Protokół ze spotkania Komisji Dialogu Społecznego ds. Mieszkań Chronionych w Warszawie Spotkanie odbyło się 16 marca 2010 roku w Biurze Polityki Społecznej przy ul. Niecałej 2 w Warszawie. W posiedzeniu uczestniczyły 24 osoby, w tym przedstawiciele 12 organizacji pozarządowych: 1. Fundacja L Arche (Arka) 2. Fundacja Tak daleko, a tak blisko 3. Mazowieckie Forum Środowiskowych Domow Samopomocy przy Stow. BORIS 4. Stowarzyszenie Bardziej Kochani 5. Stowarzyszenie BliŜej Dziecka 6. Stowarzyszenie Nie-Grzeczne Dzieci 7. Stowarzyszenie Otwarte Drzwi 8. Stowarzyszenie OŜarowska 9. Stowarzyszenie Na Rzecz Wsparcia i Rozwoju PROGRES 10. Stowarzyszenie One.pl 11. Stowarzyszenie Rodziców Dzieci Niepełnosprawnych Iskra 12. Stowarzyszenie Rodzin i Przyjaciół Osób z Zaburzeniami Psychicznymi Integracja Ponadto w spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele Urzędu m.st. Warszawy: Biura Polityki Społecznej Irena Chmiel (Zastępca Dyrektora) Biura Polityki Lokalowej - Marek Goluch (Zastępca Dyrektora), Anna Tomaszewska i Karolina Kubit 1
Przebieg spotkania: 1. Sprawy róŝne. 2. Dyskusja na temat moŝliwości pozyskiwania od Miasta mieszkań komunalnych na prowadzenie mieszkań chronionych. Ad.1. Sprawy róŝne: 1. Członkowie Komisji zostali poinformowani o spotkaniu prezydium, które odbyło się 26 lutego br. Przedstawiciele prezydium doszli do następujących wniosków: - konieczne jest wypracowanie ujednoliconej koncepcji dotyczącej mieszkań chronionych, - niezbędne jest doprowadzenie do zmian w legislacji poprzez przygotowanie konkretnych propozycji rozwiązań systemowych. 2. Zwrócono uwagę na szczególne znaczenie uściślenia współpracy z Forum Dialogu Społecznego. 3. Zgłoszono konieczność dyskusji nt. moŝliwości pozyskiwania mieszkań komunalnych na mieszkania chronione. 4. Organizacjom, które od czasu poprzedniego zebrania dostarczyły mejlem do prezydium swoje zestawienia potrzeb opiekuńczych, przekazano zbiorczą tabelę Baza pomysłów wygenerowanych w roku 2010 (Załącznik 1). 5. W odpowiedzi na pisma do związków jednostek samorządu terytorialnego z prośbą o opinię na temat propozycji zmian w Ustawie o ochronie praw lokatorów z Komisją skontaktował się przedstawiciel Unii Metropolii Polskich, sugerując, by to Urząd m. st. Warszawy wystąpił formalnie z inicjatywą zmian, gdyŝ Komisja nie jest podmiotem prawnym. 2
Ad.2. W drugiej części spotkania miała miejsce dyskusja na temat moŝliwości pozyskiwania od Miasta mieszkań komunalnych na prowadzenie mieszkań chronionych, z udziałem reprezentantów Miasta st. Warszawy. Przebieg dyskusji 1. Na początku dyskusji głos zabrał p. Marek Goluch. W poszczególnych dzielnicach realizowany jest Wieloletni Program Gospodarowania Mieszkaniowym Zasobem miasta stołecznego Warszawy na lata 2008-2012 1 (dokument dostępny pod adresem: http://bip.warszawa.pl/nr/rdonlyres/faa2790b-d157-4341- BE5A-DBDB587CCF2D/660798/1272_uch_zal_1.doc), a takŝe Program Komunalnego Budownictwa Mieszkaniowego m. st. Warszawy na lata 2008-2012 2, w ramach którego do oddania jest obecnie w czterech dzielnicach 500 mieszkań komunalnych. Program dostępny jest pod adresem: http://bip.warszawa.pl/nr/rdonlyres/bc974655-4f86-4bd4- BAF5-70C0A85C0E69/660803/1273_uch_zal.doc Ilość zaplanowanych do zbudowania mieszkań wynika z potrzeb osób o określonych dochodach, czekających na mieszkanie, na podstawie analizy struktury gospodarstw domowych. O ostatecznym przyznaniu mieszkań decydować będzie zarząd kaŝdej z dzielnic w oparciu o analizę potrzeb. Dyr. Goluch sądzi, Ŝe moŝna próbować ubiegać się właśnie o takie mieszkania. Najpierw naleŝy jednak dokładnie określić procedury, według których wybierane będą osoby niepełnosprawne. Konieczne jest dokładne ustalenie grup osób niepełnosprawnych. Dodał teŝ, Ŝe np. dzielnica Ursynów będzie rozwijać się pod tym kątem (plan na 2011: 76 Wnioski i konkluzje Wypowiedź wzbudziła zainteresowanie wśród zebranych. Przyznano rację, iŝ precyzyjne określenie potrzeb jest niezwykle istotne w procesie pozyskiwania mieszkań chronionych. Zwrócono równieŝ uwagę, jak waŝne jest doprowadzenie do zmian legislacyjnych polegających na wprowadzeniu zmian w treści ustawy o ochronie praw lokatorów. 1 Uchwała Rady Warszawy z dnia 2 października 2008 r. nr XLI/1272/08. 2 Uchwała Rady Warszawy z dnia 2 października 2008 r. nr XLI/1273/08. 3
mieszkań,.2012: 115). Nadszedł obecnie czas na rozmowy z Zarządem Dzielnicy o wydzieleniu mieszkań. 2. Następnie zaproponowano rozwiązanie uwzględniające TBSy, jako źródło pozyskiwania mieszkań chronionych. Cztery TBS-y złoŝyły wnioski kredytowe w BGK na około 1000 mieszkań. Trwają prace nad rozwiązaniem mającym na celu znalezienie najlepszej formy finansowania. Bank ma jednak w skali całego kraju tylko 7 mln zł na ten cel. Cena mieszkań w ramach TBS w przypadku kredytu komercyjnego to około 18 zł/m2 czynszu i dodatkowo opłaty za media, gaz, itp. 3. Pan Marek Goluch poinformował zebranych o istnieniu organu o nazwie Zespół ds. Budownictwa Społecznego, poprzez który róŝne jednostki organizacyjne, w tym Biuro Polityki Lokalowej, szukają skutecznych rozwiązań mieszkaniowych. Zespołowi przewodzi Zastępca Prezydenta m. st. Warszawy Andrzej Jakubiak, a zastępcą przewodniczącego jest Zastępca Prezydenta Jarosław Kochaniak. Zespół współpracuje z Biurem Obsługi Inwestorów, Biurem Polityki Długu i Biurem Polityki Lokalowej. 4. Padło pytanie czy Komisja Dialogu Społecznego ds. Mieszkań Chronionych moŝe mieć udział w pracach Zespołu ds. Budownictwa Społecznego? 5. W dalszej części spotkania zauwaŝono, Ŝe istnieje moŝliwość partycypacji w mieszkaniach TBS, gdzie Miasto, poprzez Biuro Polityki Lokalowej, zgłasza potrzebę i rezerwuje środki konieczne do partycypacji (reguluje to Program Komunalnego Budownictwa Mieszkaniowego). Istnieje juŝ 300 mieszkań, w których Miasto jest partycypantem. Biuro Polityki Lokalowej zbiera informacje z dzielnic, gdy ktoś Propozycja dotycząca TBS-ów wywołała mieszane reakcje. Informacja ta spotkała się z Ŝywym zainteresowaniem. Pan Goluch stwierdził, Ŝe Zespół ma na celu ustalenie, jak zbudować mieszkania, a nie decydować kim je zasiedlić. Dlatego udział KDS jest nieuzasadniony. Pani Dyrektor stwierdziła, Ŝe Miasto moŝe podnajmować lokale TBS. W przyszłości moŝe to stanowić moŝliwość dla organizacji zainteresowanych mieszkaniami chronionymi. Schematy rozwiązań są zatem gotowe tyle, Ŝe brakuje 4
chce przenieść się z mieszkania komunalnego (6zł/m2) do droŝszego w ramach TBS (około 18 zł/m2). W takiej sytuacji Miasto przejmuje mieszkanie komunalne i przenosi je do zasobu komunalnego. Dyr. Chmiel poinformowała, Ŝe prezes TBS Ochota, pan Kowal, zaproponował by Biuro Polityki Społecznej poniosło koszt partycypacji, jeszcze przed zaprojektowaniem mieszkań. Dyr. Chmiel zapewniła, Ŝe gdy tylko wyjaśni się sytuacja dotycząca finansowania inwestycji TBS, powróci do tego pomysłu (wymaganą wysokość partycypacji szacowano na ok. 1,5 mln zł). 6. Członkowie Komisji zwrócili się z pytaniem, czy jest moŝliwe, aby NGO zapewniały opiekę medyczną i terapeutyczną nad mieszkaniami uzyskanymi z TBS lub z zasobów Miasta? środków pienięŝnych. Pani Dyrektor odpowiedziała, Ŝe w przypadku mieszkań udostępnianych z zasobów komunalnych najemcą musi być osoba fizyczna, dlatego przeznaczenie tego typu mieszkań na mieszkania chronione nie jest moŝliwe. Opcja taka jest dopuszczalna wyłącznie w przypadku mieszkań uzyskanych od developerów. Pani Dyrektor zaproponowała, aby KDS spotkała się z p. Katarzyną Sikorską ze Stow. Pomoc Socjalna, która pozyskuje mieszkania readaptacyjne dla osób chorych na AIDS, gdzie wynajmuje się mieszkanie na rynku wtórnym, a miasto płaci za utrzymanie lokali. Spotkanie zostanie zorganizowane w najbliŝszym czasie. 5
7. W związku w powyŝszym zwrócono się z zapytaniem jaka Pani Dyrektor zaproponowała, Ŝe zatem jest rola Miasta? Miasto mogłoby płacić za utrzymanie mieszkań. 8. Przewodnicząca Komisji p. Agnieszka Dudzińska stwierdziła, Ŝe tego typu rozwiązanie jest bardzo drogie równieŝ dla Miasta. 9. Pani Dyrektor poinformowała, Ŝe Miasto moŝe juŝ Propozycja spotkała się z uznaniem poszczycić się dokonaniami w tym zakresie. WCPR został członków NGO. jak dotąd wyposaŝony w dwa komunalne lokale mieszkalne. W jednym z nich,. na Targówku, powstał rodzinny dom dziecka. Drugie mieszkanie nie zostało dotychczas wynajete. Miasto wraz z Warszawskim Centrum Pomocy Rodzinie chce przeznaczyć drugie mieszkanie na mieszkanie chronione. Niestety sprawa utknęła na poziomie konkursu (zmieniona została Ustawa o poŝytku publicznym, ale nie ma do niej przepisów wykonawczych). Mieszkanie nie jest bowiem wykończone. MoŜna rozwaŝyć jednak pozakonkursowe przyznanie pieniędzy i przeznaczyć je choćby na badanie rynku dotyczące potrzeb osób niepełnosprawnych w poszczególnych dzielnicach. Na mocy obecnie obowiązującej Uchwały Rady m st. Warszawy 3 jednostki pomocy społecznej (WCPR lub dzielnicowe OPSy, a takŝe ewentualnie Domy Pomocy Społecznej) mogą wystąpić do burmistrza dzielnicy o wyposaŝenie w lokal mieszkalny na prowadzenie mieszkań chronionych. 10. Pan Marek Goluch stwierdził, Ŝe konieczne jest dopasowanie Ponownie poruszona została kwestia 3 Uchwała nr LVIII/1751/2009 z dnia 9 lipca 2009 w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu miasta stołecznego Warszawy. Dostępna na stronie: http://bip.warszawa.pl/nr/rdonlyres/55eb0345-9bdf-4e07-a5fb-62d4bcaf75c5/697485/1751_uch1.doc 6
oczekiwań i Ŝądań w ramach obowiązującego prawa i procedur. WyróŜnia się bowiem trzy rodzaje budynków: jednorodzinne, wielorodzinne i zamieszkania zbiorowego. Mieszkania chronione, podobnie jak socjalne, opisują raczej pewną funkcję przypisaną do lokalu, a nie rodzaj budynku. Burmistrz dzielnicy jest odpowiedzialny za rozdysponowywanie mieszkań. Dlatego konieczne jest stworzenie mapy potrzeb w poszczególnych dzielnicach. Wtedy dopiero moŝliwe będzie zwrócenie się do władz poszczególnych dzielnic. Obecnie osoby niepełnosprawne mieszkają w rozproszonym zasobie, muszą zaś mieszkać w jednym miejscu. 11. Przewodnicząca Komisji stwierdziła, Ŝe mieszkania chronione naleŝy uznać za politykę wyrównywania szans, a nie wyłącznie element polityki społecznej. TBS i rynek wtórny jest drogi równieŝ dla Miasta. Mieszkania komunalne są najtańsze. Poza tym dochodzi element bezpieczeństwa. Udział Miasta zapewnia instytucjonalną ciągłość. Osoba niepełnosprawna byłaby pod opieką Miasta co zapewniałoby specjalistyczne zapewnienie potrzeb. Konieczne jest ustalenie potrzeb na poziomie ilościowym. 12. Następnie pan Marek Goluch zaproponował rozwiązanie, zgodnie z którym Rada Miasta przekazuje jednostce pomocy społecznej mieszkanie pochodzące z zasobu komunalnego (wydziela je z zasobu). Pozostaje ono wówczas wewnątrz jednostki samorządowej. Dalej Ośrodek Pomocy Społecznej moŝe zorganizować konkurs dla NGO na prowadzenie mieszkania chronionego. Następnie w ramach specjalistycznych usług opiekuńczych NGO mogłoby zapewniać wsparcie medyczne i terapeutyczne osobom niepełnosprawnym w mieszkaniach chronionych. W ten konieczności szczegółowego opracowania danych ilościowych. Wydaje się zatem wskazane szczegółowe omówienie tego zagadnienia na kolejnych spotkaniach Komisji. W odpowiedzi pan Goluch stwierdził, Ŝe nie wiadomo czy Warszawskie Centrum Pomocy Rodzinie i burmistrzowie będą zainteresowani przeznaczeniem mieszkań na mieszkania chronione. Aby stało się to moŝliwe konieczne jest stworzenie dokładnego katalogu potrzeb osób niepełnosprawnych w konkretnych dzielnicach. 7
sposób mieszkania wychodzą z zasobu komunalnego i przechodzą na własność WCPR. 13. W dalszej części obrad zaproponowano, Ŝe skutecznym rozwiązaniem moŝe być stworzenie mieszkań treningowych. W trakcie przebywania w tym mieszkaniu osoba niepełnosprawna ubiegałaby się o mieszkanie komunalne. 14. Małgorzata Radziszewska przywołała pomysł tzw. projektowania uniwersalnego, czyli rutynowego projektowania lokali przeznaczonych na mieszkania chronione tak, by były bez barier architektonicznych. 15. Następnie zwrócono się z zapytaniem, dlaczego nie wzorujemy się na rozwiązaniach stosowanych w Stargardzie Szczecińskim? 16. W tej części spotkania pan Marek Goluch poinformował zebranych, Ŝe musi wyjść ze spotkania Komisji. Wypowiedź wywołała sprzeciw u części przedstawicieli organizacji członkowskich. Stwierdzili oni bowiem, Ŝe rozwiązanie to jest uŝyteczne jedynie w przypadku niektórych grup osób niepełnosprawnych. Pomysł wzbudził kontrowersje wśród osób pracujących z ludźmi z zaburzeniami psychicznymi, którzy za wszelką cenę chcą unikać stygmatyzacji utrudnia im to powrót do normalności. W odpowiedzi stwierdzono, Ŝe rozwiązania zastosowane w Stargardzie nie mogą być bezpośrednio stosowane w Mieście Stołecznym, poniewaŝ zarządzanie Miastem jest duŝo bardziej złoŝone. JeŜeli zatem taki model miałby zostać uŝyty, naleŝy zejść do poziomu dzielnic. Po wyjściu p. Golucha członkowie KDS zgodnie stwierdzili, Ŝe konieczne jest uzupełnienie banku pomysłów i potrzeb oraz zrobienie badań ilościowych. 8
Wnioski końcowe z dyskusji: MoŜna zgłaszać się do Ośrodków Pomocy Społecznej o przekazywanie mieszkań. Osoby niepełnosprawne mogą indywidualnie występować z wnioskiem o przydział mieszkania komunalnego na zasadach określonych w Uchwale 1751. Konieczna jest dokładna wiedza, ile osób jest zainteresowanych mieszkaniami chronionymi. Prowadzone są badania w Środowiskowych Domach Samopomocy wśród rodzin osób niepełnosprawnych. Problem stanowi fakt, Ŝe wyniki tych badań mogą nie być miarodajne, poniewaŝ rodziny myślą, Ŝe będą Ŝyć wiecznie lub nie chcą opiekować się osobą niepełnosprawną. Kwestią dyskusyjną jest zatem odpowiedzialność rodzin. Niepełnosprawny ma działanie dysfunkcyjne w kontekście całej rodziny. Dlatego tańsze moŝe być przyznanie mieszkania chronionego osobie niepełnosprawnej. Często nie moŝna bowiem liczyć na opiekę ze strony rodziców czy rodzeństwa. To Państwo musi być odpowiedzialne za osoby niepełnosprawne. Członkowie Komisji byli zgodni co do tego, Ŝe naleŝy określić: wszystkie grupy osób niepełnosprawnych, rozproszenie poszczególnych grup w kaŝdej dzielnicy. Jedynie z takimi danymi KDS ds. Mieszkań Chronionych będzie traktowana, jako powaŝny partner do współpracy. W końcowej części obrad ponownie podkreślono konieczność wykonania szczegółowych badań, aby umoŝliwić efektywną współpracę z władzami dzielnic. Nie naleŝy skupiać się jedynie na mieszkaniach komunalnych. Potrzebna jest wielotorowość. Niektóre osoby będą miały bowiem warunki materialne, aby zwrócić się do TBS-ów. Sprawozdanie przygotował Tytus Koweszko (Stowarzyszenie Na Rzecz Wsparcia i Rozwoju PROGRES). Załączniki: 1. Baza pomysłów wygenerowanych w roku 2010 9