Rozliczenie świadczeń i zasiłków przedemerytalnych po zakończeniu roku rozliczeniowego 2007/2008 Rozliczenie świadczeń i zasiłków przedemerytalnych przysługujących osobom osiągającym przychody z tytułu dodatkowej pracy zarobkowej następuje po zakończeniu roku rozliczeniowego. Przypominamy, że rok rozliczeniowy obejmuje okres od 1 marca do końca lutego następnego roku, a więc w przypadku roku rozliczeniowego 2007/2008 jest to okres od 1 marca 2007 r. do 29 lutego 2008 r. W trakcie roku 2007/2008 świadczenia i zasiłki przedemerytalne przysługujące osobom, które nadesłały do ZUS zaświadczenie (oświadczenie) o wysokości uzyskiwanego przychodu, podlegały zawieszeniu lub zmniejszeniu, albo też były wypłacane w pełnej wysokości. O wysokości wypłacanego świadczenia zasiłku przedemerytalnego (lub o zawieszeniu prawa do tych świadczeń) decydowała: kwota osiąganego przychodu, wysokość przysługującego świadczenia (zasiłku) przedemerytalnego oraz wysokość dopuszczalnej i granicznej kwoty przychodu. Dla roku rozliczeniowego 2007/2008 graniczna i dopuszczalna kwota przychodu wynosiły: graniczna kwota przychodu - 1.666,20 zł, dopuszczalna kwota przychodu - 1.190,20 zł. Ostateczne rozliczenie świadczeń (zasiłków) przedemerytalnych, które zasadniczo następuje po zakończeniu roku rozliczeniowego, przeprowadzane jest w oparciu o roczną dopuszczalną kwotę przychodu i roczną graniczną kwotę przychodu. Kwoty roczne ustalone dla roku rozliczeniowego 2007/2008 wynoszą: roczna graniczna kwota przychodu 19.994,40 zł, roczna dopuszczalna kwota przychodu 14.282,40 zł. Niezależnie od kwoty osiąganego przychodu zawieszeniu podlegają świadczenia przedemerytalne przysługujące w wysokości przekraczającej dopuszczalną kwotę przychodu, tj. 1.190,20 zł. W tym przypadku zawieszenie prawa do świadczenia następuje na bieżąco, za miesiąc, w którym został uzyskany przychód w jakiejkolwiek wysokości, a więc zarówno gdy uprawniony zarobił 100, jak i 1000 zł. Należy także wskazać, że świadczenia te nie podlegają rozliczeniu po zakończeniu roku. W miesiącach, w których uprawniony nie osiąga przychodu przysługują one w pełnej wysokości. Skutki przekroczenia rocznej granicznej kwoty przychodu Przekroczenie rocznej kwoty granicznej przychodu oznacza, że w całym roku rozliczeniowym świadczenie lub zasiłek przedemerytalny podlegały zawieszeniu. Ostateczny wynik tego rozliczenia uzależniony jest od tego, w jakiej wysokości świadczenie (zasiłek) było wypłacane w okresie od 1 marca 2007 r. do 29 lutego 2008 r. I tak, w przypadku gdy przez rozliczany okres świadczenie lub zasiłek przedemerytalny były zawieszone, w decyzji rozliczającej ZUS stwierdza jedynie prawidłowość tego zawieszenia. W przypadku zaś gdy świadczenie to przez cały rok lub w poszczególnych jego miesiącach wypłacane było w pełnej lub jedynie zmniejszonej wysokości, lub też było zawieszone tylko przez część okresu - ZUS po przeprowadzeniu rozliczenia ustala kwotę nienależnie pobranych świadczeń, a więc kwotę, jaką zobowiązana jest zwrócić osoba uprawniona do świadczenia (zasiłku) przedemerytalnego. W maju 2008 r. osoba uprawniona do świadczenia przedemerytalnego ustalonego w kwocie 1.120,00 zł powiadomiła organ rentowy, iż w okresie od marca 2007 r. do końca lutego 2008 r. 1
uzyskała wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia w łącznej kwocie 32.224,90 zł (brutto). Kwota osiągniętego przychodu przekroczyła roczną graniczną kwotę przychodu (19.994,40 zł), a zatem w całym roku rozliczeniowym 2007/2008 świadczenie przedemerytalne podlega zawieszeniu. Świadczenie to było wypłacane w pełnej wysokości, bowiem ani pracodawca, ani uprawniona nie powiadomili ZUS o podjęciu zatrudnienia w ramach stosunku pracy oraz o wysokości osiąganych zarobków. ZUS ustala zatem kwotę nienależnie pobranych świadczeń i dochodzi jej zwrotu. Kwota nienależnie pobranych świadczeń wynosi 13.440,00 zł (12 x 1.120,00 zł). W związku z powiadomieniem o podjęciu zatrudnienia w ramach stosunku pracy i osiąganiu przychodu w wysokości 2.500 zł miesięcznie, ZUS zawiesił wypłatę świadczenia przedemerytalnego ustalonego w kwocie 711,54 zł. Zawieszenie nastąpiło począwszy od należności za maj 2007 r. W maju 2008 r. świadczeniobiorca nadesłał zaświadczenie, z którego wynika, iż pozostaje w zatrudnieniu od 1 maja 2007 r. i pracuje nadal, a przychód uzyskany od 1 maja 2007 r. do 29 lutego 2008 r. wyniósł 28.900,00 zł. Kwota tego przychodu przekracza roczną graniczną kwotę przychodu, tj. 19.994,40 zł, a zatem w całym roku rozliczeniowym 2007/2008 świadczenie powinno być zawieszone. Od maja 2007 r. wypłata świadczenia przedemerytalnego była wstrzymana, a zatem ZUS ustali, że świadczenia za marzec i kwiecień są świadczeniami nienależnymi i będzie dochodził zwrotu kwoty 1.423,08 zł. Przypominamy, że okres z którego ustala się roczną graniczną kwotę przychodu w roku rozliczeniowym 2007/2008 podlega odpowiedniemu skróceniu, jeżeli w trakcie tego roku powstało prawo do świadczenia (zasiłku) przedemerytalnego, ustało prawo do tego świadczenia albo wypłata świadczenia była wstrzymana. W takim przypadku kwoty uzyskanego przychodu porównuje się z roczną graniczną kwotą przychodu ustaloną ze skróconego okresu. W grudniu 2007 r. kobieta uprawniona do świadczenia przedemerytalnego złożyła wniosek o emeryturę. Emerytura ta została przyznana od 1 grudnia 2007 r., a więc w dniu 30 listopada 2007 r., tj. w dniu poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury, ustało prawo do świadczenia przedemerytalnego. Uprawniona powiadomiła ZUS o podjęciu zatrudnienia w marcu 2007 r., a z uwagi na to, że zarobki znacznie przekraczały graniczną kwotę przychodu wypłata świadczenia została wstrzymana począwszy od należności za ten miesiąc. W kwietniu 2008 r. zainteresowana nadesłała zaświadczenie o wysokości przychodu uzyskanego z tytułu zatrudnienia wykonywanego od 1 marca 2007 r. do 31 grudnia 2007 r. Przychód uzyskany w tym okresie to 27.800 zł. ZUS przeprowadził postępowanie wyjaśniające w celu ustalenia, w jakiej wysokości został uzyskany przychód za okres do końca listopada 2007 r., a w jakiej za grudzień. W przypadku tym przychód uzyskany w grudniu ma bowiem wpływ na rozliczenie emerytury, natomiast przychód od marca do listopada podlega uwzględnieniu przy rozliczeniu świadczenia przedemerytalnego. W wyniku tego postępowania ustalono, ze przychód uzyskany w okresie od marca do końca listopada to 25. 000 zł. Z uwagi na to, że w roku rozliczeniowym 2007/2008 świadczenie przysługiwało w okresie od 1 marca do 30 listopada 2007 r., kwota uzyskanego przychodu podlega porównaniu z roczną graniczną kwotą przychodu ustaloną dla okresu od 1 marca 2007 r. do 30 listopada 2007 r. Roczna kwota graniczna ustalona dla tego okresu wynosi 14.995,80 zł (9 x 1.666,20 zł). Uzyskany przychód (25.000 zł) przekracza tę kwotę, a zatem w roku rozliczeniowym 2007/2008 świadczenie podlegało zawieszeniu. Wskutek powiadomienia nadesłanego przez zainteresowaną świadczenie to było zawieszone począwszy od należności za marzec 2007 r., a zatem w tym przypadku decyzja o rozliczeniu potwierdza zasadność zawieszenia świadczenia za okres od 1 marca do 30 listopada 2007 r. Skutki przekroczenia rocznej dopuszczalnej kwoty przychodu W roku 2007/2008 wystąpiła okoliczność, powodująca konieczność szczególnego rozliczenia świadczeń i zasiłków przedemerytalnych, których wysokość podlega zmniejszeniu. W okresie od 1 lipca 2007 r. i od 1 stycznia 2008 r. uległa zmianie wysokość składki na ubezpieczenia rentowe w części należnej od ubezpieczonego. Pociąga to za sobą konieczność 2
przy rozliczaniu świadczeń podlegających zmniejszeniu uwzględnienia przychodów uzyskanych w okresach: od 1 marca 2007 r. do 30 czerwca 2007 r., od 1 lipca 2007 r. do 31 grudnia 2007 r. oraz od 1 stycznia 2008 r. do 29 lutego 2008 r. Zmiana wysokosci stopy procentowej składki na ubezpieczenia rentowe skutkowała zmianą wysokości kwoty zmniejszenia świadczeń i zasiłków przedemerytalnych w trakcie roku rozliczeniowego 2007/2008. Do końca czerwca 2007 r. składka na ubezpieczenia rentowe w części należnej od ubezpieczonego wynosiła 6,5% podstawy jej wymiaru. Począwszy od lipca 2007 r. składka na ubezpieczenie rentowe, w części należnej od ubezpieczonego została zmniejszona o 3 punkty procentowe. Ustawa wprowadzająca to obniżenie, tj. ustawa z dnia 15 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 115, poz. 792), weszła w życie z dniem 1 lipca 2007 r., a zatem możliwe było obliczenie nowej kwoty zmniejszenia, uwzględniającej obniżoną składkę, dopiero od świadczenia należnego za sierpień 2007 r. Zgodnie ze znowelizowanym przepisem art. 22 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2007 Nr 11, poz. 74 z późn. zm.) począwszy od dnia 1 stycznia 2008 r. stopa procentowa składki na ubezpieczenie rentowe dla wszystkich ubezpieczonych wynosi 6%, a w części należnej od pracowników i większości innych ubezpieczonych 1,5%. a) Zmniejszanie świadczeń i zasiłków przedemerytalnych w roku rozliczeniowym 2007/2008. Zasady zmniejszania wysokości świadczeń i zasiłków przedemerytalnych wskazane są w art. 5 ust. 2 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. Ustalenie, czy świadczenie (zasiłek) przedemerytalne podlega zmniejszeniu jest jednym z trudniejszych działań wykonywanych przy ustalaniu wpływu przychodu uzyskiwanego przez osobę uprawnioną na wysokość należnych świadczeń. W tym bowiem przypadku istotna jest nie tylko wysokość osiąganego przychodu. Przy ustalaniu, czy nastąpiło przekroczenie dopuszczalnej kwoty przychodu, uwzględnia się sumę osiąganego przychodu i kwoty świadczenia (zasiłku) przedemerytalnego. Jeżeli osoba uprawniona do świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego powiadomiła organ rentowy o osiąganiu przychodu w wysokości nie przekraczającej granicznej kwoty przychodu, tj. kwoty 1.666,20 zł, a łączna kwota świadczenia (zasiłku) i przychodu przekraczała dopuszczalną kwotę przychodu, czyli 1.190,20 zł świadczenie (zasiłek) przedemerytalne podlegało zmniejszeniu. Podkreślamy, że nie sumujemy kwoty świadczenia (zasiłku) przedemerytalnego i przychodu, jeżeli kwota tego przychodu (czyli uzyskiwanych zarobków) przekracza graniczną kwotę przychodu, a więc 1.666,20 zł. W takim bowiem przypadku zawsze następuje zawieszenie prawa do świadczenia (zasiłku) przedemerytalnego. 3
Świadczenie przedemerytalne ustalone jest w kwocie 1.100 zł, a uprawniony od 1 marca 2007 r. - osiąga przychód w wysokości 730 zł miesięcznie. Aby ustalić, czy nastąpiło przekroczenie dopuszczalnej kwoty przychodu (tj.1.190,20 zł) należy zsumować kwotę świadczenia i przychodu. Suma tych kwot to 1.830 zł, a zatem przychód osiągany przez uprawnionego przekracza dopuszczalną kwotę przychodu. Świadczenie podlega zmniejszeniu. Świadczenie przedemerytalne zostało przyznane przez ZUS, a zatem jego wysokość wynosi 711,54 zł. W październiku 2007 r. uprawniona zatrudniła się niepełnym wymiarze czasu pracy i zarabia 450 zł miesięcznie. Łączna kwota świadczenia i przychodu wynosi 1.161,54 zł, jest zatem niższa od dopuszczalnej kwoty przychodu, a więc świadczenie przysługuje w pełnej wysokości. Po ustaleniu, że łączna kwota świadczenia (zasiłku) przedemerytalnego i osiąganego przychodu przekracza dopuszczalną kwotę przychodu, należy ustalić, o jaką kwotę zostanie zmniejszone świadczenie (zasiłek) przedemerytalne. Kwota zmniejszenia świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego równa jest kwocie, o jaką suma uzyskanego przychodu i świadczenia (zasiłku) przekroczyła dopuszczalną kwotę przychodu, przy czym kwota przekroczenia podlega pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne należne od osoby uprawnionej. Mechanizm ustalenia tego zmniejszenia jest na pierwszy rzut oka dosyć skomplikowany, postaramy się więc przedstawić go krok po kroku, w najbardziej czytelny sposób. Działania, które należy wykonać to: 1) ustalenie łącznej kwoty świadczenia (zasiłku) przedemerytalnego i przychodu (przypominamy raz jeszcze - przychodu nie przekraczającego kwoty granicznej), 2) sprawdzenie, czy ta łączna kwota przekracza dopuszczalną kwotę przychodu, 3) po ustaleniu, że nastąpiło przekroczenie dopuszczalnej kwoty przychodu należy obliczyć, o jaką kwotę. W tym celu od łącznej kwoty świadczenia (zasiłku) i przychodu (obliczonej w pkt 1) należy odjąć dopuszczalną kwotę przychodu. W ten sposób otrzymuje się kwotę przekroczenia dopuszczalnej kwoty przychodu, 4) pomniejszenie kwoty przekroczenia przychodu o obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne, należne od uprawnionego, obliczone od kwoty przekroczenia (zwracamy uwagę, że pomniejszeniu o składki ulega kwota przekroczenia przychodu, a nie sam przychód). W przypadku pracowników i większości pozostałych ubezpieczonych, składka w części należnej od tych osób wynosiła: od 1 marca 2007 r. do 30 czerwca 2007 r. - 6,5% na ubezpieczenie rentowe, a łączna składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe 18,71%; od 1 lipca 2007 r. do 31 grudnia 2007 r. - 3,5% na ubezpieczenie rentowe, a łączna składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe 15,71%; od 1 stycznia 2008 r. do 29 lutego 2008 r. - 1,5% na ubezpieczenie rentowe, a łączna składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe 13,71%. Natomiast osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą finansowały składki w wysokości: od 1 marca 2007 r. do 30 czerwca 2007 r. na ubezpieczenia rentowe 13%, a łączna stopa procentowa składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, przy założeniu, że składka na ubezpieczenie wypadkowe wynosiła 1,80%, a ubezpieczony opłacał składkę na ubezpieczenie chorobowe (2,45 %) - 36,77%. Jeśli nie była opłacana składka na ubezpieczenie chorobowe, łączna procentowa stopa składek to 34,32 %. od 1 lipca 2007 r. do 31 grudnia 2007 r. na ubezpieczenia rentowe 10%, a łączna stopa procentowa składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, przy założeniu, że składka na 4
ubezpieczenie wypadkowe wynosiła 1,80%, a ubezpieczony opłacał składkę na ubezpieczenie chorobowe (2,45 %) - 33,77%. Jeśli nie była opłacana składka na ubezpieczenie chorobowe, łączna procentowa stopa składek to 31,32 %, od 1 stycznia 2008 r. do 29 lutego 2008 r. - na ubezpieczenia rentowe 6%, a łączna stopa procentowa składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, przy założeniu, że składka na ubezpieczenie wypadkowe wynosiła 1,80%, a ubezpieczony opłacał składkę na ubezpieczenie chorobowe (2,45%) - 29,77 %. Jeśli nie była opłacana składka na ubezpieczenie chorobowe, łączna procentowa stopa składek to 27,32%. W poniższym przykładzie wskażemy, w jaki sposób zmiana stopy procentowej składki na ubezpieczenia rentowe wpływała na wysokość kwoty zmniejszenia świadczenia (zasiłku) przedemerytalnego w trakcie roku rozliczeniowego 2007/2008. Mężczyzna uprawniony do świadczenia przedemerytalnego w wysokości 711,54 zł, w dniu 26 kwietnia 2007 r. powiadomił ZUS o podjęciu zatrudnienia i osiąganiu wynagrodzenia w wysokości 800 zł miesięcznie. Łączna kwota świadczenia i przychodu wynosi 1.511,54 zł, a zatem dopuszczalna kwota przychodu (1.190,20 zł) została przekroczona o 321,34 zł. Świadczenie zostało zmniejszone począwszy od należności za maj. Kwota tego zmniejszenia stanowi różnicę między kwotą przekroczenia przychodu, a kwotą składek należnych od ubezpieczonego, obliczoną od kwoty przekroczenia. Składki te wynoszą 60,12 zł (321,34 zł x 18,71%), a zatem świadczenie przedemerytalne zostało zmniejszone o kwotę 261,22 zł (321,34 zł 60,12 zł). Po zmniejszeniu przysługiwało w wysokości 450,32 zł (711,54 zł 261,22 zł). Od lipca należna od ubezpieczonego składka na ubezpieczenia rentowe została obniżona do 3,5%. W celu ustalenia nowej kwoty zmniejszenia organ rentowy pomniejszył kwotę przekroczenia przychodu, tj. 321,34 zł o składki należne od ubezpieczonego w wysokości stanowiącej 15,71% tej kwoty, tj. 50,48 zł (321,34 zł x 15,71%). Kwota zmniejszenia wynosiła zatem 270,86 zł (321,34 zł 50,48 zł), a świadczenie do końca grudnia 2007 r. przysługiwało w wysokości 440,68 zł (711,54 zł 270,86 zł). Począwszy od stycznia 2008 r. stopa procentowa składki na ubezpieczenia rentowe została pomniejszona o 2 punkty procentowe, a zatem kwota przekroczenia przychodu podlega pomniejszeniu o składki stanowiące łącznie 13,71%, tj. 44,06 zł (321,34 x 13,71%). Począwszy od stycznia 2008 r. kwota zmniejszenia wynosi więc 277,28 zł (321,34 zł 44,06 zł). Świadczenie po pomniejszeniu o tę kwotę wynosi 434,26 zł (711,54 zł - 277,28 zł). Ostateczne rozliczenie nastąpi po zakończeniu roku rozliczeniowego 2007/2008. Przypominamy, że niezależnie od kwoty przekroczenia dopuszczalnej kwoty przychodu, ustawa gwarantuje wypłatę świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego w wysokości 355,77 zł. W sierpniu 2007 r. osoba uprawniona do świadczenia przedemerytalnego w kwocie 1.100,00 zł powiadomiła organ rentowy o osiąganiu przychodu z tytułu zatrudnienia w wysokości 1.300,00 zł miesięcznie. Łączna kwota świadczenia przedemerytalnego i przychodu wynosi 2.400,00 zł i przekracza dopuszczalną kwotę przychodu o 1.209,80 zł (2.400 zł 1.190,20 zł). Kwota tego przekroczenia, po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne należne od ubezpieczonego, stanowiące 15,71% tej kwoty wynosi 1.019,74 zł, tj. [1.209,80 - (1.209,80 zł x 15,71%)]. Po zmniejszeniu o tę kwotę wysokość świadczenia wynosiłaby 80,26 zł. Oddział wypłacał świadczenie przedemerytalne w gwarantowanej wysokości, tj. 355,77 zł miesięcznie. 5
b) Rozliczenie świadczeń (zasiłków) przedemerytalnych podlegających zmniejszeniu po zakończeniu roku rozliczeniowego 2007/2008 Dokonując ostatecznego rozliczenia, w zależności od tego, w jakiej kwocie świadczenie (zasiłek) przedemerytalne było wypłacane w poszczególnych miesiącach roku rozliczeniowego 2007/2008 organ rentowy ustali, że w roku tym świadczenie lub zasiłek przedemerytalny były wypłacane w wysokości: zgodnej z ostatecznym rozliczeniem, zawyżonej, a zatem uprawniony zobowiązany jest do zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń lub zaniżonej, co oznacza, że oddział ZUS wypłaci uprawnionemu stosowne wyrównanie. Jeżeli suma rocznego przychodu oraz świadczeń (zasiłków) przedemerytalnych w roku rozliczeniowym 2007/2008 była wyższa niż roczna dopuszczalna kwota przychodu (14.282,40 zł), organ rentowy ustala kwotę zmniejszenia dla całego roku, czyli roczną kwotę zmniejszenia. W celu ustalenia ostatecznej kwoty zmniejszenia, od łącznej kwoty przychodu i świadczenia odejmuje roczną dopuszczalną kwotę przychodu, a następnie pomniejsza ją o opłacone przez uprawnionego składki na ubezpieczenia społeczne. W roku rozliczeniowym 2007/2008 z uwagi na zmianę stopy procentowej składki na ubezpieczenia rentowe przy rozliczaniu świadczeń (zasiłków) podlegających zmniejszeniu należy ustalić procentowy udział przychodów uzyskanych w okresie, gdy obowiązywała zróżnicowana składka, w obliczonej kwocie przekroczenia, a więc: od 1 marca 2007 r. do 30 czerwca 2007 r., od 1 lipca 2007 r. do 31 grudnia 2007 r. oraz od 1 stycznia 2008 r. do 29 lutego 2008 r. W tym celu konieczne jest obliczenie udziału tych przychodów w ogólnej, rocznej kwocie przychodu, a co za tym idzie w kwocie przekroczenia przychodu, poprzez podzielenie kwoty przychodu uzyskanej w poszczególnych okresach przez łączną, roczną kwotę przychodu. W dalszej kolejności należy ustalić kwotę składek, o jaką zostanie pomniejszona kwota przekroczenia przychodu, z uwzględnieniem zmiany stopy procentowej tych składek w poszczególnych okresach. Mechanizm ten prezentujemy w poniższym przykładzie: W maju 2008 r. osoba uprawniona do zasiłku przedemerytalnego, przysługującego w roku rozliczeniowym 2007/2008 w kwocie 642,62 zł miesięcznie, powiadomiła organ rentowy o uzyskaniu w roku rozliczeniowym 2007/2008 przychodu w wysokości 10.000 zł., przy czym przychód ten został uzyskany z tytułu zatrudnienia wykonywanego od 1 maja 2007 r. do 30 września 2007 r. oraz od 1 do 29 lutego 2008 r. W maju 2007 r. zainteresowany powiadomił organ rentowy o podjęciu zatrudnienia i osiąganiu przychodu w kwocie 2.000 zł miesięcznie, a we wrześniu o zaprzestaniu osiągania zarobków. Świadczeniobiorca nie powiadomił organu rentowego o podjęciu zatrudnienia w lutym 2008 r. W roku rozliczeniowym 2007/2008 zasiłek był zawieszony łącznie na kwotę 3.213,10 zł. W celu rozliczenia zasiłku należy w pierwszej kolejności ustalić okres, w jakim przysługiwało prawo do tego świadczenia. Prawo to przysługiwało przez cały rok rozliczeniowy 2007/2008, tj. od 1 marca 2007 r. do 29 lutego 2008 r. Następnie organ rentowy stwierdza, iż kwota uzyskanego przychodu nie przekroczyła rocznej granicznej kwoty przychodu, tj.19.994,40 zł, a zatem zasiłek podlega zmniejszeniu. Następnie organ rentowy ustala łączną roczną kwotę zasiłku 7.711,44 zł (12 x 642,62 zł) i przychodu. Kwota ta wynosi 17.711,44 zł (7.711,44 zł + 10.000 zł). 6
W celu ustalenia kwoty przekroczenia kwotę tą należy porównać z roczną dopuszczalną kwotą przychodu (14.282,40 zł). Kwota przekroczenia wynosi 3.429,04 zł (17.711,44 zł 14.282,40 zł). Dla prawidłowego rozliczenia świadczenia konieczne jest, aby w zaświadczeniu o wysokości przychodu pracodawca wykazał kwoty przychodów uzyskanych w okresach, w których składka na ubezpieczenia rentowe obowiązywała w różnej wysokości. Z zaświadczenia pracodawcy wynika, iż zainteresowany uzyskał przychód: od 1 maja 2007 r. do 30 czerwca 2007 r. 4.000 zł, od 1 lipca 2007 r. do 30 września 2007 r. - 5.800 zł, od 1 lutego 2008 r. do 29 lutego 2008 r. 200 zł Dla ustalenia kwoty zmniejszenia zasiłku kwotę przekroczenia należy pomniejszyć o składki na ubezpieczenia społeczne należne od ubezpieczonego. Z uwagi na zmianę stopy procentowej składki na ubezpieczenia rentowe należy ustalić procentowy udział w obliczonej kwocie przekroczenia przychodów ze zróżnicowaną składką. W tym celu należy ustalić udział tych przychodów w ogólnej, rocznej kwocie przychodu, a co za tym idzie - w kwocie przekroczenia przychodu. Udział ten wynosi: 40% dla przychodu uzyskanego od maja do czerwca 2007 r., 58% - dla przychodu uzyskanego od lipca do września 2007 r. oraz 2% - dla przychodu uzyskanego w lutym 2008 r. Oznacza to zatem, że: 40% kwoty przekroczenia przychodu, tj. 1.371,62 zł podlega pomniejszeniu o składkę stanowiącą 18,71% tej kwoty, tj. 256,63 zł, 58% kwoty przekroczenia przychodu, tj. 1.988,84 zł podlega pomniejszeniu o składkę stanowiącą 15,71% tej kwoty, tj. 312,45 zł, 2% kwoty przekroczenia przychodu, tj. 68,58 zł podlega pomniejszeniu o składkę stanowiącą 13,71% tej kwoty, tj. 9,40 zł, Łączna kwota składek, o jaką należy pomniejszyć kwotę przekroczenia przychodu wynosi zatem 578,48 zł. Kwota, o jaką powinien być zmniejszony zasiłek przedemerytalny stanowi różnicę pomiędzy kwotą przekroczenia przychodu, tj. 3.429,04 zł, a kwotą składek należnych od ubezpieczonego, tj. 578,48 zł. Zasiłek podlega zatem zmniejszeniu o kwotę 2.850,56 zł. W rozliczanym okresie zasiłek ten był już zawieszony łącznie na kwotę 3.213,10 zł, a zatem organ rentowy wypłaci zainteresowanemu kwotę 362,54 zł (3.213,10 zł - 2.850,56 zł). W roku rozliczeniowym 2007/2008 zasiłek przysługiwał w kwocie 4.860,88 zł (7.711,44 zł 2.850,56 zł), a więc wyższej od kwoty gwarantowanej 4.269,24 zł (12 x 355,77 zł). Jak już była o tym mowa, świadczenie (zasiłek) przedemerytalne musi być wypłacane w gwarantowanej wysokości, która wynosi 355,77 zł miesięcznie. Dla roku rozliczeniowego 2007/2008 łączna gwarantowana kwota świadczenia to 4.269,24 zł. Tak więc niezależnie od tego, jak wysoka jest kwota zmniejszenia, osoba uprawniona do świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego ma zagwarantowaną wypłatę świadczenia (zasiłku) w wysokości 355,77 zł miesięcznie i 4.269,24 zł rocznie (w przypadku gdy prawo do świadczenia istniało przez cały rok rozliczeniowy 2007/2008). Zasada ta nie ma zastosowania w przypadku gdy dodatkowy przychód został osiągnięty w kwocie przekraczającej roczną graniczną kwotę przychodu. W maju 2008 r. osoba uprawniona do świadczenia przedemerytalnego od 11 czerwca 2006 r., przysługującego w roku rozliczeniowym 2007/2008 w kwocie 711,54 zł miesięcznie, powiadomiła organ rentowy o uzyskaniu w roku rozliczeniowym 2007/2008 przychodu w wysokości 13.000 zł. Przychód ten został uzyskany z tytułu zatrudnienia wykonywanego od 1 maja 2007 r. do 29 lutego 2008 r. Przez cały rok świadczenie było wypłacane w pełnej wysokosci, bowiem świadczeniobiorca (a także płatnik składek) nie powiadomił organu rentowego o podjęciu zatrudnienia i wysokości osiąganego przychodu. 7
W celu rozliczenia świadczenia organ rentowy w pierwszej kolejności ustala łączną roczną kwotę świadczenia 8.538,48 zł (12 x 711,54 zł) i przychodu. Kwota ta wynosi 21.538,48 zł (8.538,48 zł + 13.000 zł). Aby ustalić kwotę przekroczenia przychodu, łączną kwotę przychodu i świadczenia należy porównać z roczną dopuszczalną kwotą przychodu (14.282,40 zł). Kwota przekroczenia wynosi 7.256,08 zł (21.538,48 zł 14.282,40 zł). Dla ustalenia kwoty zmniejszenia świadczenia kwotę przekroczenia należy pomniejszyć o składki na ubezpieczenia społeczne należne od ubezpieczonego. Z uwagi na zmiany stopy procentowej składki na ubezpieczenia rentowe organ rentowy ustala procentowy udział w obliczonej kwocie przekroczenia przychodów ze zróżnicowaną składką. W tym celu organ rentowy ustala udział tych przychodów w ogólnej, rocznej kwocie przychodu, a co za tym idzie - w kwocie przekroczenia przychodu. Dla prawidłowego ustalenia tego udziału konieczne jest, aby w zaświadczeniu o wysokości przychodu pracodawca wykazał kwoty przychodów uzyskanych w okresach, w których składka na ubezpieczenia rentowe obowiązywała w różnej wysokości. Z zaświadczenia pracodawcy wynika, iż zainteresowany uzyskał przychód: od 1 maja 2007 r. do 30 czerwca 2007 r. 2.400 zł, od 1 lipca 2007 r. do 31 grudnia 2007 r. - 8.200 zł, od 1 stycznia 2008 r. do 29 lutego 2008 r. 2.400 zł. Udział ten wynosi: 18,46% - dla przychodu uzyskanego od maja do czerwca 2007 r., 63,08% - dla przychodu uzyskanego od lipca do grudnia 2007 r., 18,46% - dla przychodu uzyskanego od stycznia do 29 lutego 2008 r. Oznacza to zatem, że: 18,46% kwoty przekroczenia przychodu, tj. 1.339,47 zł podlega pomniejszeniu o składkę stanowiącą 18,71% tej kwoty, tj. 250,61 zł, 63,08% kwoty przekroczenia przychodu, tj. 4.577,14 zł podlega pomniejszeniu o składkę stanowiącą 15,71% tej kwoty, tj. 719,07 zł., 18,46% kwoty przekroczenia przychodu, tj. 1.339,47 zł podlega pomniejszeniu o składkę stanowiącą 13,71% tej kwoty, tj. 183,64 zł, Łączna kwota składek, o jaką należy pomniejszyć kwotę przekroczenia przychodu wynosi zatem 1.153,32 zł. Kwota, o jaką podlega zmniejszeniu świadczenie przedemerytalne stanowi różnicę pomiędzy kwotą przekroczenia przychodu, tj. 7.256,08 zł, a kwotą składek należnych od ubezpieczonego, tj. 1.153,32 zł. Kwota zmniejszenia wynosi zatem 6.102,76 zł. Przypominamy, że w przypadku osiągania przychodu skutkującego zmniejszeniem świadczenia przedemerytalnego, świadczenie to w roku rozliczeniowym 2007/2008 po zmniejszeniu, nie mogło być niższe od kwoty 355,77 zł miesięcznie, a w skali całego roku niższe od kwoty 4.269,24 zł (12 x 355,77 zł). Oznacza to zatem, że w roku rozliczeniowym 2007/2008 świadczenie przysługiwało w kwocie 4.269,24 zł, a kwota zmniejszenia jaką zobowiązany jest zwrócić świadczeniobiorca wynosi 4.269,24 zł (8.538,48 zł - 4.269,24 zł) Należy także wskazać, że roczna dopuszczalna kwota przychodu ustalana jest ze skróconego okresu, gdy prawo do świadczenia przedemerytalnego powstało w roku rozliczeniowym 2007/2008 lub też w roku tym ustało prawo do świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego lub też była wstrzymana ich wypłata. Kobieta uprawniona do świadczenia przedemerytalnego w kwocie 1.091,80 zł zgłosiła wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Decyzją z 19 maja 2007 r. ZUS przyznał jej rentę od pierwszego dnia tego miesiąca. Uprawniona jest zatrudniona w niepełnym wymiarze czasu pracy. Świadczenie za marzec i kwiecień 2007r. - wobec niepowiadomienia o osiąganiu przychodu - było 8
wypłacane w pełnej wysokości. Rozliczeniu podlega świadczenie za okres od marca do kwietnia, bowiem od maja zainteresowana ma już ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, a tym samym prawo do świadczenia przedemerytalnego zostało zawieszone. Przystępując do rozliczenia świadczenia przedemerytalnego ZUS w pierwszej kolejności ustali roczne kwoty: graniczną i dopuszczalną dla okresu od marca do kwietnia. Dopuszczalna kwota przychodu dla tego okresu wynosi 2.380,40 zł (2 x 1.190,20 zł), a graniczna 3.332,40 zł (2 x 1.666,20 zł). Przychód uzyskany przez uprawnioną w okresie od 1 marca do 30 kwietnia 2007 r. wyniósł 980 zł, a zatem nie przekroczył rocznej granicznej kwoty przychodu. Należy zatem ustalić, czy i o jaką kwotę świadczenie to powinno być zmniejszone. Suma świadczeń i przychodu dla rozliczanego okresu wynosi 3.163,60 zł (980 zł plus 2 x 1.091,80 zł) i przekracza dopuszczalną kwotę przychodu ustaloną dla tego okresu, tj. 2.380,40 zł o 783,20 zł. Kwota przekroczenia podlega zmniejszeniu o składki opłacone przez ubezpieczoną w wysokości 146,54 zł (783,20 zł x 18,71%). Tak więc w rozliczanym okresie świadczenie przedemerytalne podlega zmniejszeniu o 636,66 zł i tę kwotę uprawniona zobowiązana jest zwrócić jako nienależnie pobrane świadczenie. Natomiast przychód uzyskany począwszy od maja 2007 r. zostanie uwzględniony przy rozliczaniu renty z tytułu niezdolności do pracy. Kiedy świadczenie przedemerytalne, mimo osiągania przychodu, przysługuje w pełnej wysokości Przy rozliczaniu świadczeń przedemerytalnych może się zdarzyć i tak, że mimo iż osoba uprawniona osiągała przychód, to w wyniku rozliczenia organ rentowy ustali, że w całym roku rozliczeniowym świadczenie przysługiwało w pełnej wysokości. Może to mieć miejsce w przypadku gdy dodatkowa praca była wykonywana przez stosunkowo krótki okres albo przychód był uzyskiwany w niewielkiej wysokości, a jego łączna kwota rozłożyła się na cały rozliczany okres. Kobieta uprawniona do świadczenia przedemerytalnego w kwocie 711,54 zł w okresie od 1 stycznia 2008 r. do 29 lutego 2008 r. wykonywała pracę na podstawie umowy o pracę. Wynagrodzenie zostało ustalone w wysokości 800 zł miesięcznie. W marcu 2008 r. uprawniona powiadomiła ZUS o przychodzie uzyskanym w roku rozliczeniowym 2007/2008 w łącznej kwocie 1600 zł. Łączna kwota świadczenia za rok 2007/2008 (8.538,48 zł) i kwota przychodu uzyskanego w tym roku rozliczeniowym wynosi 10.138,40 zł. Kwota ta nie przekracza rocznej dopuszczalnej kwoty przychodu (14.282,40 zł), a zatem ZUS w roku rozliczeniowym 2007/2008 świadczenie przysługiwało w pełnej wysokosci. Zaświadczenie o wysokości przychodu W celu prawidłowego rozliczenia przychodów za rok 2007/2008, skutkujących zmniejszeniem świadczenia (zasiłku) przedemerytalnego, Zakład musi posiadać informację o ich wysokości w okresach, w których składka na ubezpieczenia rentowe należna od ubezpieczonego obowiązywała w zróżnicowanych wysokościach. W związku z tym ZUS wysłał do tych świadczeniobiorców, którzy w trakcie roku informowali go o osiąganiu przychodów, zawiadomienie, w którym przypomina o obowiązku nadesłania - po zakończeniu roku rozliczeniowego 2007/2008, obejmującego okres od 1 marca 2007 r. do 29 lutego 2009 r. zaświadczenia, a w przypadku osób będących jednocześnie płatnikami składek oświadczenia, o wysokości przychodu uzyskanego we wskazanym okresie. W zawiadomieniu tym ZUS zwraca się z prośbą o wykazanie wszystkich przychodów z uwzględnieniem kwot osiągniętych w okresach: od 1 marca 2007 r. do 30 czerwca 2007 r., od 1 lipca 2007 r. do 31 grudnia 2007 r. oraz od 1 stycznia 2008 r. do 29 lutego 2008 r. Poniżej prezentujemy przykładowe wzory takich zaświadczeń. 9
Wzór zaświadczenia wystawionego przez płatnika składek zatrudniającego pracownika w ramach umowy o pracę. EKSTRANS Warszawa, dnia 4 marca 2008 r. Spółka z o.o. ul. Kalafiorowa 3 99-999 Warszawa Ldz.99/2008 Nr 999999999/SWPN Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w Warszawie Inspektorat w Piasecznie Zaświadczenie Zaświadcza się, że Pani Janina Kowalska, PESEL99999999999, zam. Warszawa, ul. Plastikowa 12 m 7 jest zatrudniona w EKSTRANS Spółce z o.o. w Warszawie, na podstawie umowy o pracę na stanowisku inspektora do spraw kadr od 1 grudnia 2006 r. do chwili obecnej. Pani Janina Kowalska uzyskała przychód w roku rozliczeniowym 2007/2008: - od 1 marca 2007 r. do 30 czerwca 2007 r. w wysokości 2.284,00 zł, - od 1 lipca 2007 r. do 31 grudnia 2007 r. w wysokości 6.314, 80 zł, - od stycznia 2008 r. do 29 lutego 2008 r. w wysokości 2.357,46 zł. Małgorzata Kwiatkowska Z up. Prezesa Główny specjalista do spraw finansowych 10
Wzór zaświadczenia dla osoby prowadzącej pozarolniczą działalność Warszawa, dnia 13 marca 2008 r. Katarzyna Zembrzuska Zam. Ul. Powiatowa 12 m 1 99-999 Zagrodzie Nr 999999999/ZAP Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Warszawie Inspektorat w Legionowie Oświadczenie Oświadczam, że prowadzę pozarolniczą działalność: Kwiaciarnia Katarzyna & Anna, ul. Powiatowa 12, 99-999 Zagrodzie, REGON 999999, od 1 sierpnia 2004 r. do chwili obecnej. Wysokość przychodu uzyskanego w roku rozliczeniowym 2007/2008 w okresie: - od 1 marca do 30 czerwca 2007 r. wynosi 6.418,01 zł, opłacana składka 36,77 %, - od 1 lipca 2007 r. do31 grudnia 2007 r. wynosi 9.632,81 zł, opłacana składka 33,77 %, - od 1 stycznia do 29 lutego 2009 r. wynosi 3.244,10 zł, opłacana składka 29,77 %. Przystąpiłam dobrowolnie do ubezpieczenia chorobowego. Składka na ubezpieczenie wypadkowe w roku rozliczeniowym 2007/2008 wynosiła 1,80 %. Katarzyna Zembrzuska 11