz z aktualnym certyfikatem kompetencji. 1.11.4. personel prowadzący badania nieniszczące winien posiadać kwalifikacje zgodne z PN-EN ISO 9712 lub PN-EN 473. 1.12. Personel nadzorujący prace gazoniebezpieczne winien posiadać kwalifikacje w zakresie dozoru urządzeń energetycznych w zależności od rodzaju wykonywanych prac zgodnie z zapisami SESP. 1.13. Wykonawcy zobowiązani są do prowadzenia weryfikacji spawaczy do zadań (w warunkach budowy) w oparciu o wymagania normy PN-EN12732 oraz instrukcji technologicznych spawania zaakceptowanych przez GAZ- O terminie i miejscu wykonania złączy dopuszczających należy powiadomić GAZ- 1.14. Instrukcje technologiczne spawania należy opracować w oparciu o normę PN-EN 288-2/A1 lub PN-EN ISO 15609-1 i przedłożyć GAZ-, w celu akceptacji, przed rozpoczęciem prac spawalniczych. 1.15. Przed przystąpieniem do prac spawalniczych należy sporządzić Plan spawania i kontroli złączy spawanych, który należy uzgodnić w GAZ-. 1.16. Dopuszcza się zastosowanie elektrod celulozowych tylko do budowy części liniowej gazociągu i tylko dla złączy poddawanych próbie ciśnieniowej. Przy zastosowaniu elektrod celulozowych wymagane jest uznanie w oparciu o normę PN-EN 288-9 lub PN-EN ISO 15614-1. 1.17. Wymagania w zakresie uznawania technologii spawania: 1.17.1. Dla złączy doczołowych uznanie w oparciu o normę PN-EN 288-9 lub PN-EN 288-3/A1 lub PN-EN ISO 15614-1 lub aktualniejsze ich wydania. 1.17.2. Naprawa złączy spawanych wymaga dodatkowych uznanych technologii spawania w przypadku gatunków stali co najmniej L360 (X50). 1.17.3. Zaleca się określenie ilości wprowadzanego ciepła w instrukcjach technologicznych spawania. 1.17.4. Dopuszcza się zastępowanie materiałów dodatkowych (elektrod, drutów itp.) innymi zamiennikami o tym samym oznaczeniu normatywnym pod warunkiem akceptacji przez służby spawalnicze OGP. 1.17.5. GAZ- będzie akceptował uznane technologie spawania przez inne jednostki zatwierdzające (np. UDT, Instytut Spawalnictwa, PRS i inne) po ich wcześniejszym przedłożeniu do akceptacji, jeśli spełniają w/w wymagania. 1.17.6. Wymaga się w uzasadnionych przypadkach przeprowadzenia procedury uznania technologii spawania w obecności przedstawiciela GAZ- 1.17.7. Na budowie wymagana jest obecność nadzoru spawalniczego z uprawnieniami min. EWS lub EWT. 1.17.8. Dla materiałów o granicy plastyczności powyżej 360 MPa zaleca się zastosowanie automatycznych ukosowarek skrawających. 1.18. Zaleca się, aby długość pojedynczej rury spawanej do gazociągu nie powinna być mniejsza niż 0,5xDN, lecz nie mniej niż 200mm. Dla średnic DN700 i powyżej długość powinna być minimum 1000mm. 1.19. Rury, części rur i inne elementy, należy przed cięciem przenieść oznaczenie. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 9 z 30

1.20. Dla materiałów z grupy 2 i 3 wg PN-EN ISO 15614 (Re>360MPa) dopuszcza się cięcia palnikiem acetylenowo tlenowym pod warunkiem spełnienia wymagań określonych w pkt. 1.21 poniżej. 1.21. W przypadku cięcia termicznego (palnik acetylenowo tlenowy lub plazma) wymaga się obróbki mechanicznej ciętych powierzchni do głębokości minimum strefy wpływu ciepła (SWC). W takim przypadku wymagane są badania ultradźwiękowe na szerokości min 25 mm licząc od czoła rury. 1.22. Wszelkiego rodzaju odgałęzienia rurowe należy projektować i wykonywać jako złącza doczołowe z pełnym przetopem jeśli nie uzgodniono inaczej. 1.23. Druki dzienników spawania, badań spoin, protokołów wykonania złączy, dopuszczeń spawaczy należy uzgodnić w GAZ- na etapie uzgodnień technologii spawania, przed przystąpieniem do budowy. Dopuszcza się uzgodnienia wieloletnie. 1.24. Wymagania spawalnicze dla projektowania elementów tymczasowych są analogiczne jak dla elementów docelowych. 1.25. Wymagania dla badań: 1.25.1. Laboratorium wykonujące badania niszczące i nieniszczące powinno posiadać akredytację zgodnie z wymaganiami PN-EN ISO/lEC 17025:2005/AC:2007. Akceptację do prowadzenia badań nieniszczących i niszczących uzyskują również laboratoria posiadające: świadectwo uznania lub świadectwo podwykonawstwa spełniania wymagań normy PN-EN ISO 17025 i będące podwykonawcami akredytowanych laboratoriów. Zamawiający dopuszcza również laboratoria badawcze posiadające akredytację w danej metodzie badawczej. 1.25.2. Zakres badań zgodnie z wymaganiami i zaleceniami normy PN-EN 12732, z uwzględnieniem dodatkowych wymagań: 1.25.2.1. W przypadku złączy doczołowych (spoiny obwodowe łączące rury) wymagane 100% badań radiograficznych lub po uzgodnieniu ultradźwiękowych. W przypadku złączy pachwinowych wymagane 100% badań penetracyjnych lub magnetyczno proszkowych. 1.25.2.2. Badania penetracyjne lub magnetyczno - proszkowe - 100% złączy spawanych króćców/ odgałęzień rurowych. 1.25.2.3. Zaleca się badania radiograficzne lub ultradźwiękowe - 100% złączy spawanych króćców/ odgałęzień rurowych. 1.25.2.4. Spoiny gwarantowane (nie poddawane próbie ciśnieniowej) oprócz badań wizualnych i radiograficznych winny być poddane dodatkowo 100% badaniom ultradźwiękowym (dla grubości ścianki równej i większej od 8mm). Dla spoin o grubości poniżej 8 mm oprócz badań wizualnych i radiograficznych winny być poddane dodatkowo 100% badaniom magnetyczno-proszkowym. 1.25.2.5. Badania ultradźwiękowe rozwarstwień zgodnie z załącznikiem B normy PN-EN 12732 przed spawaniem króćców, odgałęzień i innych elementów do rurociągu oraz przed wykonaniem cięcia. 1.26. Wymagania badań nieniszczących dla projektowania elementów tymczasowych są analogiczne jak dla elementów docelowych. 1.27. Wymagania w zakresie złączy spawanych 1.27.1. Kryteria akceptacji złączy spawanych poziom jakości B zgodnie z PN-EN ISO 5817 z odstępstwami dla niektórych niezgodności wg tablic G1 i G3 normy PN- EN 12732 oraz załącznikiem E tej normy. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 10 z 30

1.27.2. W protokołach z badań należy każdorazowo zamieszczać wszystkie wykryte rodzaje i poziomy niezgodności spawalniczych złączy spawanych (w tym również dopuszczalne). 1.27.3. Przed badaniami wymaga się usunięcia wszelkich zanieczyszczeń złącza typu żużel lub odpryski. 1.27.4. Personel oceniający powinien posiadać przynajmniej uprawnienia drugiego stopnia w wykonywanej metodzie badań wg PN-EN ISO 9712 lub PN-EN 473 lub PN-EN 473:2002/A1:2006. 1.27.5. Zaleca się badania wizualne poprawności przetopu króćców spawanych, w szczególności dla średnic odgałęzienia powyżej DN50. 1.27.6. Badania radiograficzne: 1.27.6.1. Wymagana technika klasy B (ulepszona) badania radiograficznego wg PN-EN 1435:2001/A2:2005. 1.27.6.2. Minimalna ilość ekspozycji wg rysunku A1 lub A2 zgodnie z załącznikiem A normy PN-EN 1435:2001/A2:2005 jeśli nie uzgodniono inaczej. 1.27.7. Wzory protokołów badań i instrukcje prowadzenia badań należy uzgodnić w GAZ- przed przystąpieniem do prac. W przypadku wzorów protokołów dopuszcza się uzgodnienie wieloletnie. 1.27.8. Naprawy złączy spawanych: 1.27.8.1. Każdą naprawę należy udokumentować. 1.27.8.2. W przypadku wykrycia pęknięć w złączu lub gdy więcej niż 20% spoiny wykazuje niedopuszczalne niezgodności złącze należy wyciąć i wykonać ponownie. 1.27.8.3. Dopuszcza się jednorazową naprawę złącza. 1.27.9. Badania niszczące złączy spawanych: 1.27.9.1. Pobranie próbek następuje przed próbą ciśnieniową, jeśli nie uzgodniono inaczej. 1.27.9.2. GAZ- ma prawo wyboru złączy, które mają zostać skierowane do badań niszczących. 1.27.9.3. Zakres badań musi być co najmniej zgodny z zakresem badań technologii spawania w oparciu o które wykonano złącza. Zamawiający może zwiększyć zakres badań. 2. Wymagania szczegółowe. Gazociągi wraz z elementami. 2.1. Wymagania projektowe: 2.1.1. Dokumentacja projektowa gazociągu przesyłowego wysokiego ciśnienia powinna zawierać: 2.1.1.1. Projekt Budowlany dla wszystkich branż, w rozumieniu art. 34 ustawy Prawo budowlane, opracowany zgodnie z aktami prawnymi wymienionymi w szczególności w pkt. 1.1. niniejszych Zasad, zawierający: a) część opisową, w tym między innymi: opis stanu istniejącego, opis stanu projektowanego, sposób połączenia projektowanego gazociągu z istniejącą i projektowaną siecią gazową, Wydanie 1 Wersja 1 Strona 11 z 30

wyznaczenie stref zagrożenia wybuchem, wymagania Zamawiającego, uzgodnienia szczegółowe, niezbędne decyzje administracyjne i uzgodnienia wraz z decyzjami wodno-prawnymi, wypisy z ewidencji gruntów i budynków dla nieruchomości, na których zlokalizowany będzie gazociąg wraz z obiektami towarzyszącymi (śluzy, Zespoły Zaporowo-Upustowe (ZZU), Stacje Ochrony Katodowej (SOK), itp.), uzyskane bezpośrednio przed złożeniem wniosku o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę, wykaz właścicieli gruntów z adresami wg danych z katastru nieruchomości (ewidencji gruntów), lokalizacją działek, a także określeniem klas użytków rolnych i leśnych, długości przecięcia działek przez gazociąg, powierzchnie stref kontrolowanej i montażowej, decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach, wyniki badań geotechnicznych gruntów przeznaczonych na lokalizację gazociągu i obiekty naziemne, opinie i uzgodnienia z właścicielami i zarządcami występującego uzbrojenia, w tym protokoły uzgodnienia dokumentacji przez powiatowe Zakłady Uzgadniania Dokumentacji, wszelkie inne uzgodnienia umożliwiające uzyskanie przez Zamawiającego ostatecznej decyzji pozwolenia na budowę dla całego gazociągu i wszystkich obiektów towarzyszących, informację o bezpieczeństwie i ochronie zdrowia, uwzględniającą specyfikę obiektu budowlanego i warunki prowadzenia robót budowlanych, demontaż lub przebudowę istniejących obiektów, w razie konieczności, inwentaryzacja drzew i krzewów niezbędnych do usunięcia z terenu budowy. b) część rysunkową, w tym między innymi: aktualna mapa zasadnicza do celów projektowych w skali 1:1000 lub 1:500 (dla wybranych odcinków) z naniesioną trasą gazociągu wraz z obiektami towarzyszącymi, mapy ewidencji gruntów w skali 1:5000 lub 1:2000 z naniesioną trasą gazociągu, zaktualizowane nie później niż na uzyskane bezpośrednio przed złożeniem wniosku o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę, mapy topograficzne w skali 1:10 000 z naniesioną trasą gazociągu, mapy kolejowe z naniesioną trasą gazociągu, mapy leśne z naniesioną trasą gazociągu, lokalizacja śluz nadawczo-odbiorczych tłoka (w przypadku zaprojektowania), lokalizacja zespołów zaporowo-upustowych (ZZU) wraz z układami połączeń z istniejącymi i projektowanymi gazociągami wysokiego ciśnienia, skrzyżowania gazociągu z terenami kolejowymi na mapie sytuacyjnej wydanej przez właściwe kolejowe oddziały geodezyjne wraz z profilem Wydanie 1 Wersja 1 Strona 12 z 30

podłużnym odcinka szlaku w miejscu skrzyżowań z projektowanym gazociągiem, skrzyżowania gazociągu z drogami publicznymi wraz z projektami organizacji ruchu podczas wykonywania robót na mapie sytuacyjnej w skali 1:200 wraz z profilem podłużnym, skrzyżowania gazociągu z rzekami i ciekami podstawowymi o szerokości lustra wody 1 m i większej na mapie sytuacyjnej w skali 1:200 wraz z profilem podłużnym, profil podłużny terenu w skali 1:1000/1:100, uzupełniony o profil geologiczny, wraz projektem pionowej lokalizacji gazociągu, w podziale na gminy i odcinki arkuszy, obejmujące nie więcej niż 1500 m trasy gazociągu, tymczasowe drogi dojazdowe i przejazdy dla realizacji robót, projekty technologiczne organizacji robót w przypadku zastosowania nietypowych rozwiązań technicznych wykonania gazociągów. 2.1.1.2. Projekt Wykonawczy, w skład którego wchodzi: a) Projekt branży technologicznej gazociągu i obiektów towarzyszących zawierający część opisową, w tym między innymi: opis stanu istniejącego, opis stanu projektowanego, obliczenia wytrzymałościowe, zastosowane rozwiązania techniczne, sposób połączenia projektowanego gazociągu z istniejącą i projektowaną siecią gazową, wyznaczenie stref zagrożenia wybuchem, wymagania Zamawiającego, uzgodnienia szczegółowe, opis prób ciśnieniowych i przeprowadzenia rozruchu, warunki techniczne wykonania i odbioru robót (WTWiO), specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót budowlanych (STWIORB), projekty technologiczne organizacji robót w przypadku zastosowania nietypowych rozwiązań technicznych wykonania gazociągów, wstępne projekty organizacji robót na węzłach przesyłu gazu zawierające główne wytyczne dla wykonawcy robót budowlanych oraz ramowy harmonogram prac przełączeniowych, niezbędne decyzje administracyjne i uzgodnienia, wyniki badań geotechnicznych gruntów przeznaczonych na lokalizację gazociągu i obiekty naziemne, uzgodnienia z właścicielami i zarządcami występującego uzbrojenia, w tym protokoły uzgodnienia dokumentacji przez powiatowe Zakłady Uzgadniania Dokumentacji, wszelkie inne niezbędne uzgodnienia, demontaż istniejących obiektów, w razie konieczności, zestawienie rur, armatury i urządzeń wraz z pełnymi specyfikacjami technicznymi, Wydanie 1 Wersja 1 Strona 13 z 30

zestawienie wszelkich wymagań i działań wynikających z wydanych opinii, uzgodnień, decyzji itp., do których wykonania zostanie zobowiązany inwestor, projekt lub zapisy i rysunki dotyczące ochrony przed korozją, wg wymagań i zawartości określonych w standardzie technicznym ST IGG 0601:2012 Ochrona przed korozją zewnętrzną stalowych gazociągów lądowych - Wymagania funkcjonalne i zalecenia,. Zawartość projektu wykonawczego w zakresie ochrony przed korozją winna być zgodna z załącznikiem B tego standardu. b) Wymagania w zakresie ochrony środowiska, które powinny być ujęte i opisane w dokumentacji projektowej: wykaz wymagań prawnych z zakresu ochrony środowiska mających zastosowanie w trakcie realizacji zadania oraz wynikające z nich wymagania, które powinien spełnić wykonawca włącznie z wykazem niezbędnych do uzyskania decyzji administracyjnych wymaganych w związku z realizacją inwestycji oraz w związku z eksploatacją, uzyskanie wszelkich niezbędnych uzgodnień, decyzji i pozwoleń w zakresie ochrony środowiska wymaganych przez obowiązujące ustawodawstwo zgodnie z przewidywanym zakresem prac, dotyczące etapu realizacji inwestycji, w przypadku, gdy dla planowanego zadania (inwestycji, remontu) nie jest wymagana decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, a wymagane jest pozwolenie na budowę, przeprowadzenie przez projektanta identyfikacji aspektów środowiskowych i ocenę ich wpływu na środowisko. Możliwe jest stosowanie do identyfikacji i oceny aspektów środowiskowych formularza, którego wzór stanowi załącznik nr 1 do Procedury PE-EE-P01 Identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ- wykaz zawierający rodzaje i ilości odpadów wraz z podaniem ich kodów (wg obowiązującego Rozporządzenia w sprawie katalogu odpadów) wytwarzanych podczas realizacji zadania wraz z określeniem sposobu postępowania z wytworzonymi odpadami stosownie do obowiązującej Ustawy o odpadach, wielkość zapotrzebowania na wodę, źródło poboru wody, wykaz zawierający, ilość, rodzaj, źródło wytwarzania i sposób odprowadzania ścieków. W przypadku wykonywania prób hydraulicznych należy, oprócz określenia sposobu zagospodarowania wytworzonego ścieku dołączyć do dokumentacji uzgodnienie z odbiorcą ścieku w zależności od zaproponowanego rozwiązania, rodzaj i wielkość emisji zanieczyszczeń gazowych, pyłowych i płynnych, z podaniem zasięgu ich rozprzestrzeniania się, właściwości akustyczne oraz emisja drgań, a także emisja promieniowania, w szczególności jonizującego, pola elektromagnetycznego i innych zakłóceń, z podaniem odpowiednich parametrów tych czynników i zasięgu ich rozprzestrzeniania się, wpływ obiektu budowlanego na istniejący drzewostan, powierzchnię ziemi, w tym glebę, wody powierzchniowe i podziemne, Wydanie 1 Wersja 1 Strona 14 z 30

ilość drzew i krzewów przeznaczonych do wycięcia z inwentaryzacją na mapie (jeżeli występują na terenie planowanej Inwestycji (operat dendrologiczny), wykaz rzeczowy i ilościowy składników majątku, które stanowić będą złom, określenie maksymalnego poziomu natężenia hałasu w granicy działki Inwestora, jaki może być emitowany podczas eksploatacji obiektu, przy założeniu maksymalnego projektowanego ciśnienia i natężenia przepływu gazu oraz porównanie wartości obliczonych z dopuszczalnymi określonymi w obowiązkowych przepisach prawa w tym również przepisach prawa lokalnego, c) Dokumentacja projektowa powinna być zgodna z Obwieszczeniem Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 10 maja 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (Dz.U. 2013 poz. 1129). d) Dla inwestycji określonych jako strategiczne zaleca się, żeby firma wykonujące prace budowlane była w posiadaniu systemu bazodanowego umożliwiającego prowadzenie dokumentacji prac budowlanych, w tym robót zanikowych. e) W przypadku prac budowlanych przy istniejących gazociągach: należy opracować zestawienie miejsc stanowiących potencjalne zagrożenie bezpieczeństwa wykonywania robót oraz proponowany sposób zabezpieczenia na poszczególnych odcinkach, przed przystąpieniem do robót ziemnych Wykonawca wytyczy i oznaczy zaprojektowany pas montażowy. W obrębie wyznaczonego pasa montażowego wymaga się wyznaczenia i opalikowania przebiegu istniejącej infrastruktury technicznej, a przede wszystkim gazociągów wysokoprężnych jak również istniejącej sieci gazowej dystrybucyjnej, konstrukcje podziemne i naziemne należy oznakować z podaniem lokalizacji, rodzaju, głębokości oraz charakterystyki konstrukcji. System oznakowania miejsc pracy powinien być utrzymany w dobrym stanie przez cały okres robót. Przed faktycznym rozpoczęciem prac należy dokonać wstępnego przeglądu miejsca prac, a rezultat wyniku przeglądu odnotować w dokumentacji budowy Dziennik Budowy, szczegółowe warunki techniczne do projektowania, należy zidentyfikować i zlokalizować na mapie miejsca w postaci wskazania strefy oddziaływania robót budowlanych na istniejącą infrastrukturę, ze szczególnym uwzględnieniem istniejących gazociągów, wprowadzenia do dokumentacji projektowej rozdziału - wytyczne prowadzenia prac w strefie montażowej w sytuacji jej zbliżenia do istniejącej infrastruktury. Wytyczne te będą określać sposób organizacji robót w pasie montażowym, oraz wytyczne bezpiecznego wykonywania prac budowlanych, wykonanie w ramach dokumentacji projektowej obliczeń i analizy technicznej w zakresie oddziaływania na istniejącą infrastrukturę nacisku wywołanego odkładem mas ziemnych, drgań i obciążeń wynikających z lokalizacji drogi montażowej, wpływu leja depresji od prowadzonych prac odwodnieniowych, drgań generowanych od pracujących urządzeń, Wydanie 1 Wersja 1 Strona 15 z 30

wykonanie badań geotechnicznych w celu określenia stabilności gruntów w miejscach zbliżeń, aby zidentyfikować potencjalne grunty niebezpieczne. f) Część rysunkowa, w tym między innymi: aktualna mapa zasadnicza do celów projektowych w skali 1:1000 lub 1:500 (dla wybranych odcinków) z naniesioną trasą gazociągu wraz z obiektami towarzyszącymi, lokalizacja śluz nadawczo-odbiorczych tłoka (w przypadku zaprojektowania), lokalizacja zespołów zaporowo-upustowych (ZZU) wraz z układami połączeń z istniejącymi i projektowanymi gazociągami wysokiego ciśnienia, skrzyżowania gazociągu z terenami kolejowymi na mapie sytuacyjnej w skali 1:200 wraz z profilem podłużnym, skrzyżowania gazociągu z drogami publicznymi wraz z projektami organizacji ruchu podczas wykonywania robót na mapie sytuacyjnej w skali 1:200 wraz z profilem podłużnym, skrzyżowania gazociągu z rzekami i ciekami podstawowymi o szerokości lustra wody 1 m i większej na mapie sytuacyjnej w skali 1:200 wraz z profilem podłużnym, profil podłużny terenu w skali 1:1000/1:100, uzupełniony o profil geologiczny, wraz projektem pionowej lokalizacji gazociągu, w podziale na gminy i odcinki arkuszy, szczegółowe rysunki konstrukcyjne, rysunki konstrukcyjne łuków zimnogiętych wykonywanych na budowie i łuków indukcyjnych wraz z ich naniesieniem na mapy zasadnicze i wynikającymi z ich kształtu powierzchniami zajęcia terenu, schematy technologiczne inwestycji jako całości oraz szczegółowe schematy obiektów (również w formie numerycznej w formacie *.DWG lub *.DGN po uzgodnieniu z Zamawiającym). inwentaryzacja geodezyjna powinna być zgodna z Załącznikiem nr 4 do Instrukcji PE-DY-I02. g) Projekty niezbędnych przewiertów kierunkowych w miejscach krzyżowania się gazociągu z przeszkodami terenowymi, zawierające co najmniej: analizę warunków geologicznych, hydrogeologicznych, morfologicznych oraz lokalizacje infrastruktury, określenie punktów wejścia i wyjścia, przyjęcie typu trajektorii przewiertu oraz obliczenie jej parametrów geometrycznych, określenie liczby etapów poszerzania (liczba marszy), wstępny dobór urządzeń i narzędzi wiertniczych, dobór płuczki wiertniczej, określenie wielkości sił działających na przewód wiertniczy i rurociąg podczas prowadzenia prac. h) Projekty tymczasowych dróg dojazdowych i przejazdów dla realizacji robót. i) Projekt prób ciśnieniowych (w uzasadnionych przypadkach również prób specjalnych). Wydanie 1 Wersja 1 Strona 16 z 30

j) Projekt rozruchu gazociągu. k) Projekty niezbędnych przewiertów kierunkowych w miejscach krzyżowania się gazociągu z przeszkodami terenowymi, zawierające co najmniej: analizę warunków geologicznych, hydrogeologicznych, morfologicznych: do dokumentacji geologicznej powinna być dołączona dokumentacja fotograficzna przedstawiająca próbki gruntu wyjmowane z otworów geologicznych metr po metrze, próbki gruntu wyjmowane z otworów geologicznych powinny być zmagazynowane w skrzynkach, zdeponowane w miejscu wskazanym przez zlecającego i dostępne dla wykonawcy przewiertu w trakcie jego realizacji, w przypadku przejścia pod rzekami i zbiornikami wodnymi dla potrzeb projektu HDD należy określić przebieg dna i głębokość wody, otwory wykonywane z pobraniem rdzenia należy zlikwidować metodą cementowania lub iłowania, dla dokładnego rozpoznania warunków geologicznych powinny być stosowane wiercenia badawcze wspomagane sondowaniem lub badaniami geofizycznymi, na podstawie wykonywanych badań powinny być określone następujące parametry: stopień zagęszczenia dla gruntów luźnych, stopień plastyczności dla gruntów spoistych, wytrzymałość na ściskanie, skład granulometryczny, wilgotność naturalna, spójność, gęstość objętościowa, moduł odkształcenia, edometryczny moduł ściśliwości, wytrzymałość dla litych skał, jakość skał sprawdzenie jednorodności skał w każdym kierunku. zaleca się przyjęcie odległości miedzy otworami 100 metrów, jednak decyzję o zmianie odległości na podstawie wyników otrzymanych w trakcie wiercenia podejmuje geolog, w przypadku wiercenia pod rzekami, zbiornikami wodnymi itp., o znacznej szerokości lustra wody (>100m) należy wykonać wiercenie badawcze w nurcie rzeki, zbiornika, w sekcji wejściowej i wyjściowej nie należy wykonywać płytszych otworów geologicznych niż w sekcji środkowej pomimo płytszego przebiegu osi przewiertu w tych sekcjach, badania granulometryczne muszą być wykonane na planowanej głębokości trajektorii przewiertu, w przypadku przejść pod rzekami i zbiornikami wodnymi dla potrzeb projektu HDD należy określić przebieg dna i głębokość wody, otwory geologiczne należy wykonać poza osią przewiertu, naprzemiennie raz po jego lewej stronie raz po prawej. Odległość Wydanie 1 Wersja 1 Strona 17 z 30

otworów od osi przewiertu jest zależna od geologii, nie mniejsza jednak niż 5m (zalecane 10m), przyjęcie typu trajektorii przewiertu oraz obliczenie jej parametrów geometrycznych (wykonanie badań geologicznych do głębokości poniżej 10 metrów od osi przewiertu dla przewiertów długich (>500 m) lub 5 metrów od osi przewiertu dla przewiertów krótkich (<500 m), opracowanie wstępnego profilu przewiertu na podstawie analizy ciśnień płuczki w otworze wiertnicznym oraz na podstawie archiwalnych badań geologicznych (o ile są dostępne), analizę warunków lokalizacji infrastruktury. 2.1.1.3. Projekty branżowe: a) Projekty sterowania układami zaporowo-upustowymi, układami śluz i węzłami. b) Projekty przyłączy energetycznych zasilających: układy zaporowo upustowe, stacje ochrony katodowej, układy śluz. c) Projekt ochrony katodowej opracowany zgodnie z Załącznikiem nr 3 do Instrukcji PE-DY-I02. d) Badania geotechniczne gruntów przeznaczonych na lokalizacje gazociągu i obiektów naziemnych. e) Operaty wodnoprawne. f) Operaty dendrologiczne. g) Projekt naprawy urządzeń drenarskich i cieków wodnych. h) Projekt rekultywacji gruntów. i) Projekt organizacji badania tłokiem inspekcyjnym. 2.1.1.4. Kosztorys Inwestorski oraz Przedmiar Robót opracowane zgodnie z wymaganiami ustawy Prawo zamówień publicznych i odpowiednimi aktami wykonawczymi. 2.1.1.5. Zbiorcze Zestawienie Kosztów. 2.1.1.6. Wszelkie inne niewymienione, a niezbędne do wykonania opracowania, projekty budowlane i wykonawcze dla infrastruktury związanej bezpośrednio z projektowanym gazociągiem umożliwiające uzyskanie przez Zamawiającego decyzji o pozwoleniu na budowę i spełnienie przez ten gazociąg wymaganych funkcji, czyli przesyłania gazu. 2.1.1.7. Uzgodnienia wykonanych projektów i opracowań z Zamawiającym. 2.2. Standardowa głębokość posadowienia części liniowej gazociągu powinna wynosić ok. 1,2m licząc od górnej płaszczyzny rury do poziomu gruntu. Maksymalna głębokość posadowienie gazociągu nie powinna przekraczać bez powodu 2m licząc od górnej płaszczyzny rury do poziomu gruntu. Głębokość posadowienia rury ochronnej powinna wynosić minimalnie 1m licząc od górnej płaszczyzny rury Wydanie 1 Wersja 1 Strona 18 z 30

ochronnej do poziomu gruntu. Przy projektowaniu włączenia metodą hermetyczną należy zachować minimalną głębokość posadowienia pozostających na przewodzie rurowym króćców do prac hermetycznych równą 1m. 2.3. Bierną i czynną ochronę antykorozyjną należy projektować zgodnie z Załącznikiem nr 3 do Instrukcji PE-DY-I02. 2.4. Na ogrodzeniu obiektu liniowego (ZZU, ZW, śluza lub odwadniacz) muszą zostać umieszczone czytelne tablice informujące o zakazie używania otwartego ognia, tablice z informacją o numerach telefonów alarmowych oraz tablice z oznaczeniami obiektów. 2.5. Tablice mają być zgodne z wzorami zamieszczonymi w księdze wizualizacji GAZ- 2.6. W dokumentacji projektowej należy zamieścić schematy zawierające wszystkie elementy obiektu. Armaturę i urządzenia należy oznakować symbolami zgodnie z tabelą (numer obiektu, oznaczenie literowe oraz nr kolejny armatury danego rodzaju np.: zawór kulowy liniowy zabudowany na ZZU nr 211 211 ZKL 1; zawór kulowy obejściowy na ZZU 211 ZKO 1): Zasuwa klinowa Zasuwa płytowa Armatura liniowa ZKL ZaKL ZPL Armatura obejściowa ZKO ZaKO ZPO Armatura upustowa ZKU ZaKU ZPU Zespół zaporowo-upustowy Zespół włączeniowy Punkt pomiaru ciśnienia Monoblok izolujący Śluza nadawcza Śluza odbiorcza Śluza uniwersalna Zbiornik kondensatu Zespół odwadniający Kompensator liniowy ZZU ZW M MI SN SO SU ZbK ZOD KL 2.7. Przy budowie gazociągów o średnicy większej lub równej DN300 zaleca się wykonywanie prób specjalnych. 2.8. Nowobudowane gazociągi o średnicy większej lub równej DN200 powinny być przystosowane do inspekcji wewnętrznej z wykorzystaniem tłoków pomiarowych. 2.9. Nowobudowany gazociąg przystosowany do tłokowania należy poddać tzw. zerowej inspekcji tłokami pomiarowymi. Przeprowadzenie inspekcji tłokami pomiarowymi należy wykonać przed upływem 1 roku. 2.10. Dla nowobudowanych gazociągów (w tym również przebudowywanych odcinków) o średnicy DN200 i powyżej zaleca się wykonanie inwentaryzacji geodezyjnej wszystkich wykonanych spoin obwodowych. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 19 z 30

2.11. Elementy gazociągów należy wykonywać zgodnie z zamieszczonymi rysunkami od rys. 1 do rys.9. SCHEMAT LINIOWEGO ZZU Oznaczenie LEGENDA Nazwa Szt. ZKL liniowy do spawania podziemny 1 ZKO ZK50 ZKU ZaKU ZKU ZK50 upustowy podziemny ( lub nadziemny ) nadziemny DN50 do spawania 2 ( lub 1+1zasuwa płytowa )* 2 ZKO ZKL ZK50 ZaKU* (*) patrz uwaga nr 3 obejściowy ( 2 ) do spawania ZKU ZKO podziemny ( OPCJA ) UWAGI: 1.Układ przedstawiony linią kropkową stosować tylko w uzasadnionych przypadkach ( opcja do podłączania nowych odbiorców ). 2.Dopuszcza się, w uzasadnionych przypadkach, zabudowę zaworów kulowych upustowych ZKU i zasuw upustowych ZaKU jako nadziemne. Wówczas nie zabudowuje się punktów pomiaru ciśnienia z wykorzystaniem zaworów ZK50. 3.Dopuszcza się, w uzasadnionych przypadkach, w miejsce jednego zaworu kulowego ZKU zabudowę zasuwy płytowej. Wówczas nie zabudowujemy zasuwy upustowej ZaKU*. 4.Dla gazociągów do DN 200 włącznie dopuszcza się opcję zabudowy kurka ZKL jako nadziemnego ( schemat ZZU wersja nadziemna ). 5.Zaleca się zabudowę punktu pomiaru ciśnienia na każdym układzie rurowym ograniczonym armaturą zaporową. ZaKU Zasuwa klinowa upustowa podziemna ( lub nadziemna ) Punkt pomiaru ciśnienia 2 ( lub 1 )* 3 ( lub 5 ) Rys.1. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 20 z 30

SCHEMAT KĄTOWEGO ZZU LEGENDA Oznaczenie Nazwa Szt. ZK50 ZKU* ZaKU ZKL ZKU liniowy do spawania podziemny upustowy podziemny ( lub nadziemny ) 2 3 ( lub 1+2 zasuwy płytowe )* ZKL ZKL ZaKU* ZK50 nadziemny DN50 do spawania 3 ZK50 ZKU (*) patrz uwaga nr 2 ZaKU Zasuwa klinowa upustowa podziemna ( lub nadziemna ) 3 ( lub 1 )* ZaKU* Punkt pomiaru ciśnienia 4 ( lub 7 ) ZK50 ZKU* UWAGI: 1.Dopuszcza się, w uzasadnionych przypadkach, zabudowę zaworów kulowych upustowych ZKU i zasuw upustowych ZaKU jako nadziemne. Wówczas nie zabudowuje się punktów pomiaru ciśnienia z wykorzystaniem zaworów ZK50. 2.Dopuszcza się, w uzasadnionych przypadkach, w miejsce zaworów kulowych upustowych ZKU* zabudowę zasuw płytowych. Wówczas nie zabudowujemy zasuw upustowych ZaKU*. 4.Dla gazociągów do DN 200 włącznie dopuszcza się opcję zabudowy kurków ZKL jako nadziemnych. 5.Zaleca się zabudowę punktu pomiaru ciśnienia na każdym układzie rurowym ograniczonym armaturą zaporową Rys.2. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 21 z 30

SCHEMAT KĄTOWEGO ZZU - DWUSTRONNEGO ZKO ZK50 ZKU* ZaKU LEGENDA ZKL ZK50 ZaKU* Oznaczenie ZKL Nazwa liniowy do spawania podziemny Szt. 1 ZKO ZK50 UWAGI: 1.Dopuszcza się, w uzasadnionych przypadkach, zabudowę zaworów kulowych upustowych ZKU i zasuw upustowych ZaKU jako nadziemne. Wówczas nie zabudowuje się punktów pomiaru ciśnienia z wykorzystaniem zaworów ZK50. 2.Dopuszcza się, w uzasadnionych przypadkach, w miejsce zaworów kulowych upustowych ZKU* zabudowę zasuw płytowych. Wówczas nie zabudowujemy zasuw upustowych ZaKU*. 3.Dla gazociągów do DN 200 włącznie dopuszcza się opcję zabudowy kurków ZKL i ZKO jako nadziemne. 4.Zaleca się zabudowę punktu pomiaru ciśnienia na każdym układzie rurowym ograniczonym armaturą zaporową. ZKU ZKU* (*) patrz uwaga nr 2 ZaKU* ZKU ZK50 ZaKU ZKO upustowy podziemny ( lub nadziemny ) nadziemny DN50 do spawania Zasuwa klinowa upustowa podziemna ( lub nadziemna ) Punkt pomiaru ciśnienia obejściowy do spawania podziemny 3 ( lub 1+2 zasuwy płytowe )* 3 3 ( lub 1 )* 4 ( lub 7 ) 2 Rys.3. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 22 z 30

SCHEMAT LINIOWEGO ZZU do DN200 włącznie (opcja nadziemna ) ZKU Oznaczenie ZKL ZKU LEGENDA Nazwa liniowy kołnierzowy nadziemny upustowy kołnierzowy nadziemny Szt. 1 2 ZKL ZaKU ZaKU Zasuwa klinowa upustowa kołnierzowa nadziemna 1 Punkt pomiaru ciśnienia 2 ( lub 3 ) ZKU do spawania 2 UWAGI: 1.Przed punktem pomiaru ciśnienia zlokalizowanym na gazociągu, należy zainstalować zawór kulowy odcinający do spawania. 2.Zaleca się zabudowę punktu pomiaru ciśnienia na każdym układzie rurowym ograniczonym armaturą zaporową. 3. Należy zapewnić odpowiednią sztywność kolumn upustowych w czasie upuszczania gazu. 4. Dopuszcza się zabudowę zaworu kulowego liniowego jako opcja podziemna. Rys.4. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 23 z 30

SCHEMAT ZESPOŁU WŁĄCZENIOWEGO LEGENDA Oznaczenie Nazwa Szt. ZKL liniowy do spawania Podziemny ( lub kołnierzowy ) 1 ( lub 1zasuwa płytowa )** ZKU* ZaKU * (*) patrz uwaga nr 2 ZKU ZK50 upustowy podziemny ( lub nadziemny ) nadziemny DN50 do spawania 1 ( lub 1zasuwa płytowa )* 1 ZKL** ZaKL** ZK50 (**) patrz uwaga nr 5 ZaKU Zasuwa klinowa upustowa podziemna ( lub nadziemna ) Punkt pomiaru ciśnienia 1 ( lub brak zasuwy )* 2 UWAGI: 1.Dopuszcza się, w uzasadnionych przypadkach, zabudowę zaworu kulowego upustowego ZKU i zasuwy upustowej ZaKU jako elementy nadziemne. Wówczas nie zabudowuje się punktu pomiaru ciśnienia z wykorzystaniem zaworu ZK50. ZaKL** 2.Dopuszcza się, w uzasadnionych przypadkach, w miejsce zaworu kulowego upustowego ZKU* i zasuwy ZaKU*, zabudowę zasuwy płytowej. 3.Zaleca się zabudowę punktu pomiaru ciśnienia na każdym układzie rurowym ograniczonym armaturą zaporową. 4.Dla krótkich odcinków włączeniowych dopuszcza się rezygnację z zabudowy układu wydmuchowego i punktu pomiaru ciśnienia. 5.Dopuszcza się stosowanie zasuwy klinowej liniowej ZaKL przy długich odcinkach gazociągu za zespołem włączeniowym. Dopuszcza się, w uzasadnionych przypadkach, w miejsce zaworu kulowego liniowego ZKL** i zasuwy klinowej liniowej ZaKL**,zabudowę zasuwy płytowej. Zasuwa klinowa liniowa 1 do spawania Podziemna ( lub brak zasuwy )** ( lub kołnierzowa ) Rys.5. Wydanie 1 Wersja 1 Strona 24 z 30