Rok akad. 2007/2008 PROGRAM ZAJĘĆ

Rok akad. 2007/2008 PROGRAM ZAJĘĆ Autor programu: prof. dr hab. Andrzej Borowski Opiekun kursu: prof. dr hab. Andrzej Borowski Kierunek: filologia polska z przedmiotem głównym język polski i przedmiotem dodatkowym język angielski lub język niemiecki. tryb studiów: stacjonarne nazwa: Literatura Romantyzmu rodzaj zajęć: wykład liczba godzin: 30 punkty ECTS: 2 forma zaliczenia zajęć: egzamin ustny po 3 semestrze termin realizacji zajęć: 2 rok studiów, 1 semestr I. CELE KSZTAŁCENIA: Celem wykładu jest przedstawienie najwaŝniejszych zagadnień współtworzących syntezę historii literatury polskiej okresu Romantyzmu w kontekście literatury powszechnej. Konstrukcja wykładu opiera się zasadniczo na paradygmacie chronologiczno genologicznym, zaś tematem poszczególnych wykładów jest interpretacja konkretnych tekstów, odwołująca się do wiedzy z zakresu poetyki i retoryki historycznej (ewolucja rodzajów, gatunków, form wersyfikacyjnych i środków stylistycznych) oraz do historii idei. Jednym z celów wykładu jest takŝe pogłębienie refleksji nad problemem oddziaływania tekstów literackich na kształtowanie się wzorców toŝsamości narodowej oraz toŝsamości europejskiej, jak równieŝ interpretacja tych wzorców w tekstach literackich utrwalonych. Idzie tu mianowicie o historyczne i zarazem nowoczesne metodologicznie komentowanie wzorów myślenia i mówienia o kulturze literackiej. Wzory te podatne szczególnie na ideologizację, powielane są często mechanicznie przez ogólnikową, płytką i tendencyjną interpretację tekstów. Niegdyś moralnym obowiązkiem inteligencji było kształtowanie świadomości narodowej słabo wykształconych grup społecznych. Dzisiaj podobny obowiązek moralny inteligenta czyli człowieka, który troszczy się o wykształcenie, zarówno własne jak i innych współobywateli, polega na kształtowaniu i weryfikowaniu wyznaczników toŝsamości narodowej, a takŝe uniwersalnej, w tym równieŝ toŝsamości "europejskiej" współczesnej i przyszłej polskiej społeczności obywatelskiej. Pośrednio jest więc równieŝ celem wychowawczym tego wykładu dostarczenie materiału do krytycznego myślenia i do dyskusji o rzetelnie konstruowanym wzorcu świadomości narodowej, który odwołuje się do pewnych składników tradycji romantycznej i opartym na fundamencie "bonum commune" kultury powszechnej. Cele szczegółowe obejmują zatem rozumienie najwaŝniejszych dzieł i zjawisk polskiej literatury romantycznej w kontekście literatury powszechnej; rozumienie istoty procesu historycznoliterackiego; wskazywanie i wykorzystywanie w interpretacji właściwych kontekstów pozaliterackich, orientacja przestrzennym układzie kultury literackiej (ośrodki Ŝycia literackiego i kulturalnego, ruchu wydawniczego, ośrodki publikacji prasy literackiej, miejsca najwaŝniejszych debiutów i edycji; rozróŝnianie i definiowanie historycznych stylów i poetyk; opis i interpretacja przemian Ŝycia literackiego, przełomów estetycznych i komunikacyjnych, problemów ujednolicania i róŝnicowania w obrębie

2 literatury i kultury romantycznej; wreszcie samodzielnej oceny wartości artystycznej i poznawczej dzieła literackiego. II. TREŚCI PROGRAMOWE: Literatura polska doby Romantyzmu. Kanon polskiej i europejskiej literatury romantycznej. Periodyzacja literatury romantycznej: epoka, okres, prąd oraz ich kulturowe i historyczne uwarunkowania. Historycznoliteracka analiza i interpretacja dzieła literackiego. Estetyki, obiegi, style, tendencje, dylematy przeszłości i współczesności. Wybrane zagadnienia z literatury powszechnej. Główne tendencje rozwojowe literatury polskiej preromantycznej i romantycznej. a. Program szczegółowy wykładów: 1. Romantyzm w Europie i w Polsce okres (chronologia) i prąd (jego główne wyznaczniki). Idea romantyzmu i romantyczności jej korzenie. Zagadnienie preromantyzmu w Europie. Historiozofia romantyczna. 2. Preromantyzm doby porozbiorowej (1795 1822). Walka romantyków z klasykami. Twórczość okresu powstania listopadowego. 3. Liryka Adama Mickiewicza. 4. Epika Adama Mickiewicza 5. Dramat Adama Mickiewicza 6. Proza Adama Mickiewicza 7. Liryka i proza Juliusza Słowackiego 8. Epika Juliusza Słowackiego 9. Dramat Juliusza Słowackiego 10. Liryka Zygmunta Krasińskiego 11. Epika i proza Zygmunta Krasińskiego 12. Dramat i proza Zygmunta Krasińskiego 13. Liryka Cypriana Kamila Norwida 14. Epika i dramat Cypriana Kamila Norwida 15. Komedia Aleksandra Fredry. Jego pamiętnik. Gawęda szlachecka. b. Warunki zaliczenia kursu: - aktywne uczestnictwo w ćwiczeniach - zaliczenie pracy rocznej - zaliczenie kolokwium z lektur - zdanie egzaminu końcowego po 3 semestrze II roku studiów.

3 c. Egzamin zasady przeprowadzenia egzaminu i zagadnienia egzaminacyjne. Egzaminator bierze pod uwagę temat i ocenę (recenzję) pracy rocznej (osoby egzaminowane powinny mieć pracę roczną zrecenzowana przez prowadzącego zajęcia przy sobie) oraz ocenę z ćwiczeń zapisaną w indeksie. Pytania i ocena z kolokwium z lektur teŝ powinny być zapisane na pracy rocznej. Osoba egzaminowana ma omówić jedno z podanych niŝej, wylosowanych zagadnień przekrojowych, które oparto na tematach poszczególnych wykładów. Celem egzaminu jest sprawdzenie, w jakim stopniu osoba przystępująca do egzaminu potrafi wykorzystać posiadaną wiedzę (znajomość lektur i opracowań) do skonstruowania zwięzłej, treściwej i poprawnej językowo wypowiedzi na dany temat. - tematy zagadnień egzaminacyjnych: 1. Pojęcie Romantyzmu w Europie i w Polsce chronologia okresu i prądu (główne wyznaczniki). Romantyzm i romantyczność źródła pojęć. 2. Preromantyzm w Europie i na ziemiach polskich. Literatura okresu porozbiorowego. Walka romantyków z klasykami. 3. Gatunki, tematy, motywy i formy liryki Adama Mickiewicza. 4. Gatunki epickie w twórczości Adama Mickiewicza 5. Dziady Adama Mickiewicza oraz inne jego dramaty 6. Proza Adama Mickiewicza: gatunki, tematy, funkcje. 7. Gatunki, tematy, motywy i formy liryki Juliusza Słowackiego 8. Poematy narracyjne Juliusza Słowackiego. Poemat dygresyjny, powieści poetyckie, duma. 9. Dramaturgia Juliusza Słowackiego 10.Gatunki, tematy, motywy i formy liryki Zygmunta Krasińskiego 11.Epika i proza narracyjno-fabularna, epistolograficzna i filozoficzna Zygmunta Krasińskiego 12. Dramaty Zygmunta Krasińskiego 13. Gatunki, tematy, motywy i formy liryki Cypriana Kamila Norwida 14. Epika i dramaturgia Cypriana Kamila Norwida 15. Komedia Aleksandra Fredry. Jego pamiętnik. Gawęda szlachecka.

4 III. LITERATURA PRZEDMIOTU A. OBOWIĄZKOWA Teksty (literatura polska) K. Brodziński, O klasyczności i romantyczności, [w:] Wybór pism, BN I 191.. Walka romantyków z klasykami BN I 183 (dwa teksty do wyboru). Ballada polska, BN I 177. (trzy teksty do wyboru). S. Goszczyński, Zamek kaniowski, Warszawa 1958 A. Mickiewicz, Wiersze (wyd. dowolne); GraŜyna (wyd. dowolne); Konrad Wallenrod BN I 72; Dziady (cz. II, IV, III) Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego BN I 17; Pan Tadeusz BN I 83; Pisma estetyczno krytyczne BN I 79. J. Słowacki, Liryki (wyd. dowolne); Powieści poetyckie, BN I 47, Trzy poemata BN I 49, Beniowski BN I 13/14 (stąd jedna pieśń); Kordian, Balladyna, Lilla Weneda BNI 16. Fantazy BN I 105, Sen srebrny Salomei BN I 57, Ksiądz Marek BN I 129 (3 dramaty do wyboru), Listy do matki (wyd. dowolne). Z. Krasiński, Poezje (wyd. dowolne); Nie Boska komedia BN I 24 (wyd. 8 i następne), Irydion BN I 24, Psalmy przyszłości BN I 107, Przedświt BN I 18. C. K. Norwid, Wiersze (wyd. dowolne), Promethidion (wyd. dowolne), Bransoletka, Białe kwiaty, Czarne kwiaty, Ad leones (wyd. dowolne), Pierścień wielkiej damy BN I 274. A. Fredro, Śluby panieńskie BN I 22, Pan Jowialski BN I 36, Zemsta (wyd. dowolne), Trzy po trzy (wyd. dowolne).. Reduta. Romantyczna poezja niepodległościowa, Kraków 1979. H. Rzewuski, Pamiątki Soplicy (2 gawędy do wyboru). N. śmichowska, Poganka BN I 121. J. Korzeniowski, Kollokacja BN I 28 albo Spekulant BN I 25. Teksty (literatura powszechna) Niemiecka ballada romantyczna BN I 142. J.W. Goethe, Faust cz. I (przekład F. Konopka albo J. Buras); Cierpienia młodego Wertera BN II 22. J. W. Goethe, Wybór poezji, BN II 48 (stąd cztery utwory do wyboru). F. Schiller, Zbójcy BN II 30 G. Byron, Giaur, Korsarz [ w tegoŝ:] Powieści poetyckie, BN II 34. W. Scott, Waverley BN II 56.

5 V. Hugo, Nedznicy (wyd. dowolne) Stendhal (Henri Beyle), Czerwone i czarne albo Pustelnia parmeńska (wyd. dowolne). H. de Balzac, Stracone złudzenia albo Ojciec Goriot lub Eugenia Grandet (wyd. dowolne). A. Puszkin, Eugeniusz Oniegin, BN II 35. E. A. Poe, Poezje i proza (wyd. dowolne). Podręczniki F. Claudon i in. Encyklopedia romantyzmu, Warszawa 1992 i nast. wydania Idee programowe romantyków polskich. Antologia, BN I 261 G. Królikiewicz, Romantyzm [ w zbior:] Okresy literackie (kilka wydań) Lektury polonistyczne. Oświecenie. Romantyzm. T.1. Kraków 1996. Pisma teoretyczne niemieckich romantyków, BN II 246. Słownik literatury polskiej XIX wieku, Warszawa 1991. M. Straszewska, Romantyzm, Warszawa 1977 M. Tatara, Romantyzm [w zbior:] Historia literatury polskiej w zarysie, Warszawa 1980. A. Witkowska, R. Przybylski, Romantyzm, Warszawa 1997 B. LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA Uwaga: Studenci studiów I stopnia (licencjackich) wybierają sobie z tego zestawienia tylko 3 interesujące kaŝdego indywidualnie lektury. Poza tym zamieszczona tutaj bibliografia ma słuŝyć studentom jako: 1. załącznik informacyjno-bibliograficzny do wykładów; 2. podręczna informacja dla studentów na temat nowszych publikacji tekstów i opracowań wykorzystanych, które mogą być pomocne przy: a. układaniu programu ćwiczeń z literatury staropolskiej i oświeceniowej; b. układaniu programu konwersatoriów z analizy dzieła literackiego; c. przy pisaniu pracy rocznej, a takŝe ewentualnie pracy licencjackiej.

6 LITERATURA POLSKA A. Malczewski, Maria BN I 46, od wyd. III lub Białystok 1995. M. Romanowski, Dziewczę z Sącza lub wybór liryków BN I 30 Reduta. Romantyczna poezja niepodległościowa, Kraków 1979 H. Rzewuski, Pamiątki Soplicy; N. śmichowska, Poganka, BN I 121 J. I. Kraszewski, Ulana; lub Stara baśń BN I 114, BN I 53, Wspomnienia Wołynia, Polesia i Litwy Warszawa 1985 J. Korzeniowski, Kollokacja BN I 28 lub Spekulant BN I 25 LITERATURA POWSZECHNA G. Byron, Giaur, Korsarz BN II 34; Don Juan, Manfred, Kain W. Scott, Wawerley BN II 56 V. Hugo, Hernani BN II 84, Nędznicy (wyd. dowolne) A. de Musset, Nie igra się z miłością BN II 74 Stendhal, Czerwone i czarne, Pustelnia parmeńska H. de Balzac, Ojciec Goriot, Eugenia Grandet, Jaszczur Opracowania (2 ksiąŝki do wyboru) W. Borowy, O poezji Mickiewicza, Lublin 1998 M. Cieśla-Korytowska, O romantycznym poznaniu, Kraków 1997. M. Dernałowicz, Adam Mickiewicz, Warszawa 1985 B. Dopart, Mickiewiczowski romantyzm przedlistopadowy, Kraków 1992. M. Janion, Gorączka romantyczna, Warszawa 1975. M. Janion, M. śmigrodzka, Romantyzm i historia, Warszawa 1987. J. Kamionka-Straszakowa, Nasz naród jak lawa. Studia z literatury i obyczaju doby romantyzmu, Warszawa 1986. J. Kleiner, Juliusz Słowacki. Dzieje twórczości, T. I IV, Kraków 1999. J. Kleiner, Zygmunt Krasinski. Studia, Warszawa 1998 A. Kowalczykowa, Słowacki, Warszawa 1994. Księga w dwusetną rocznicę urodzin Aleksandra Fredry, red. J. Kolbuszewski, Wrocław 1994.

7 Z. Łapiński, Norwid, Kraków 1971. Manifesty Romantyzmu 1790 1830. Anglia, Niemcy, Francja. Wybór tekstów. Opr. A. Kowalczykowa, Warszawa 1975. Z. Łempicki, Renesans, oświecenie, romantyzm i inne studia z historii kultury, Warszawa 1966. J. Maciejewski, Cyprian Norwid, Warszawa 1992. M. Maciejewski, Narodziny powieści poetyckiej w Polsce, Wrocław 1970 Opacki, W środku niebokręga. Poezja romantycznych przełomów, Katowice 1995. S. Pigoń, Pan Tadeusz. Wzrost, wielkość, sława, Warszawa 1934. S. Pigon, Zawsze o Nim. Studia i odczyty o Mickiewiczu, Kraków 1960 K. Poklewska, Aleksander Fredro, Warszawa 1977 K. Poklewska, Galicja romantyczna (1816 1869), Warszawa 1976. Problemy polskiego romantyzmu, seria I III, opr. M. śmigrodzka, Wrocław 1971, 1974, 1981. J. Starzyński, O romantycznej syntezie sztuk. Delacroix, Chopin, Baudelaire, Warszawa 1965. Z. Stefanowska, Historia i profecja. Studium o Księgach narodu i pielgrzymstwa polskiego Adama Mickiewicza, Warszawa 1962. Z. Stefanowska, Strona romantyków. Studia o Norwidzie, Warszawa 1993. Studia romantyczne, red. M. śmigrodzka, Wrocław 1979 albo: Problemy polskiego romantyzmu, red. jw. Seria I-III, W. 1971-1981. Style zachowań romantycznych. Propozycje i dyskusje, pod red. M. Janion i M. Zielińskiej, Warszawa 1986 A. Waśko, Zygmunt Krasiński. Oblicza poety, Kraków 2001. A. Witkowska, Wielcy romantycy polscy. Sylwetki, Warszawa 1980. K. Wyka, Pan Tadeusz. T. I Studia o poemacie, Warszawa 1963. C. Zgorzelski, O sztuce poetyckiej Mickiewicza, Warszawa 1976. Cz. Zgorzelski, Liryka w pełni romantyczna, Warszawa 1981. Prof. dr hab. Andrzej Borowski