ZESPÓŁ OSTRE ROZSZERZENIE I SKRĘT ŻOŁĄDKA U PSÓW (ORSŻ) - opisany po raz pierwszy w 1906 r we Francji - jest to najgroźniejszy ostry zespół chorobowy ze strony jamy brzusznej u psów, polega na rozszerzeniu się żołądka w wyniku nagromadzenia w nim gazów, co z kolei prowadzi do jego skrętu ze wszystkimi tego konsekwencjami - śmiertelność w przypadku rozszerzenia żołądka ze skrętem jest znaczna i wynosi około 25-30% zwierząt, u których zastosowano prawidłowe leczenie, w przypadku zwierząt nie leczonych, śmiertelność jest bliska 100%. Występowanie: - zwykle psy duże i olbrzymie - psy w wieku średnim i starszym, rzadko przed ukończeniem drugiego roku życia, zwykle po ukończeniu siódmego roku życia - predysponowane rasy: owczarek niemiecki, dog niemiecki, bernardyn, berneński pies pasterski, bokser, chart irlandzki, doberman, nowofunland, owczarek kaukaski, rzadziej labrador, golden retriver, ale też np. cocer spaniel, jamnik, pekińczyk, yorkshire terier. - własne obserwacje: owczarek niemiecki, bernardyn, bokser, berneński pies pasterski, dog niemiecki, jeden przypadek u cocer spaniela oraz jeden u jamnika - częściej u samców - sprzyja głęboka klatka piersiowa - częściej jeśli u krewnego dochodziło do RSŻ Przebieg: 1. ROZSZERZENIE 1 / 5
Polega na nagromadzeniu się gazu w żołądku, co prowadzi do jego rozdęcia. Przyczyny nie zostały do końca wyjaśnione, uważa się, że mogą być następujące: zaburzony odruch odbijania gazów (u zdrowego psa wzrost ciśnienia gazu w żołądku powinien wywołać odruch odbijania), zaburzenia perystaltyki przewodu pokarmowego, opóźnione opróżnianie żołądka sprzyjające fermentacji pokarmu dyskusyjne, gdyż zwykle śródoperacyjnie nie stwierdza się zmian dotyczących odźwiernika. 2. SKRĘT Rozszerzony żołądek przemieszcza się, odźwiernik po obrocie w prawą stronę przemieszcza się ze strony prawej na lewą. W wyniku skrętu dochodzi do zaciśnięcia wpustu i odźwiernika oraz zaciśnięcia naczyń krwionośnych zaopatrujących żołądek Konsekwencje rozszerzenia i skrętu żołądka: Wpływ na układ oddechowy: - ucisk żołądka na przeponę utrudnione oddychanie i wymiana gazowa Wpływ na układ krążenia: - ucisk na duże naczynia żylne utrudniony powrót żylny - w wyniku utrudnień w krążeniu niedokrwienie narządów wewnętrznych, w tym mięśnia sercowego - włączenie mechanizmów kompensacyjnych przyśpieszenie akcji serca zwiększenie zapotrzebowania serca na tlen i pogłębienie jego niedotlenienia, w konsekwencji m.in. arytmie, w skrajnych przypadkach zatrzymanie krążenia - niedokrwienie i uszkodzenie narządów jamy brzusznej (np. martwica ściany żołądka, zastój krwi w śledzionie, skręt śledziony). - niedotlenienie tkanek - uwolnienie endotoksyn i czynników tkankowych z niedokrwionych narządów, powodujących dalszą depresję mięśnia sercowego oraz wpływających na kurczliwość naczyń, spadek ciśnienia tętnioczego, wstrząs. Zaburzenia w krążeniu mogą się 2 / 5
ujawnić nawet do 72 godz. po udanej operacji skrętu (patrz skutki reperfuzji tkanek) - niedotlenienie i uszkodzenie ściany jelit otwarcie wrót dla toksyn i bakterii - zaburzenia krzepliwości krwi Zespół Rozsianego Wykrzepiania Naczyniowego (DIC) - skutki reperfuzji tkanek (ponownego napływ utlenowanej krwi), uszkadzające działanie wolnych rodników tlenowych na błony komórkowe, uwolnienie mediatorów zapalenia. Skutki reperfuzji tłumaczą póżne zmiany w sercu, żołądku, jelitach, trzustce. Objawy: - ślinienie - niepokój lub apatia - próby wymiotów - powiększenie brzucha - brzuch twardy w okolicy zażebrowej, wypuk bębenkowy - objawy wstrząsu: przyśpieszenie i osłabienie tętna, bladość błon śluzowych Pierwsza pomoc: - psa podejrzanego o rozszerzenie żołądka należy natychmiast dostarczyć do lekarza weterynarii. Tylko natychmiast podjęte fachowe leczenie daje szansę na uratowania życia zwierzęciu. Przebieg leczenia - badanie kliniczne, ocena stanu pacjenta - badanie RTG jamy brzusznej - dekompresja żołądka (gastrocenteza) - zwalczanie wstrząsu dożylna płynoterapia, leki przeciwstrząsowe, przeciwarytmiczne (jeśli potrzebne) 3 / 5
- leki przeciwbakteryjne - założenie sondy żołądkowej i płukanie żołądka - przygotowanie zwierzęcia do operacji Leczenie operacyjne jest jedynym skutecznym sposobem leczenia skrętu żołądka. Polega na otwarciu jamy brzusznej, repozycji skrętu, ocenie stanu narządów jamy brzusznej. Jeśli to konieczne, wykonuje się splenectomię (usunięcie śledziony), gastrotomię (rozcięcie żołądka, najczęściej w celu usunięcia z niego stałej treści pokarmowej), ewentualnie częściową gastrectomię (częściowe usuniecie żołądka w przypadku jego martwicy). Ważnym elementem zabiegu jest gastropeksja, czyli umocowanie żołądka do ściany brzucha, co ma zapobiegać ponownemu skrętowi. Zwykle po zabiegu pozostawia się sondę nosowo-żołądkową w celu zapewnienia drenażu żołądka w okresie pooperacyjnym. Opieka pooperacyjna polega miezy innymi na dalszym zwalczaniu wstrząsu, stosowaniu leków uruchamiających perystaltykę przewodu pokarmowego, hamujących wydzielanie kwasu solnego, podawaniu leków przeciwbakteryjnych oraz stałym monitorowaniu pacjenta. Wdrożenie jedzenia i picia zależy od przebiegu operacji i stanu pacjenta po zabiegu. Czynniki środowiskowe sprzyjające rozszerzeniu żołądka: - sposób żywienia miska stojąca na podwyższeniu powoduje wzrost ryzyka o 100% - łapczywe jedzenie - łykanie powietrza podczas jedzenia (aerofagia). Stwierdzono, że skład gazu w rozszerzonym żołądku jest zbliżony do składu powietrza atmosferycznego, gazy z fermentacji treści pokarmowej stanowią jedynie dodatek - zbyt obfite posiłki - intensywny ruch po posiłku - sprzyja niedowaga jednak nie potwierdzają tego obserwacje własne Zapobieganie: 4 / 5
- sposób karmienia miska powinna stać na podłodze! - zapewnić spokój przy jedzeniu (pośpiech sprzyja aerofagii) - karmienie mniejszymi porcjami, za to dwa razy dziennie - zwilżanie karmy suchej przed podaniem wodą - w przypadku podawania karmy nie namoczonej unikanie intensywnego picia bezpośrednio po jedzeniu (woda godzinę później) - unikanie ruchu po jedzeniu (spacer przed karmieniem) - podawanie karmy dobrej jakości, wysoko strawnej. Jeśli podajemy psu jedzenie domowe, to należy unikać dużych kawałków karmy (zwłaszcza u psów łapczywych) - nie podawać psu do jedzenia kości (komplikują ewentualną operację) - choć zespół RSŻ nie jest sam w sobie dziedziczny, to nie można wykluczyć dziedziczenia pewnych anatomicznych oraz fizjologicznych czynników predysponujących, należałoby więc rozważyć eliminację z hodowli osobników po przebytym RSŻ - gastropeksja zachowawcza u psów predysponowanych Zapobieganie nawrotom: - jak wyżej - leki prokinetyczne (pobudzające perystaltykę przewodu pokarmowego) - leki zapobiegające pienieniu się treści pokarmowej (np. simeticon) Zapraszamy na konsultacje, rozpoznanie, leczenie... do naszej lecznicy weterynaryjnej: Warszawa, Mokotów, Sadyba, ul. Godebskiego 15 5 / 5