RYNEK WEWNĘTRZNY W 2008 R.

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY CENTRAL STATISTICAL OFFICE RYNEK WEWNĘTRZNY W 2008 R. INTERNAL MARKET IN 2008 Information and statistical papers Informacje i opracowania statystyczne Warszawa 2009

2 SPIS TREŚCI Tablica Strona Przedmowa... x 3 Wykaz skrótów... x 4 I. UWAGI METODYCZNE... x 6 II. KOMENTARZ ANALITYCZNY... x 21 1. Usługi... x 21 2. Handel wewnętrzny... x 29 Obroty przedsiębiorstw handlowych... x 35 Sprzedaż detaliczna... x 39 Punkty sprzedaży detalicznej... x 41 Gastronomia... x 43 Sprzedaż hurtowa... x 45 Zaopatrzenie rynku... x 47 III. TABLICE... x X Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON według sekcji PKD (2007 r., 2008 r.)... 1 51 Wartość dodana brutto według sekcji w latach 2000 2008 (ceny bieżące)... 2 52 Pracujący według sekcji (2007 2008 r.)... 3 53 Przeciętne zatrudnienie, przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto według sekcji w 2008 r... 4 54 Liczba podmiotów gospodarki narodowej (2007 r., 2008 r.)... 5 55 Przedsiębiorstwa według liczby prowadzonych sklepów (2007 r., 2008 r.)... 6 56 Przedsiębiorstwa handlowe według liczby prowadzonych magazynów (2005 r., 2006r.)... 7 57 Sklepy i stacje paliw według form organizacyjnych (2007 r., 2008 r.)... 8 58 Wybrane formy organizacyjne sklepów według województw w 2008 r.... 9 59 Struktura sklepów i stacji paliw według form organizacyjnych i form własności w 2008 r.... 10 60 Struktura sklepów według form własności w województwach w 2008 r.... 11 61 Sklepy i stacje paliw według specjalizacji (2007 r., 2008 r.)... 12 62 Sklepy według powierzchni sprzedażowej i województw w 2008 r.... 13 63 Sklepy i stacje paliw według województw (2007 r., 2008 r.)... 14 64 Wybrane dane o sklepach i stacjach paliw według województw w 2008 r... wykres 65 Struktura sprzedaży detalicznej w sklepach i stacjach paliw w 2008 r.... 15 66 Dynamika sprzedaży detalicznej według rodzajów działalności (ceny bieżące; 2007 r., 2008 r.)... 16 68 Struktura sprzedaży detalicznej według rodzajów działalności (2007 r., 2008 r.)... 17 69 Targowiska według województw (2007 r., 2008 r.)... 18 70 Magazyny handlowe według województw w 2006 r.... 19 71 Struktura magazynów zamkniętych w przedsiębiorstwach handlowych wg form własności w 2006 r... 20 72 Struktura przychodów ze sprzedaży przedsiębiorstw hurtowych wg typu klientów (2006 r., 2007 r.)... 21 73 Struktura zakupów towarów według typu dostawców (2006 r., 2007 r.)... 22 74 Handel i naprawy w 2007 r.... 23 75 Dostawy wybranych towarów konsumpcyjnych w 2008 r... 24 76 Dynamika dostaw wybranych artykułów żywnościowych w 2008 r.... wykres 79 Zapasy wybranych wyrobów u producentów w 2008 r... 25 80 Spożycie wybranych artykułów konsumpcyjnych na 1 mieszkańca (1990-2008)... 26 83 Dynamika obrotów w handlu detalicznym (2000-2008) ceny bieżące... 27 85 Dynamika obrotów w handlu detalicznym (2000-2008) ceny stałe... 28 86 Miesięczne wskaźniki obrotów w handlu detalicznym krajów UE w 2008 r. - ceny stałe... 29 87 Procentowa zmiana miesięcznych obrotów w handlu detalicznym krajów UE w 2008 r. - ceny stałe... 30 88 Ważniejsze dane dotyczące handlu wewnętrznego w latach 1995-2008.... 31 89 IV. ANEKS... x 91 x

3 PRZEDMOWA Niniejsza publikacja jest kolejną edycją opracowania Rynek wewnętrzny wydawanego co roku przez Główny Urząd Statystyczny w serii Informacje i opracowania statystyczne. Od 2004 roku dostępna jest wyłącznie w formie elektronicznej w Internecie. W publikacji wykorzystano głównie dane ze sprawozdań obejmujących wszystkie typy podmiotów prowadzących działalność handlową, niezależnie od ich struktury organizacyjnej czy formy własności. Zaprezentowane wyniki badań i opracowań statystycznych umożliwiają ocenę tendencji i kierunków zmian w handlu wewnętrznym na tle rozwoju sfery usług. Całość opracowania składa się z trzech części: uwag metodologicznych zawierających definicje pojęć, opisy badań i źródła informacji, komentarza analitycznego z krótką opisowo-tabelaryczną analizą wyników badań oraz części tabelarycznej stanowiącej główny zakres tematyczny publikacji. Publikacja opracowana została w Wydziale Statystyki Handlu i Wydziale Usług Biznesowych przy współpracy pracowników innych wydziałów Departamentu Handlu i Usług. Oddając do Państwa rąk Rynek wewnętrzny w 2008 r. serdecznie dziękujemy wszystkim osobom i instytucjom za przekazanie informacji oraz uwag, które przyczynią się do kształtowania i wzbogacania treści kolejnych wydań tej publikacji. Dyrektor Departamentu Handlu i Usług Ewa Adach-Stankiewicz PREFACE * * * This publication is the following edition of Internal Market published as a part of the annual series Information and Statistical Papers by the Central Statistical Office. Since 2004 the publication has been available in electronic formon the Internet. Data presented in the publication is obtained from the reports of all types of economic entities conducting trade activity, apart from their organization or ownership forms. The results of the statistical surveys illustrate a tendency in internal trade, as well as in terms of the changes within the scope of the service sphere. The publication consists of three parts: methodological notes covering glossary, description of the survey and source of information, analytical commentary including short text analysis of the survey results and set of the tables which constitutes the main scope of the publication. This edition was prepared by the Trade Statistics Section and Business Services Section. Presenting you with the 2008 Internal Market, I would like to express our gratitude to all persons and institutions for information and suggestions, which provide a valuable contribution to the enrichment of its next editions. Director Services Statistics Division Ewa Adach-Stankiewicz

4 Wykaz skrótów List of abbreviations Klasyfikacje Classifications PKD = Polska Klasyfikacja Działalności Polish Classification of Activities NACE = Nomenclature des Activités de Communauté Européenne PKWiU = Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług Polish Classification of Goods and Services CN = Scalona Nomenklatura Towarowa Handlu Zagranicznego Combined Nomenclature of Foreign Trade Ważniejsze skróty Major abbreviations tys. = tysiąc thous. = thousand mln = milion million mld = miliard bn. = billion zł = złoty zl = zloty szt = sztuka pcs = piece kpl = komplet set nr = numer No. = number wol. = wolumen vol. = volume g = gram gram kg = kilogram kilogram t = tona tonne l = litr litre hl = hektolitr hectolitre r. = rok year art. = artykuł article tabl. = tablica table PKB = Produkt Krajowy Brutto GDP = Gross Domestic Product SAD = Jednolity Dokument Administracyjny Single Administrative Document Znaki umowne Symbols Kreska (-) - zjawisko nie wystąpiło; magnitude zero; Zero: (0) - zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,5; magnitude not zero, but less than 0,5 of a unit; (0,0) - zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,05; magnitude not zero, but less than 0,05 of a unit; Kropka (.) - zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych; data not available or not reliable; Znak (x) Znak (*) - - wypełnienie pozycji jest niemożliwe lub niecelowe; not applicable; oznacza, że dane zostały zmienione w stosunku do już opublikowanych; data revised; Znak ( - oznacza, że nazwy zostały skrócone w stosunku do obowiązującej klasyfikacji; ich pełne nazwy podano w uwagach metodycznych str. 8; categories of applied classification are presented in abbreviated form; their full names are given in the methodological notes page 8; W tym Of which - oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy; indicates that not all elements of the sum are given;

5 Kody krajów Codes of countries AT Austria (Austria) BE Belgia (Belgium) BG Bułgaria (Bulgaria) CY Cypr (Cyprus) CZ Republika Czeska (Czech Republic) DE Niemcy (Germany) DK Dania (Denmark) EE Estonia (Estonia) EL Grecja (Greece) ES Hiszpania (Spain) FI Finlandia (Finland) FR Francja (France) HU Węgry (Hungary) IE Irlandia (Ireland) IT Włochy (Italy) LT Litwa (Lithuania) LU Luksemburg (Luxembourg) LV Łotwa (Latvia) MT Malta (Malta) NL Niderlandy (Netherlands) NO Norwegia (Norway) PL Polska (Poland) PT Portugalia (Portugal) RO Rumunia (Romania) SI Słowenia (Slovenia) SK Słowacja (Slovakia) SE Szwecja (Sweden) UK Wielka Brytania (United Kingdom) Przyjęte grupowania: UE 27 (27 krajów obecnych członków UE : Austria, Belgia, Bułgaria, Cypr, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niderlandy, Niemcy, Polska, Portugalia, Republika Czeska, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry, Wielka Brytania, Włochy). Euro-zone Strefa Euro (16 krajów Unii Gospodarczo-Walutowej: Austria, Belgia, Cypr, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Irlandia, Luksemburg, Malta, Niderlandy, Niemcy, Portugalia, Słowacja, Słowenia, Włochy). Accepted groupings: EU 27 (27 countries-members of EU: Austria, Belgium, Bulgaria, Cyprus, Denmark, Estonia, Finland, France, Greece, Spain, Ireland, Lithuania, Luxembourg, Latvia, Malta, Netherlands, Germany, Poland, Portugal, Czech Republic, Romania, Slovakia, Slovenia, Sweden, Hungary, United Kingdom, Italy). Euro-zone (16 countries-members of Economic and Monetary Union: Austria, Belgium, Cyprus Finland, France, Greece, Spain, Ireland, Luxembourg, Malta, Netherlands, Germany, Portugal, Slovakia, Slovenia, Italy). Przy publikowaniu danych Głównego Urzędu Statystycznego prosimy o podanie źródła When publishing the Central Statistical Office data please indicate the source

Uwagi metodyczne 6 I. U W A G I M E T O D Y C Z N E M E T H O D O L O G I C A L N O T E S Sektor usług, zgodnie z przyjętą konwencją, tworzą podmiotowo określone jednostki, których podstawowy rodzaj działalności sklasyfikowano wg PKD w sekcjach: G Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego; H Hotele i restauracje; I Transport, gospodarka magazynowa, łączność; J Pośrednictwo finansowe; K Obsługa nieruchomości, wynajem, nauka i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej; L Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne; M Edukacja; N Ochrona zdrowia i opieka społeczna; O Pozostała działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna; P Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; Q Organizacje i zespoły eksterytorialne. Charakterystykę przedmiotowej działalności usługowej określa Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług, przyjmując, że usługi to czynności: - o charakterze naprawczym, remontowym i konserwacyjnym; - będące współudziałem w procesie produkcji, ale nie tworzące bezpośrednio wyrobu, zlecane przez producenta zabiegi techniczne na przedmiocie, a także czynności z zakresu budownictwa, handlu, transportu i łączności; - zaspakajające potrzeby fizyczne i psychiczne człowieka w zakresie oświaty, ochrony zdrowia i opieki społecznej, wypoczynku i sportu; - zaspakajające potrzeby porządkowo - organizacyjne społeczeństwa; - pozostałe, związane z różnego rodzaju przedsiębiorczością. Sektor niefinansowych usług rynkowych zgodnie z przyjętą konwencją, tworzą przedmiotowo określone jednostki, których podstawowy rodzaj działalności sklasyfikowano według PKD w sekcjach: G, H, I, K, M i O. W publikacjach rachunków narodowych i regionalnych niefinansowe usługi rynkowe dotyczą sekcji: G, H, I, K, O i P. Sekcja M (Edukacja) oraz N (Ochrona zdrowia i opieka społeczna) są zaliczane do usług nierynkowych.

Uwagi metodyczne 7 Zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (PKD 2004) - podmioty gospodarcze prowadzące podstawową działalność zakwalifikowaną do sekcji G HANDEL HURTOWY I DETALICZNY; NAPRAWA POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH, MOTOCYKLI ORAZ ARTYKUŁÓW UŻYTKU OSOBISTEGO I DOMOWEGO nazywane są jednostkami handlowymi. Wykaz rodzajów działalności handlowej w zakresie sekcji G przedstawia się następująco: SEKCJA G DZIAŁ 50 HANDEL HURTOWY I DETALICZNY; NAPRAWA POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH, MOTOCYKLI ORAZ ARTYKUŁÓW UŻYTKU OSOBISTEGO I DOMOWEGO SPRZEDAŻ, OBSŁUGA I NAPRAWA POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH I MOTOCYKLI; SPRZEDAŻ DETALICZNA PALIW DO POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH GRUPA 50.1 Sprzedaż pojazdów samochodowych 50.2 Obsługa i naprawa pojazdów samochodowych; pomoc drogowa 50.3 Sprzedaż części i akcesoriów do pojazdów samochodowych 50.4 Sprzedaż, konserwacja i naprawa motocykli oraz sprzedaż części i akcesoriów do nich 50.5 Sprzedaż detaliczna paliw DZIAŁ 51 HANDEL HURTOWY I KOMISOWY, Z WYŁĄCZENIEM HANDLU POJAZDAMI SAMOCHODOWYMI I MOTOCYKLAMI. GRUPA 51.1 Sprzedaż hurtowa realizowana na zlecenie 51.2 Sprzedaż hurtowa płodów rolnych i żywych zwierząt 51.3 Sprzedaż hurtowa żywności, napojów i tytoniu 51.4 Sprzedaż hurtowa artykułów użytku domowego i osobistego 51.5 Sprzedaż hurtowa półproduktów i odpadów pochodzenia nierolniczego oraz złomu 51.8 Sprzedaż hurtowa maszyn, sprzętu i dodatkowego wyposażenia 51.9 Pozostała sprzedaż hurtowa DZIAŁ 52 HANDEL DETALICZNY, Z WYŁĄCZENIEM SPRZEDAŻY POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH I MOTOCYKLI; NAPRAWA ARTYKUŁÓW UŻYTKU OSOBISTEGO I DOMOWEGO. GRUPA 52.1 Sprzedaż detaliczna w niewyspecjalizowanych sklepach 52.2 Sprzedaż detaliczna żywności, napojów i wyrobów tytoniowych w wyspecjalizowanych sklepach 52.3 Sprzedaż detaliczna wyrobów farmaceutycznych i medycznych, kosmetyków i artykułów toaletowych 52.4 Pozostała sprzedaż detaliczna nowych towarów w wyspecjalizowanych sklepach 52.5 Sprzedaż detaliczna artykułów używanych prowadzona w sklepach 52.6 Handel detaliczny poza siecią sklepową 52.7 Naprawa artykułów użytku osobistego i domowego

Uwagi metodyczne 8 W publikacji zastosowano skróty dla różnych poziomów klasyfikacyjnych; wykaz skrótów i pełnych nazw według PKD podany jest poniżej: skrót pełna nazwa sekcje Handel i naprawy Obsługa nieruchomości i firm; nauka Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne Pozostała działalność usługowa Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego Obsługa nieruchomości, wynajem, nauka i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenia zdrowotne Pozostała działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna działy Handel pojazdami Handel hurtowy Sprzedaż, obsługa i naprawy pojazdów samochodowych i motocykli; sprzedaż detaliczna paliw do pojazdów samochodowych Handel hurtowy i komisowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi i motocyklami Handel detaliczny Handel detaliczny, z wyłączeniem sprzedaży pojazdów samochodowych i motocykli; naprawa artykułów użytku osobistego i domowego Wynajem maszyn i urządzeń Wynajem maszyn i urządzeń bez obsługi oraz wypożyczanie artykułów użytku osobistego i domowego Dla potrzeb badań krótkookresowych dotyczących obrotów w handlu detalicznym zostały utworzone następujące grupowania rodzajów działalności zgodnie z Rozporządzeniem Rady (WE) Nr 1165/98. PKD 2004 Rodzaj działalności 52 Sprzedaż detaliczna 52.11, 52.2 Żywność, napoje i wyroby tytoniowe 52.12, 52.3, 52.4, 52.5, 52.6 Sprzedaż towarów nieżywnościowych 52.11 Sprzedaż w niewyspecjalizowanych sklepach z przewagą żywności, napojów i wyrobów tytoniowych 52.12 Pozostała sprzedaż detaliczna w niewyspecjalizowanych sklepach 52.21, 52.22, 52.23, 52.24, 52.25, 52.26, 52.27 Żywność, napoje alkoholowe i bezalkoholowe oraz wyroby tytoniowe w wyspecjalizowanych punktach sprzedaży 52.31, 52.32, 52.33 Farmaceutyki, kosmetyki, sprzęt ortopedyczny 52.41, 52.42, 52.43 Włókno, odzież, obuwie 52.44, 52.45, 52.46 Meble, artykuły radiowo-telewizyjne, artykuły gospodarstwa domowego 52.47, 52.48 Prasa, książki, pozostała sprzedaż w wyspecjalizowanych sklepach 52.61 Sprzedaż detaliczna prowadzona przez domy sprzedaży wysyłkowej

Uwagi metodyczne 9 W zależności od liczby pracujących podmioty prowadzące działalność gospodarczą podzielono na trzy kategorie: do 9 pracujących, od 10 do 49 pracujących, powyżej 49 pracujących. Dane o pracujących obejmują osoby pełnozatrudnione i niepełnozatrudnione w głównym miejscu pracy. Do pracujących zaliczono 1 : 1) osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy (tj. umowy o pracę, powołania, wyboru lub mianowania) łącznie z sezonowymi i zatrudnionymi dorywczo; 2) pracodawców i pracujących na własny rachunek: właścicieli i współwłaścicieli zakładów (łącznie z pomagającymi członkami ich rodzin) jednostek prowadzących działalność gospodarczą (z wyłączeniem wspólników spółek, którzy nie pracują w spółce); osoby pracujące na własny rachunek; 3) agentów pracujących na podstawie umów agencyjnych i umów na warunkach zlecenia (łącznie z pomagającymi członkami ich rodzin oraz osobami zatrudnionymi przez agentów); 4) osoby wykonujące pracę nakładczą; 5) członków spółdzielni produkcji rolniczej, tj. członków RSP oraz powstałych na ich bazie spółdzielni o innym profilu produkcyjnym, w odniesieniu do których funkcjonuje prawo spółdzielcze, a także członków spółdzielni kółek rolniczych. Przeciętne zatrudnienie dotyczy pracowników pełnozatrudnionych oraz niepełnozatrudnionych w przeliczeniu na pełnozatrudnionych, bez zatrudnionych poza granicami kraju. Przeciętne wynagrodzenie miesięczne (nominalne) przypadające na 1 zatrudnionego obliczono przyjmując: wynagrodzenia osobowe, bez wynagrodzeń osób wykonujących pracę nakładczą oraz uczniów, a także osób zatrudnionych za granicą, wypłaty z tytułu udziału w zysku i w nadwyżce bilansowej w spółdzielniach, dodatkowe wynagrodzenia roczne dla pracowników jednostek sfery budżetowej, honoraria wypłacone niektórym grupom pracowników za prace wynikające z umowy o pracę, np. dziennikarzom, realizatorom filmów, programów radiowych i telewizyjnych. Dane o wynagrodzeniach podaje się w ujęciu brutto, tj. łącznie z zaliczkami na poczet podatku dochodowego od osób fizycznych oraz od 1999 r. ze składkami na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe i chorobowe) płaconymi przez ubezpieczonego pracownika. 1 Wg formularza Z-06.

Uwagi metodyczne 10 MARŻA HANDLOWA jest to cena usługi handlowej, stanowiąca różnicę między ceną zakupu a ceną sprzedaży towarów, przeznaczona na pokrycie kosztów handlowych i osiągnięcie zysku. Rozróżnia się marżę handlową brutto tj. różnicę między wartością nabycia a wartością sprzedaży towarów oraz marżę handlową netto, którą stanowi różnica między wartością sprzedaży a kosztem własnym sprzedaży. Marża handlowa brutto występuje w postaci: 1) rabatu procentowego odliczanego od cen detalicznych lub cen hurtowych, 2) narzutu procentowego doliczanego do cen zbytu, 3) stawek kwotowych doliczanych do cen zbytu lub cen hurtowych. Wysokość marż i zasady ich obliczania ustala przedsiębiorstwo handlowe. Łączna marża handlowa jest sumą realizowanych marż (detalicznych, hurtowych, gastronomicznych itp.) i stanowi podstawowe źródło tworzenia dochodu w przedsiębiorstwie handlowym, przeznaczonego na pokrycie kosztów handlowych, opłacenie podatków oraz wygospodarowanie zysku. PRODUKCJA GLOBALNA w sektorze przedsiębiorstw obejmuje: 1) przychody ze sprzedaży produktów (wyrobów i usług niefinansowych) własnej produkcji; 2) marżę realizowaną na sprzedaży towarów zakupionych z przeznaczeniem do odsprzedaży; 3) wartość produktów w formie rozliczeń w naturze; 4) produkty przeznaczone na powiększenie wartości własnych środków trwałych; 5) przyrost zapasów wyrobów gotowych oraz produkcji niezakończonej. ZUŻYCIE POŚREDNIE obejmuje: wartość zużytych materiałów (łącznie z paliwami) netto (po odjęciu wartości odpadków użytkowych), surowców (łącznie z opakowaniami), energii, gazów technicznych i usług obcych (obróbka obca, usługi transportowe, najem sprzętu, usługi telekomunikacyjne i obliczeniowe, prowizje płacone za usługi bankowe) oraz koszty podróży służbowych (bez diet) oraz inne koszty (np. koszty reklamy, reprezentacji, dzierżawy i najmu, koszty biletów służbowych, koszty ryczałtów za używanie własnych pojazdów do celów służbowych, opłaty giełdowe i opłaty z tytułu uczestnictwa w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych). WARTOŚĆ DODANA BRUTTO - część wartości produktu krajowego brutto wytworzona w ramach działalności eksploatacyjnej realizowanej przez jednostki handlowe. Obliczana jest jako różnica między produkcją globalną a zużyciem pośrednim. KOSZTY ZWIĄZANE Z ZATRUDNIENIEM składają się z: wynagrodzenia brutto, składek na ubezpieczenia społeczne, innych kosztów pracowniczych. NAKŁADY INWESTYCYJNE są to nakłady finansowe lub rzeczowe, których celem jest stworzenie nowych środków trwałych lub ulepszenie (przebudowa, rozbudowa, rekonstrukcja, adaptacja lub

Uwagi metodyczne 11 modernizacja) istniejących obiektów majątku trwałego, a także nakłady na tzw. pierwsze wyposażenie inwestycji. OBROTY, tzw. PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY obejmują wartość sprzedanych na zewnątrz przedsiębiorstwa produktów (wyrobów gotowych i usług), towarów i materiałów wyrażonych w rzeczywistych cenach sprzedaży z uwzględnieniem upustów, rabatów, i bonifikat bez podatku od towarów i usług (VAT). Natomiast nie uwzględnia się sprzedaży składników majątku trwałego, dotacji, pozostałych przychodów operacyjnych oraz przychodów z operacji finansowych (dywidendy z tych udziałów, uzyskanych z odsetek). Badanie obrotów (przychodów ze sprzedaży) przedsiębiorstw handlowych prowadzone jest od 2000 r. w cyklu miesięcznym i obejmuje swoim zakresem osoby prawne i jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne - prowadzące działalność gospodarczą, zaklasyfikowane wg PKD do grup: 50.1-50.5, a także 52.1-52.6. Przedsiębiorstwa o liczbie pracujących 10 i więcej osób składają raz w miesiącu Meldunek o działalności gospodarczej DG-1, a firmy o liczbie pracujących 9 i mniej osób uczestniczą w Kwartalnym badaniu przychodów w przedsiębiorstwach handlowych H-01/k. Sprawozdanie H-01/k obejmuje swoim zakresem dane miesięczne, a częstotliwość jego wypełniania jest kwartalna, co pozwala zmniejszyć obciążenie respondentów. Wyniki badania H-01/k są agregowane z wynikami badania DG-1 dla uzyskania wskaźnika pozwalającego ocenić zmiany krótkookresowe obserwowanej zbiorowości. Jednostki o liczbie pracujących powyżej 49 osób są objęte badaniem pełnym. Natomiast jednostki o liczbie pracujących 10-49 osób oraz o liczbie pracujących 9 i mniej osób objęte są badaniem reprezentacyjnym. W Meldunku DG-1 próba stanowi ok. 10% populacji, a w badania H-01/k ok. 1,3%. Obroty 2 przedsiębiorstw handlowych dla działów 50 i 52 prezentowane są na wykresach w formie dynamik w cenach stałych, gdzie okresem bazowym jest rok 2000. Dla odzwierciedlenia zjawisk zachodzących w dłuższym okresie czasu wraz z danymi źródłowymi przedstawiony jest trend. Trend ten wygenerowany jest w wyniku przeprowadzenia dekompozycji szeregu czasowego, czyli wyodrębnienia z ciągu obserwacji poszczególnych składowych, mających wpływ na kształtowanie się danego zjawiska. Poza trendem określanym jako tendencja rozwojowa, w szeregu czasowym można wyróżnić następujące, pozostałe składowe: wahania cykliczne (ujmowane często łącznie z trendem), wahania sezonowe oraz zakłócenia losowe. Składowa sezonowa to odchylenia wartości szeregu o charakterze okresowym, natomiast składowa losowa oznacza odchylenia o charakterze przypadkowym. Występowanie tych zmian uniemożliwia interpretację zachodzących zmian długookresowych oraz zakłóca porównywalność sąsiadujących okresów np. miesięcy grudzień - styczeń. Eliminacja z szeregu czynników sezonowych i losowych pozwala na badanie ogólnych kierunków zmian zjawisk 2 Obroty w handlu detalicznym dla działu 52 zawarte są w tabl. nr 27-28.

Uwagi metodyczne 12 ekonomicznych, zachodzących w długim okresie czasu, zwiększa możliwość porównania tendencji występujących w różnych regionach czy krajach, a także pomaga w planowaniu i prognozowaniu. W celu poprawienia zarówno sezonowego modelowania, jak i oszacowań trendu, rzeczywisty szereg przed dekompozycją poddawany jest wstępnej korekcie, która polega na eliminacji wpływu zmiennej liczby dni roboczych i wartości odstających (nietypowych). Obecnie zgodnie z zaleceniami Eurostatu do dekompozycji szeregów czasowych stosowane są głównie dwie metody: X-12 ARIMA i TRAMO-SEATS. Dekompozycja zaprezentowanych w publikacji szeregów została przeprowadzona przy użyciu metody TRAMO-SEATS. SPRZEDAŻ DETALICZNA TOWARÓW (łącznie z podatkiem VAT) - sprzedaż towarów własnych i komisowych (nowych i używanych) w punktach sprzedaży detalicznej, placówkach gastronomicznych oraz innych punktach sprzedaży (np. magazynach, składach itp.) w ilościach wskazujących na zakupy dla potrzeb indywidualnych nabywców. Wartość sprzedaży detalicznej stanowi sumę sprzedaży zrealizowaną przez jednostki handlowe i niehandlowe. SPRZEDAŻ ŻYWNOŚCI - obejmuje produkty pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, które w stanie naturalnym lub po obróbce technologicznej lub kulinarnej stanowią pokarm człowieka. Nie zalicza się do żywności napojów alkoholowych, wyrobów tytoniowych oraz leków. SPRZEDAŻ TOWARÓW NIEŻYWNOŚCIOWYCH - obejmuje zaspokajanie potrzeb bytowych ludności związanych z ubiorem; z wyposażeniem mieszkania; z higieną osobistą i ochroną zdrowia; z kulturą, oświatą, wypoczynkiem; z transportem. Ponadto obejmuje towary służące do zaspokajania potrzeb gospodarstw domowych głównie w sferze produkcji rolniczej i budowlanej. SPRZEDAŻ NAPOJÓW ALKOHOLOWYCH obejmuje: 1) wyroby spirytusowe czyste oraz gatunkowe tj. napoje alkoholowe o zawartości powyżej 18% alkoholu; 2) wina (gronowe owocowe, musujące), napoje typu win (aperitify, coctaile, kordiały), miody pitne; 3) piwo niezależnie od zawartości alkoholu i ekstraktu. PUNKTY SPRZEDAŻY DETALICZNEJ są to placówki handlowe obejmujące: obiekty wielkopowierzchniowe, sklepy łącznie z aptekami, stałe punkty sprzedaży drobnodetalicznej (kioski, szczęki, stragany), pozostałe punkty sprzedaży drobnodetalicznej o charakterze ruchomym, stacje paliw. SKLEP - jest to stały punkt sprzedaży detalicznej, posiadający specjalne pomieszczenie (tj. lokal sklepowy) z oknem wystawowym oraz wnętrzem dostępnym dla klientów. Może on stanowić jednozakładowe przedsiębiorstwo lub może być jednym z zakładów przedsiębiorstwa wielozakładowego (wielosklepowego).

Uwagi metodyczne 13 Jeżeli w dużych sklepach (np. w domach towarowych, domach handlowych, domach sprzedaży wysyłkowej) część powierzchni sprzedażowej została wydzierżawiona przez inną osobę prawną lub fizyczną, która na tej części powierzchni prowadzi sprzedaż detaliczną na własny rachunek - to ta część stanowi odrębny sklep. O zaliczeniu sklepu do odpowiedniej specjalizacji branżowej decyduje względna przewaga wartości sprzedawanych towarów danej branży. Wyróżniamy następujące formy organizacyjne sklepów: domy towarowe są to wielodziałowe sklepy o powierzchni sal sprzedażowych 2000 m 2 i więcej, prowadzące sprzedaż szerokiego i uniwersalnego asortymentu towarów nieżywnościowych, a często także towarów żywnościowych: mogą również prowadzić pomocniczą działalność gastronomiczną i usługową, domy handlowe są to wielodziałowe (przynajmniej dwa działy branżowe) sklepy o powierzchni sal sprzedażowych od 600 m 2 do 1999 m 2, prowadzące sprzedaż towarów o podobnym asortymencie jak w domach towarowych, supermarkety są to sklepy o powierzchni sprzedażowej od 400 m 2 do 2499 m 2 prowadzące sprzedaż głównie w systemie samo-obsługowym, oferujące szeroki asortyment artykułów żywnościowych oraz artykuły nieżywnościowe częstego zakupu, hipermarkety są to sklepy o powierzchni sprzedażowej od 2500 m 2 prowadzące sprzedaż głównie w systemie samoobsługowym, oferujące szeroki asortyment artykułów żywnościowych i nieżywnościowych częstego zakupu, zwykle z parkingiem samochodowym, sklepy powszechne są to sklepy prowadzące sprzedaż głównie towarów żywnościowych codziennego użytku, o powierzchni sal sprzedażowych od 120 do 399 m 2, sklepy wyspecjalizowane są to sklepy prowadzące sprzedaż szerokiego asortymentu artykułów do kompleksowego zaspokojenia określonych potrzeb, np. ubioru, wyposażenia mieszkań, sklepy motoryzacyjne, meblowe, sportowe itp, pozostałe sklepy są to sklepy o powierzchni sal sprzedażowych do 119 m 2, prowadzące sprzedaż głównie towarów żywnościowych codziennego użytku oraz często nabywanych towarów nieżywnościowych, apteki - stałe punkty sprzedaży detalicznej spełniające warunki sklepu, w których prowadzi się sprzedaż wyrobów farmaceutycznych lub zielarskich, stacje paliw - punkty sprzedaży detalicznej paliw, benzyny, oleju napędowego, płynów chłodzących, środków czyszczących itp. Liczbę sklepów i stacji paliw wg stanu w dniu 31 XII w podziale wg specjalizacji branżowej i wg form organizacyjnych ustalono na podstawie:

Uwagi metodyczne 14 wykazów sklepów sporządzonych przez jednostki o liczbie pracujących 10 i więcej osób realizujące sprzedaż detaliczną (sprawozdanie H-01w). kartoteki do badania jednostek lokalnych przedsiębiorstw o liczbie pracujących 9 i mniej osób sporządzonej przez Centralny Ośrodek Informatyki Statystycznej w oparciu o Bazę Jednostek Statystycznych. Powierzchnia sprzedażowa sklepu - część lokalu sklepowego przeznaczona na ekspozycję towarów oraz sprzedaż (tzn. część przeznaczona do eksponowania towarów i obsługi nabywców), mierzona w m 2. Do pracujących w sklepie zalicza się faktycznie pracujących w sklepie: właścicieli, współwłaścicieli oraz pomagających dorosłych członków rodziny, a także zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, łącznie z sezonowymi i pracującymi dorywczo, agentów oraz osoby zatrudnione przez agentów. STAŁE PUNKTY SPRZEDAŻY DROBNODETALICZNEJ: kiosk - stanowi pomieszczenie stałe, zamykane z oknem wystawowym, którego wnętrze nie jest dostępne dla klienta, stragan - skonstruowany z urządzeń przenośnych, służących do wyłożenia i sprzedaży towarów w stałym miejscu sprzedaży, magazyn u producenta lub handlowy prowadzący sprzedaż detaliczną. POZOSTAŁE PUNKTY SPRZEDAŻY DROBNODETALICZNEJ (o charakterze ruchomych stoisk): punkty sprzedaży obwoźnej, punkty sprzedaży obnośnej, są to różnego rodzaju punkty sprzedaży detalicznej bez stałej lokalizacji w terenie, których zadaniem jest dotarcie bezpośrednio do klienta. Przeznaczone są głównie do obsługi terenów o rozproszonej zabudowie (osiedli podmiejskich, terenów turystycznych, wczasowisk itp.). Oferowany asortyment to przede wszystkim artykuły, nie wymagające specjalnej decyzji zakupu i wyboru towaru. TARGOWISKA - wyodrębnione tereny lub budowle (plac, ulica, hala targowa) ze stałymi, względnie sezonowymi punktami sprzedaży drobnodetalicznej lub urządzeniami przeznaczonymi do prowadzenia handlu, codziennie lub w wyznaczone dni tygodnia. TARGOWISKA SEZONOWE są to place i ulice, gdzie uruchamiane są na okres do 6 miesięcy punkty handlowe, w związku ze wzmożonym ruchem nabywców (np. nadmorski ruch urlopowy) i działalność ta jest ponawiana w kolejnych sezonach. SPRZEDAŻ HURTOWA (łącznie z podatkiem VAT) jest to działalność polegająca na odsprzedaży zakupionych towarów we własnym imieniu, zwykle nieostatecznym odbiorcom (innym hurtownikom, detalistom, producentom). Obejmuje sprzedaż towarów z magazynów handlowych, własnych bądź użytkowanych, w których składowane towary stanowią własność przedsiębiorstwa handlowego. Do wartości sprzedaży hurtowej zalicza się również wartość sprzedaży zrealizowanej na zasadzie

Uwagi metodyczne 15 bezpośredniej płatności lub kontraktu (agenci, aukcjonerzy), jak również wartość sprzedaży zrealizowanej przez tranzyt rozliczany, polegający na przekazywaniu towarów bezpośrednio od dostawcy do odbiorcy z pominięciem magazynów, które tę dostawę realizują. MAGAZYNY HANDLOWE 3 - magazyny jednostek zajmujących się obrotem towarami. Magazyny handlowe - jednostki organizacyjno-funkcjonalne zajmujące wyodrębnioną przestrzeń magazynową, wyposażone w sprzęt i urządzenia techniczne umożliwiające składowanie towarów zgodnie z wymogami przechowalnictwa oraz dysponujące personelem do jego prawidłowej obsługi. Magazyny handlowe zajmują: powierzchnię składową (w m 2 ) w budynkach magazynowych zamkniętych, budynkach magazynowych zadaszonych (wiatach), piwnicach samodzielnych, placach składowych (składowiskach), pomieszczeniach niemagazynowych tj. przeznaczonych na inne cele, niż przechowywanie towarów np. przemysłowych, biurowych, mieszkalnych, socjalnych, pojemność użytkową (w m 3 ): zbiorników przeznaczonych do magazynowania towarów płynnych, półpłynnych, gazowych; silosów (elewatorów) do magazynowania towarów sypkich, sproszkowanych, drobnoziarnistych, itp. Magazyny hurtu podstawowe jednostki handlu hurtowego; mogą to być wolnostojące budynki (tzw. magazyny zamknięte), pomieszczenia zadaszone (tzw. wiaty), silosy i zbiorniki oraz place składowe. Powierzchnia składowa magazynów - stanowi część powierzchni budynków magazynowych (tzw. magazynów zamkniętych), pomieszczeń zadaszonych (tzw. wiat), placów składowych oraz innych pomieszczeń przystosowanych do celów składowych (np. pomieszczenia dzierżawione lub wynajmowane od firm produkcyjnych, instytucji użyteczności publicznej, osób fizycznych itd.), która służy przechowywaniu towarów w dłuższych bądź krótszych okresach czasu. PLACÓWKI GASTRONOMICZNE - są to zakłady i punkty gastronomiczne stałe i sezonowe, których przedmiotem działalności jest przygotowanie oraz sprzedaż posiłków i napojów do spożycia na miejscu i na wynos. Sezonowe placówki gastronomiczne to placówki uruchamiane okresowo i działające nie dłużej niż sześć miesięcy w roku kalendarzowym. Do placówek gastronomicznych nie zalicza się tzw. punktów sprzedaży ruchomej i automatów sprzedażowych. 3 Począwszy od 2006 r. badanie prowadzone jest w cyklu trzyletnim. Następne wyniki będą opublikowane za 2009 r.

Uwagi metodyczne 16 Wyróżniamy następujące placówki gastronomiczne: restauracje - zakłady gastronomiczne dostępne dla ogółu konsumentów, z pełną obsługą kelnerską, oferujące szeroki i zróżnicowany asortyment potraw i napojów, podawany konsumentom według karty jadłospisowej, bary - placówki gastronomiczne prowadzące działalność o charakterze zbliżonym do restauracji z ograniczonym asortymentem potraw i towarów popularnych. Do tej grupy zaliczamy: jadłodajnie, bary (uniwersalne, szybkiej obsługi, przekąskowe, mleczne), bistra oraz kawiarnie, herbaciarnie, winiarnie, piwiarnie, stołówki - placówki zbiorowego żywienia zapewniające określonym grupom konsumentów, posiłki (głównie obiady), ale także śniadania i kolacje, punkty gastronomiczne - placówki gastronomiczne prowadzące ograniczoną działalność gastronomiczną, takie jak: smażalnie, pijalnie, lodziarnie, bufety w kinach, na stadionach itp. PRZYCHODY Z DZIAŁALNOŚCI GASTRONOMICZNEJ (łącznie z podatkiem VAT) - stanowią przychody uzyskane ze sprzedaży: towarów handlowych zakupionych i odsprzedawanych w niezmienionej postaci po ewentualnym konfekcjonowaniu, w tym napojów alkoholowych, produkcji gastronomicznej - wyrobów kulinarnych, ciastkarskich i innych wytworzonych na własne potrzeby, świadczonych usług - np. wpływy z tytułu opłat za korzystanie z szatni, przechowalni bagażu, obsługi parkingów, z tytułu działalności rozrywkowej, za zorganizowanie przyjęć poza zakładem i w zakładzie, za wypożyczenie sali itp. PODAŻ wybranych towarów jest to ilość wytworzonych w kraju produktów, pomniejszona o ich eksport, a powiększona o import. Podaż skorygowana o saldo zmiany stanu zapasów u producenta określa wielkość dostaw na zaopatrzenie kraju. ZAPASY WYROBÓW U PRODUCENTA - wyprodukowane wyroby gotowe (finalne) znajdujące się w magazynach producenta, przeznaczone do sprzedaży. ZAPASY PRODUKTÓW GOTOWYCH WŁASNEJ PRODUKCJI obejmują: wyroby gotowe, wykonane usługi, zakończone roboty, w tym także budowlano-montażowe, zlecone prace naukowo-badawcze, prace projektowe, geodezyjno-kartograficzne itp. wycenione według technicznego kosztu ich wytworzenia. ZAPASY TOWARÓW są to rzeczowe składniki aktywów obrotowych nabyte w celu odsprzedaży według rzeczywistych cen zakupu (nabycia). ZAPASY TOWARÓW W MAGAZYNACH HURTOWYCH są to towary znajdujące się w magazynach własnych jednostek handlowych, realizujących sprzedaż hurtową oraz towary stanowiące własność tych jednostek, a znajdujące się w magazynach obcych.

Uwagi metodyczne 17 Nie zalicza się do zapasów w magazynach hurtowych, towarów obcych składowanych na warunkach umownych oraz towarów zareklamowanych i pozostawionych do dyspozycji dostawców. ZAPASY TOWARÓW W MAGAZYNACH DETALU są to towary w magazynach jednostek detalicznych. SPOŻYCIE NIEKTÓRYCH ARTYKUŁÓW KONSUMPCYJNYCH NA 1 MIESZKAŃCA - źródłem opracowania są informacje o: wielkości krajowej produkcji, imporcie, eksporcie, zapasach w magazynach producentów i w przedsiębiorstwach handlowych. W przypadku niektórych produktów pochodzenia rolnego (ziarno 4 zbóż w przeliczeniu na przetwory, ziemniaki, warzywa i owoce) produkcję pomniejszono o zużycie tych produktów na cele produkcyjne (siew, spasanie, surowce dla gorzelni, krochmalni itp.). Przeliczenia 4 zbóż (pszenicy, żyta, owsa, jęczmienia) na przetwory dokonano według odpowiednich procentów przemiału. FRANCHISING - długotrwałe porozumienie o współpracy między niezależnymi prawnie przedsiębiorstwami: dawcą (pomoc w zarządzaniu, strategia rozwoju, produkty itp.) oraz przedsiębiorstwem - biorcą zachowującym niezależność. CASH AND CARRY (za gotówkę bez dostawy) - forma sprzedaży hurtowej prowadzonej w pomieszczeniach przystosowanych do samoobsługi z szeroką ofertą asortymentową towarów (głównie artykułów żywnościowych). Nabywca może wybrać i natychmiast zabrać ze sobą zakupiony towar. Koszty odbioru i przewozu towarów obciążają nabywcę. HANDEL DYSKONTOWY - to różne formy handlu z obniżonym standardem obsługi konsumenta i niższe od przeciętnych ceny. Wymienić wśród nich można sklepy dyskontowe, magazyny typu cash and carry oraz inne obiekty oferujące ograniczony asortyment szybko rotujących towarów po niższych od średnich dla danego rynku cenach. Marże w tych obiektach są zwykle niższe od przeciętnych. Stosuje się technologie sprzedaży minimalizujące koszty; asortyment zawężony jest do najczęściej kupowanych przez konsumentów towarów; ekspozycja towarów jest bardzo oszczędna, z akcentem na maksymalne wykorzystanie powierzchni sprzedażowej. Samoobsługowa metoda sprzedaży. ŹRÓDŁAMI INFORMACJI są wyniki badań statystycznych - dla jednostek o liczbie pracujących do 9 osób - badanie reprezentacyjne: SP-3, H-01/k, w zakresie jednostek o liczbie pracujących 10 i więcej osób - sprawozdania H-01s, H-01a,H-01w, H-01g, DG-1, F-01/I-01, SP, P-01, P-01mutacja, a dla jednostek o liczbie pracujących powyżej 49 osób - sprawozdanie P-02. Wykorzystuje się również dokument odprawy celnej SAD, deklaracje INTRASTAT oraz sprawozdanie SG-01 Statystyka gminy. Badaniem na formularzu SP-3 objęta została działalność prowadzona przez osoby prawne i jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, w tym w zakresie handlu detalicznego, hurtowego i gastronomii - na podstawie potwierdzenia zgłoszenia działalności gospodarczej.

Uwagi metodyczne 18 Dobór próby do badania dokonany został metodą losową wg algorytmu opracowanego przez zespół matematyków. Operat do losowania próby, utworzony w oparciu o Bazę Jednostek Statystycznych, stanowił również podstawę do uogólniania wyników. Ponadto do oceny działalności handlowej uzupełniająco wykorzystano informacje pochodzące z różnych poza statystycznych źródeł (opracowania naukowe, prace studialne, ekspertyzy, badania poszczególnych segmentów rynków). Strukturę sprzedaży detalicznej sprzedawanych towarów uzyskano z reprezentacyjnego badania ankietowego sklepów na formularzu H-01a. Operatem do losowania sklepów jest wykaz sklepów sporządzony w roku poprzedzającym badanie. Informacje o liczbie placówek gastronomicznych i ich przychodach, prezentowane w tablicach, uzyskano z badania H-01g obejmującego przedsiębiorstwa duże i średnie prowadzące działalność gastronomiczną oraz z badania reprezentacyjnego jednostek małych na formularzu SP-3. Wartość sprzedaży gastronomicznej podawana jest w cenach płaconych przez konsumentów (tj. cenach realizacji). Grupowania sprzedaży detalicznej wg rodzaju działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwo dokonano wykorzystując poniższy klucz przejścia z jednostek klasyfikacyjnych. O zaklasyfikowaniu do danego rodzaju działalności decyduje przewaga sprzedawanego asortymentu towarów w punktach sprzedaży jednostek handlowych i niehandlowych.

Uwagi metodyczne 19 Rodzaje działalności w zakresie sprzedaży detalicznej: Jednostki produkcyjne Jednostki handlowe Wyszczególnienie (niehandlowe) sekcja G Sekcja H wg PKD hurtowe detaliczne gastronomiczne Pojazdy samochodowe, motocykle, części 3410,3420,3430, 3541,3543, 5010,5030,5040 - Paliwa stałe, ciekłe i gazowe 2310,2320, 5151 5050 - Żywność, napoje i wyroby tytoniowe 1541-1543, 1551,1552, 1561, 1562, 1583-1589, 1531-1533, 1511-1513, 1520, 1581, 1582, 1591-1596, 1598, 5117, 5133, 5136, 5137-5139, 5131, 5132, 5134 5211, 5221, 5222, 5223, 5224, 5225, 5226, 5227 - Pozostała sprzedaż detaliczna w niewyspecjalizowanych sklepach Farmaceutyki, kosmetyki, sprzęt ortopedyczny 2451,2452,2441, 2442,3310 5212-5145, 5146 5233, 5231,5232 - Włókno, odzież, obuwie 1711-1717, 1721-1725, 1730,1740, 1751-1754, 1760, 1771, 1772, 1821-1824, 1810, 1830, 1910,1920, 1930 5116,5124,5141, 5142 5241,5242, 5243, - Meble, rtv, agd 3150, 3611-3615, 3230 5115, 5143, 5147 5244, 5245,5246 - Prasa, książki, pozostała sprzedaż w wyspecjalizowanych sklepach Sprzedaż detaliczna prowadzona przez domy sprzedaży wysyłkowej 2112,2122-2125, 2211-2215 5247,5248-5261 - Pozostałe wszystkie PKD nie wymienione w rodzajach działalności podanych powyżej, w których wystąpiła sprzedaż detaliczna.

Uwagi metodyczne 20 UWAGI: 1. Liczby względne (wskaźniki, odsetki) obliczono z reguły na podstawie danych bezwzględnych wyrażonych z większą dokładnością niż podano w tablicach. 2. Zamieszczone w publikacji dane zostały zebrane zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności PKD 2004 (Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20.01.2004 r.,dz. U. Nr 33 poz 289) oraz z Polską Klasyfikacją Wyrobów i Usług PKWiU 2004 (Rozporządzenie rady Ministrów z dnia 6 kwietnia 2004 r., Dz. U. 2004 nr 89 poz. 844) 3. Określenie własność zagraniczna stosowane w publikacji, odnosi się do przedsiębiorstw własności zagranicznej i tych, w których własność zagraniczna stanowi przewagę. 4. Przy przeliczaniu danych na 1 mieszkańca w zakresie spożycia wybranych towarów konsumpcyjnych (tabl. 26) przyjęto liczbę ludności według stanu w dniu 30 VI. Dane za lata 1989-2001 zostały zmienione w wyniku przyjęcia do przeliczeń skorygowanej liczby ludności uwzględniającej ludność zbilansowaną w oparciu o wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002. 5. Przy przeliczaniu danych dotyczących liczby ludności przypadającej na jeden sklep (tabl. 14) przyjęto liczbę ludności według stanu w dniu 31 XII. 6. Od 2004 r. dane o sieci sklepów i stacji paliw, dla jednostek, w których liczba pracujących nie przekracza 9 osób, oszacowano w oparciu o wyniki badania reprezentacyjnego przeprowadzonego na 5% próbie tych jednostek (SP-3). Zmiana metody opracowania danych jest konsekwencją braku zasilania Rejestru REGON w informację o formie organizacyjnej podmiotu. 7. Kategoria "UE 27" obejmuje dane dla 27 członków w całym analizowanym okresie 2000-2008. Dane dla krajów, które przystąpiły do UE w późniejszym okresie zostały uzupełnione za wcześniejsze lata.

Komentarz analityczny 21 II. K O M E N T A R Z A N A L I T Y C Z N Y 1. Usługi Services W gospodarce światowej obserwowany jest stały rozwój sektora usług, czego odzwierciedleniem są zmiany odnotowywane w udziale wartości dodanej generowanej przez przedsiębiorstwa usługowe. W większości gospodarek narodowych udział wartości dodanej sektora usług wykazuje tendencje rosnącą. Różne jest natomiast tempo zmian tego zjawiska w poszczególnych krajach. W 2007 roku wśród krajów członkowskich Unii Europejskiej (UE) najbardziej znaczący przyrost udziału sektora usług w tworzeniu wartości dodanej w stosunku do roku 2006 odznaczyła się Wielka Brytania wzrost o 2,3 pkt.%, Litwa o 1,8 pkt.% oraz Bułgaria o 1,5 pkt.%. Jednocześnie w ośmiu krajach UE (Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, na Łotwie, w Polsce, Słowacji i Włoszech) odnotowano nieznaczny spadek tego udziału sektora (o maksymalnie 0,9 pkt.%). W 2007 roku wśród krajów członkowskich UE najwyższy udział wartości dodanej wytworzonej przez sektor usług odnotowano w Luksemburgu 85,2%, na Cyprze 78,9% oraz w Wielkiej Brytanii 77,4%. Tymczasem w krajach, które dołączyły do struktur UE w 2004 roku (bez Malty i Cypru), w dziedzinie tej przodowały Łotwa z prawie 75% udziałem, Estonia udział ponad 68% oraz Węgry udział ponad 66%. Udział wartości dodanej brutto wytworzonej w usługach w wartości dodanej brutto wytworzonej w gospodarce narodowej (ceny bieżące) - na podstawie klasyfikacji ISIC a The share of gross value added generated in services in total gross value added (current prices) according to ISIC classification a Kraje Countries Austria... Austria Lata Years 2000 2007 Udział w % Share in % 67,2 67,6 Kraje Countries Malta... Malta Lata Years 2000 2007 Udział w % Share in % 69,2 75,9 Belgia... Belgium 2000 2007 71,0 75,0 Niderlandy... Netherlands 2000 2007 72,5 73,7 Bulgaria... Bulgaria 2000 2007 56,0 61,5 Niemcy.... Germany 2000 2007 68,4 69,0 Cypr... Cyprus 2000 2007 77,4 78,9 Polska... Poland 2000 63,4 2007 b 64,0 Dania... Denmark 2000 2007 70,6 73,0 Portugalia... Portugal 2000 2007 68,6 72,9 Estonia... Estonia 2000 2007 67,3 68,5 Republika Czeska... Czech Republic 2000 2006 58,0 59,2

Komentarz analityczny 22 Finlandia... Finland 2000 2007 62,8 64,2 Rumunia... Romania 2000 2006 51,6 55,3 Francja... France 2000 2007 74,3 77,2 Słowacja... Slovakia 2000 2007 59,2 60,1 Grecja... Greece 2000 2007 72,5 73,3 Słowenia... Slovenia 2000 2007 61,5 63,5 Hiszpania... Spain 2000 2007 66,4 66,9 Stany Zjednoczne.... United States 2000 2007 75,6 77,2 Irlandia... Ireland 2000 2006 54,4 63,4 Szwecja... Sweden 2000 2007 69,4 69,8 Japonia... Japan 2000 2006 67,2 69,5 Węgry... Hungary 2000 2007 62,4 66,4 Litwa... Lithuania 2000 2007 62,3 61,4 W.Brytania... United Kingdom 2000 2007 71,8 77,4 Luksemburg... Luxembourg 2000 2007 81,0 85,2 Włochy.... Italy 2000 2007 68,8 70,9 Łotwa... Latvia 2000 2007 71,8 74,7 a Źródło: RS RP 2008r.; b Źródło: Rachunki narodowe według sektorów i podsektorów instytucjonalnych 2000-2007, GUS, Warszawa, lipiec 2009; a Source: Statistical Yearbook of the Republic of Poland 2008; b Source: National accounts by institutional sectors and sub-sectors 2000-2007, Central Statistical Office, Warsaw, July 2009; Na koniec 2008 roku wśród ponad 3,7 mln podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w rejestrze REGON na koniec 2008 r., ponad 2,8 mln podmiotów stanowiły przedsiębiorstwa usługowe (co stanowiło 76,0%). Prawie 40% ogólnej liczby zarejestrowanych podmiotów usługowych stanowiły przedsiębiorstwa handlowe (według PKD sekcja G), w dalszej kolejności podmioty prowadzące działalność w zakresie obsługi nieruchomości i firm oraz nauki (wg PKD sekcja K) ponad 22% oraz przedsiębiorstwa prowadzące działalność w zakresie transportu, gospodarki magazynowej i łączności (według PKD sekcja I) ponad 9%. W ciągu 2008 roku liczba podmiotów prowadzących działalności usługowe wzrosła o 1,4%. Najwyższy przyrost liczby podmiotów zaobserwowano wśród organizacji i zespołów eksterytorialnych (wg PKD sekcja Q) 16,2%, w ochronie zdrowia i opiece społecznej (wg PKD sekcja N) 5,3% oraz w obsłudze nieruchomości i firm (wg PKD sekcja K) 3,7%. Niewielki spadek liczby podmiotów w stosunku do roku 2007 odnotowano natomiast w przypadku przedsiębiorstw handlowych (wg PKD sekcja G) 1,2%. W 2007 roku w Polsce przedsiębiorstwa prowadzące działalności usługowe stanowiły 76,4% ogółu zarejestrowanych podmiotów gospodarki narodowej, wytworzyły 64,0% ogółu wartości dodanej brutto całej gospodarki narodowej i dały miejsca pracy dla 55,9% ogółu pracujących.

Komentarz analityczny 23 W 2007 roku pod względem wartości dodanej działalnością dominującą wśród przedsiębiorstw usługowych była działalność handlowa, której udział wyniósł 28,6% wartości dodanej wytworzonej w sektorze, działalność w zakresie obsługi nieruchomości i firm oraz nauki (wg PKD sekcja K) - udział na poziomie 21,5% oraz działalność w zakresie transportu, gospodarki magazynowej i łączności (według PKD sekcja I) 11,0% Źródło: Rachunki narodowe według sektorów i podsektorów instytucjonalnych 2000-2007, GUS, Warszawa, lipiec 2009; Source: National accounts by institutional sectors and sub-sectors 2000-2007, Central Statistical Office, Warsaw, July 2009; Wzrost wartości dodanej sektora usług w 2007 roku w stosunku do roku 2000 był nieco wyższy niż w całej gospodarce ogółem i wyniósł 57,2% wobec 55,5% dla całej gospodarki. W analizowanym okresie wśród działalności usługowych najwyższy wzrost w wartości dodanej brutto odnotowały przedsiębiorstwa zaliczane do sekcji Ochrona zdrowia i opieka społeczna (wg PKD sekcja N) o 74,9%, następnie te prowadzące działalność w zakresie Edukacji (wg PKD sekcja M) o 69,4% oraz Transportu, gospodarki magazynowej i łączności (wg PKD sekcja I) o 66,3%. Jednakże, analizując wzrost wartości dodanej rok do roku, tj. przyrost w 2007 roku w porównaniu z rokiem 2006, odnotowano, iż sektor ten rozwijał się nieco wolniej niż cała gospodarka narodowa 9,6% wobec 10,5% dla całej gospodarki..

Komentarz analityczny 24 Źródło: Rachunki narodowe według sektorów i podsektorów instytucjonalnych 2000-2006, GUS, Warszawa, sierpień 2008; Dla roku 2007 Mały Rocznik Statystyczny Polski 2007. Source: National accounts by institutional sectors and sub-sectors 2000-2006, Central Statistical Office, Warsaw, August 2008; For 2007 Concise Statistical Yearbook of Poland 2008. W 2007 najwyższy udział w przychodach sektora usług stanowiły przychody przedsiębiorstw prowadzących działalność handlową (wg PKD sekcja G) prawie 67% przychodów, w dalszej kolejności przedsiębiorstw świadczących usługi w zakresie obsługi nieruchomości i firm oraz nauki (wg PKD sekcja K) oraz przedsiębiorstw transportowych (wg PKD sekcja I) prawie 12%. Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2006 roku, GUS, Warszawa; patrz Uwagi Metodyczne na str. 6. Source: Activity of the non-financial enterprises in 2006, CSO, Warsaw; see Methodological Notes on page 6.