Rozmiary i kierunki współczesnych migracji

Rozmiary i kierunki współczesnych migracji

Nowy adres Biuletynu Migracyjnego: http://www.biuletynmigracyjny.uw.edu.pl

Kontekst światowy Z jednej strony zapotrzebowanie na siłę roboczą w krajach Zachodu Z drugiej strony obawy przed nadmiernym napływem cudzoziemców i wprowadzanie restrykcji imigracyjnych Opracowywanie programów integracji imigrantów Rozważania Putnama na temat tego, że na krótką metę liczna imigracja niszczy kapitał społeczny w krajach przyjmujących, ale na dłuższą metę okazuje się pożyteczna Kwestie migracji nieudokumentowanych Ewolucja dawnych krajów emigracji w kraje imigracji

Migracje nieudokumentowane World Migration 2003 (IOM) In 2001 alone, close to 10,000 irregular migrants were intercepted near or along the coast of Tarifa (Cadiz) in Spain. The German Police Trade Union believes that some 100,000 irregulars are smuggled into Germany each year. Some 95,000 Albanians, Romanians and Iraqis are illegally entering Greece each year. According to the United Kingdom Immigration Service Union, there are up to one million irregular migrants in the UK.

Ciąg dalszy Belgium's anti-racism centre estimates the number of irregular migrants at around 90,000. Irish Police estimates that some 10,000 irregular immigrants are working in the country. It is estimated that there are some 500,000 irregular migrants in France and some 60,000 in Portugal.

Kontekst europejski: zbyt mała mobilność ludności? Rok 2006 miał zostać poświęcony promocji naturalnego przepływu pracowników pomiędzy poszczególnymi regionami Unii Europejskiej i pomiędzy różnymi sektorami gospodarki. 2004 - odsetek pracowników, którzy wykazują się tzw. mobilnością zawodową, czyli gotowością do zmiany miejsca pracy, nie przekracza w UE 10%. Najbardziej mobilni są pracownicy duńscy - tam odsetek ten wynosi niemal 13%. W dziewięciu krajach UE 40% pracowników przez ponad 10 lat nie zmieniło pracy, tylko 1,5% mieszka poza swoim krajem. 2005 - Komisja Europejska przeznaczyła 4,3 mln euro na projekty, mające podnieść poziom świadomości mieszkańców UE i zachęcić ich do mobilności zawodowej. [14. 07. 2005 Gazeta Wyborcza]

Europejski pakt na rzecz migracji i azylu przyjęty 16. 10. 2008. Polska z zadowoleniem powitała osiągnięcia prezydencji francuskiej w zakresie rozwoju polityki migracyjnej Unii Europejskiej, w tym kontekście przyjęcie przez Radę Europejską Europejskiego paktu na rzecz migracji i azylu. Rząd traktuje na pewno ten dokument jako istotny wkład w powstanie przyszłej spójnej polityki imigracyjnej i azylowej, którego elementem będzie zapowiedziane również w pakcie utworzenie europejskiego urzędu wsparcia azylowego. Europejski pakt na rzecz migracji i azylu docenia wagę zagadnienia legalnej imigracji i podkreśla wagę wysiłków na rzecz zwalczania nielegalnej imigracji oraz praktycznych działań na rzecz powrotów. [21 kwietnia, 2009, informacja dla Sejmu i Senatu o udziale RP w pracach Unii Europejskiej podczas prezydencji francuskiej.] http://orka2.sejm.gov.pl/debata6.nsf/main/7388ffcd

Co z tą Polską? Liczba ludności około 38 mln Polska diaspora - około 15-20 mln 1944-90: około 1,2 mln osób wyjechało z kraju 2007 około 1,5 Polaków pracuje poza krajem

Sytuacja w Polsce [Marek Okólski] Niedourbanizacja (niedokończone procesy modernizacji ziem polskich) Transformacja ustrojowa i zmiany systemu zatrudnienia Strukturalne niedopasowanie rynku edukacyjnego do rynku pracy Migracje z peryferii na peryferie

Główne typy migracji z Polski w połowie lat 90. migracja czasowa około kilka setek tysięcy obywateli polskich migracja stała łączenie rodzin, brain-drain, brain-return około 20-30 tys. osób rocznie przerzut migrantów (migrant trafficking) około 50-100 tys. osób rocznie [Marek Okólski]

Główne strategie migracyjne Polaków migracje wahadłowe (shuttle) migracje krótkoterminowe migracje długoterminowe migracje stałe, osiedleńcze [Marek Okólski]

Zmiany trendów migracyjnych Nowe kraje docelowe Bardziej różnorodne motywacje wyjazdu (zmiany proporcji różnych strumieni) Większe zróżnicowanie czasu pobytu poza krajem Feminizacja migracji Trafficking Powroty? Początek imigracji do Polski

Główne strumienie emigracji Migracje pracownicze (labor migration) do prac nie wymagających kwalifikacji legalne i nielegalne Migracje do prac wymagających kwalifikacji (pielęgniarki, kierowcy, rzemieślnicy) na ogół legalne Migracje osób wysoko kwalifikowanych (lekarze, informatycy, artyści, naukowcy) legalne Studenci, którzy jadą studiować na zagranicznych uczelniach legalne

Stare i nowe kraje docelowe Tradycyjne kierunki polskich migracji: Niemcy, USA, Francja, Brazylia Nowe kierunki migracji: Belgia, Włochy, Grecja, Holandia Najnowsze kierunki migracji z Polski: Wielka Brytania, Irlandia, Hiszpania, Portugalia

Polscy imigranci w krajach Europy, 2007 Kraj imigracji Liczba polskich imigrant ów 2007 Stopa bezrob ocia 2009 % Zmian a PKB 2009 % Płaca minim alna w Euro 2008 Wielka 690 000 8,2 2,8 1222 E Brytania RFN 490 000 7,7 2,3 1277 E Irlandia 200 000 9,7 5,0 1462 E Holandia 98 000 4,1 2,0 1335 E Włochy 87 000 8,2 2,0 866 E Hiszpania 80 000 16,1 2,0 700 E Francja 55 000 9,8 1,8 1280 E Norwegia 36 000 3,0 1,3 1600 E Szwecja 27 000 7,9 1,4 1382 E Grecja 20 000 9,0 0,2 681 E Dania 17 000 4,5 1,0 1850 E Islandia 15 000 20 000 7,8 9,6 960 E

Number of registered permanent emigrants, 2003 Total Males Females Total Germany US Canada Austria Italy UK Holland France 20,813 15,013 2,464 800 355 311 282 275 251 10,744 7,878 1,292 419 151 99 160 156 114 10,069 7,135 1,172 381 204 212 122 119 137

Short term migration from Poland by county of destination, 2002 Country of destination Total % of females Total Germany US Italy Canada UK France Spain Belgium 786,085 294,304 158,009 39,262 29,117 23,745 20,848 14,492 13,960 53.8 52.7 52.4 70.6 51.9 54.9 56.9 54.4 58.9

Główne motywy pobytu Polaków we Włoszech, 2005 podjęcie zatrudnienia - 69,4% łączenie rodzin - 23,8% motywy religijne - 3% studia - 1,5% [dane wg oficjalnych włoskich statystyk] http://www.emnitaly.it/down/ev-28-04.pdf

Polki we Włoszech Polki stanowią 75% wszystkich imigrantów z Polski, w niektórych południowych rejonach państwa nawet 90%. 86% polskich imigrantów, którzy przebywają we Włoszech w ramach łączenia rodzin, 70% ogółu pracowników i studentów 50% wśród przedstawicieli Kościoła Katolickiego oraz osób prowadzących własną działalność gospodarczą. [dane włoskiego MSW]

Poziom wykształcenia Wykształcenie Średnie Wyższe Włosi 7,5% 26% Polacy we Włoszech 14% 51% Ale aż 75% Polek zatrudnionych jest we włoskich domach. Uwaga: Jest tu widoczna selekcja pozytywna. W Polsce znacznie niższa proporcja osób ma wyższe wykształcenie. Wśród migrantów nadreprezentowane są osoby lepiej wykształcone. Jednak osoby te pracują poniżej swoich kwalifikacji.

Rozmieszczenie Polaków we Włoszech: główne prowincje Dane fragmentaryczne wg włoskiego MSZ Rzym 18. 052 (24,9%) Bolonia 1.886 (2,6%) Neapol 4.185 (5,8%) Perugia 1.643 (2,3%) Mediolan 2.089 (2,9%) Florencja 1.579 (2,2%)

Główne kraje pochodzenia imigrantów w Polsce Ukraina Białoruś Rosja Wietnam Armenia Rosja (Czeczenia)

Oficjalne dane na temat liczby imigrantów [według danych nieoficjalnych liczba ta wynosiła około 0,5 mln] Cudzoziemcy w Polsce według kraju urodzenia Liczba Ukraina 9,333 22 Federacja Rosyjska 4,262 10 Białoruś 2,685 6 RFN 2,096 5 Wietnam 1,867 4 Armenia 1,627 4 Dane ze spisu ludności 2002, Procent cudzoziemców Ewa Kępińska, Recent Trends in International Migration. The 2004 SOPEMI Report for Poland, Warszawa 2004, p. 20, 55.

Główne strumienie imigracji do Polski Migracje pracownicze (labor migration) do prac nie wymagających kwalifikacji legalne i nielegalne Migracje do prac wymagających kwalifikacji (pielęgniarki, technicy, kierowcy) na ogół legalne Migracje osób wysoko kwalifikowanych (lekarze medycyny, stomatologii, weterynarii) legalne Studenci, którzy studiują na polskich uczelniach legalne

Typologia imigracji do Polski ze względu na status prawny Imigracje pracownicze (ekonomiczne) Łączenie rodzin Repatriacja (ze Wschodu) Migracje powrotne (z Zachodu) Uchodźcy

Karta Polaka 7 września 2007 posiadacz tej karty może: może bez opłat otrzymać wizę pobytową długoterminową uprawniającą do wielokrotnego przekraczania granicy Rzeczypospolitej Polskiej; może podejmować na terenie Rzeczypospolitej Polskiej legalną pracę bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę; może prowadzić w Polsce działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak obywatele polscy; może w Polsce korzystać z bezpłatnego systemu oświaty; może w stanach nagłych korzystać w Polsce z bezpłatnej opieki zdrowotnej na takich samych zasadach jak obywatele polscy; może za darmo zwiedzać muzea państwowe w Polsce; może w pierwszej kolejności ubiegać się o środki finansowe z budżetu państwa polskiego lub z budżetu samorządów gmin w Polsce przeznaczone na wspieranie Polaków za granicą. Otrzymanie Karty Polaka nie oznacza przyznania obywatelstwa polskiego, przyznania prawa do osiedlania się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ani prawa przekraczania bez wizy granic RP.

Otrzymanie Karty Polaka nie oznacza przyznania obywatelstwa polskiego, przyznania prawa do osiedlania się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ani prawa przekraczania bez wizy granic RP. Wniosek o przyznanie Karty Polaka (Formularz) http://www.msz.gov.pl/files/formularze/wniosek%20i%20wzor %20Karty%20Polaka.pdf

Instytucja rządowa Urząd do spraw Repatriacji i Cudzoziemców zmienił nazwę na Urząd do spraw Cudzoziemców, struktura organizacyjna: 1) Departament Legalizacji Pobytu i Wykazu Cudzoziemców; 2) Departament Postępowań Uchodźczych; 3) Biuro Organizacji Ośrodków dla Cudzoziemców Ubiegających się o Nadanie Statutu Uchodźcy lub Azylu; 4) Biuro Współpracy Międzynarodowej; 5) Biuro Informatyki i Ewidencji Cudzoziemców; 6) Biuro Prawne; 7) Biuro Obsługi Finansowej; 8) Biuro Dyrektora Generalnego; 9) Zespół Kontroli i Ochrony Informacji Niejawnych; 10) Zespół do Spraw Audytu Wewnętrznego. Lista ośrodków dla uchodźców: http://www.udsc.gov.pl/lista,osrodkow,dla,uchodzcow,464.html

Liczba osób, które złożyły wniosek o status uchodźcy w RP, oraz liczba decyzji przyznających status uchodźcy i pobyt tolerowany w latach 2003 2007 Liczba złożonych wniosków Pobyt tolerowany 2003 5 169 24 245 2004 6 909 840 315 2005 8 079 1 856 335 2006 6 860 2 110 485 2007 10 048 2 910 179 Status uchodźcy Dane dla 2007 dotyczą pierwszej połowy roku

Repatriacja do Polski [powrót z obczyzny, gdzie się znaleziono wbrew własnej woli] 1955-59 repatriacja ze Związku Radzieckiego 245 tys. osób: 100 tys. z Białorusi 76 tys. z Ukrainy 46 tys. z Litwy 20 tys. z Rosji Te dane pokazują tylko fragment całego procesu repatriacji.

Podstawowe zagadnienia Procedura repatriacyjna funkcjonuje od 1996 roku w Polsce. Nowa ustawa o repatriacji z listopada 2000 roku. Warunki kwalifikacji do procedury repatriacyjnej: polskie korzenie (udokumentowane) oraz zaproszenie od rodziny albo od gminy, z obietnicą pomocy. Program stypendialny dla młodzieży ze Wschodu. Repatrianci pochodzą głównie z Ukrainy oraz z Kazachstanu. Kwestie tożsamości i integracji.

Repatriacja do Polski Liczba aplikacji Liczba wydanych wiz repatriacyjnych Liczba przybyłych osób 1997 671 316 267 1998 898 281 399 1999 1 014 278 362 2000 1 026 662 944 2001 1 083 804 1 000 2002 801 613 832 2003 586 301 455 Źródło: Ewa Kępińska, Recent Trends W-wa 2004, s. 81

Migrant trafficking to działalność prowadzona na skalę międzynarodową, której celem jest ułatwienie migracji i która: Prowadzona jest przez całą sieć pośredników, przewodników, kurierów i innych pomocników Jest nielegalna i prowadzący ją są tego świadomi Jej postawą jest transakcja handlowa, za ułatwienie migracji pobierana jest opłata Często migranci są po drodze zmuszani do różnych przestępstw, często są też eksploatowani w nowym miejscu osiedlenia. Dlatego trafficking bywa nazywany współczesnym niewolnictwem.

Prace na temat cudzoziemców w Polsce i programów pomocy - Łukasz Łotocki Życie w Polsce krok po kroku. Poradnik dla cudzoziemców poszukujących ochrony (współredaktor), Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2008. Jak pomagać cudzoziemcom poszukującym w Polsce ochrony? Poradnik dla instytucji publicznych i organizacji pozarządowych (współredaktor), Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2008. Czym chata bogata Pomoc dla cudzoziemców poszukujących ochrony w Polsce w świetle badań społeczności i instytucji lokalnych (współredaktor), Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2008. Dystans społeczny pracowników instytucji lokalnych do Czeczenów na tle innych grup narodowych, w: Czym chata bogata Pomoc dla cudzoziemców poszukujących ochrony w Polsce w świetle badań społeczności i instytucji lokalnych (red. G. Firlit-Fesnak, Ł. Łotocki), Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2008.

Cudzoziemcy poszukujący ochrony w Polsce wybrane aspekty prawne i instytucjonalne, w: W poszukiwaniu bezpiecznej przystani. Cudzoziemcy z Czeczenii w Polsce (red. G. Firlit-Fesnak), Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2008. Demistyfikacja rzeczywistości dyskursywnej czyli o pozytywnych stronach statusu migranta w Polsce, w: Migracje międzynarodowe a modernizacja systemu politycznego i społecznego (red. G. Firlit- Fesnak), Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2008.