UPRAWOWE SPOSOBY REKULTYWACJI ODŁOGÓW

Podobne dokumenty
PLONOWANIE ROŚLIN ORAZ ZMIANY RETENCJI WODNEJ GLEBY W RÓŻNYCH SYSTEMACH UPRAWY ROLI

NIEKTÓRE WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE GLEBY I PLONOWANIE ROŚLIN PRZY STOSOWANIU RÓŻNYCH FORM MULCZOWANIA I UPRAWY ROLI

NIEKTÓRE UWARUNKOWANIA ŚRODOWISKOWE I PRODUKCYJNE PRZY STOSOWANIU UPROSZCZONYCH SPOSOBÓW UPRAWY ROLI

PORÓWNANIE KOSZTÓW PRODUKCJI JĘCZMIENIA JAREGO I OZIMEGO W WYBRANYCH GOSPODARSTWACH WOJ. ZACHODNIOPOMORSKIEGO

WPŁYW WIELOLETNIEGO STOSOWANIA UPROSZCZEŃ W UPRAWIE ROLI I SIEWU BEZPOŚREDNIEGO W UPRAWIE GROCHU SIEWNEGO N A WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE GLEBY

ZALEŻNOŚĆ NIEKTÓRYCH WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNYCH GLEBY I PLONOWANIA ROŚLIN OD SPOSOBU UPRAWY ROLI

ANNALES. Stanisław Włodek, Andrzej Biskupski, Jan Pabin. Modelowe badania wpływu zagęszczenia gleby na gospodarkę wodną warstwy uprawnej

EFEKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA RÓŻNYCH SYSTEMÓW UPRAWY ROLI W UPRAWIE PSZENICY OZIMEJ PO SOBIE

WPŁYW SYSTEMÓW UPRAWY ROLI NA ZACHWASZCZENIE ŁUBINU ŻÓŁTEGO I WĄSKOLISTNEGO

OCENA UPROSZCZEŃ UPRAWOWYCH W ASPEKCIE ICH ENERGO- I CZASOCHŁONNOŚCI ORAZ PLONOWANIA ROŚLIN

Przydatność odmian pszenicy jarej do jesiennych siewów

Komunikat odnośnie wystąpienia warunków suszy w Polsce

Dr inż. Tomasz Piskier

Reakcja rzepaku jarego na herbicydy na polu zachwaszczonym i bez chwastów

WPŁYW ZRÓŻNICOWANEJ UPRAWY ROLI NA WYBRANE WSKAŹNIKI ARCHITEKTURY ŁANU I PLONOWANIE ROŚLIN *

Skutki zmian klimatycznych dla rolnictwa w Polsce sposoby adaptacji

WPŁYW SYSTEMU UPRAWY, NAWADNIANIA I NAWOŻENIA MINERALNEGO NA BIOMETRYKĘ SAMOKOŃCZĄCEGO I TRADYCYJNEGO MORFOTYPU BOBIKU

Prof. dr hab.. Jerzy Szukała UP Poznań, Katedra Agronomii Mgr Radosław Kazuś HR Smolice, Oddział Przebędowo Kalkulacje

Systemy uprawy buraka cukrowego

13. Soja. Uwagi ogólne

KARTA PRZEDMIOTU. Ogólna uprawa roli i roślin R.C3

OCENA PRZYDATNOŚCI NIEKTÓRYCH SPOSOBÓW ROLNICZEJ REKULTYWACJI ODŁOGÓW

WPŁYW UPRAWY MIĘDZYPLONU ŚCIERNISKOWEGO NA OPŁACALNOŚĆ PRODUKCJI JĘCZMIENIA JAREGO

DYNAMIKA UWILGOTNIENIA WIERZCHNIEJ WARSTWY GLEBY PRZY RÓŻNYCH SPOSOBACH UPRAWY ROLI

ANALIZA SIŁ TRAKCYJNYCH OPONY NAPĘDOWEJ W ZMODYFIKOWANYCH TECHNOLOGIACH UPRAWY

Funkcje i zadania uprawy roli do lat 60-tych XX wieku (rolnictwo bez agrochemii) Zadania uprawy roli: redukcja zachwaszczenia; zwiększenie dostępności

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN POLONIA

ZMIANY FIZYCZNYCH WŁAŚCIWOŚCI GLEBY W NASTĘPSTWIE UPRAWY BEZORKOWEJ

Uprawa roślin na potrzeby energetyki

pochodzenia Kod kraju Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o., ul. Główna 20, Strzelce 2 Augusta 2002

WPŁYW MULCZOWANIA GLEBY I SIEWU BEZPOŚREDNIEGO NA WSCHODY I PLONOWANIE SKORZONERY ODMIANY LANGE JAN. Wstęp

GROCH SIEWNY WYNIKI DOŚWIADCZEŃ

KONICZYNA BIAŁA w uprawie na zielonkę

ANNALES. Piotr Kuc, Lesław Zimny. Kształtowanie się właściwości fizycznych gleby pod wpływem zróżnicowanych systemów uprawy buraka cukrowego

Ocena aktywności biologicznej gleb w trzech systemach uprawy roli (opracowanie efektywnego systemu uprawy gleby dla rolnictwa zrównoważonego)

ZAWARTOŚĆ WĘGLA ORAZ SKŁADNIKÓW POKARMOWYCH W GLEBIE PO WIELOLETNIM STOSOWANIU RÓŻNYCH SYSTEMÓW UPRAWY ROLI

WPŁYW SPOSOBU UPRAWY ROLI, TERMINU I GĘSTOŚCI SIEWU NA PLONOWANIE ODMIAN PSZENICY OZIMEJ

" WPŁYW ZRÓśNICOWANEJ UPRAWY PRZEDZIMOWEJ POD BURAKI CUKROWE NA RESPIRACJĘ GLEBY "

Konferencja Naukowo-Techniczna (2015r.): Erozja wodna i metody zapobiegania jej skutkom - podsumowanie

ANALIZA ZALEŻNOŚCI POMIĘDZY CECHAMI DIELEKTRYCZNYMI A WŁAŚCIWOŚCIAMI CHEMICZNYMI MĄKI

ANALIZA WŁAŚCIWOŚCI TRAKCYJNYCH OPON NAPĘDOWYCH W UPROSZCZONYCH TECHNOLOGIACH UPRAWY GLEBY

EFEKTYWNOŚĆ PRODUKCJI SOI W POLSKICH WARUNKACH

ODDZIAŁYWANIE RÓŻNORODNOŚCI GATUNKOWEJ PŁODOZMIANÓW SPECJALISTYCZNYCH N A WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE GLEBY LEKKIEJ

OCENA PROCESU PRZENOSZENIA SIŁY NAPĘDOWEJ PRZEZ OPONĘ W RÓŻNYCH TECHNOLOGIACH UPRAWY GLEBY*

Opracowała: Krystyna Bruździak SDOO Przecław. 13. Soja

WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE TRZYLETNIEJ WIERZBY ENERGETYCZNEJ

Porównanie plonowania odmian jęczmienia jarego w różnych warunkach glebowych

13. Soja - mgr inż. Aneta Ferfecka SDOO Przecław

WPŁYW ABSORBENTU I BIOSTYMULATORA NA ZMIANY WYBRANYCH FIZYCZNYCH WŁAŚCIWOŚCI GLEBY

Płodozmiany we współczesnym rolnictwie

Prawdziwy rozwój człowieka, zwierzęcia i roślin zależy od gleby Hipokrates

7. Owies W 2012 roku owies zajmował 6,7 % ogólnej powierzchni zasiewów zbóż w Polsce. W województwie łódzkim uprawiany był na powierzchni blisko 50

WPŁYW TECHNOLOGII UPRAWY I OCHRONY HERBICYDOWEJ NA WYSOKOŚĆ PLONU PSZENICY OZIMEJ UPRAWIANEJ W MONOKULTURZE

WPŁYW UPROSZCZEŃ W UPRAWIE ROLI POD KUKURYDZĘ NA WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE GLEBY

Agroekologiczne i plonotwórcze działanie wapnowania gleb kwaśnych

Ocena wpływu adiuwantów ATPOLAN SOIL i ATPOLAN SOIL MAXX na skuteczność herbicydów w ochronie rzepaku ozimego

STRATY PLONU A PRÓG OPŁACALNOŚCI OCHRONY ZBÓŻ

Ekonomiczna opłacalność chemicznego zwalczania chorób, szkodników i chwastów w rzepaku ozimym

OCENA ENERGETYCZNA ALTERNATYWNYCH TECHNOLOGII PRZYGOTOWANIA ROLI DO SIEWU JĘCZMIENIA OZIMEGO

13. Soja mgr inż. Aneta Ferfecka SDOO Przecław

PRZYKŁADOWE ZADANIE EGZAMINACYJNE /zawód technik rolnik /

Numer w rejestrze producentów roślin... NOTATNIK INTEGROWANEJ PRODUKCJI UPRAWY ROLNICZE. ... (gatunek rośliny) ... (rok) Imię... Nazwisko...

Rozdział 8 Pszenżyto jare

Wyniki doświadczeń odmianowych JĘCZMIEŃ JARY 2014, 2015

CZĘŚĆ I. PROGRAM SZKOLENIA INŻYNIERIA PRODUKCJI ROLNICZEJ (1 grupa)

Zawartość składników pokarmowych w roślinach

KONKRETNIE O MAKSYMALIZACJI PLONU, OCHRONIE AZOTU I ŚRODOWISKA

Wpływ pożniwno-przedzimowej uprawy roli na plonowanie buraka cukrowego na rędzinie

1. Wiadomo ci wst pne 2. Klimatyczne czynniki siedliska 3. Glebowe czynniki siedliska

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN POLONIA. Rola międzyplonów ścierniskowych w monokulturowej uprawie pszenicy jarej

TECHNICZNE ŚRODKI PRACY W GOSPODARSTWACH O RÓŻNYM POZIOMIE DOSTOSOWANIA DO WYMOGÓW ROLNOŚRODOWISKOWYCH

EKONOMICZNE I ENERGETYCZNE ASPEKTY PRODUKCJI SOI W WARUNKACH POLSKIEGO ROLNICTWA

INNOWACYJNE ROZWIĄZANIA W TECHNICE UPRAWY ROLI I SIEWU. Janusz Smagacz Gdańsk,

WPŁYW UPROSZCZEŃ W UPRAWIE ROLI POD KUKURYDZĘ NA WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE GLEBY

ANNALES. Dorota Gawęda. Wpływ sposobów uprawy roli na plonowanie pszenicy ozimej w 3-polowym zmianowaniu na czarnej ziemi

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁ ODOWSKA LUBLIN POLONIA

ANALIZA WYBRANYCH WŁAŚCIWOŚCI GLEBY W RÓŻNYCH TECHNOLOGIACH UPRAWY*

ANNALES. Dorota Dopka. Efektywność energetyczna zróżnicowanej uprawy przedsiewnej na przykładzie pszenżyta ozimego

Zagęszczenie i opory penetracji gleby przy stosowaniu siewu buraka cukrowego w mulcz i bezpośredniego

Plonowanie odmian pszenicy jarej w zależności od warunków glebowych

CZĘŚĆ II. Wykładowca:..

Biomasa z roślin jednorocznych dla energetyki zawodowej

Monitoring i prognoza deficytu i nadmiaru wody na obszarach wiejskich

Prezentowana lista powinna ułatwić rolnikom dokonanie wyboru odmiany najbardziej dostosowanej do lokalnych warunków gospodarowania.

DOBRE PRAKTYKI ROLNICZE NA OBSZARACH SZCZEGÓLNIE NARAŻONYCH NA AZOTANY POCHODZENIA ROLNICZEGO, TZW. OSN. Naw Sald instrukcja

Pszenżyto jare/żyto jare

Ocena wpływu adiuwanta ATPOLAN SOIL na skuteczność herbicydów w ochronie rzepaku ozimego.

8. Owies oprac. inż. Monika Kaczmarek

Grażyna Wielogórska*, Elżbieta Turska* W REJONIE ŚRODKOWOWSCHODNIEJ POLSKI

1. DUBLET 2. MILEWO 3. NAGANO

Kalkulacje rolnicze. Uprawy polowe

Pszenżyto ozime i jare - opóźniony termin siewu mgr inż. Aneta Ferfecka - SDOO Przecław

ANALIZA USŁUG MECHANIZACYJNYCH W GOSPODARSTWACH EKOLOGICZNYCH

150 lat tradycji nauk rolniczych w Puławach Instytut Politechniczny i Rolniczo-Leśny Państwowy Instytut Naukowy Gospodarstwa Wiejskiego

Rolnictwo intensywne a ekstensywne

Bobik mgr inż. Michał Soja SDOO Przecław

WPŁYW RÓŻNYCH TECHNOLOGII UPRAWY ROLI N A GĘSTOŚĆ OBJĘTOŚCIOWĄ GLEBY I OPÓR PENETROMETRYCZNY*

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2017 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA

Systemy uprawy buraka cukrowego na różnych glebach Część I. Wybrane właściwości fizyczne gleby

Numer w rejestrze producentów roślin... NOTATNIK INTEGROWANEJ PRODUKCJI ROŚLIN. UPRAWY ROLNICZE. (gatunek rośliny). (rok)

Transkrypt:

ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LV NR 2 WARSZAWA 2004: 77-83 AND RZEJ BISKUPSKI, STANISŁAW W ŁODEK, JAN PABIN UPRAWOWE SPOSOBY REKULTYWACJI ODŁOGÓW CULTIVATION MEASURES FOR RECLAMATION OF FALLOWS Zakład Technik Uprawy Roli i Nawożenia Instytutu Uprawy N awożenia i Gleboznawstwa Abstract: The results of experiments concerning the suitability of some cultivation for reclamation of fallows have been presented. In the treatment with tillage only the typical cultivation was found to be economically profitable. The cheapest solution on fallows appeared to be application of herbicides only. Physical properties of soil, first of all its compaction, were considerably differential in particular treatments. The soil under zero-tillage was characterized by higher density and compaction as well as by lower moisture in comparison with that under typical plough tillage. Słowa kluczowe: odłogi, rekultywacja, systemy, koszty upraw, właściwości fizyczne gleby. Key words: fallows, recultivation, tillage system, cost of cultivation, physical properties of soil. WSTĘP Ugorowanie gleb jest jedną z form gospodarowania w warunkach nadmiaru żywności. W Polsce większość gleb wyłączonych z użytkowania rolniczego stała się odłogami. Najprawdopodobniej w przyszłości gleby te będą przywracane do produkcji rolnej, lub będą utrzymywane w postaci ugorów [Rola 2003]. Obie formy perspektywicznego użytkow ania w ym agają zagospodarowania odłogów. Z badań przeprowadzonych przez GUS [Mały Rocznik Statystyczny GUS 2002] wynika, że w Polsce zwiększyła się powierzchnia odłogów i ugorów, a ich procentowy udział jest podobny jak w Unii Europejskiej. W roku 1990 udział ziemi wyłączonej z produkcji wynosił 50,2 tys. ha. W 2001 roku 11,9% (1,7 min ha) z 14 min ha gruntów ornych zajm owały ugory i odłogi [Pierwszy Portal Rolniczy, Rola 2003]. Gleby wyłączone z produkcji rolniczej i pozostawione bez kontroli człowieka ulegają degradacji, w yrażającej się zm ianam i we w łaściw ościach fizycznych, silnym zachwaszczeniem aktualnym i potencjalnym oraz przesuszeniem [Andreae 1967, Karłowski 1954, Krężel, M iklaszewski 1987, Świętochowski 1969].

78 A. Biskupski, S. Włodek, J. Pabin W celu zagospodarowania odłogów można stosować różne sposoby uprawy, łącznie z uprawą zerową. Jej przydatność nie jest dostatecznie rozpoznana zarówno w produkcji technicznej, jak również w utrzym ywaniu gleb w stanie ugoru. Celem badań było sprawdzenie przydatności niektórych systemów uprawowych do rekultywacji odłogów. Dobór powyższej tematyki zbiega się z przystąpieniem Polski w 2004 roku do Unii Europejskiej, która wymaga dostosowania naszego rolnictwa do tak zwanych dyrektyw unijnych, w których mówi się o konieczności przywrócenia zdewastowanym gruntom wartości użytkowej. MATERIAŁ I METODYKA Doświadczenie polowe trzyletnie (1997-1999) prowadzono w Zakładzie Technik Uprawy Roli i Nawożenia oraz Stacji Doświadczalnej IUNG w Jelczu-Laskowicach na glebie płowej wytworzonej z piasku słabo gliniastego. Charakterystykę gleb oraz podstaw ow e jej właściwości chemiczne przedstawiono w tabelach 1 i 2. TABELA 1. Charakterystyka gleb - TABLE 1. Characteristics of soils Frakcje - Fractions (mm) Uprawa - ttillage typowa typical uproszczona simplified zerowa zero tillage Szkielet - Skeleton >1 mm 7,3 6,3 3,6 Piasek gruby - Coarse sand 1-0,5 mm 17,3 16,9 12,7 Piasek średni - Medium sand 0,5-0,25 mm 46,5 38,3 41,1 Piasek drobny - Fine sand 0,25-0,1 mm 20,7 28,5 27,6 Pył gruby - Coarse silt 0,1-0,05 mm 2 4 5 Pył drobny - Fine silt 0,05-0,02 mm 1 2 3 Ił pyłowy gruby - Coarse silty clay 0,02-0,006 mm 2 1 2 Ił pyłowy drobny - Fine silty clay 0,006-0,002 mm 1 2 2 Ił koloidalny - Colloidal clay < 0,002 mm 2 2 3 TABELA 2. Podstawowe właściwości chemiczne TABLE 2. Basic chemical properties Soil cultivation ph w KCl С org. [%] P A K2 Mg mg/100 g UT* 4,32 1,01 13,0 7,3 1,64 UU 4,33 0,91 11,2 6,5 1,42 BU 4,36 0,83 10,0 6,3 1,35 * opis w rozdziale Materiał i Metodyka - description in the chapter 'Material and Method".

Uprawowe sposoby rekultyw acji odłogów 79 Zastosowano następujące sposoby : upraw a typowa - z zastosowaniem pługa (UT), uprawa uproszczona (bezpłużna, o ograniczonej liczbie zabiegów) + zastosowane herbicydy (UP), bez uprawy (siew bezpośredni) + zastosowane herbicydy (BU). Po siewie w pełni wegetacji i przed zbiorem roślin, w warstwach 0-10, 10-20 i 20-30 cm oznaczano wilgotność, gęstość i zwięzłość gleby. Oznaczenia prowadzono w czterech powtórzeniach na każdym obiekcie, pobierając próbki glebowe z nienaruszoną strukturą do cylinderków o pojemności 100 cm3. Pomiary zwięzłości wykonano penetrometrem glebowym. Właściwości fizyczne gleb poddano analizie statystycznej obliczając N IR przy pom ocy analizy wariancji. WYNIKI I DYSKUSJA Najwyższe plony żyta i owsa uzyskano z pola po uprawie typowej (2,94 i 2,18 t/ha) (tab. 3). N a polu, gdzie nie zastosowano uprawy, jak i po uprawie uproszczonej plony zbóż były znacznie niższe. Miało to wpływ na wartość produkcji, która tylko przy uprawie typowej pozw oliła na uzyskanie opłacalności. Koszty ponoszone zarówno na uprawę uproszczoną, jak i bez uprawy były równie wysokie. Wynikało to przede wszystkim z zastosowania drogiego, specjalistycznego siewnika. Po w zięciu pod uw agę kosztów zastosow anych herbicydów, najtańszym rozwiązaniem okazało się utrzymywanie pola w ugorze. Podobnie uważają również inni autorzy. TABELA 3. Koszty upraw w zł/ha (średnie z lat 1997-1999) TABLE 3. Cost of cultures in zj/ha (s of year 1997-1999) Obiekty Objects Soil cultivation Plon Yield (t ha ') Wartość produkcji Value of production Nakłady Outlays Zysk Profit Strata Loss Żyto - Rye UT 2,94 833 600 233 UU 2,14 607 695-88 BU 1,91 552 568-16 Owies - Oat UT 2,18 663 437 226 _ UU 0,86 258 603-345 BU 0,94 378 403-25 Ugór- Fallow UT 257 _ 257 UU - - 157-157 BU - - 117-117

80 A. Biskupski, S. Włodek, У. Pabin TABELA 4. Wpływ różnych sposobów na wilgotność gleby w % s.rn. TABLE 4. The influence o f different tillage techniques on soil moisture content in % dry matter Soil cultivation 1997 1998 1999 Warstwa - Layer 1. UT 2. UU 3. BU 6,1 5,2 3,5 7,6 6,2 4,2 7,1 5,4 5,0 6,9 5,6 4,2 2,8-2,2-1,6 3,0 2,4 3,3 3,1 2,4 3,8 3,0 2,3 2,9 2,9 2,8 2,2 5,1 4.8 4.8 5.5 5.5 5,1 4,5 4,4 4,0 Śred. 4,9 6,0 5,8 2,2 2,9 3,1 2,9 4,9 5,4 n ir,5 uprawa (U) tillage warstwa (W) layer lata (L) years (u X w ) (u x I) (w x I) 0,80 1,01 1,03 * * różnice nieistotne - insignificant differences Zdaniem Dzieni i in. [ 1998] do uprawy w pierwszym roku zagospodarowania odłogu najbardziej nadaje się żyto i bobik, które wykazuje dużą tolerancję na rodzaj i charakter przedplonu oraz uproszczenia w uprawie roli. Ponadto w okresie wegetacji bobiku możliwa jest lepsza walka z chwastami wieloletnimi, w tym z rodziny traw. Kordas [2002] twierdzi, że stosowanie uproszczeń, w tym uprawy powierzchniowej lub siewu bezpośredniego, powoduje w porównaniu z upraw ą tradycyjną wzrost wydajności pracy i zmniejszenie zużycia paliwa, co w końcowym efekcie wyraża się oszczędnościami energii w granicach 60-70%. U proszczenia stosowane w uprawie, w tym siew bezpośredni, powodują na ogół niewielkie obniżenie plonu roślin, a w przypadku zbóż m ogą powodować nawet nieznaczny jego wzrost. Gonet [1991] na początku lat dziewięćdziesiątych uważał, za nieuzasadnione zalecanie zwłaszcza na glebach średnich stosowania jakiegokolwiek systemowego spłycania orek pod zboża. O sposobie przeprowadzenia po konkretnej roślinie i pod konkretną roślinę powinien decydować każdorazowo rolnik. W decyzjach tych powinien on brać pod uwagę energochłonność zabiegów i wydajność pracy. Viselga, Kamiński [2001 ] nie widzi obecnie celowego zwiększania plonów zwłaszcza w krajach Europy Zachodniej. Są one i tak wysokie przy jednocześnie niskich cenach produktów rolnych. Dlatego najważniejszym zadaniem stało się obniżenie kosztów produkcji. Do tego dochodzi jeszcze ochrona gleby i wód (środowiska naturalnego), która zyskuje coraz większe znaczenie. Na właściwości fizyczne gleby istotny wpływ miały sposoby, warstwy gleby oraz warunki pogodowe w poszczególnych latach (tabele 4-6).

U prawowe sposoby rekultyw acji odłogów 81 TABELA 5. Wpływ różnych sposobów na gęstość gleby w g/cm1 TABLE 5. The influence of different tillage techniques on soil density in g/cm1 Soil cultivation 1997 1998 1999 Warstwa - Layer 1. UT 2. UU 3. BU 1,36 1,49 1,42 1,37 1,60 1,50 1,38 1,61 1,50 1,37 1,57 1,47 1.47 1.47 1,43 1.59 1.60 1,60 1,62 1.63 1.64 1.56 1.57 1,56 1.36 1.37 1,54 1,50 1,55 1,60 1,55 1,62 1,63 1,47 1,51 1,59 Śred 1,42 1,49 1,50 1,46 1,60 1,63 1,42 1,55 1,60 N 1 R 0.05 uprawa (U) tillage warstwa (W) layer lata (L) years (u x w) (u x 1) (w x 1) 0,05 0,05 0,05 0,07 Wilgotność gleby mierzona w % s.m. w wierzchniej warstwie była największa przy upraw ie typow ej, a najm niejsza na glebie nieupraw ianej. O dw rotną zależność stwierdzono natomiast w warstwie 20-30 cm. Analizując średnią wilgotność gleby dla trzyletniego okresu badań stwierdzono, że najwyższą wartość osiągnęła ona w przypadku uprawy typowej, a najm niejszą- siewu bezpośredniego. Najwyższa wilgotność gleby wystąpiła w pierwszym roku badań. Spowodowane to było prawdopodobnie większą niż w latach następnych ilością opadów w okresie badawczym. Gęstość gleby była istotnie zróżnicowana i wahała się od 1,36 g/cm3 w warstwie 0-10 cm dla uprawy typowej do 1,64 g/cm3 na polu bez uprawy (warstwa 20-30 cm). Najbardziej zróżnicowaną cechą gleby była jej zwięzłość. W trzyletnim okresie badań średnia zwięzłość podobna była w przypadku uprawy uproszczonej oraz bez uprawy i wyższa niż w wyniku uprawy typowej. Zdania na temat właściwości fizycznych różnych autorów są często zbieżne. Dzienia i in. [1995] oraz Skrzypczak i in. [1998] twierdzą, że wilgotność gleby jest bardziej związana z terminem oznaczania niż sposobem. Gęstość gleby (zwłaszcza w okresie wiosennym) po uprawie tradycyjnej jest niższa niż gleby, na której zastosowano siew bezpośredni. Z kolei zwięzłość ulega dużemu zróżnicowaniu i zwiększa się wraz ze stopniem uproszczenia uprawy. Całkowite zaniechanie uprawy powodowało wzrost zwięzłości od 31 do 45% w porównaniu z uprawą tradycyjną w czasie wschodów roślin. Krężel [1971, 1990] stwierdza, że na odłogu nieuprawianym gospodarka wodna i próchniczna jest lepsza niż na ugorze czarnym czy z uprawą roślin w zmianowaniu. Autor ten w swoich badaniach uzyskał niższe plony po wieloletnim ugorze niż na glebach z odłogu i pól płodozm ianowych.

82 A. Biskupski, S. Włodek, J. Pabin TABELA 6. Wpływ różnych sposobów na zwięzłość gleby w MPa TABLE 6. The influence of different tillage techniques on soil compaction in MPa Soil cultivation 1997 1998 1999 Warstwa - Layer 1. UT 2. UU 3. BU 0,01 1,72 0,82 0,12 3,62 1,06 0,60 5,68 2,95 0,24 3,67 1,61 1,67 2,42 2,58 5,84 7,90 7,22 9,30 16,2 13,9 5,6 0,95 7,73 0,49 1,32 1,24 2,10 3,48 3,01 4,60 4,98 4,82 2,40 3,26 3,02 Śred. 0,85 1,60 3,08 2,22 6,99 13,07 1,02 2,86 4,80 NIR. S uprawa (U) tillage warstwa (W) layer lata (L) years (u X w )! (U X 1) (W X I) 1,30 2,34 2.38 3.39 WNIOSKI 1. Pod względem ekonomicznym na obiekcie z uprawą roślin na glebie płowej, tylko upraw a typowa cechowała się pew ną opłacalnością. 2. Najtańszym sposobem ugorowania gleby okazało się stosowanie wyłącznie herbicydów. 3. Elim inacja powodowała wzrost gęstości i zwięzłości oraz spadek uw ilgotnienia gleby w porównaniu z typow ą upraw ą płużną. LITERATURA ANDREAE B. 1967: Gospodarstwo uproszczone. PWRiL.Warszawa. DZIENIA S., PISKIER T., WERESZCZAKA J. 1995: Wpływ roślin mulczujących na wybrane właściwości fizyczne gleby po zastosowaniu siewu bezpośredniego bobiku. Siew bezpośredni w teorii i praktyce. Konferencja naukowa. Szczecin - Barzkowice: 57-61. DZIENIA S., WERESZCZAKA J., PISKIER T. 1998: Efektywność różnych sposobów uprawy odłogu. Bibliotheca Fragmenta Agronomica. 5: 203-211. GONET Z. 1991 : Metoda i niektóre wyniki badań energochłonności systemów. Fragmenta Agronomica 2(30): 7-18. KARŁOWSKI J. 1954: Zagospodarowujemy odłogi. PWRiL. Warszawa. KORDAS L. 2002: Nowe tendencje w uprawie roli. Uproszczenia w uprawie roli i roślin jako forma zwiększania efektywności produkcji roślinnej. Materiały konferencyjne. AR Wrocław: 16-24. KRĘŻEL R. 1971: Studia nad gospodarka wodną roślin w płodozmianie na glebie lekkiej. ZN WSR Wrocław, Rolnictwo 28, 92: 11-70.

Uprawowe sposoby rekultyw acji odłogów 83 KRĘŻEL R., MIKLASZEWSKI S. 1987: Wtórna sukcesja odłogu na glebie lekkiej. Materiały Krajowego Sympozjum - Dynamika zachwaszczenia pól uprawnych. Puławy. KRĘŻEL R. 1990: Dynamika zmian właściwości fizycznych gleby lekkiej w różny sposób użytkowanej. ZN PNR.376: 25-30. MAŁY ROCZNIK STATYSTYCZNY GUS 2002. PIERWSZY PORTAL ROLNICZY (PRRPL) - Rolnictwo w liczbach http://www.ppr.pl/display.resource.do?_resource_pk=2650&_phtype=a. ROLA J. 2003: Upowszechnianie zasad dobrej praktyki rolniczej. Materiały szkoleniowe IUNG. Cz.II. Przywracanie odłogów i ugorów do uprawy : 173-180. SKRZYPCZAK G., BLECHARCZYK A., MAJCHRZAK L., PIECHOTA T. 1998: zagospodarowania (przywracania do użytkowania rolniczego) gruntów ornych czasowo wyłączonych z użytkowania. Bibliotheca Fragmenta Agronomica. 5: 189-202. ŚWIĘTOCHOWSKI B. 1969: Ogólna uprawa roślin. PWRiL. Warszawa: 709-717. VISELGA G., KAMIŃSKI J. 2001: Nowoczesne technologie uprawy gleby. Technika Rolnicza. 22-24. dr inż. Andrzej Biskupski Zakład Technik Uprawy Roli i Nawożenia IUNG 55-230 Jelcz-Laskowice, ul. Łąkowa 2 e-mail: zakljl@ mikrozet. wroc.pl