Telepracownik przyszłości innowacyjny model aktywizacji zawodowej niepełnosprawnych absolwentów to projekt współfinansowany z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Celem projektu jest stworzenie modelu aktywizacji zawodowej niepełnosprawnych absolwentów szkół średnich i wyższych w oparciu o możliwości jakie daje telepraca i branża nowych technologii.
Cele projektu Podstawowym celem działań zespołu projektowego jest aktywizacja zawodowa i społeczna niepełnosprawnych absolwentów szkół średnich i uczelni wyższych zamieszkujących teren województwa wielkopolskiego. Wiąże się to także nierozerwalnie z promowaniem idei elastycznego i bezpiecznego zatrudnienia (flexicurity), zwiększeniem efektywności działań podejmowanych przez instytucje rynku pracy oraz dopasowaniem wykorzystywanych obecnie instrumentów aktywizacji do specyficznych potrzeb osób niepełnosprawnych. Zadania realizowane w ramach projektu opierają się na innowacyjnym kompleksowym systemie zarządzania jakością (TQM Total Quality Management). aktywizacja zawodowa = aktywizacja społeczna 2
Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu Dyskryminacja osób niepełnosprawnych (ON) na rynku pracy Problemem jest nie tylko postawa społeczeństwa czy samych osób niepełnosprawnych, ale przede wszystkim bariery architektoniczne i komunikacyjne oraz stereotypowe postrzeganie przez potencjalnych pracodawców. Niejednokrotnie bowiem uważają oni niepełnosprawnych za mniej wydajnych, mało przydatnych pracowników. (Oblicza bezrobocia rejestrowanego w Wielkopolsce, WUP Poznań, 2010) Problem bierności ON Osoby niepełnosprawne poprzez brak zatrudnienia są nie tylko narażone na dezaktualizację swoich kwalifikacji, ale też bardziej odczuwają psychologiczne skutki bycia osobą bezrobotną, takie jak obniżona samoocena, zniechęcenie czy poczucie nieprzydatności. Przyjęcie takiego nastawienia wiąże się ze zmniejszeniem ich aktywności w poszukiwaniu pracy, co bezpośrednio przekłada się na szanse podjęcia zatrudnienia. Niezwykle istotna jest zatem postawa samych niepełnosprawnych, przy czym reintegracja zawodowa grupy przyjmującej bierną postawę wobec własnego rozwoju i zwiększania szans na zatrudnienie, jest z reguły czasochłonna i wymaga zastosowania różnorodnych instrumentów aktywizacji. (Oblicza bezrobocia rejestrowanego w Wielkopolsce, WUP Poznań, 2010) 3
Sytuacja absolwentów wkraczających na rynek pracy i problem polaryzacji Osoby biorące udział w badaniu czują się zawiedzione niespełnieniem ich wcześniejszych oczekiwań, że po ukończeniu studiów i powrocie do rodzinnej miejscowości, nie będą mieć szczególnych trudności ze znalezieniem pracy. (Trudności we wchodzeniu na rynek pracy absolwentów wyższych uczelni badanie focusowe, WUP Poznań, 2008) Większości działań aktywizacyjnych skierowanych do ON jest realizowana w dużych aglomeracjach miejskich. W mniejszych miasta, a w szczególności na terenach wiejskich osoby te pozbawione są jakiegokolwiek wsparcia. 4
MAZON Model Aktywizacji Zawodowej Osób z Niepełnosprawnością Innowacyjność Przedstawiony przez nas projekt zbudowany został w oparciu o nowatorskie rozwiązania i najnowszą wiedzę z zakresu zarządzania przedsiębiorstwem oraz funkcjonowania rynku pracy. Poprzez realizację zadań projektowych stwarzamy możliwość efektywnej współpracy działających do tej pory rozłącznie instytucji, takich jak wielkopolskie urzędy pracy, ośrodki pomocy społecznej, czy stowarzyszenia i fundacje pomagające niepełnosprawnym. Organizacje te, poprzez swój akces do kompleksowego Systemu Wsparcia, korzystać mogą z wielu niedostępnych dla nich wcześniej rozwiązań oraz równocześnie dzielą się już posiadanymi zasobami. Pozwala to także na włączenie w planowane działania firm z sektora nowych technologii funkcjonujących na wielkopolskim rynku pracy, bazowanie na ich bogatych doświadczeniach, wykwalifikowanej kadrze i możliwościach technicznych wdrożenia elastycznych i bezpiecznych form zatrudnienia. Wszystko to niewątpliwie podniesie znacznie skuteczność procesu aktywizacji niepełnosprawnych absolwentów i otworzy przed nimi nowe, niedostępne do tej pory, możliwości. Prawidłowe zarządzanie i dobra organizacja drogą do stworzenia kompleksowego systemu wsparcia dla osób z niepełnosprawnością. 5
RST Stworzony przez nas Model Aktywizacji Zawodowej Osób Niepełnosprawnych (MAZON) 14 lipca 2011 roku został przedstawiony Regionalnej Sieci Tematycznej. Został zaopiniowany pozytywnie przez członków Sieci, którzy jednogłośnie, wraz z Marszałkiem Województwa Markiem Woźniakiem na czele, głosowali za przyjęciem innowacji w postaci przez nas określonej. Od sierpnia 2011 roku rozpoczynamy drugi etap projektu. Działania w ramach projektu MAZON zaplanowane zostały na lata 2011 2013. Ramy czasowe Do najważniejszych zadań w tym przedziale czasowym należeć będą: rekrutacja użytkowników (Instytucje Rynku Pracy) i odbiorców (niepełnosprawni absolwenci szkół średnich i wyższych) do udziału w badaniach testowych (sierpień grudzień 2011); nawiązanie aktywnej współpracy z wielkopolskimi firmami z sektora nowych technologii (październik 2011); zakończenie etapu badawczego (kwiecień 2012); analiza skuteczności, ewaluacja zewnętrzna projektu oraz opracowanie podręcznika podsumowującego osiągnięte rezultaty (czerwiec 2012); upowszechnienie wyników, mainstreaming i zakończenie realizacji projektu (marzec 2013). 6
O projekcie Projekt MAZON powstał w odpowiedzi na zaznaczający się coraz wyraźniej na wielkopolskim rynku pracy problem wielokrotnej dyskryminacji zawodowej osób niepełnosprawnych. Na proces ten składa się kilka czynników, przede wszystkim polaryzacja rynku pracy pomiędzy dobrze rozwijającymi się aglomeracjami, a mniejszymi ośrodkami miejskimi, czy wiejskimi. Dodatkowo duże znaczenie odgrywa tu stosunkowo niewielka popularność elastycznych form zatrudnienia wykorzystujących nowoczesne rozwiązania techniczne. Mimo licznych szkoleń i kampanii informacyjnych prowadzonych wśród pracodawców, współczynnik zatrudnienia w takiej formie nie przekracza obecnie 2%, podczas gdy w krajach Europy Zachodniej wskaźnik ten sięga 11%. Podkreślić należy także problem stereotypowego postrzegania osób niepełnosprawnych jako biernych i niesamodzielnych, a co za tym idzie niedocenianie ich faktycznych kompetencji i potencjału. Pracodawcy niechętnie odnoszą się do idei aktywizacji ON, często również sami niepełnosprawni, doświadczając kolejnych niepowodzeń, wpadają w spiralę wyuczonej bezradności i nie podejmują aktywnych prób zmiany własnej sytuacji zawodowej. Proponowane przez nas działania mają na celu doprowadzić do zwiększenia faktycznych możliwości ON na wielkopolskim rynku pracy, przede wszystkim poprzez zatrudnienie ich przez przedsiębiorców działających w sektorze nowych technologii. 7
Produktem finalnym działań podejmowanych w ramach projektu będzie podręcznik stworzony zgodnie z zasadami kompleksowego systemu zarządzania jakością (TQM). Dodatkowo zakłada się również stworzenie kompleksowego systemu wsparcia oraz pozyskiwanie i wsparcie osób niepełnosprawnych, a także pracodawców z sektora innowacyjnych technologii i e-usług (ICT). Co było? W pierwszej fazie projektu trwającej do lipca 2011 roku przeprowadzone zostały konsultacje oraz badania na temat aktualnej sytuacji ON na rynku pracy w Wielkopolsce. Określone zostały podstawowe problemy, cele oraz wypracowane rozwiązania mogące zmniejszyć dyskryminację ON na rynku pracy. W wyniku tych działań został opracowany model testowy MAZON. Co będzie? Druga część projektu realizowana będzie od sierpnia 2011 do października 2012 roku. W tym etapie model MAZON zostanie przetestowany w praktyce, a co za tym idzie da on możliwość faktycznego wsparcia ON zgodnie ze ścieżką aktywizacji zawodowej oraz rozwinięcia współpracy z IRP i ICT. Dzięki serii szkoleń i stażom, odbiorcy projektu otrzymają niezbędne narzędzia dające im możliwość wkroczenia na rynek pracy z pełnymi, ukierunkowanymi kompetencjami zawodowymi. Ostatecznym efektem działań będzie opracowanie podręcznika podsumowującego osiągnięte rezultaty, zgodnie z zasadami kompleksowego systemu zarządzania jakością (TQM). 8
Wyniki zostaną rozpowszechnione wśród użytkowników docelowych. Do 2015 roku będzie również dostępna strona internetowa projektu, na której zamieszczone zostaną wypracowane w ramach projektu rezultaty. Odbiorcy Grupę docelową, do której skierowany jest projekt, stanowią niepełnosprawni absolwenci szkół średnich i uczelni wyższych z terenu woj. wielkopolskiego, nie pozostający aktualnie w zatrudnieniu (osoby zarejestrowane w wielkopolskich urzędach pracy), których dysfunkcje uniemożliwiają lub znacznie ograniczają możliwość świadczenia pracy w trybie stacjonarnym. Jako osobę niepełnosprawną rozumiemy tutaj osobę z prawnie potwierdzonym stopniem niepełnosprawności, zgodnie z zapisem ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dnia 27.08.1997 r. Korzyści Zaplanowane działania mają przede wszystkim wpłynąć na zmianę obecnej sytuacji niepełnosprawnych absolwentów na wielkopolskim rynku pracy. 9
Poprzez wykorzystanie innowacyjnych metod zarządzania i organizacji pracy, zaproponowanie efektywnych procedur oraz stworzenie kompleksowego Systemu Wsparcia, chcemy znacząco zwiększyć procent zatrudnienia osób niepełnosprawnych w przedsiębiorstwach działających w sektorze nowych technologii i e-usług oraz wpłynąć na poprawę warunków pracy, zapewniając m. in. większą elastyczność i bezpieczeństwo. Użytkownicy Użytkownikami opracowanego w ramach projektu modelu działań będą pracownicy instytucji rynku pracy (m. in. urzędów pracy, organizacji pozarządowych) z terenu województwa wielkopolskiego, w rozumieniu art. 6 Ustawy o promocji zatrudnienia, z dnia 20 kwietnia 2004 r. Korzyści Do ich dyspozycji przekazany zostanie, poddany wcześniejszej analizie i badaniom testowym, zbiór procedur, na bazie których będą mogli podejmować bardziej efektywne działania w kierunku aktywizacji ON. Jednocześnie, poprzez wkład w tworzenie kompleksowego Systemu Wsparcia, uzyskają możliwość korzystania z wielu niedostępnych dla nich wcześniej rozwiązań oraz równocześnie użytkowania już posiadanych zasobów. 10
ICT Oferta projektowa skierowana jest nie tylko do niepełnosprawnych absolwentów, ale również do przedsiębiorców z branż nowych technologii i e-usług (ICT). Firmy z tego sektora coraz częściej zgłaszają zapotrzebowanie na odpowiednio kompetentnych i zmotywowanych pracowników, proponując w zamian dużą elastyczność form zatrudnienia i zadaniowy czas pracy. Niewątpliwie otwiera to możliwość zatrudnienia osób niepełnosprawnych, które dzięki podjętym w ramach projektu działaniom (system szkoleń i staży) uzyskają pożądane przez pracodawców kwalifikacje. Korzyści Możemy wskazać zalety proponowanego przez nas podejścia zarówno po stronie niepełnosprawnych, jak i pracodawców. Absolwenci poszerzając swoje kwalifikacje zawodowe zdobędą cenne doświadczenie i zyskają pracę dopasowaną do ich możliwości. Ponadto w branżach ICT nie jest wymagana sprawność fizyczna, tym samym dysfunkcje ruchu nie dyskwalifikują kandydatów, a praca może być wykonywana zdalnie. Przedsiębiorcy natomiast, dzięki wdrożeniu telepracy ON, zyskają wspaniałe narzędzie rozwoju firmy, zminimalizują koszty związane z zatrudnieniem oraz zyskają kompetentnych i zaangażowanych pracowników. 11
System wsparcia Projekt MAZON proponuje zbudowanie kompleksowego Systemu Wsparcia, będącego sposobem na połączenie działających dotychczas rozłącznie instytucji rynku pracy, takich jak: przedsiębiorstwa, urzędy pracy, fundacje czy stowarzyszenia, a co za tym idzie istotnego zwiększenia efektywności procesu aktywizacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych w Wielkopolsce. Korzyści Udział w Systemie Wsparcia stworzy dla każdej z organizacji szansę korzystania z wielu niedostępnych wcześniej rozwiązań z zakresu zarządzania zasobami ludzkimi, czy radzenia sobie z problemami oraz umożliwi dzielenie się już posiadanymi zasobami i doświadczeniem. TQM Zadania realizowane w ramach projektu opierają się na innowacyjnym kompleksowym systemie zarządzania jakością (TQM Total Quality Management), którego elementy wykorzystywane były do tej pory jedynie w sferze biznesu. Do dnia dzisiejszego tylko Urząd Pracy w Warszawie wprowadził system zarządzania jakością opartą o normy ISO. 12
Korzyści MAZON stwarza możliwość przeniesienia tej metody zarządzania na płaszczyznę modelowania aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnością. Oferuje więc rozwiązanie nowatorskie, skuteczne, kompleksowe oraz odpowiadające na aktualne zapotrzebowanie pracodawców i absolwentów. TQM gwarantuje jakość działania Telepraca Telepraca jest metodą organizowania i wykonywania pracy, w której pracownik wykonuje obowiązki zawodowe poza zakładem pracy, dostarczając do pracodawcy rezultaty pracy przy wykorzystaniu technologii informacyjno-komunikacyjnych. Firmy z branży ICT są idealnymi partnerami do wdrożenia telepracy ponieważ posiadają odpowiednie zaplecze technologiczne. Korzyści Telepraca daje szansę na zatrudnienie osobom, dla których dotarcie do siedziby zakładu pracy jest znacznie utrudnione. Przykładem mogą być tu osoby z niepełnosprawnością ruchową, mające ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się. Telepraca może też być wykorzystana w aktywizacji innych grup wykluczonych np. matek z dziećmi, czy mieszkańców terenów wiejskich. 13
Flexicurity elastyczność i bezpieczeństwo W tworzeniu MAZON włączeni zostali przedstawiciele wszystkich zainteresowanych grup: osoby niepełnosprawne w tym przedstawiciele Stowarzyszenia Niepełnosprawnych Studentów, eksperci z instytucji rynku pracy, organizacje pozarządowe, regionalne ośrodki pomocy społecznej oraz akademickie biura karier. Otwarta dyskusja między nimi pozwoliła na dogłębne zbadanie problemu i określenie najkorzystniejszych rozwiązań. Rozwiązania te zostały spisane jako zbiór procedur, według których powinien przebiegać kompleksowy proces aktywizacji ON. Powstały w ten sposób podręcznik, dzięki akceptacji RST, zostanie przetestowany w praktyce. Jak można korzystać z wypracowanych rozwiązań? Standaryzacja opisanych w podręczniku procesów według norm TQM, czyli zarządzania poprzez jakość i podejścia procesowego, znanego z systemów ISO, pozwala na szybkie rozeznanie się w problematyce aktywizacji ON. Co więcej, wskazuje krok po kroku, jakie działania należy podjąć. Jest swoistą mapą i przewodnikiem dla wszystkich zainteresowanych. Wypracowane w czasie testowania kontakty pozwolą na powiązanie ze sobą działających dotychczas indywidualnie instytucji, dając tym samym szanse na pełne wykorzystanie ich faktycznych możliwości. Długofalowe działania oparte na przejrzystych procedurach i międzysektorowa współpraca, to czynniki niezbędne w skutecznym przeciwdziałaniu problemom bezrobocia wśród osób z niepełnosprawnością. 14
Spis treści Cele projektu Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu MAZON Model Aktywizacji Zawodowej Osób z Niepełnosprawnością O projekcie Odbiorcy Użytkownicy ICT System wsparcia TQM Telepraca Flexicurity Elastyczność i bezpieczeństwo 2 3 5 7 9 10 11 12 12 13 14 15
Eureka Sp. z o. o. ul. Janickiego 20B 60-542 Poznań tel. 061 66 01 120 www.telepracownik-przyszlosci.pl www.eureka-hr.pl