ANALIZA STRAT MOCY W ZAZĘBIENIU WALCOWEJ PRZEKŁADNI ZĘBATEJ

Podobne dokumenty
WPŁYW PODSTAWOWYCH PARAMETRÓW KONSTRUKCYJNYCH NA STRATY MOCY W ZAZĘBIENIU WALCOWEJ PRZEKŁADNI ZĘBATEJ

ANALIZA STRAT MOCY W ZAZĘBIENIACH PRZEKŁADNI Z KOŁAMI WALCOWYMI SMAROWANYMI ZANURZENIOWO

Koła stożkowe o zębach skośnych i krzywoliniowych oraz odpowiadające im zastępcze koła walcowe wytrzymałościowo równoważne

WYKORZYSTANIE MES DO WYZNACZANIA WPŁYWU PĘKNIĘCIA W STOPIE ZĘBA KOŁA NA ZMIANĘ SZTYWNOŚCI ZAZĘBIENIA

Przekładnie ślimakowe / Henryk Grzegorz Sabiniak. Warszawa, cop Spis treści

ANALIZA NAPRĘŻEŃ W KOŁACH ZĘBATYCH WYZNACZONYCH METODĄ ELEMENTÓW BRZEGOWYCH

Podstawy Konstrukcji Maszyn

Spis treści. Przedmowa 11

Badania numeryczne warunków smarowania w zazębieniach kół przekładni maszyn roboczych o dużym zakresie zmienności obciążeń

WYZNACZANIE ZA POMOCĄ MEB WPŁYWU PĘKNIĘCIA U PODSTAWY ZĘBA NA ZMIANĘ SZTYWNOŚCI ZAZĘBIENIA

Podstawy Konstrukcji Maszyn. Wykład nr. 13 Przekładnie zębate

WPŁYW OLEJU NA TRWAŁOŚĆ TRIBOLOGICZNĄ UZĘBIEŃ PRZEKŁADNI ZĘBATYCH

12 > OPIS OCHRONNY PL WZORU UŻYTKOWEGO

KONSTRUKCJA, POMIARY I ODBIÓR JARZM PRECYZYJNYCH PRZEKŁADNI PLANETARNYCH

ANALIZA WPŁYWU SMAROWANIA NA STRATY MOCY W UKŁADZIE PRZENIESIENIA NAPĘDU POJAZDU GĄSIENICOWEGO

Rola smarowania w ograniczeniu hałasu towarzyszącego eksploatacji przekładni zębatych

Przekładnie zębate : zasady działania : obliczenia geometryczne i wytrzymałościowe / Antoni Skoć, Eugeniusz Świtoński. Warszawa, 2017.

ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 2014 Seria: TRANSPORT z. 82 Nr kol. 1903

ANALIZA KINEMATYCZNA ZŁOŻONYCH KONSTRUKCYJNIE PRZEKŁADNI OBIEGOWYCH DO ELEKTROMECHANICZNYCH ZESPOŁÓW NAPĘDOWYCH Z ZASTOSOWANIEM WZORÓW WILLISA

THE MODELLING OF CONSTRUCTIONAL ELEMENTS OF HARMONIC DRIVE

3. Wstępny dobór parametrów przekładni stałej

Analiza warunków smarowania przekładni zębatych do napędu górniczych przenośników taśmowych

WYZNACZANIE NAPRĘŻEŃ W PODSTAWACH ZĘBÓW KÓŁ NAPĘDÓW ZĘBATYCH

Dobór sprzęgieł hydrokinetycznych 179 Bibliografia 183

T R I B O L O G I A 79

PRĘDKOŚĆ POŚLIZGU W ZAZĘBIENIU PRZEKŁADNI ŚLIMAKOWEJ

1. Obliczenia wytrzymałościowe elementów maszyn przy obciążeniu zmiennym PRZEDMOWA 11

SMAROWANIE PRZEKŁADNI

ROLA CZYNNIKÓW MATERIAŁOWYCH I TECHNOLOGICZNYCH W NUMERYCZNYCH SYSTEMACH PROJEKTOWANIA PRZEKŁADNI ZĘBATYCH

EVALUATION OF THE QUALITY OF MESHING FOR DESIGNED PAIR OF BEVEL GEARS WITH INDEPENDENT DESIGN SYSTEM

Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Mechanika i Budowa Maszyn Studia pierwszego stopnia. Podstawy konstrukcji maszyn I

Reduktor 2-stopniowy, walcowy.

ĆWICZENIE NR.6. Temat : Wyznaczanie drgań mechanicznych przekładni zębatych podczas badań odbiorczych

Podstawy Konstrukcji Maszyn

WYZNACZANIE FUNKCJI SZTYWNOŚCI ZAZĘBIENIA METODĄ ELEMENTÓW SKOŃCZONYCH IDENTIFICATION OF MESHING STIFFNESS FUNCTION BY MEANS OF FINITE ELEMENT METHOD

STAN TERMICZNY I DRGANIA PRZEKŁADNI ZĘBATEJ PRZENOŚNIKA TAŚMOWEGO JAKO FUNKCJA SMAROWANIA

STANOWISKOWE BADANIE ZESPOŁU PRZENIESIENIA NAPĘDU NA PRZYKŁADZIE WIELOSTOPNIOWEJ PRZEKŁADNI ZĘBATEJ

Projekt wału pośredniego reduktora

WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA PODSTAWY TECHNIKI I TECHNOLOGII

POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA KONSTRUKCJI I EKSPLOATACJI MASZYN

Analiza dynamiczna uproszczonego modelu walcowej przekładni zębatej z uwzględnieniem prostokątnego przebiegu sztywności zazębienia

WERYFIKACJA MODELU DYNAMICZNEGO PRZEKŁADNI ZĘBATEJ W RÓŻNYCH WARUNKACH EKSPLOATACYJNYCH

Laboratorium. Hydrostatyczne Układy Napędowe

Napęd pojęcia podstawowe

OBLICZANIE KÓŁK ZĘBATYCH

Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Mechatronika Studia pierwszego stopnia. Podstawy konstrukcji maszyn Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy Kod przedmiotu:

PRZEKŁADNIE CIERNE PRZEKŁADNIE MECHANICZNE ZĘBATE CIĘGNOWE CIERNE ŁAŃCUCHOWE. a) o przełożeniu stałym. b) o przełożeniu zmiennym

METALOWE SPRZĘGŁO PRZECIĄŻENIOWE O DUŻEJ PODATNOŚCI SKRĘTNEJ

Ewidentne wydłużenie czasu eksploatacji maszyn i urządzeń w przemyśle w wyniku zastosowania produktów z grupy Motor-Life Professional

PRZEKŁADNIE ŁAŃCUCHOWE

Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ ZAKŁAD METALOZNAWSTWA I ODLEWNICTWA

INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA NR 2. Analiza kinematyczna napędu z przekładniami

Przekładnie zębate. Klasyfikacja przekładni zębatych. 1. Ze względu na miejsce zazębienia. 2. Ze względu na ruchomość osi

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1

Sterowanie napędów maszyn i robotów

ANALIZA WYTRZYMAŁOŚCI POŁĄCZEŃ WPUSTOWYCH, WIELOWYPUSTOWYCH I WIELOKARBOWYCH

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

ZESZYTY NAUKOWE NR 10(82) AKADEMII MORSKIEJ W SZCZECINIE

KOMPUTEROWO WSPOMAGANE WYZNACZANIE DYNAMICZNYCH SIŁ MIĘDZYZĘBNYCH W PRZEKŁADNIACH WALCOWYCH O ZĘBACH PROSTYCH I SKOŚNYCH

Opis przedmiotu. Karta przedmiotu - Podstawy budowy maszyn II Katalog ECTS Politechniki Warszawskiej

Sterowanie napędów maszyn i robotów

Instytut Konstrukcji Maszyn, Instytut Pojazdów Szynowych 1

KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU:Podstawy Konstrukcji Maszyn II. 2. KIERUNEK: Mechanika i Budowa Maszyn. 3. POZIOM STUDIÓW: Pierwszego stopnia

Politechnika Poznańska Wydział Inżynierii Zarządzania. Wprowadzenie do techniki tarcie ćwiczenia

Zwolnice przekładnie boczne

Materiały pomocnicze do rysunku wał maszynowy na podstawie L. Kurmaz, O. Kurmaz: PROJEKTOWANIE WĘZŁÓW I CZĘŚCI MASZYN, 2011

Wyznaczenie równowagi w mechanizmie. Przykład 6

LABORATORIUM DYNAMIKI MASZYN. Redukcja momentów bezwładności do określonego punktu redukcji

Straty mechaniczne tłokowych silników spalinowych

ności od kinematyki zazębie

ĆWICZENIE NR OBRÓBKA UZĘBIENIA W WALCOWYM KOLE ZĘBATYM O UZĘBIENIU ZEWNĘTRZNYM, EWOLWENTOWYM, O ZĘBACH PROSTYCH, NA FREZARCE OBWIEDNIOWEJ

MODELOWANIE ZŁOŻONEGO NAPĘDU MOTOCYKLA

NAPĘDY MASZYN TECHNOLOGICZNYCH

GĄSIENICOWY UKŁAD JEZDNY

PL B1. HIKISZ BARTOSZ, Łódź, PL BUP 05/07. BARTOSZ HIKISZ, Łódź, PL WUP 01/16. rzecz. pat.

Wykład nr. 14 Inne wybrane rodzaje transmisji mocy

Opis przedmiotu. Karta przedmiotu - Podstawy budowy maszyn II Katalog ECTS Politechniki Warszawskiej

WPŁYW USZKODZEŃ KÓŁ ZĘBATYCH NA DRGANIA WAŁÓW PRZEKŁADNI PRACUJĄCEJ W UKŁADZIE MOCY KRĄŻĄCEJ

POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA KONSTRUKCJI I EKSPLOATACJI MASZYN

Podstawy konstrukcji maszyn Kod przedmiotu

Podstawy skrzyni biegów

Badanie wpływu obciążenia na sprawność przekładni falowej

Łożyska - zasady doboru

ZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY

Sterowanie Napędów Maszyn i Robotów

Moment obrotowy i moc silnika a jego obciążenie (3)

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

METODA BADANIA KINETYKI ZUŻYWANIA PRZEKŁADNI ŚLIMAKOWEJ ZE ŚLIMAKIEM ARCHIMEDESA

Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Laboratorium z Elektrotechniki z Napędami Elektrycznymi

ANALYSIS OF CAPACITY OF CYLINDRICAL INTERFERENCE FIT OF GEAR WHEEL WITH HELICAL TEETH

Projektowanie Systemów Elektromechanicznych. Wykład 3 Przekładnie

Koła pasowe mogą być mocowane bezpośrednio na wałach silników lub maszyn, lub z zastosowaniem specjalnych podpór

OSZACOWANIE WPŁYWU KOREKCJI ZĘBÓW NA ZUŻYCIE, TRWAŁOŚĆ ORAZ WYTRZYMAŁOŚĆ KONTAKTOWĄ EWOLWENTOWYCH PRZEKŁADNI WALCOWYCH O ZĘBACH PROSTYCH

ANALIZA WPŁYWU RODZAJU CIECZY ROBOCZEJ PRACUJĄCEJ W UKŁADZIE HYDRAULICZNYM NA TEMPERATURĘ I STRATY MOCY

układ materialny wytworzony przez człowieka, wykonujący użyteczne działanie dzięki energii doprowadzonej z zewnątrz

Napęd pojęcia podstawowe

WARUNKI SYSTEMOWEGO PROJEKTOWANIA PRZEKŁADNI ZĘBATYCH PRINCIPLES OF SYSTEMIC DESIGN OF TOOTHED GEARS

Podstawy Konstrukcji Maszyn II Machine Desing. podstawowy obowiązkowy polski V

Podstawy Konstrukcji Maszyn

RHEOTEST Medingen Reometr RHEOTEST RN: Zakres zastosowań Smary

Transkrypt:

Szybkobieżne ojazdy Gąsienicowe (25) nr 1/2010 Jacek SAŁEK Maciej KWAŚNY Szymon BOCHENEK ANALIZA STRAT MOCY W ZAZĘBIENIU WALCOWEJ RZEKŁADNI ZĘBATEJ Streszczenie: Sprawność przekładni zębatej w znaczącym stopniu zależy od strat mocy generowanych w zazębieniach, łożyskowaniach i uszczelnieniach. Wielkość tych strat jest uzależniona od tarcia w wymienionych węzłach kinematycznych przekładni określonych m.in. przez ich cechy konstrukcyjne i warunki smarowania. W opracowaniu przedstawiono wyniki numerycznej analizy strat mocy w zazębieniu przekładni walcowej w funkcji przełożenia, liczby zębów koła czynnego, modułu zazębienia oraz klasy lepkości oleju smarującego. Słowa kluczowe: przekładnie zębate, smarowanie, straty mocy. 1. WROWADZENIE Funkcjonalność eksploatacyjna układu napędowego pojazdu czy maszyny roboczej zależy od szeregu parametrów techniczno-ruchowych, a w tym w głównym stopniu od mocy efektywnej napędu, której wartość wynika z ogólnej zależności [1, 2]: gdzie: e M R (1) e M R moc efektywna napędu, moc silnika napędzającego, moc przeznaczona do zasilania urządzeń pomocniczych (np. układu smarowania), straty mocy powstające w układzie przeniesienia napędu od silnika do organu wykonawczego maszyny roboczej. Są one sumą strat cząstkowych Ri generowanych w poszczególnych węzłach kinematycznych układu, a więc: R n i 1 Ri Z zależności (1) wynika, że zwiększenie mocy efektywnej można uzyskać maksymalizując moc silnika oraz/lub minimalizując straty cząstkowe Ri wpływające na straty ogólne R. Zwiększenie mocy efektywnej można też uzyskać poprzez ograniczenie poboru mocy przez urządzenia pomocnicze co ma szczególne znaczenie w pojazdach gąsienicowych, w których moc napędu sięga często 1000 kw [4]. Ograniczenie (zmniejszenie) strat cząstkowych można osiągnąć na drodze optymalizacji struktury układu przeniesienia napędu oraz w znacznym stopniu poprzez redukcję oporów tarcia w węzłach tribologicznych przekładni, a więc w zazębieniach, łożyskowaniach i uszczelnieniach. Z kolei opory tarcia w tych węzłach istotnie zależą, od jakości smarowania. Zagadnienie to jest szczególnie istotne dla przekładni planetarnych z coraz częściej stosowanymi kołami o uzębieniu wysokim [2, 5, 7, 8]. (1a) Dr inż. Jacek SAŁEK, mgr inż. Szymon BOCHENEK Ośrodek Badawczo Rozwojowy Urządzeń Mechanicznych OBRUM sp. z o. o., Gliwice Mgr inż. Maciej KWAŚNY olitechnika Śląska, Instytut Mechanizacji Górnictwa, Gliwice

Jacek Spałek, Szymon Bochenek, Maciej Kwaśny Straty mocy w przekładni zębatej (zarówno klasycznej, jak i planetarnej) są sumą strat w zazębieniu Z, łożyskowaniu L, uszczelnieniach D oraz układach pomocniczych (np. pompa oleju, wentylator) X, co można zapisać w postaci: (2) Z L D X Straty w zazębieniach i łożyskowaniach można uważać jako wynikające z biegu jałowego O oraz z przenoszenia obciążenia roboczego, czyli: Z ZO Z, L LO L Współczynnik strat ogólnych definiowany jest zazwyczaj jako: M (3) (4) Na rysunku 1 dla przykładowej przekładni zębatej przedstawiono przebiegi współczynnika strat mocy w zazębieniach (Z0 i Z) i łożyskowaniach (L0 i L) dla biegu jałowego i pod obciążeniem roboczym. Rys. 1. Ilustracja współczynnika strat w zazębieniach i łożyskowaniach ( Z i L) dla przykładowej przekładni zębatej Na rysunku 1 widoczne jest, że w sumarycznych stratach mocy w zazębieniu znaczące są straty spowodowane obciążeniem roboczym, a straty bez obciążenia są kilkakrotnie mniejsze, podczas gdy dla tocznych łożyskowań wałów głównymi są straty generowane w fazie ich pracy bez obciążenia roboczego.

Analiza strat mocy w zazębieniu walcowej przekładni zębatej 2. STRATY MOCY W ZAZĘBIENIU OBCIĄŻONYM Straty w zazębieniu przekładni zębatej przy przenoszonej mocy nominalnej N można określić jako [2]: Z H (5) N mz gdzie: Z μmz H moc strat w zazębieniu, średni współczynnik tarcia w zazębieniu, współczynnik strat w zazębieniu zależny od postaci zazębienia [3] oraz cech materiałowych współpracujących kół [6]. Średnią wartość współczynnika tarcia na odcinku zazębienia pary kół można określić z zależności [2]: gdzie: 0,2 Fbz K A b mz 0,045 v m m μmz średnia wartość współczynnika tarcia zależna od rodzaju oleju; z badań wynika, że dla oleju mineralnego w klasach lepkości G 100 220 wartość μmz=0,04, a dla olejów syntetycznych w klasach lepkości G 68 220 wartość μmz=0,028 0,037, Fbz/b jednostkowa siła normalna w zazębieniu odniesiona do szerokości koła zębatego b, KA współczynnik zastosowania (przeciążenia) przekładni, vσm sumaryczna prędkość obwodowa koła zębatego v m = 2 vw sinαt, przy czym: vw, αt odpowiednio: prędkość i kąt przyporu na średnicy tocznej dw1, ρm zastępczy promień krzywizny zarysów zębów: 1 u 1 m dw1 sin t, przy 2 u 1 cos b czym: u przełożenie danego stopnia, βb kąt pochylenia linii zębów, ηm współczynnik lepkości dynamicznej strugi oleju w temperaturze roboczej, m v b, przy czym: vb lepkość kinematyczna oleju w temperaturze roboczej, γ gęstość oleju w temperaturze roboczej (zazwyczaj γ = 870 940 kg/m 3 ), współczynnik chropowatości powierzchni zębów zębnika (Ra1) i koła (Ra2): XR XL 3 a,8 dw1 0,25 0,05 M X R X R 1 X R, przy czym Ra Ra 1 Ra 2, 2 współczynnik rodzaju oleju; dla oleju mineralnego można przyjąć XL=1,0; dla oleju polialfaoleinowego lub estrowego XL=0,8 a dla oleju poliglikolowego (bezwodnego) XL=0,6. L (6) Z analizy zależności (6) i wielkości ją określających wynika, że: współczynnik tarcia istotnie zależy od rodzaju oleju smarującego. Zastosowanie oleju syntetycznego może spowodować obniżenie współczynnika tarcia w zazębieniu nawet o 25% względem wartości uzyskiwanych dla smarowania olejem mineralnym,

Jacek Spałek, Szymon Bochenek, Maciej Kwaśny z analizy wzoru (6) wynika, że współczynnik lepkości dynamicznej oleju η występuje w potędze -0,05, co oznacza, że 3-krotna zmiana klasy lepkości oleju, np. z G-150 na G-46, powoduje wzrost współczynnika tarcia tylko o 5,6% (co dla przykładowej wartości μm=0,040 oznacza zmianę na μm =0,0422). Zatem straty tarcia w zazębieniu w małym stopniu zależą od klasy lepkości zastosowanego oleju. 3. STRATY MOCY W ZAZĘBIENIU RZY RACY RZEKŁADNI BEZ OBCIĄŻENIA ROBOCZEGO Dla przypadku smarowania natryskowego współczynnik strat tarcia w zazębieniu przy biegu jałowym (bez obciążenia) Z0 można określić w odniesieniu do strat Z podczas pracy przekładni z obciążeniem, wprowadzając pojęcie współczynnika oporu biegu jałowego fz0 w postaci: ZO f 1, (7) przy czym: ZO Z mz Z H. Na rysunku 2 przedstawiono bazujący na zależności (7) nomogram pozwalający wg [2, 3] wyznaczyć współczynnik oporu w zazębieniu podczas pracy przekładni bez obciążenia (na biegu jałowym) w zależności od naprężenia stykowego σh oraz lepkości dynamicznej η zastosowanego oleju smarującego. Rys. 2. Nomogram dla wyznaczenia współczynnika strat tarcia w zazębieniu f ZO podczas pracy przekładni bez obciążenia w zależności od wielkości charakteryzujących przekładnię przy danym obciążeniu roboczym Z rysunku 2 wynika, że udział strat obciążenia na biegu jałowym maleje ze wzrostem obciążenia roboczego (definiowanego tu jako naprężenie stykowe σh) oraz są wyższe dla rosnących prędkości obwodowych koła zębatego. rzykładowo dla rosnących prędkości v = 15 m/s, naprężenia stykowego σh = 650 Ma i lepkości oleju η = 50 mas współczynnik

Analiza strat mocy w zazębieniu walcowej przekładni zębatej strat na biegu jałowym fzo 0,32. Aby określić wartość strat generowanych w zazębieniach pod obciążeniem roboczym należałoby wykonać badania doświadczalne konkretnej przekładni lub jak to zostanie przedstawione w następnym rozdziale opracowania przeprowadzić obliczenia numeryczne z wykorzystaniem reguł określających wpływ parametrów konstrukcyjnych na powstające straty mocy w przekładni. 4. WYNIKI ANALIZY NUMERYCZNEJ STRAT MOCY W ZAZĘBIENIU W tym opracowaniu dla określenia strat mocy wybrano powszechnie stosowaną przekładnię walcową (z nieruchomymi osiami wałów o ewolwentowym zarysie zębów) wzorcową o obciążeniu nominalnym 100 kw i przeprowadzono analizę numeryczną w funkcji następujących parametrów konstrukcyjnych: liczby zębów koła czynnego (rys. 3), przełożenia danego stopnia przekładni (rys. 4), modułu w przekroju normalnym (rys. 5), klasy lepkości zastosowanego oleju (rys. 5). Z [kw] 1,2 1,1 1,0 u=3 u=4 u=5 u=6 u=7 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 14 15 16 17 18 19 20 21 z 1 Rys. 3. Wpływ liczby zębów koła czynnego z 1 oraz przełożenia u (przy stałych wartościach N = 100 kw, m = 5 mm, G 150 mm 2 /s) na straty mocy Z w zazębieniu pod obciążeniem roboczym

Jacek Spałek, Szymon Bochenek, Maciej Kwaśny Z [kw] 1,2 1,1 1,0 0,9 m=5 mm m=6 mm m=8 mm 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 14 15 16 17 18 19 20 21 Rys. 4. Wpływ liczby zębów koła czynnego z 1 oraz modułu m (przy stałych wartościach N = 100 kw, u = 3 mm, G 150 mm 2 /s) na straty mocy Z w zazębieniu pod obciążeniem roboczym z 1 Z [kw] 1,15 1,05 0,95 G=150 G=220 G=320 G=460 0,85 0,75 0,65 0,55 14 15 16 17 18 19 20 21 z 1 Rys. 5. Wpływ liczby zębów koła czynnego z 1 oraz lepkości oleju smarującego G (przy stałych wartościach N = 100 kw, m = 5 mm, u = 3) na straty mocy Z w zazębieniu pod obciążeniem roboczym

Analiza strat mocy w zazębieniu walcowej przekładni zębatej 5. ODSUMOWANIE Sprawność przekładni zębatej jest jednym z najważniejszych kryteriów oceny jakości konstrukcyjnej i eksploatacyjnej przekładni. Decydujący udział w sumarycznych stratach mocy generowanych w zazębieniu przekładni stanowią straty podczas jej pracy pod obciążeniem roboczym. ostać konstrukcyjna zazębień oraz warunki smarowania stanowią kluczowe zagadnienie w ograniczeniu tych strat, a zatem w podnoszeniu sprawności i obniżaniu temperatury pracy przekładni. rzeprowadzona w niniejszym opracowaniu analiza numeryczna pracy przekładni pod obciążeniem roboczym oraz na biegu luzem wykazuje, że: ze wzrostem liczby zębów oraz wartości modułu koła czynnego następuje zmniejszenie strat mocy, ze wzrostem przełożenia danego stopnia maleją straty mocy przekładni, zastosowanie oleju o większej lepkości powoduje nieznaczny spadek strat mocy w zazębieniu; istotniejszą redukcję strat uzyskujemy przy zastosowaniu oleju syntetycznego zamiast oleju mineralnego, straty mocy w przekładni wynikają głównie z wielkości przenoszonego obciążenia roboczego. 6. LITERATURA [1] Müller L.: rzekładnie zębate projektowanie. WNT, Warszawa 1996. [2] Linke H.: Stirnradverzahnung: Berechnung Werkstoffe - Fertigung. Carl Hanser- erlag, München Wien 1996. [3] Langenbeck K., Greiner J.: Schmierstoffsparende Zahnräder. Antriebstechnik, (28) Nr. 5, 1989. [4] Spałek J., Knapczyk H., Masły S., Wilk A.: Analiza wpływu smarowania na straty mocy w układzie przeniesienia napędu pojazdu gąsienicowego. Szybkobieżne ojazdy Gąsienicowe. (19) nr 1, 2004 str.: 23-38. [5] Spałek J.: roblemy inżynierii smarowania maszyn w górnictwie. Monografia 57. Wydawnictwo olitechniki Śląskiej, Gliwice 2003. [6] Skoć A., Spałek J.: odstawy konstrukcji maszyn. Tom 1, Wydawnictwa Naukowo Techniczne, Warszawa 2006. [7] Skoć A., Spałek J., Markusik S.: odstawy konstrukcji maszyn. Tom 2, Wydawnictwa Naukowo Techniczne, Warszawa 2008. [8] Skoć A., Němček M. (red.): Identyfikacja stanu dynamicznego i trwałości przekładni zębatych z kołami o uzębieniu wysokim. Monografia 164. Wydawnictwo olitechniki Śląskiej, Gliwice 2008.

Jacek Spałek, Szymon Bochenek, Maciej Kwaśny ANALYSIS OF INFLUENCE OF BASIC CONSTRUCTIONAL ARAMETERS ON OWER LOSSES IN MESHING OF TOOTHED CYLINDRICAL GEAR Abstract: Efficiency of gear depends in significant measure on power losses being occurred in meshing, bearing and sealing. An amount of these losses runs on friction conditions in named nodes of gear design and it is defined generally by means of lubrication. In the paper, there are presented results of numerical analysis of power losses in meshing heavy loaded gears with in volute profile of teeth in function of basic constructional parameters and in function of viscosity of lubricant. Key words: toothed gear, lubrication, loss power. Recenzent: rof. dr hab. inż. Antoni SKOĆ