Lekcja 3. Szanuj innych użytkowników internetu. 16 listopada Międzynarodowy Dzień Tolerancji. Tematyka lekcji: Problematyka hejtu i cyberprzemocy oraz sposobów radzenia sobie z nimi. Uświadomienie dzieci o konieczności informowania osób dorosłych każdorazowo w sytuacji, gdy czują się zagrożone oraz o możliwości skorzystania z telefonu zaufania 116 111. Czas realizacji: 45 minut Cele: przypomnienie i szersze omówienie pojęcia netykiety i jej reguł, omówienie zagadnienia hejtu i cyberprzemocy wyjaśnienie charakteru i konsekwencji tego typu zjawisk dla ofiary i sprawcy, poinformowanie jak należy zachować się w sytuacji cyberprzemocy, przedstawienie uczniom tematów Drugiego zadania konkursowego oraz zachęcenie ich do udziału w Konkursie edukacyjnym poprzez wykonywanie prac konkursowych. Forma zajęć: Proponowana forma zajęć: praca w grupach burza mózgów, elementy wykładu, dyskusja moderowana, praca indywidualna. Wiedza przydatna do przeprowadzenia zajęć: Aby przygotować się do zajęć, zapoznaj się z materiałami z Wyzwania 4. Relacje w sieci i cyberprzemoc Kursu internetowego dla rodziców, dostępnego pod adresem: https://fundacja.orange.pl/kurs/. W szczególności zapoznaj się z zagadnieniami: - Z jakimi zagrożeniami związana jest komunikacja online i jak im zapobiegać? - Czym jest cyberprzemoc i jak na nią reagować? Fundacja Orange 2016 1
Opcjonalnie Materiały dodatkowe do Wyzwania 4.: - Broszura: Bezpieczne media. Przewodnik dla rodziców (fragment Cyberprzemoc, s. 19, Netykieta, s. 29). - Broszura: Bezpieczeństwo dzieci online. Kompendium dla rodziców i nauczycieli (Cyberprzemoc, s. 15). - Broszura: Jak zabezpieczyć dowody przemocy w internecie?. - Ulotka: Stop cyberprzemocy!!! Informacja dla rodziców. Skrypt do Drugiego zadania konkursowego Rywalizacja na obrazy, dostępny na platformie fundacja.orange.pl/kurs w zakładce Aktywności konkursowe oraz Materiały dodatkowe. Wymagane materiały: Materiał pomocniczy nr 1. Zasady netykiety, dostępny w panelu szkoły na platformie fundacja.orange.pl/kurs w zakładce Materiały dodatkowe. Zasady powinny zostać wklejone do zeszytów dzieci na poprzednich zajęciach. Materiał pomocniczy nr 2. Krzyżówki, dostępny w panelu szkoły na platformie fundacja.orange.pl/kurs w zakładce Materiały dodatkowe. Wydrukuj krzyżówkę przed zajęciami, tak aby każdy z uczniów otrzymał egzemplarz dla siebie. Naklejka z komunikatem do rodzica (materiał od Fundacji Orange). Arkusz z naklejkami dla dziecka (materiał od Fundacji Orange). Zadanie do wykonania w celu udokumentowania na platformie przeprowadzenia lekcji: Uczniowie tworzą opowiadanie, w którym przedstawiają jak pomogli rozwiązać problem kolegi lub koleżanki, którzy stali się ofiarą cyberprzemocy. Forma dokumentacji zadania: Wykonaj 3 fotografie wykonanych przez dzieci prac i przekaż Koordynatorowi Konkursu na terenie szkoły, aby mógł udokumentować przeprowadzenie lekcji. Każde poprawnie udokumentowane zajęcia dla dzieci to punkty na konto Waszej szkoły. Przebieg zajęć: Zadanie 1. Przypominamy sobie czym jest netykieta i poznajemy nowe pojęcia. Praca w grupach. Czas trwania: 10 minut Podziel uczniów na parzystą ilość grup. Połowie rozdaj krzyżówkę dla Grupy 1., drugiej połowie krzyżówkę dla Grupy 2.. Wyznacz czas niezbędny na ich rozwiązanie. Po rozwiązaniu dwóch długich krzyżówek, wspólnie rozwiążcie ostatnią, dodatkową. Powstałe hasła Netykieta, Hejt, Cyberprzemoc stanowią bazę do dyskusji na bieżących zajęciach. Omówcie zasady netykiety, Fundacja Orange 2016 2
wklejone podczas ostatniej lekcji do zeszytów uczniów. Odpowiedz na pojawiające się pytania i wątpliwości uczniów. Zdecydujcie wspólnie, które z zasad są najważniejsze w komunikacji online. Zadanie 2. Czym jest hejt i cyberprzemoc? Burza mózgów, dyskusja. Czas trwania: 7 minut Wprowadź uczniów w temat hejtu i cyberprzemocy rozpocznij pytaniami: Czy spotkaliście się kiedyś z sytuacjami, w których ktoś obraża inną osobę w internecie? Czy ktoś z Waszych znajomych zetknął się z nieprzyjemnymi informacjami na swój temat umieszczonymi przez kogoś w internecie? Czy ktoś z Was czytał nieprzychylne komentarze do swojego zdjęcia lub postu opublikowanego w internecie? Jak się czuliście w takich sytuacjach? Jakie kroki podjęliście? Czy było łatwo? Co stanowiło największy problem w rozwiązaniu sytuacji? Zapytaj uczniów czy rozumieją pojęcia hejtu i cyberprzemocy przeanalizujcie je wspólnie pod kątem językowym: Hejt z języka angielskiego nienawiść dlaczego i do jakich sytuacji stosujemy to określenie? Cyberprzemoc cyber + przemoc dlaczego takie zestawienie słów i do jakich sytuacji stosujemy to określenie? Zapiszcie w zeszycie definicje hejtu i cyberprzemocy: Cyberprzemoc to wyrządzanie krzywdy drugiej osobie za pomocą Internetu lub telefonu komórkowego. To zachowania, takie jak: ośmieszanie kogoś w sieci, podszywanie się pod kogoś, publikowanie i rozsyłanie kompromitujących czy poniżających kogoś filmów lub zdjęć, pisanie nieprzyjemnych komentarzy na forach czy blogach 1. Hejt, czyli obrażanie, ośmieszanie czy poniżanie innych to jedna z form cyberprzemocy. Hejter nie widzi krzywdy, którą wyrządza odbiorcy, często więc nie zdaje sobie sprawy jak bardzo raniące mogą być jej/jego słowa czy zachowania 2. Zadanie 3. Jakie są konsekwencje hejtu i cyberprzemocy? Burza mózgów, elementy wykładu, dyskusja. Czas trwania: 10 minut Poproś uczniów o zastanowienie się nad poniższymi kwestiami: 1 Źródło: http://www.sieciaki.pl [stan na: 20.10.2016r.] 2 Źródło: http://116111.pl/problemy/nie-hejtuj-zyskaj-przyjaciela,aid,159 [stan na: 20.10.2016r.] Fundacja Orange 2016 3
Co jest powodem cyberprzemocy? Jaki cel ma sprawca? Z czego może wynikać jego zachowanie? Co czuje osoba, która jest ofiarą cyberprzemocy? Jakie mogą być konsekwencje cyberprzemocy? Kto i co ma wpływ na rozwój sytuacji? (sprawca, ofiara oraz świadkowie) Jak powinna się zachować ofiara cyberprzemocy a jak osoby, które są świadkami cyberprzemocy? Czy jesteśmy anonimowi w sieci? Czy cyberprzemoc jest przestępstwem? Uświadom dzieciom, że zachowania przemocowe często są przejawem słabości sprawcy, jego deficytów w rozwoju emocjonalnym i społecznym, ukrytych kompleksów czy braku umiejętności, np. budowania pozycji, autorytetu czy relacji zdrowymi metodami. Przemoc jest zła, krzywdzi. Nikt nie chce być poniżany, upokarzany, ośmieszany. Przy omawianiu emocji, które towarzyszą ofierze podsumujcie emocje wymieniane przez uczniów w poprzednim zadaniu, wypiszcie je na tablicy. Zwróć uwagę na różne konsekwencje cyberprzemocy, zwłaszcza względem osób mniej odpornych psychicznie lub samotnych. Podreśl rolę empatii. Zwróć uwagę uczniów na znaczenie roli świadków cyberprzemocy, którzy choćby przez bierną postawę niepublikowania komentarzy mają duży wpływ na przebieg sytuacji. Podkreśl, że w sytuacji (cyber)przemocy nie powinno się reagować przemocą, świadkowie nie powinni komentować i przesyłać dalej krzywdzących materiałów. Ofiara potrzebuje wsparcia. Osoba obrażana powinna udokumentować akt cyberprzemocy, by móc udowodnić winę sprawcy, jeśli zajdzie taka potrzeba. Ofiara cyberprzemocy powinna zwrócić się do sprawcy z prośbą o usunięcie upokarzających ją materiałów z sieci, jeżeli publikowane są na profilu sprawcy i równolegle zgłosić nadużycie administratorowi serwisu, na którym publikowane są treści. Zarówno ofiara, jak świadkowie powinni niezwłocznie poinformować osobę dorosłą rodzica, nauczyciela o zaistniałej sytuacji. Zwróć uwagę na czas, który odgrywa ważną rolę, ponieważ informacje w internecie rozchodzą się błyskawicznie, do tego mogą być powielane przez użytkowników i bardzo trudno jest usunąć je z sieci. Jeżeli sytuacja cyberprzemocy się powtarza, a sprawca nadal nęka, z pomocą rodziców lub nauczycieli należy zgłosić sprawę policji. Uświadom uczniom, że wiele przejawów cyberprzemocy, w szczególności uporczywe nękanie, podlega karze. Wtedy przydają się właśnie dowody w postaci printscreenów czy zachowanych wiadomości lub smsmów. Nikt nie jest anonimowy w sieci. Dzieci w trudnych sytuacjach mogą nieodpłatnie zadzwonić do konsultantów telefonu zaufania 116 111, podobnie jak ich rodzice, którzy poradę uzyskają pod numerem 800 100 100. Fundacja Orange 2016 4
Zapiszcie na tablicy Cyberprzemoc sprawia, że i dokończcie sformułowanie propozycjami uczniów. Poproś uczniów o zapisanie wniosków do zeszytów. Zadanie 4. Tworzymy opowiadanie. Praca indywidualna. Czas trwania: około 10 minut Wyobraźcie sobie, że byliście świadkami cyberprzemocy, której ofiarą stała się Wasza koleżanka lub kolega. Stwórzcie opowiadanie, w którym opiszecie prawdziwą lub fikcyjną sytuację i przedstawicie rozwiązanie problemu. Skoncentrujcie się na przedstawieniu tego, co czuła osoba będąca ofiarą i w jaki sposób pomogliście jej/jemu poradzić sobie z sytuacją. W trakcie wykonywania przez dzieci zadania podchodź do stolików i sprawdzaj, jak radzą sobie z ćwiczeniem. Doradź w przypadku trudności. Po wykonaniu prac poproś kilka osób o przeczytanie opowiadań. Zachęć dzieci, aby opowiedziały rodzicom o swoich opowiadaniach i zjawiskach hejtu i cyberprzemocy. Zadanie 5. Podsumuj zajęcia sprawdź czy dzieci prawidłowo zrozumiały pojęcia hejtu i cyberprzemocy i zapamiętały zasady netykiety obowiązujące w komunikacji z innymi użytkownikami internetu. Wklej naklejki do zeszytu komunikacji z rodzicem oraz zachęć je do rozmowy z rodzicem w domu. Czas trwania: 3 minuty. Wklej do zeszytów komunikacji z rodzicami naklejki skierowane do rodziców/opiekunów. Zachęć dzieci, aby porozmawiały z rodzicem lub opiekunem o tym, czego dowiedziały się w trakcie lekcji i przypomniały mu o możliwości zdobywania punktów na konto szkoły dzięki certyfikatom Kursu internetowego. Zadanie 6. Zagadka która naklejka pasuje do dzisiejszej lekcji? Czas trwania: 2 minuty. Na koniec lekcji rozdaj dzieciom arkusz z naklejkami przeznaczonymi dla nich. Poproś, aby zastanowiły się, która z naklejek najlepiej pasuje do dzisiejszego tematu lekcji. W przypadku nieprawidłowych odpowiedzi, wytłumacz dziecku dlaczego dokonało błędnego wyboru. Ustalcie, która naklejka zostanie wklejona do zeszytu jako ślad po przeprowadzonej Lekcji 3. Szanuj innych użytkowników internetu. Po wklejeniu odpowiedniej naklejki do zeszytu zbierz arkusze będziesz mógł je wykorzystać w trakcie następnych zajęć. Fundacja Orange 2016 5
Zadanie 7. Przedstaw i omów z uczniami tematy Drugiego zadania konkursowego Rywalizacja na obrazy. Czas trwania: 3 minuty. Wydrukuj tematy zadania konkursowego. Przeczytaj je na głos i omów z dziećmi. Przedstaw terminy zgłaszania prac przez uczniów oraz formę w jakiej powinien zostać zrealizowany każdy z tematów. Upewnij się, że dzieci rozumieją zadanie, które mają do wykonania. Wydrukowane tematy prac powieście w widocznym miejscu w klasie, np. na gazetce szkolnej. Bezpiecznego surfowania w internecie życzy Fundacja Orange Fundacja Orange 2016 6