adry Opracowanie zbiorowe eksperci serwisu PortalOswiatowy.pl Dodatkowe wynagrodzenie roczne w oświacie Trzynastki 2016 w pytaniach i odpowiedziach PROFESJONALNE PUBLIKACJE DLA SZKÓŁ I PLACÓWEK OŚWIATOWYCH
Dodatkowe wynagrodzenie roczne w oświacie Trzynastki 2016 w pytaniach i odpowiedziach
Autor: Opracowanie zbiorowe eksperci serwisu PortalOswiatowy.pl Redaktor: Marta Wysocka Menedżer produktu: Paulina Krzyżanowska Kierownik marketingu i sprzedaży: Julita Lewandowska-Tomasiuk Zdjęcie na okładce: Fotolia.pl Projekt graficzny okładki: Piotr Fedorczyk Korekta: Zespół Koordynator produkcji: Mariusz Jezierski Druk: Miller Skład i łamanie: Raster studio ISBN 978-83-269-5905-9 Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2017 Wydanie I Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawa, tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10, e-mail: cok@wip.pl NIP: 526-19-92-256, KRS: 0000098264 Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, Wysokość kapitału zakładowego 200.000 zł. Publikacja Dodatkowe wynagrodzenie roczne w oświacie. Trzynastki 2016 w pytaniach i odpowiedziach została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy oraz doświadczenia jej twórców. Zaproponowane w niej wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Opublikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym autorzy, konsultanci oraz redakcja nie mogą ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji Dodatkowe wynagrodzenie roczne w oświacie. Trzynastki 2016 w pytaniach i odpowiedziach wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.
Spis treści Spis treści Wstęp... 7 Rozdział 1. Osoby uprawnione do dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2016 rok... 9 1.1. Nauczyciel... 10 1.2. Asystent nauczyciela... 10 1.3. Osoba zatrudniona za zgodą kuratora... 11 1.4. Nauczyciel pracujący w zakładowej organizacji związkowej... 11 1.5. Osoba zatrudniona przy pracach interwencyjnych... 12 1.6. Bez trzynastki w szkołach niepublicznych i niesamorządowych... 13 Pytania i odpowiedzi... 13 Rozdział 2. Okres uprawniający do dodatkowego wynagrodzenia rocznego... 16 2.1. Co oznacza termin okres przepracowany?... 17 2.2. Obliczanie pełnych miesięcy pracy na podstawie Kodeksu cywilnego... 17 2.3. Sumowanie okresów zatrudnienia w danej szkole... 18 2.4. Okresy pobierania stypendium wliczane są do trzynastki... 18 Pytania i odpowiedzi... 18 Rozdział 3. Wypłata trzynastki mimo nieprzepracowania sześciu miesięcy... 21 3.1. Zatrudnienie zgodnie z organizacją pracy szkoły... 22 3.2. Zatrudnienie pracownika sezonowego... 24 3.3. Powołanie do służby wojskowej... 24 3.4. Rozwiązanie stosunku pracy... 24 2.5. Nawiązanie stosunku pracy... 26 3.6. Urlop dla poratowania zdrowia... 27 3.7. Urlopy związane z rodzicielstwem... 28 Pytania i odpowiedzi... 29 3
Dodatkowe wynagrodzenie roczne w oświacie Rozdział 4. Pozbawienie prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego... 38 4.1. Nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy trwająca dłużej niż dwa dni.. 39 4.2. Stawienie się do pracy lub przebywanie w pracy w stanie nietrzeźwości. 39 4.3. Wymierzenie pracownikowi kary dyscyplinarnej wydalenia z pracy lub ze służby... 39 4.4. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika... 40 Pytania i odpowiedzi... 40 Rozdział 5. Obliczanie wysokości dodatkowego wynagrodzenia rocznego... 45 5.1. Wysokość trzynastki pracownika zatrudnionego przez część roku... 46 5.2. Wysokość trzynastki pracownika zatrudnionego na część etatu... 46 5.3. Przy uzupełnieniu etatu trzynastkę wypłaca szkoła macierzysta... 46 Pytania i odpowiedzi... 47 Rozdział 6. Składniki wynagrodzenia wliczane i niewliczane do podstawy dodatkowego wynagrodzenia rocznego... 50 6.1. Wynagrodzenie zasadnicze... 52 6.2. Dodatki do wynagrodzenia... 52 6.3. Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe, nadliczbowe i godziny doraźnych zastępstw... 52 6.4. Jednorazowy dodatek uzupełniający... 53 6.5. Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy... 53 6.6. Wynagrodzenie za okres pozostawania bez pracy po przywróceniu do pracy... 54 6.7. Wynagrodzenie za czas pozostawania w gotowości do pracy... 54 6.8. Wynagrodzenie za realizację projektu unijnego... 54 6.9. Odprawa pieniężna... 55 6.10. Zasiłek na zagospodarowanie... 55 6.11. Dodatek wiejski... 55 6.12. Świadczenie urlopowe, świadczenia z ZFŚS, pomoc zdrowotna... 56 6.13. Nagroda jubileuszowa... 56 4
Spis treści 6.14. Nagrody za osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze... 56 6.15. Nagrody dla pracowników samorządowych... 57 6.16. Odprawa emerytalno-rentowa... 57 6.17. Wynagrodzenie za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy... 58 6.18. Wynagrodzenie za pracę w porze nocnej... 60 6.19. Wynagrodzenie za pracę w dniu wolnym od pracy... 60 6.20. Wynagrodzenie za pracę w święto... 60 6.21. Dodatek za uciążliwość pracy... 60 6.22. Wynagrodzenie za okres choroby... 61 6.23. Otrzymane wynagrodzenie roczne za poprzedni rok... 61 Pytania i odpowiedzi... 62 Rozdział 7. Termin wypłaty dodatkowego wynagrodzenia rocznego... 76 7.1. Wypłata trzynastki w pierwszym kwartale nowego roku... 76 7.2. Termin wypłaty trzynastki w przypadku likwidacji pracodawcy... 77 Pytania i odpowiedzi... 77 Rozdział 8. Dokonywanie potrąceń z dodatkowego wynagrodzenia rocznego... 79 8.1. Potrącenia alimentacyjne... 80 8.2. Należności niealimentacyjne... 81 Pytania i odpowiedzi... 82 Rozdział 9. Trzynastka po zmarłym pracowniku przypada jego małżonkowi i dzieciom... 84 9.1. Dzieci uprawnione do świadczeń po zmarłym... 85 9.2. Kiedy trzynastkę po zmarłym pracowniku wypłacić spadkobiercom... 85 9.3. Ustalenie kręgu osób uprawnionych do świadczeń po zmarłym... 86 Pytania i odpowiedzi... 86 Rozdział 10. Błędy w wypłacie świadczeń pracowniczych... 88 10.1. Konsekwencje błędu w wypłacie świadczenia... 88 5
Dodatkowe wynagrodzenie roczne w oświacie 10.2. Jak odzyskać nadpłatę... 89 10.3. Obowiązek wypłaty zaległego świadczenia... 92 10.4. Odpowiedzialność za błąd w wypłacie świadczenia... 93 Pytania i odpowiedzi... 94 Rozdział 11. Opodatkowanie i oskładkowanie dodatkowego wynagrodzenia rocznego... 96 Rozdział 12. WZORY DOKUMENTÓW... 99 Wzór informacji o wysokości trzynastki dla pracownika samorządowego... 100 Wzór informacji o wysokości trzynastki dla nauczyciela... 101 Wzór informacji o braku uprawnienia do otrzymania trzynastki... 102 Rozdział 13. Podstawa prawna... 103 6
WSTĘP Specyfiką publicznych placówek oświatowych jest rozbudowany i skomplikowany system wynagradzania nauczycieli oraz pracowników niepedagogicznych. Na ich wynagrodzenie składa się, oprócz płacy zasadniczej, szereg dodatków płacowych, których wysokość uzależniona jest od wielu czynników. Jednym z takich dodatków jest dodatkowe wynagrodzenie roczne, czyli tzw. trzynastka. Wynagrodzenie to ma charakter nagrody dla tych pracowników, którzy przepracowali określony okres roku kalendarzowego, a zasady jego przyznawania zostały uregulowane w odrębnej ustawie jest to ustawa z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 2217). Ustalenie prawa do otrzymania dodatkowego wynagrodzenia rocznego oraz określenie jego wysokości w praktyce sprawia wiele trudności. W niektórych przypadkach pracownik mimo spełnienia formalnych wymogów do uzyskania trzynastki, może utracić prawo do jej otrzymania. Z kolei w innych pracownik dostanie trzynastkę nawet za bardzo krótki staż pracy w danym roku nieprzekraczający 6 miesięcy. Niniejsza publikacja ma na celu wyjaśnić charakter prawny dodatkowego wynagrodzenia rocznego oraz rozwiać często pojawiające się wątpliwości w zakresie właściwej interpretacji przepisów. W celu zapewnienia przejrzystości została podzielona na trzynaście rozdziałów w których omówiono najważniejsze zagadnienia dotyczące przyznawania, ustalania 7
Dodatkowe wynagrodzenie roczne w oświacie wysokości czy zasad wypłacania dodatkowego wynagrodzenia rocznego. Uzupełnieniem każdego rozdziału są komentarze w formie odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania dotyczące zastosowania przepisów prawa w praktyce. Liczymy, że publikacja ułatwi pracę podczas ustalania wysokości dodatkowego wynagrodzenia rocznego, a cały proces związany z wywiązaniem się z tego obowiązku będzie przebiegał efektywnie i bezbłędnie. Życzymy pożytecznej lektury. 8
ROZDZIAŁ 1. OSOBY UPRAWNIONE DO DODATKOWEGO WYNAGRODZENIA ROCZNEGO ZA 2016 ROK Dodatkowe wynagrodzenie roczne przysługuje tylko pracownikom zatrudnionym w placówce oświatowej na podstawie: umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę (art. 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.). Nie wypłaca się go zatem osobom wykonującym czynności w ramach umów cywilnoprawnych (dzieło, zlecenie). Jeśli pracownik świadczył pracę w czasie wakacji na podstawie umowy zlecenia, to okres wykonywania tej pracy nie wlicza się do stażu uprawniającego do nabycia prawa do trzynastej pensji. Oznacza to, że również wynagrodzenia otrzymanego z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia nie wlicza się do podstawy naliczenia tzw. trzynastki. Zdarza się jednak, że w przedszkolach i szkołach samorządowych mimo wyraźnego zakazu zatrudnia się nauczycieli i pracowników na umowy cywilnoprawne będące w istocie ukrytymi umowami o pracę. Ma to miejsce, jeżeli umowa cywilnoprawna zawiera istotne cechy umowy o pracę, a w szczególności podporządkowanie służbowe wobec zleceniodawcy, a także wykonywanie usług w miejscu i czasie wskazanym przez 9