Środki Wyrazu Twórczego WYBRANE ZAGADNIENIA Z TEORII BARWY

Środki Wyrazu Twórczego WYBRANE ZAGADNIENIA Z TEORII BARWY

BARWA I KOLOR

Powstawanie kolorów Kolory są tak oczywistym składnikiem naszego życia, że rzadko zastanawiamy się nad sposobem ich powstawania. Zaczynamy się zastanawiać dopiero wtedy, gdy przyjdzie nam stworzyć "dzieło", którego jednym z elementów jest kolor.

Kolor a barwa Terminy kolor i barwa są w języku polskim synonimami. Kolor pochodzi z łaciny - color, a barwa, jako przetworzenie słowa farba, występuje w podobnie brzmiących słowach w językach krajów sąsiednich Polsce. Aczkolwiek np. w poligrafii upowszechnia się rozróżnienie na barwę (to konkretne wrażenie wzrokowe) i kolor (np. farba o określonym kolorze, która po nałożeniu na różne podłoża może dać efekt widzenia różnej barwy). Także w malarstwie używa się rozróżnienia pojęciowego: kolor jest cechą "materii" farby, także wtedy, gdy jest ona już położona na obrazie, barwa zaś jest rozumiana jako zjawisko psychofizyczne związane ze zdolnością do widzenia.

W nocy wszystkie koty są czarne Aby widzieć kolory potrzebujemy światła Kiedy na jakiś przedmiot pada światło, jego część jest pochłaniana, reszta zaś odbijana Odbite promienie docierają do naszych oczu Co prowadzi do wytworzenia wizualnego wyobrażenia tego przedmiotu w mózgu W mózgu jest ono przetwarzane w kolorowy obraz

Teoria koloru Teoria koloru interdyscyplinarny dział wiedzy zajmujący się powstawaniem u człowieka wrażeń barwnych, oraz teoretycznymi i praktycznymi aspektami czynników zewnętrznych biorących udział w procesie powstawania tych wrażeń. Teorię koloru można również nazywać teorią barwy, jednak w praktyce zwykło używać się pierwszego terminu.

Koło Barw Jana Ittena

Kolor (barwa) jako wrażenie psychiczne Widzenie kolorów to wyłącznie subiektywne wrażenie psychiczne powstające w mózgu człowieka (a także części zwierząt). W fizyce mamy jedynie do czynienia z pewnym zakresem promieniowania elektromagnetycznego, które do odbiorcy dociera najczęściej w postaci mieszaniny fal o różnych częstotliwościach. W szczególności - ten sam kolor obserwator może odczuwać poprzez odbiór wielu różnych kombinacji ilościowych fal o różnych częstotliwościach, i odwrotnie: ta sama mieszanina fal może u obserwatora wywołać odmienne wrażenia kolorystyczne w zależności od wielu czynników dodatkowych, takich jak np.: rodzaj oświetlenia czy obecność innych kolorów w polu widzenia.

Barwa jako wielkość mierzalna Konkretną barwę można zmierzyć w zastanych warunkach za pomocą odpowiednich urządzeń (np. spektrofotometrem) i przedstawić w postaci liczbowej umieszczając ją w określonej przestrzeni barw. Żaden pomiar nie jest jednak w stanie oddać subiektywnego odczucia barwy przez oko ludzkie.

Koło barw - graficzny model poglądowy służący do objaśniania zasad mieszania się i powstawania barw, mający postać koła, w którym wokół jego środka zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara wrysowano widmo ciągłe światła białego w ten sposób, że barwa fioletowa (najkrótsze promieniowanie widzialne) płynnie przechodzi w barwę czerwoną (najdłuższe promieniowanie widzialne) a więc widmo zostaje połączone w zamknięty cykl zmian barw. Barwy znajdujące się po przeciwnych stronach środka koła nazywane są barwami dopełniającymi. Takie barwy nałożone na siebie w syntezie addytywnej dają barwę białą, a w syntezie subtraktywnej - barwę czarną, natomiast zmieszane dają neutralną szarość.

Addytywne i subtraktywne mieszanie barw Możemy wyróżnić dwa różniące się zasadniczo sposoby mieszania kolorów. Jeżeli mieszane są kolorowe światła, rezultat zawsze będzie jaśniejszy niż poszczególne kolory składowe, a jeśli odpowiednie kolory są mieszane w odpowiedni sposób, wówczas wynik ostateczny będzie kolorem białym. Proces ten nazywamy addytywnym mieszaniem barw. Jeżeli mieszane są kolorowe farby, to wynik będzie zawsze ciemniejszy niż kolory składowe. Jeśli odpowiednie kolory są mieszane w odpowiedni sposób, wówczas wynik ostateczny będzie kolorem czarnym. Taki sposób mieszania nazywamy subtraktywnym mieszaniem barw.

Trzy kolory podstawowe Addytywne i subtraktywne mieszanie barw można omówić biorąc pod uwagę trzy kolory podstawowe widma widzialnego: czerwony, zielony i niebieski. Kolory te nazywamy barwami podstawowymi. (rys. 2) Addytywne mieszanie barw podstawowych powoduje powstawanie barw dopełniających oraz barwy białej Addytywne mieszanie barwy dopełniającej z nieskładową (przeciwstawną) barwą podstawową powoduje powstanie barwy białej (rys. 1)

Addytywne mieszanie barw Mieszanie addytywne (w formie światła) barw podstawowych da następujące rezultaty (rys. 1): czerwony + zielony daje żółty, czerwony + niebieski daje purpurowy (magenta), zielony + niebieski daje cyjan (turkusowy), czerwony + zielony + niebieski daje biały. Żółty, purpurowy i cyjan są barwami wtórnymi, ponieważ są one wynikiem zmieszania dwóch barw podstawowych. Nazywane są one barwami dopełniającymi. Jest tak, ponieważ barwa dopełniająca, po zmieszaniu z nieskładową (przeciwstawną) barwą podstawową daje barwę białą (rys. 2): żółty + niebieski daje biały, purpurowy + zielony daje biały, cyjan + czerwony daje biały.

Subtraktywne mieszanie barw Mieszanie subtraktywne (w formie farb) barw podstawowych, zawsze daje w rezultacie barwę czarną (nie czystą, głęboką czerń, lecz czerń o odcieniu brązowym lub niebieskim, ponieważ barwniki farb nie są idealnie nasycone). Patrz rys. 3: czerwony + zielony daje czarny, czerwony + niebieski daje czarny, zielony + niebieski daje czarny, a trzy kolory podstawowe po zmieszaniu również dają czarny. W drodze mieszania subtraktywnego barw dopełniających ponownie uzyskiwane są barwy podstawowe. Patrz rys. 4: żółty + purpurowy daje czerwony, żółty + cyjan daje zielony, purpurowy + cyjan daje niebieski, lecz żółty + purpurowy + cyjan daje czarny.

Subtraktywne mieszanie barw (rys. 3) (rys. 4)

Subtraktywne mieszanie barw Subtraktywne mieszanie barw podstawowych zawsze powoduje powstanie barwy czarnej Subtraktywne mieszanie barw dopełniających powoduje powstawanie barw podstawowych oraz barwy czarnej

Jedno zdjęcie i dwa sposoby mieszania barw Składowe RGB (R - czerwony, G - zielony, B - niebieski)

Składowe CMY (C - cyjan, M - magenta, Y - żółty)

Efekt http://www.swiatlo.tak.pl/pts/pts-kolor.php

Zadanie Mieszanie pigmentów i powstawanie kolorów w praktyce

Powstawanie kolorów Możemy je podzielić na grupy kolorów podstawowych, drugorzędnych oraz trzeciorzędnych.

Barwy podstawowe Są to trzy główne barwy w kole barw w najczystszej formie: żółta, czerwona, niebieska. Barwy te nazywane są jako generatywne kolory pierwotne, barwy zasadnicze lub barwy pierwszorzędowe. Są one podstawowe w tym sensie, że żadnej z nich nie można otrzymać w wyniku zmieszania z innymi barwami i żadna nie posiada jakiegokolwiek wspólnego elementu z dwoma pozostałymi.

Kolory podstawowe i drugorzędne Kolory podstawowe to te, które nie powstały w wyniku mieszania innych. Jeśli zmiesza się je w różnych ilościach, można otrzymać niemal nieskończoną liczbę barw. Trzy podstawowe kolory pigmentów to żółcień, czerwień i błękit. Kolory drugorzędne powstające w wyniku zmieszania dwóch sąsiednich barw podstawowych. Efektem poszczególnych połączeń barw podstawowych są następujące kolory drugorzędne: fiolet (czerwień+błękit), oranż (żółcień+czerwień), zieleń (błękit+żółcień). Aby otrzymać czysty kolor drugorzędny, należy barwy podstawowe zmieszać w równych proporcjach.

Barwy pochodne Pomiędzy barwami podstawowymi w kole znajdują się barwy pochodne, nazywane drugorzędnymi, złożonymi, pośrednimi lub wtórnymi. Są to pomarańczowa, zielona, fioletowa. Powstają one w wyniku zmieszania w równych częściach sąsiadujących barw podstawowych: żółty + czerwony = pomarańczowy niebieski + żółty = zielony czerwony + niebieski = fioletowy (nazywany także purpurowym).

Barwy trzeciorzędowe Jeżeli połączy się barwy pierwszorzędowe i drugorzędowe, wówczas otrzyma się barwy trzeciego stopnia, które zajmują pozostałe miejsca w kole barw.

Kolory trzeciorzędne Kolory trzeciorzędne to, jak sama nazwa wskazuje, trzecia kategoria na kole kolorystycznym. Mieszczą się pomiędzy każdą z barw podstawowych i drugorzędnych. Każdy kolor trzeciorzędny uzyskuje się mieszając podstawowy z najbliższym drugorzędnym. Czyli kolor trzeciorzędny to barwa drugorzędna składająca się w jednej trzeciej z podstawowej i w dwóch trzecich z innej. Istnieje sześć kolorów trzeciorzędnych. Poza powyższym podziałem, kolory możemy również podzielić na ciepłe, zimne lub neutralne, achromatyczne, chromatyczne i monochromatyczne.

Kolory ciepłe i zimne Kolory ciepłe kojarzą się z gorącem i wrażeniem bliskości. Przykładami takich barw są czerwienie i żółcienie, ich kolory trzeciorzędne i - niekiedy - drugorzędne. Barwa traci ciepło, gdy w mieszance zaczyna dominować błękit. Jednak błękitna zieleń może wydawać się ciepła, gdy zestawi się ją z czystym błękitem. Temperatura barwy często zależy od zestawienia. Sposób, w jaki postrzegamy czy "czujemy" barwę, często zależy też od skojarzeń wizualnych, na przykład błękitu z zimą, żółcieni ze słońcem, czerwieni z krwią i przemocą, zieleni ze wzrostem, fioletu z tajemnicą, czerni ze śmiercią, bieli z czystością.

Kolory ciepłe i zimne Kolory zimne to wszystkie barwy, które stwarzają wrażenie chłodu i odległości, jak błękit, błękitnawozielony i szary. Barwy te wykorzystuje się w obrazach takich jak pejzaże zimowe, pejzaże morskie i sceny nocne. Używa się ich także, by stworzyć złudzenie odległości, na przykład od gór czy nieba. Kolory zimne wykorzystujemy do tworzenia nastrojów malarskich: romantycznych, tajemniczofantazyjnych czy spokojnych.

Kolory neutralne Kolory neutralne to takie, które neutralizują się po zmieszaniu z barwami dopełniającymi, czyli leżącymi dokładnie po przeciwnej stronie koła kolorystycznego. Na przykład czerwień i zieleń: zależnie od proporcji w mieszance, jeden lub drugi kolor zblaknie i zszarzeje. Dzięki zneutralizowaniu barwy unika się nieprzyjemnych wibracji optycznych, które powstają czasem po nałożeniu na siebie niektórych kolorów. Interesujące w łączeniu barw z przeciwległych stron koła jest to, że jeśli zmieszamy w równych proporcjach trzy kolory trzeciorzędne, uzyskamy czerń.

Jak postrzegamy kolory czyli NCS Nazwa NCS to skrót nazwy "Natural Color System" (Naturalny System Barw ). Jest to logiczny system porządku barw, opracowany przez szwedzki ośrodek Scandinavian Colour Institute, oparty na percepcji koloru przez człowieka i ponad 60-letnich badaniach barwy. Podstawy zostały zaczerpnięte z pracy niemieckiego psychologa Ewalda Heringa Das natürliche System der Farbempfindungen wydanej w 1874 roku. NCS jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych systemów na świecie i stanowi normę w Szwecji, Norwegii i Hiszpanii. Na podstawie licencji korzysta z niego około 1000 firm w 60 krajach.

NCS System NCS bazuje na zdolności człowieka do rozróżniania sześciu podstawowych kolorów: bieli W, czerni S, żółci Y, czerwieni R, błękitu B i zieleni G. Symboliczna notacja opiera się na podobieństwie między nimi, a kolorem badanym. Kolor (Hue) opisujemy przez stopień podobieństwa do dwóch najbliższych podstawowych kolorów chromatycznych. Ponadto podajemy podobieństwo do czerni (Blackness), oraz chromatyczność (Chromaticness), czyli stopień podobieństwa do najczystszego odcienia w danym kolorze. Numer koloru określa jednocześnie konkretną lokalizację w trójwymiarowym modelu, przedstawianym jako podwójny stożek, zwany bryłą barw NCS. Dla ułatwienia model przestrzenny można przedstawić w postaci przekrojowych modeli dwuwymiarowych, są to krąg kolorów NCS oraz trójkąt odcieni NCS.

Kolory funkcjonalne i niefunkcjonalne Kolory funkcjonalne mają na celu: Przyciąganie Tworzenia nastroju Informowanie Porządkowanie Uczenie (str. 200)

Wybór koloru Kontekst kolorystyczny i kombinacje kolorów (str. 204) Kolory, które szepczą Kolory, które mówią Kolory, które krzyczą

Podsumowanie (str. 205)

KOLOR I BARWA WEDŁUG SŁOWNIKA JĘZYKA POLSKIEGO

Kolor 1. «postrzegana wzrokowo właściwość przedmiotu, zależna od stopnia pochłaniania, rozpraszania lub przepuszczania promieni świetlnych» 2. «substancja barwiąca» 3. «każdy z czterech zespołów kart w talii, opatrzony jednakowym znakiem i barwą» kolorek

Kolor kolor przedmiotu w przeciwieństwie do zmian zabarwienia zachodzących pod wpływem refleksów świetlnych» kolor ochronny «kolor mundurów i wyposażenia wojskowego podobny do barw występujących w otoczeniu, służący do zamaskowania obecności wojska w terenie» mocny kolor «zestaw wysokich kart w danym kolorze u jednego gracza» kolory 1. «różowe zabarwienie policzków» 2. «barwna odzież, bielizna, tkaniny» kolorki kolory narodowe, kolory państwowe zob. barwy narodowe. kolory ekologiczne «kolory drzew, ziemi, piasku» kolory naturalne zob. barwy naturalne. kolory podstawowe, zasadnicze «kolory: żółty, czerwony, niebieski»

Barwa 1. «kolor» 2. «znak, kolor symbolizujący dane państwo, stowarzyszenie, klub itp.» 3. «odcień, piętno, cecha nadające charakter komuś lub czemuś» 4. «charakterystyczne brzmienie dźwięku, głosu ludzkiego» 5. zob. farba w zn. 3. 6. daw. «mundur, umundurowanie» 7. daw. «ubiór dla służby»

Barwa barwa heraldyczna zob. tynktura w zn. 2. barwa lokalna zob. kolor lokalny. barwa nasycona «barwa o dużym stopniu intensywności» barwa ochronna 1. zob. kolor ochronny. 2. «ubarwienie upodabniające zwierzę do otoczenia» barwa samogłoski «cechy fonetyczne samogłoski odróżniające ją od innych w danym języku» barwy interferencyjne «barwy powstałe w wyniku interferencji światła, np. barwy baniek mydlanych» barwy narodowe, państwowe «połączenie kolorów w ściśle określonym porządku, będące symbolem danego państwa, występujące na flagach i innych znakach państwowych» barwy naturalne «barwy takie jak w naturze» barwy polskie «biel i czerwień; też: sztandar biało-czerwony» ślepota barw zob. daltonizm.

Barwa Barwa należy do podstawowych elementów składowych kompozycji florystycznej. Za pomocą barwy można w kompozycji wyrazić temat, wywołać emocje, budować przestrzeń. W systemie oceny prac florystycznych ustanowionym przez FLORINT barwa stanowi aż 20% sumy punktów i jest jedynym wyodrębnionym środkiem wyrazu artystycznego szczegółowo analizowanym przez sędziów. Na temat barwy dyskutowano od zawsze, napisano masę książek, wymyślono wiele teorii. W literaturze poświęconej florystyce na ogół funkcjonuje jedna teoria barw Jana Ittena oparta na powszechnie znanym, składającym się z 12 części, kole barw. FLORINT http://www.florint.org/about-us.12.0.html

Monochromatyczne łączenie barw Polega na łączeniu odcieni jednej barw, np. jasnoniebieski + niebieski + ciemnoniebieski. Ten rodzaj kompozycji kolorystycznej nazywany jest także jako harmonia monochromatyczna ton-sur-ton, harmonia małych kontrastów lub harmonia zgodności tonów.

Analogiczne łączenie barw Dopasowuje się do siebie barwy leżące bezpośrednio koło siebie w kole barw, np. żółty + żółtozielony + zielony. W literaturze ten sposób łączenia barw określany jest jako harmonia polichromatyczna ton-sur-ton, harmonia barw sąsiadujących i podobnie jak wcześniej, harmonia małych kontrastów.

Komplementarne łączenie barw Polega na tworzeniu kontrastowych połączeń barw, które w kole znajdują się w prostej linii naprzeciwko siebie. Najsilniejsze efekty uzyskuje się zestawiając barwy podstawowe i pochodne, w proporcjach: czerwony + zielony (50% : 50 %), żółty + fioletowy (25% : 75%), niebieski + pomarańczowy (70% : 30%). W przypadku kombinacji złożonych z trzech barw w układzie komplementarnym łączy się barwę podstawową z barwami trzeciorzędowymi znajdującymi się po obu bokach barwy naprzeciwległej, np. żółty + niebieskofioletowy + czerwonofioletowy. Jeżeli w kompozycji mają być użyte cztery barwy to wpisuje się do koła barw kwadrat lub prostokąt ich boki wskazują barwy, które ze sobą tworzą podwójny kontrast komplementarny, np. zielony + żółtopomarańczowy + czerwony + niebieskofioletowy. Kontrast komplementarny nazywany jest inaczej jako kontrast dopełniający, harmonia barw dopełniających, a także harmonia dużych kontrastów.

Kontrast kolor kontra kolor Ten rodzaj kontrastu dotyczy barw czystych. Najsilniejszym przykładem jest kombinacja trzech barw podstawowych: żółtej, czerwonej i niebieskiej. Kontrast ten bywa nazywany harmonią trójkątną ponieważ barwy w nim użyte tworzą układ trójkąta równobocznego wpisanego w koło barw.

Kontrast kolor nie kolor Czerń i biel nie znajdują się na kole barw dlatego nie są uważne za kolory, podobnie jak wszystkie odcienie szarego. Czerń interesująco kontrastuje z ciemnymi, ciężkimi barwami (np. bordo), biel z lekkimi, pastelowymi (np. róż).

Kontrast ilościowy Stosowany przy kompozycjach bardzo bogatych kolorystycznie, wręcz wzorzystych, w których niektóre barwy tylko się akcentuje, inne stanowią zaś dominantę. W celu zrównoważenia efektu pomocny jest opracowany przez Goethego system punktacji: żółty 9, pomarańczowy 8, czerwony 6, zielony 6, niebieski - 4, fioletowy 3. Punkty wskazują że np. barwa niebieska musiałaby w kompozycji mieć dwa razy większy udział niż pomarańczowa, żeby osiągnąć ten sam efekt ilościowy.

Kontrast ilościowy

Kontrast jakościowy Ten kontrast jest utworzony przez barwy czyste i złamane. Barwy czyste to w pierwszej kolejności barwy podstawowe. Są proste, surowe w przeciwieństwie do barw złamanych, które charakteryzują się większą subtelnością i naturalnością.

Kontrast jakościowy

Kontrasty ciepły-zimny, jasny-ciemny, aktywny-pasywny Ze względu na temperaturę można wyróżnić barwy ciepłe jasne (np. jasnożółty), ciepłe ciemne (np. fuksja), zimne jasne (np. limonkowy), zimne ciemne (np. oliwkowy), neutralne (np. szary). Barwy ciepłe jasne dają kompozycji energię, mają przyjazny i aktywny charakter, mocno rzucają się w oczy. Barwy ciepłe ciemne budzą skojarzenia z tradycją i odprężeniem. Zimne jasne nie skupują uwagi, dają poczucie ładu i spokoju. Barwy zimne ciemne są pasywne, wyrażają stabilność i jakość.

Kontrast "jasny-ciemny"

http://www.forumkwiatowe.pl Propozycja podania pomidorów koktajlowych, w które umieszczono kwiaty nasturcji. Smacznego! Tekst, kompozycje i zdjęcia: Piotr Salachna Kierownik Podyplomowych Studiów Florystyka ZUT Szczecin

Znani floryści Piotr Salachna - ceniony florysta, od 2007 roku jest adiunktem w Katedrze Roślin ozdobnych na szczecińskiej Akademii Rolniczej Tomasz Kuczyński Piotr Sekunda Janusz Błaszczyk Magdalena Birula-Białynicka Monika Bębenek

Kolory w pomieszczeniach czyli ergonomia i higiena pracy Przed podjęciem decyzji co do koloru wnętrza pomieszczeń należy wziąć pod uwagę jego przeznaczenie i funkcję użytkową. Pod uwagę należy brać czy praca jest monotonna (dużo kolorów), czy też wymaga dużej koncentracji (kolory jasne, jednolite). Płaszczyzny większe należy malować barwami mało nasyconymi, a mniejsze bardziej nasyconymi, w zestawieniu z barwami neutralnymi. Warto przy tym pamiętać, że poszczególne powierzchnie barwne różnią się między sobą współczynnikami odbicia światła. Białe sufity odbijają światło w dużym stopniu (ok. 80%), a ciemna podłoga betonowa znacznie mniej, bo tylko około 12% światła. W odniesieniu do pomieszczeń pracy podstawowym kryterium doboru barw są zasady prawidłowego rozkładu jasności w polu widzenia w całym pomieszczeniu. Dla komfortu wzroku duże powierzchnie barwne powinny zapewniać dobre wykorzystanie oświetlenia, dzięki właściwemu odbijaniu światła. Zaleca się stosować w pomieszczeniach pracy kolory jasne, odbijające powyżej 50% światła.

Emocje w sztuce W malarstwie emocje można ukazywać za pomocą rozmaitych "operacji". Malarz może "działać" kształtem malowanych postaci, barwą, w tym walorem, akcentem kolorystycznym itp. Operacje malarskie uwydatniające emocje Radość barwy: "cukierkowe", błyszczące, zwykle ciepłe lub zimne kształty : idealnie proporcjonalne Smutek barwy: zimne, matowe, lub odcienie czerni i bieli, czasem barwy złamane, kształty: zniekształcone, zaburzone proporcje Miłość - barwy: łagodne odcienie czerwieni lub różu, również w towarzystwie z czernią, kształty: doskonałe, uwypuklające piękno postaci

Barwy Podstawowe i dopełniające Ciepłe i zimne Achromatyczne i chromatyczne Koło barw pozwala ustalić jak zestawić kolory, żeby uzyskać kompozycję kontrastową lub stonowaną Barwy jasne i ciepłe zaliczane są do barw lekkich, bliskich człowiekowi, powinny znajdować się w górnych partiach kompozycji, natomiast kolory zimne, ciemne a przez to wydające się cięższymi winny stanowić akcent dolny.

Światło i cień Umiejętne zastosowane, skierowane na kompozycję we właściwy sposób światło uplastycznia ją, stwarza wrażenie głębi. Kompozycje przestrzenne powinny mieć trzy wymiary, nie mogą być płaskie. Należy pamiętać, aby światło nigdy nie padało równomiernie ze wszystkich stron. Jeśli w kompozycji roślinnej główną rolę odgrywają barwy, to powinna być ona oświetlona światłem padającym na wprost.

Zadanie: Uzupełnij tabelkę przynajmniej 15 przykładami roślin Kolor/Barwa Opis tego koloru Jakie wywołuje emocje? Przykład kwiatu/rośliny Na jaką okazję można wykorzystać ten kwiat/roślinę? Czerwony Kolor podstawowy, ciepły namiętność Róża ROSA GRAND GALA ROSA MERCEDES Jako podarunek dla ukochanej kobiety

Literatura, którą polecam Bergströn B., Komunikacja wizualna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009. Hornung D. Kolor. Kurs dla artystów i projektantów, Wydawnictwo Universitas.

Dziękuję za uwagę!!!