Warszawa, dnia lutego 2015 r. RZECZPOSPOLITA POLSKA MINISTER FINANSÓW DD5.054.3.2015.ORK Pan Radosław Sikorski Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Odpowiadając na interpelację Pana Posła Dariusza Piontkowskiego z dnia 5 lutego 2015 r. dotyczącą niepłacenia podatków przez zagraniczne przedsiębiorstwa (nr 30764), uprzejmie wyjaśniam poruszone przez Pana Posła kwestie. Według danych sporządzonych na podstawie zeznań o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych, spółki z udziałem kapitału zagranicznego (tj. podmioty wyodrębnione na podstawie informacji zawartej w zgłoszeniu identyfikacyjnym osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej (NIP-2)), wykazały podatek należny za 2012 r. w łącznej wysokości: 9,5 mld zł, a za 2013 r. 9,7 mld zł, co stanowiło odpowiednio 33,4% i 34,6% podatku należnego wszystkich podatników podatku dochodowego od osób prawnych. Liczba podatników podatku dochodowego od osób prawnych będących podmiotami z udziałem kapitału zagranicznego, wyniosła za: 2012 r. - 31,5 tys. podatników, a za 2013 r. - 32,2 tys. podatników. Uprzejmie informuję, że przepisy ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 851 ze zm.) nie przewidują obecnie żadnych szczególnych zasad podatkowych dotyczących podmiotów zagranicznych i podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego. Niezależnie zatem, czy są to podmioty posiadające siedzibę w Polsce, czy też nieposiadające w Polsce ani siedziby ani zarządu (traktowane jako nierezydenci ), lecz uzyskujące dochody z działalności prowadzonej na terytorium RP, niezależnie od przyjętej formy oraz miejsca siedziby podmiotu, podlegają takim samym regulacjom podatkowym, jak pozostali podatnicy płacący podatek od dochodów uzyskanych z takiej działalności. Konieczność niedyskryminacyjnego traktowania wynika m.in. z obowiązku respektowania norm międzynarodowego prawa podatkowego, w szczególności prawa UE. W świetle powyższego, w obecnym systemie prawnym nie funkcjonują żadne preferencje w podatku dochodowym (np. szczególne ulgi czy zwolnienia), mocą których podmioty zagraniczne, czy też podmioty z udziałem kapitału zagranicznego, mogłyby korzystać z jakiegokolwiek uprzywilejowania w płaceniu podatków stanowiących dochody budżetu Państwa. Przysługują im ulgi i odliczenia odnoszące się do wszystkich podatników podatku dochodowego. ul. Świętokrzyska 12, 00-916 Warszawa tel.: +48 22 694 58 87 fax: +48 22 694 58 86 e-mail: sekretariat.dd@mofnet.gov.pl
Obecnie obowiązujące polskie przepisy podatkowe służące zapobieganiu uchylania się przez podatników od płacenia podatków dotyczą zatem w równym stopniu wszystkich podatników tj. zarówno polskich jak i zagranicznych. Zbliżone są one do standardów międzynarodowych i obejmują m.in: - prawo zwiększenia podatnikowi w drodze oszacowania jego dochodów lub zmniejszenia strat, jeżeli w następstwie występujących powiązań między podatnikiem, a innymi podmiotami w tym zagranicznymi podatnik nie wykazuje dochodów lub wykazuje je w zaniżonej wysokości, - obowiązek szczegółowego udokumentowania zawieranych przez podatników transakcji z podmiotami powiązanymi. W dokumentacji tej podatnik obowiązany jest określić m.in.: funkcje pełnione w danej transakcji i podejmowane ryzyka, określenie przewidywanych kosztów, formę i termin zapłaty, metodę i sposób kalkulacji ceny przedmiotu transakcji, a w przypadku umów dotyczących świadczeń (w tym usług) o charakterze niematerialnym również określenie oczekiwanych korzyści ekonomicznych związanych z uzyskaniem tego rodzaju świadczeń, - prawo korekty przychodów z tytułu zbycia rzeczy lub praw majątkowych, jeżeli wartość wyrażona w cenie określonej w umowie znacznie odbiega od wartości rynkowej. Ponadto chciałbym zauważyć, że Ministerstwo Finansów na bieżąco prowadzi analizę wielu źródeł w celu wykrywania praktyk z zakresu międzynarodowego unikania opodatkowania i agresywnego planowania podatkowego. Przede wszystkim analizuje obowiązującą bazę traktatową umów o unikaniu podwójnego opodatkowania identyfikując te przepisy, które mogą być wykorzystywane w agresywnym planowaniu podatkowym. Dodatkowo identyfikuje się szkodliwe regulacje występujące w innych systemach podatkowych na świecie mogące potencjalnie sprzyjać tworzeniu struktur zmierzających do unikania lub uchylania się od opodatkowania. Wiedza ta ma później swoje odzwierciedlenie w negocjowanych czy zmienianych umowach. Pragnę poinformować, iż w ramach prowadzonych analiz zidentyfikowano następujące zagrożenia i obszary związane z działaniami optymalizacyjnymi oraz unikaniem opodatkowania: W zakresie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania 1. Możliwość wykorzystywania w schematach agresywnego planowania podatkowego, zawartej w niektórych umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska tzw. klauzuli fikcyjnego zaliczenia (ang. tax sparing credit). W związku z powyższym planuje się usunięcie klauzul tax sparing z całej polskiej bazy traktatowej. W ciągu ostatnich 5 lat renegocjowano w tym zakresie umowy z Maltą, Czechami, Singapurem, Cyprem, Indiami, Malezją, Słowacją, oraz ze Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi. Planuje się w najbliższym czasie rozpoczęcie rozmów z pozostałymi partnerami, będącymi stronami umów, w których występują ww. niekorzystne klauzule. 2. Zidentyfikowano w części umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska brak tzw. klauzuli nieruchomościowej. Jest to przepis antyabuzywny zapobiegający unikaniu opodatkowania dochodów ze zbycia nieruchomości w państwie jej położenia poprzez tworzenie spółek nieruchomościowych z udziałem zagranicznym i sprzedaż udziałów w tych spółkach nierezydentom. 2
W związku z powyższym przy negocjacji nowych umów lub renegocjacji tych, które takiej klauzuli nie zawierają strona polska zawsze proponuje jej zamieszczenie. Z ostatnio negocjowanych umów klauzula nieruchomościowa znalazła się w umowach z Indiami, Luksemburgiem, Maltą, Singapurem, Słowacją i ZEA. W zakresie wykorzystywania podmiotów i instrumentów hybrydowych. Podmioty hybrydowe są to podmioty traktowane w jednym państwie jako transparentne, których dochody opodatkowane są na poziomie wspólników/udziałowców (np. w Polsce niebędąca podatnikiem CIT spółka cywilna czy partnerska), a w drugim państwie traktowane nietransparentnie tj. jako podatnicy, których dochody są opodatkowane na poziomie tych podmiotów. Finansowe instrumenty hybrydowe wykorzystują z kolei różnice w traktowaniu ich przez dwa państwa pod kątem kwalifikacji jako instrumentu dłużnego (generującego odsetki) lub kapitałowego (będącego podstawą do generowania zysku najczęściej w postaci dywidendy). Przy zastosowaniu wskazanych instrumentów może dochodzić do konfliktu kwalifikacji lub interpretacji przepisów umów czego efektem może być podwójne nieopodatkowanie. Ministerstwo Finansów podjęło następujące kroki w celu wyeliminowania powyżej opisanych zagrożeń: 1. Stosowanie w umowach podatkowych tzw. klauzul antyabuzywnych, takich jak tzw. main purposes test lub ogólnych klauzul przeciwko unikaniu opodatkowania np. opartych na koncepcji sztucznej struktury. 2. Prowadzenie efektywnej wymiany informacji podatkowych z innymi jurysdykcjami podatkowymi. Główne działania na arenie międzynarodowej, z zakresu efektywnej wymiany informacji podatkowych, dotyczą: - rozszerzania umów o unikaniu podwójnego opodatkowania o pełną klauzulę wymiany informacji, wyłączającą możliwość stosowania tajemnicy bankowej. Dotychczas rozszerzono umowy w zakresie wymiany informacji, m.in. ze Szwajcarią, Danią, Maltą, Czechami, Finlandią, Norwegią, Islandią, Luksemburgiem, Cyprem, Malezją, Słowacją, Indiami oraz Republiką Korei. Funkcjonowanie pełnej klauzuli wymiany informacji w umowie podatkowej stało się obecnie minimalnym standardem międzynarodowym w zakresie współpracy podatkowej, bez którego Polska nie zawrze jakiejkolwiek nowej umowy podatkowej. - zawierania umów o wymianie informacji w sprawach podatkowych z jurysdykcjami stosującymi dotychczas szkodliwe praktyki podatkowe i oferujące podatnikom pełną tajemnicę bankową (tzw. raje podatkowe). Dotychczas zawarto 14 takich umów, tj. z Wyspą Man, Jersey, Guernsey, San Marino, Andorą, Gibraltarem, Belize, Wspólnotą Dominiki, Grenadą, Wspólnotą Bahamów, Liberią, Bermudami, Brytyjskimi Wyspami Dziewiczymi oraz Kajmanami. - stosowania i rozszerzania zakresu terytorialnego Konwencji o wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach podatkowych z 1988 r. oraz Protokołu zmieniającego Konwencję z 27 maja 2010 r. Polska podpisała niniejszą Konwencję w dniu 19 marca 1996 r. (ratyfikacja nastąpiła 25 czerwca 1997 r.), natomiast 1 października 2011 r. wszedł w życie Protokół zmieniający Konwencję. Obecnie stronami konwencji są państwa i jurysdykcje nie tylko będące członkami OECD ale także z grupy państw uważanych do tej pory za raje podatkowe. - realizacji dyrektywy 2011/16/UE z dnia 15 lutego 2011 r. w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania i uchylająca dyrektywę 77/799/EWG z dniem 3
1 stycznia 2013 r. Obecnie obowiązująca dyrektywa ustanawia zasady, zgodnie z którymi państwa członkowskie wymieniają ze sobą informacje istotne dla realizacji celów podatkowych. Dyrektywa ma zastosowanie do wszystkich podatków z wyjątkiem VAT, ceł i akcyzy. W odpowiedzi na FATCA (amerykańska ustawa o ujawnianiu na cele podatkowe informacji finansowych o rachunkach zagranicznych) UE chce rozszerzyć zakres dotychczasowej dyrektywy, tak żeby obejmowała ona także informacje dotyczące m.in. kont bankowych, dywidend i zysków kapitałowych. Warunkiem wymiany będzie posiadanie poszukiwanych informacji przez konkretny kraj członkowski. Dyrektywa w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania jest częścią szerszej strategii UE mającej służyć zwalczaniu oszustw podatkowych. Ponadto uprzejmie informuję, że obecnie trwają również prace w zakresie zmiany ustawy Ordynacja podatkowa nowelizujące obowiązujące przepisy w kierunku przeciwdziałania nadużyciom podatkowym. W projekcie ustawy o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (nr UD154 w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów) proponuje się wprowadzenie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania oraz przepisów umożliwiających kontrolę zakładu podmiotu zagranicznego. Projekt ten jest aktualnie na etapie rozpatrywania przez Radę Ministrów. 1 Według projektu klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania będzie miała zastosowanie w odniesieniu do podatników podejmujących fikcyjne działania gospodarcze i tworzących sztuczne konstrukcje prawne, które mają im przysporzyć znacznych korzyści podatkowych. Klauzula jest skierowana przeciwko unikaniu opodatkowania polegającym na tworzeniu sztucznych konstrukcji prawnych, oderwanych od realnego biznesu, których głównym celem jest uniknięcie podatku lub jego obniżenie. Wprowadzenie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania w żaden sposób nie ograniczy wolności gospodarczej i nie zagrozi przedsiębiorcom prowadzącym rzeczywistą działalność gospodarczą. Jest ona potrzebna dla zapewnienia równego traktowania wszystkich podatników wykonujących podobną działalność gospodarczą. W przypadku jej braku podatnik unikający opodatkowania byłby w lepszej sytuacji niż podatnik płacący podatek, chociaż obydwaj osiągnęli identyczny efekt gospodarczy. Najistotniejszą funkcją klauzuli będzie prewencja. Działanie podatnika prowadzące do unikania opodatkowania będzie wiązało się z ryzykiem określenia zobowiązania podatkowego w sposób niweczący korzyść podatkową uzyskaną w wyniku tego działania. Zastosowanie klauzuli będzie uprawniać organ podatkowy do dokonania wymiaru podatku, bazując na zdarzeniu gospodarczym i adekwatnych do jego osiągnięcia typowych konstrukcjach prawnych, a także do pominięcia w opodatkowaniu sztucznych konstrukcji prawnych. Ciężar dowodu unikania opodatkowania będzie spoczywać na organie podatkowym. Aby zastosować klauzulę organ podatkowy będzie musiał wykazać, że korzyści podatkowe uzyskane przez fikcyjne konstrukcje prawne mają znaczny rozmiar, tj. przekraczają kwotę 50.000 zł za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy. Limit korzyści dotyczy odrębnie każdego roku podatkowego lub okresu rozliczeniowego w VAT. 1 Projekt ustawy jest zamieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji w zakładce Rządowy proces legislacyjny. 4
Klauzula będzie tylko dotyczyła zdarzeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz zdarzeń związanych z uczestnictwem w podmiotach gospodarczych (posiadanie udziałów, akcji, zarządzanie). Proponowana klauzula w największym stopniu opiera się na zaleceniach Komisji Europejskiej i ostatnich rozwiązaniach brytyjskich, które są najbardziej rozbudowane i szczegółowe. Większość krajów ma klauzule znacznie bardziej ogólne niż projektowana obecnie przez Ministerstwo Finansów. Cechą tego typu norm jak klauzula generalna jest jednak zawsze pewien element ogólności, ponieważ nie da się stworzyć zamkniętego katalogu wszystkich sytuacji, do jakich można ją stosować. Stosowanie klauzuli będzie powiązane z licznymi rozwiązaniami zabezpieczającymi: opinie zabezpieczające na wniosek podatnika, niezależny od administracji ekspercki panel opiniujący zasadność stosowania klauzuli w konkretnych sprawach - Rada ds. Unikania Opodatkowania, niewykonalność spornych decyzji, wyłączna właściwość Ministra Finansów w sprawach stosowania klauzuli, możliwość korekty deklaracji w końcowej fazie postępowania podatkowego w zakresie stosowania klauzuli. W ww. projekcie proponuje się także wprowadzenie do Ordynacji podatkowej przepisów umożliwiających kontrolę zakładu podmiotu zagranicznego. Obecnie obowiązujący stan prawny w zakresie kontroli podatkowej wskazuje, że kontrolowanym jest podatnik. Oznacza to, w przypadku zagranicznego zakładu, że podatnikiem będzie osoba fizyczna lub prawna niemająca miejsca zamieszkania albo siedziby w Polsce. W praktyce powstaje wiele problemów związanych z wszczęciem kontroli spowodowanych głównie uregulowaniami w zakresie doręczeń i reprezentacji. Problemy dotyczą sytuacji kiedy zakład nie ma formy prawnej, a w efekcie swojej reprezentacji w Polsce. Konsekwencją pozostawienia nieuregulowanej sytuacji zakładu jest trudność sprawdzenia opodatkowania takiej działalności w Polsce. Proponuje się, aby w przypadku, jeśli kontrolowanym jest zakład podmiotu zagranicznego upoważnienie do przeprowadzenia kontroli oraz legitymacja służbowa były okazywane osobie faktycznie kierującej, nadzorującej lub reprezentującej działalność prowadzoną na terytorium Polski, a nie podatnikowi. Mam nadzieję, że przedstawione wyjaśnienia uzna Pan za satysfakcjonujące. 5