Załącznik Nr 5 do Zarz. Nr 33/11/12 (pieczęć wydziału) KARTA PRZEDMIOTU Z1-PU7 WYDANIE N1 Strona 1 z 5 1. Nazwa przedmiotu: CHEMIA I FIZYKOCHEMIA PALIW STAŁYCH 3. Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego: 2012/2013 4. Forma kształcenia: studia pierwszego stopnia studia drugiego stopnia 1 5. Forma studiów: studia stacjonarne, niestacjonarne ( wieczorowe/zaoczne) 1 6. Kierunek studiów: TECHNOLOGIA CHEMICZNA (RCH) 7. Profil studiów: ogólnoakademicki praktyczny 1 8. Specjalność: TECHNOLOGIA PRZEWTÓRSTWA PALIW 9. Semestr: 7 2. Kod przedmiotu: 10. Jednostka prowadząca przedmiot: Katedra Chemii, Technologii Nieorganicznej i Paliw 11. Prowadzący przedmiot: PROF. DR HAB. INŻ. ANDRZEJ MIANOWSKI 12. Przynależność do grupy przedmiotów: przedmioty wspólne przedmioty specjalnościowe inne 1 13. Status przedmiotu: obowiązkowy wybieralny inny 1 14. Język prowadzenia zajęć: POLSKI 15. Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstępne: 16. Cel przedmiotu: Przedmiot jest prowadzony zgodnie z standardami kształcenia dla kierunku technologia. Celem prowadzonych zajęć jest zapoznanie studentów z właściwościami paliw stałych oraz produktami ich przetwórstwa; powiązanie tej tematyki z wiedzą na temat zagadnień energetycznych w świecie i w Polsce. Studenci zapoznają się praktycznie z metodyką oznaczania podstawowych właściwości paliw stałych. 17. Efekty kształcenia: 2 Nr Opis efektu kształcenia Metoda sprawdzenia Forma Odniesienie do efektów efektu kształcenia prowadzenia zajęć dla kierunku studiów 1. ma uporządkowaną, podbudowaną teoretycznie wiedzę ogólną w zakresie chemii węgla egzamin wykład K_W07+++ 2. ma wiedzę o zasobach paliw stałych; technologiach przetwórstwa paliw oraz tendencjach rozwojowych w tym zakresie 3. potrafi oznaczać właściwości fizyczne, chemiczne, mechaniczne i termiczne paliw stałych egzamin wykład K_W08+++ sprawozdanie laboratorium K_U12+++ 1 wybrać właściwe 2 należy wskazać ok. 5 8 efektów kształcenia
4. potrafi przewidywać reaktywność paliw na podstawie ich budowy, potrafi szacować efekty cieplne procesów chemicznych egzamin wykład K_U13+++ 5. potrafi stosować podstawowe techniki laboratoryjne do oceny właściwości fizykochemicznych paliw stałych i produktów ich przetwórstwa sprawozdanie laboratorium K_U20+++ 6. rozumie potrzebę egzamin wykład K_K07+++ przekazywania społeczeństwu w sposób powszechnie zrozumiały informacji o korzystnych jak i niekorzystnych aspektach działalności związanej z przetwórstwem paliw 18. Formy zajęć dydaktycznych i ich wymiar (liczba godzin) W. 30 Ćw. - L.30 P. - Sem. -
19. Treści kształcenia: (oddzielnie dla każdej z form zajęć dydaktycznych W./Ćw./L./P./Sem.) Wykład: Bezpieczeństwo energetyczne, rola, znaczenie, wizje paliw przyszłości, surowce wyczerpywane i przewidywane scenariusze w zakresie produkcji, pozyskiwania i konsumpcji nośników energii. Racjonalność rozwoju programu H-Way. Klasyfikacja paliw stałych, energetyka jądrowa. Rozwiązania alternatywne. Budowa węgla jako pierwiastka, izotopy, odmiany alotropowe i polimorficzne węgla (pierwiastkowego). Stan aktualny w zakresie badań nad cząsteczkowymi odmianami pierwiastka C (fulereny, nanorurki, włókna itd.). Surowce kopalne zagłębia i zasoby (torf, węgiel brunatny, węgiel kamienny, węgiel antracytowy, antracyt, grafit). Właściwości fizyczne i fizykochemiczne węgli, systemy klasyfikacji. Różnorodność form węgla, składniki analityczne i macerały petrograficzne. Modele fizyczne, chemiczne, w tym Kasatoczkina, van Krevelena, Trompa i Shinna. Entalpia tworzenia węgla z pierwiastków, składniki mineralne. Węgiel jako polimer konsekwencje technologiczne. Teorie koksowania (pirolizy) klasyczne i współczesne (prof. Milewskiej i Marzec), koksownie 2-PC. Dalsze technologie zwłaszcza CTW (zgazowanie POX, a także wytlewanie, upłynnianie, ekstrakcja, utlenianie, szybkościowa piroliza). Procesy spalania w wersji programu 3 x 20. Węgle uszlachetnione (koks oraz materiały węglowo-grafitowe, kompozyty). Przygotowanie węgli do zgazowania (w wersji POX i POX bis). Reaktory procesów zgazowania, produkty podstawowe i uboczne (odpadowe), najnowsze procesy w oparciu o węgiel kamienny/brunatny, CCS jako składowa nowych technologii (sekwestracja CO 2 ). Gaz syntezowy jako surowiec do dalszych syntez (wodór, metanol, DME, syntezy F-T, itd.) i jako paliwo gazowe (turbina gazowa i wodorowa). Dynamika rozwoju CTW w aspekcie zagrożeń energetycznych. Znaczenie tych badań w Polsce instalacje DEMO. Laboratorium: W ramach ćwiczeń laboratoryjnych studenci zapoznają się praktycznie z metodyką przygotowania próbek laboratoryjnych i oceną poprawności (walidacją) poboru próbek. Ćwiczenia obejmują charakterystykę ziarnową paliw stałych; oznaczanie różnych właściwości technologicznych węgli kamiennych oraz koksu. Z najnowszymi technikami laboratoryjnymi w zakresie badania paliw stałych oraz organizacją laboratorium studenci zapoznają się w trakcie wycieczki dydaktycznej do Centralnego Laboratorium Pomiarowo-Badawczego Sp. z o.o. 20. Egzamin: tak nie 1
21. Literatura podstawowa: 1. Praca zbiorowa pod redakcją A. Czaplickiego: Węgiel kamienny. AGH, Kraków 1994. 2. Praca zbiorowa pod red. S. Jasieńki: Chemia i fizyka węgla. Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1995. 3. P. Wasilewski, E. Kobel-Najzarek: Chemia i technologia chemiczna węgla. Skrypt uczelniany nr 1164, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 1984. 4. Praca zbiorowa pod red. H. Zielińskiego: Koksownictwo. Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1986. 5. A. Mianowski: Stałe paliwa kopalne [w:], praca zbiorowa pod red. M. Taniewskiego: Technologia chemiczna- surowce. Skrypt uczelniany nr 2223, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2000. 6. A. Mianowski: Paliwa węglowodorowe z węgla, Karbo 52(2007)112. 7. A. Mianowski, Wodór, metanol czy paliwa płynne z węgla i wody w najbliższej perspektywie w Polsce, Wiadomości Chemiczne, 63(2009)5. 8. Wydawnictwa IChPW powstałe z prac związanych z grantem zamawianym Czyste Technologie Węglowe. 9. Praca zbiorowa pod red. P. Wasilewskiego: Ćwiczenia laboratoryjne z koksownictwa. Skrypt uczelniany nr 1484, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 1990. 10. B. Roga,.L. Wnękowska: Analiza węgla i koksu. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1966. 11. T. Mielecki: Wiadomości o badaniu i właściwościach węgla. Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1972. 12. Praca zbiorowa pod red. M. Taniewskiego: Technologia chemiczna - surowce. Skrypt uczelniany nr 2014 Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Katowice 1997. 13. Praca zbiorowa pod red. P. Konieczki i J. Namieśnika: Ocena i kontrola jakości wyników pomiarów analitycznych. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 2007. 22. Literatura uzupełniająca: 1. B. Klepaczko-Filipiak, J. Łoin: Pracownia chemiczna analiza techniczna, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1994. 2. Normy PN i PN-ISO dotyczące analizy paliw stałych. 23. Nakład pracy studenta potrzebny do osiągnięcia efektów kształcenia Lp. Forma zajęć Liczba godzin kontaktowych / pracy studenta 1 Wykład 30/15 2 Ćwiczenia 0/0 3 Laboratorium 30/15 4 Projekt 0/0 5 Seminarium 0/0 6 Inne 0/0 Suma godzin 60/30 24. Suma wszystkich godzin: 90 25. Liczba punktów ECTS: 3 3 26. Liczba punktów ECTS uzyskanych na zajęciach z bezpośrednim udziałem nauczyciela akademickiego 2 27. Liczba punktów ECTS uzyskanych na zajęciach o charakterze praktycznym (laboratoria, projekty) 1 3 1 punkt ECTS 30 godzin.
26. Uwagi: Zatwierdzono:. (data i podpis prowadzącego) (data i podpis dyrektora instytutu/kierownika katedry/ Dyrektora Kolegium Języków Obcych/kierownika lub dyrektora jednostki międzywydziałowej)