30 Żeglarz jachtowy Rys. 3.17. Rodzaje kluz Rys. 3.18. Omasztowanie ruchome szoty, halsy, szkentle, topenanty, obcia gacze bomu, oraz liny pomocnicze: cumy i szpringi. Fałami nazywa się wszelkiego rodzaju liny służa ce do podnoszenia, a kontrfałami do opuszczania żagli lub innych ruchomych części osprzętu. Szotami nazywa się liny służa ce do manewrowania żaglami, tj. ustawiania żagli w ża danym położeniu w stosunku do wiatru. Hals to lina nacia gaja ca róg halsowy żagla. Szkentla to lina nacia gaja ca róg szotowy żagla. Topenantę stosuje się na jachtach z ożaglowaniem trójka tnym. Jest to lina przytrzymuja ca nok bomu i w razie potrzeby unosza ca go do góry. Na jachtach o ożaglowaniu gaflowym stosuje się dirki, spełniaja ce identyczna funkcję co topenanta, przy czym w czasie żeglugi dirka nawietrzna jest wybierana, a zawietrzna luzowana.
Budowa i obsługa jachtu 31 Obcia gacz bomu to linka działaja ca w kierunku przeciwnym niż topenanta. Do cumowania, unieruchomienia jachtu przy nabrzeżu w porcie, służa cumy, szpringi (rys. 3.20) i muringi. Lina biegna ca od dziobu jachtu do przodu to cuma dziobowa, natomiast lina biegna ca od rufy jachtu do tyłu to cuma rufowa. Szpring dziobowy to lina biegna ca od dziobu w kierunku rufy, zaś szpring rufowy to lina biegna ca od rufy w kierunku dziobu. Muring to lina służa ca do cumowania jachtu prostopadle do nabrzeża. Jeden koniec muringu zamocowany jest do nabrzeża a drugi do zatopionego w wodzie obcia żenia. W przypadku konieczności podania na la d cumy lub szpringu z dużej odległości korzysta się z rzutki. Rzutka to cienka lina z ciężarkiem na jednym końcu. Przed Rys. 3.19. Olinowanie ruchome
32 Żeglarz jachtowy Rys. 3.20. Liny pomocnicze Rys. 3.21. Budowa żagla
Budowa i obsługa jachtu 33 rzuceniem uporza dkowanej (sklarowanej) rzutki do jej wolnego końca przymocowuje się linę, a po rzuceniu ciężarka na la d linka rzutki przycia ga się podawana linę. Żagiel (rys. 3.21) to płat tkaniny z tworzywa sztucznego, na który działa wiatr, wywołuja c powstawanie siły aerodynamicznej. Każdy żagiel uszyty jest z brytów (pasów tkaniny). Brzegi żagla nazywa się likami. Przy maszcie jest lik przedni, przy gaflu lik górny, przy bomie lik dolny, a z tyłu lik wolny (tylny). Refbanta to wzmocniony pas żagla umożliwiaja cy, dzięki remizkom z przewleczonymi przez nie refsejzingami, refowanie (zmniejszanie powierzchni) żagla. Remizka nazywa się okucie wzmacniaja ce otwór w żaglu. Refsejzingami (reflinkami) nazywa się linki służa ce do obwia zywania zrefowanej części żagla do bomu. Każdy róg żagla ma swoja nazwę: róg pikowy, gaflowy, halsowy, szotowy, fałowy. Na żagle moga być naszyte kieszenie (pochwy) przeznaczone do wkładania w nie listew usztywniaja cych cały żagiel lub tylna jego część, w celu polepszenia warunków aerodynamicznych jego pracy. W zależności od rodzaju żagla wyróżnia się ożaglowania (rys. 3.22): łacińskie, lugrowe, rozprzowe, gaflowe, Marconi-bermudzkie, rejowe. Najpopularniejsze typy osprzętu żaglowego jachtów jedno- i dwumasztowych przedstawione zostały na rysunku 3.23. Rys. 3.22. Rodzaje ożaglowania Ket jest to jednostka o jednym żaglu. Żagiel nazywa się grot. Rodzaj ożaglowania może być dowolny. Na jednostkach typu slup i sluter maszt nazywa się grotmaszt, ażagle, patrza c od dziobu fok i grot.
34 Żeglarz jachtowy Rys. 3.23. Typy osprzętu żaglowego Kuter jest to jednostka z jednym masztem ustawionym bardzo blisko środka kadłuba jachtu. Takie ustawienie umożliwia postawienie większej liczby żagli przednich (sztaksli). Moga to być: fok, kliwer i latacz. Dodatkowo stawiany może być żagiel o nazwie grottopsel. Sluter i kuter bermudzki maja dodatkowo żagiel przedni o nazwie kliwer. Żaglami pomocniczymi (rys. 3.24) na jachtach jedno- i dwumasztowych sa : lekkie żagle większe od foka, genua używana na kursach ostrych, spinaker lub genaker używane głównie przy żegludze z wiatrem oraz żagle sztormowe fok sztormowy i trajsel (grot sztormowy). Rys. 3.24. Żagle pomocnicze
Budowa i obsługa jachtu 35 Rys. 3.25. Sposoby mocowania żagla przedniego (sztaksla) do sztagu Rys. 3.26. Sposoby mocowania żagla przedniego (sztaksla) do szota Na rysunku 3.25 zostały przedstawione sposoby mocowania żagla przedniego do sztagu, natomiast na rysunku 3.26 sposoby mocowania żagla do szota. Mocowanie grot żagla do fału przedstawia rysunek 3.27, szotów grota (talii) rysunek 3.32, a sposoby mocowania żagli do drzewca rysunek 3.28. Likszpara nazywa się wydra żenie w maszcie lub bomie, w które wcia ga się liklinę żagla. Segarsy sa luźno nakładanymi na maszt pierścieniami. Stosowane sa na większych jednostkach z ożaglowaniem gaflowym do mocowania przedniego liku żagla do masztu. Pełzacze to kształtki o wygla dzie zbliżonym do litery T (wsuwane w szynę) lub U (nasuwane na szynę przytwierdzona do masztu). Stosuje się je przede wszystkim na