Badanie społeczno-gospodarcze w ramach projektu pt. PROM - Partnerstwa na rzecz Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego

Badanie społeczno-gospodarcze w ramach projektu pt. PROM - Partnerstwa na rzecz Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego Spis treści 1. Wprowadzenie do raportu... 3 2. Informacja o projekcie... 5 3. Metodyka badań... 7 3.1. Narzędzia i metody badawcze... 7 3.2. Przedmiot badań i dobór próby badawczej... 8 4. Charakterystyka badanego regionu... 12 5. Wyniki badania w grupie osób bezrobotnych... 13 5.1. Charakterystyka badanej grupy... 13 5.2. Prezentacja wyników... 14 6. Wyniki badania w grupie osób pracujących... 40 6.1 Charakterystyka badanej grupy... 40 6.2 Prezentacja wyników... 41 7. Wyniki badania wśród uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych... 61 7.1 Charakterystyka badanej grupy... 61 7.2 Prezentacja wyników... 63 8. Wyniki badania wśród przedsiębiorców, przedstawicieli kierownictwa przedsiębiorców... 80 8.1 Charakterystyka badanej grupy... 80 8.2 Prezentacja wyników... 81 9. Wyniki badań przyczynowo-skutkowych efektywności stosowanych instrumentów mających na celu aktywizację bezrobotnych... 100 10. Wyniki cząstkowych badań potencjału gospodarczego oraz adaptacyjności i innowacyjności przedsiębiorstw... 103 11. Bibliografia... 115 12. Spis wykresów... 117 13. Spis tabel... 118 14. Kwestionariusze wywiadów... 124 13.1. Kwestionariusz wywiadu z osobami bezrobotnymi... 124 13.2. Kwestionariusz wywiadu z osobami pracującymi... 135 13.3. Kwestionariusz wywiadu z uczniami szkół gimnazjalnych i ponadgminazjalnych... 146 13.4. Kwestionariusz wywiadu z przedstawicielami kadry kierowniczej przedsiębiorstw... 154 2

powiat rzeszowski 1. Wprowadzenie do raportu Niniejszy raport jest wynikiem badań przeprowadzonych w ramach projektu pt. PROM - Partnerstwa na rzecz Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego, realizowanego przez Rzeszowską Agencję Rozwoju Regionalnego S.A. w Rzeszowie (więcej informacji na temat projektu, znajduje się w rozdziale 2). Celem badań było dokonanie szeroko rozumianej analizy społeczno-gospodarczej na terenie 7 powiatów województwa podkarpackiego wchodzących w skład Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego, tj. rzeszowskiego, dębickiego, ropczycko-sędziszowskiego, strzyżowskiego, kolbuszowskiego, łańcuckiego oraz miasta Rzeszów, a także ich gmin. Badaniem objętym zostały następujące grupy docelowe: bezrobotni, aktualni pracownicy, przedsiębiorcy, dzieci i ucząca się młodzież. Poza konkretnymi aspektami badanymi wśród w/w grup (szerzej o tym w 5, 6, 7 i 8 rozdziale), tematyką badań były objęte również następujące obszary: sytuacja na rynku pracy w poszczególnych powiatach, liczba i rodzaj średnich i dużych przedsiębiorstw działających na terenie poszczególnych powiatów oraz poziom ich innowacyjności i nowoczesności oferowanych produktów, statystyki uwzględniające najnowsze dostępne dane, dotyczące mieszkańców poszczególnych gmin w powiatach tworzących Rzeszowski Obszar Metropolitalny, liczby i struktury bezrobotnych, liczby i struktury przedsiębiorstw, lista propozycji w zakresie: usprawnienia rynku pracy, aktywizacji bezrobotnych, narzędzi oceny dotychczas stosowanych instrumentów przez powiatowe urzędy pracy, lista zagrożeń szeroko rozumianego bezpieczeństwa obywateli - mieszkańców Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego, istniejące systemy zarządzania zmianą w jednostkach samorządu terytorialnego na obszarze Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego, lista propozycji w zakresie wspólnej realizacji przez kilku gmin lub powiatów inwestycji infrastrukturalnych i innych, lista propozycji w zakresie specjalizacji poszczególnych gmin/grup gmin lub powiatów w określonych obszarach działalności i możliwości świadczenia wzajemnych usług, ocena uczestników badań w zakresie możliwości zbudowania i wykorzystania wspólnego systemu monitorowania i szybkiego reagowania na zmiany gospodarcze i społeczne zachodzące na terenie Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego, dostępność terenów inwestycyjnych, infrastruktura i stopień rozwinięcia usług dla lokalizacji biznesu, warunki inwestowania i prowadzenia działalności na terenie Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego, dotychczasowa współpraca samorządów, organizacji pozarządowych, przedsiębiorstw na terenie poszczególnych gmin, 3

Badanie społeczno-gospodarcze w ramach projektu pt. PROM - Partnerstwa na rzecz Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego czynniki zachęcające inwestorów w poszczególnych gminach/powiatach do inwestowania, udział dojeżdżających do pracy do metropolii w liczbie zatrudnionych w gminie zamieszkania, nowe stanowiska pracy w 2020 roku. Niniejszy raport przedstawia wyniki na poziomie powiatowym tj. powiat rzeszowski. W ramach realizowanych badań, są także dostępne raporty cząstkowe, obejmujące swoim zasięgiem gminy z poszczególnych powiatów, wchodzących w skład Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego. Przeprowadzenie badań i opracowanie niniejszego raportu zostało wykonane przez EU-CONSULT Sp. z o.o., ul. Wały Piastowskie 1, 80-855 Gdańsk, na zlecenie i pod nadzorem Rzeszowskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A. w Rzeszowie. Copyright - Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Rzeszowie - 2013 Wszelkie prawa autorskie do niniejszego raportu zgodnie z Ustawą z dnia 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych z późniejszymi zmianami, posiada Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Rzeszowie. Kopiowanie, rozpowszechnianie, przedruk i publikacja w jakiejkolwiek formie (również elektronicznej) do celów komercyjnych i prywatnych, bez uzyskania zgody Rzeszowskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A. w Rzeszowie jest zabronione. W celu uzyskania stosownej zgody należy kontaktować się z Zarządem Rzeszowskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A. w Rzeszowie. 4

powiat rzeszowski 2. Informacja o projekcie Tytuł projektu: PROM - Partnerstwa na rzecz Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego Lider projektu: Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Rzeszowie. Źródło finansowania: Unia Europejska - Europejski Fundusz Społeczny - Program Operacyjny Kapitał Ludzki, Priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki, Działanie 8.1 Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie, Poddziałanie 8.1.2 Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie - Instytucja Pośrednicząca: Wojewódzki Urząd Pracy w Rzeszowie. Okres realizacji: 1 styczeń 2013 r. 30 kwiecień 2014 r. Główny cel projektu: wsparcie Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego (ROM) w radzeniu sobie ze zmianami zachodzącymi w sferze gospodarczej poprzez utworzenie partnerskiego systemu zarządzania zmianą. Obszar realizacji projektu: powiat dębicki, powiat strzyżowski, powiat kolbuszowski, powiat rzeszowski, powiat łańcucki, powiat ropczycko sędziszowski oraz powiat miasto Rzeszów. Podmioty biorące udział w projekcie: organizacje pozarządowe, samorządy gospodarcze i zawodowe, partnerzy społeczni (organizacje pracodawców i związków zawodowych), instytucje rynku pracy, jednostki samorządu terytorialnego, przedsiębiorcy. Działania w projekcie: zawiązanie przez w/w podmioty 7 partnerstw na terenie powiatów tworzących Rzeszowski Obszar Metropolitalny, zorganizowanie 14 warsztatów edukacyjnych na etapie działań przygotowawczych nad strategiami zarządzania zmianami, organizacja wizyt studyjnych: 4 krajowe dla 40 osób każda oraz 1 zagraniczna dla 20 osób, prowadzenie badań nad gospodarką i zmianami zachowań społecznych, 5

Badanie społeczno-gospodarcze w ramach projektu pt. PROM - Partnerstwa na rzecz Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego definiowanie systemu mechanizmów, metod i narzędzi sprawnego funkcjonowania oraz zarządzania zmianą gospodarczą, powstanie Rady Rzeszowskiego Obszaru Metropolitarnego złożonej z 20 najaktywniejszych przedstawicieli 7 partnerstw, oraz spotkania informacyjne i wizyty asocjacyjne. Efekty realizacji projektu: powstanie multilateralnych i bilateralnych partnerstw, przeprowadzenie badań społecznych oraz raportów z badań, na podstawie których opracowane zostaną strategie, których wdrożenie usprawni proces reagowania na zmiany gospodarcze na całym obszarze realizacji Projektu. Korzyści z realizacji projektu: zaangażowanie wielu środowisk i organizacji w przygotowanie i wdrożenie rozwiązań, mogących przynieść jak największe korzyści zainteresowanych społeczności, wspólne planowanie i realizacja inwestycji o znaczeniu ponadlokalnym, opracowanie dokumentów strategicznych, które będą mogły być wykorzystane w praktycznym zarządzaniu gminami i powiatami uczestniczącymi w projekcie, nabycie umiejętności skutecznego postępowania w warunkach wystąpienia sytuacji i zjawisk nieprzewidzianych w planach i programach, stworzenie platformy dla inicjowania nowych rozwiązań społecznych i gospodarczych, większe możliwości przy wspólnej realizacji przedsięwzięć, wpływ na rozwój Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego. 6

powiat rzeszowski 3. Metodyka badań Badania w ramach projektu PROM - Partnerstwa na rzecz Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego były przeprowadzane od lipca do września 2013 roku. Celem głównym przeprowadzonych badań była analiza obszaru terytorialnego (dokonanie diagnozy) z udziałem różnych grup społecznych (osoby bezrobotne, pracujące) oraz sektorów (I - Jednostki Samorządu Terytorialnego, II - Biznes, III - Organizacje Pozarządowe), w kontekście zbadania stanu faktycznego, a także określenia występujących zależności i stanu współpracy pomiędzy tymi grupami/sektorami. Dodatkowo, celami szczegółowymi prowadzonych badań było: zdobycie wiedzy i informacji na temat sytuacji społeczno-gospodarczej Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego niezbędnej do dalszych prac w zakresie przewidywania i zarządzania zmianą gospodarczą na obszarze realizacji projektu, ocena zakresu i skali współpracy badanych grup społecznych/sektorów, mająca na celu odnalezienie dobrych i złych praktyk występujących na obszarze realizacji projektu, identyfikacja barier, potrzeb i możliwości badanych grup społecznych/sektorów w kontekście odnalezienia korelacji dotyczącej ewentualnego nawiązania współpracy w przyszłości, stworzenie aktualnych raportów z uwzględnieniem obszaru terytorialnego jakim jest Rzeszowski Obszar Metropolitalny z podziałem na gminy i powiaty. W ramach poszczególnych obszarów, starano się dobrać tak jednostki/respondentów, aby zagwarantować pełną reprezentatywność próby w populacji na danym terenie. W przypadku badań skupiających się na analizie stanu faktycznego obszarów innych, niż badane podczas wywiadów z respondentami, niejednokrotnie dokonywano zapytań u/do samego źródła, a także dokonano analizy dostępnych raportów, sprawozdań, banku danych i innych podobnych narzędzi. Niniejszy raport, który powstał na bazie przeprowadzonych badań, ma także wartość dodaną - będzie on pośrednio wpływał na wsparcie w wypracowaniu i wdrożeniu strategią zarządzania zmianą gospodarczą dla powiatów i gmin z Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego, które zostaną stworzone w dalszym etapie realizacji projektu. 3.1. Narzędzia i metody badawcze Badania zostały przeprowadzone w formie następujących metod badawczych: wywiadów indywidualnych - ankieta bezpośrednia/wywiad bezpośredni (IDI - ang. In- Depth Interview) - zastosowaną metodą był wywiad bezpośredni z wykorzystaniem ankiety papierowej (PAPI ang. Paper and Pencil Interview) najbardziej popularna technika zbierania danych z zakresu metod ilościowych, polegająca na rozmowie badacza z respondentem ( twarzą w twarz ) przy użyciu standaryzowanego narzędzia badawczego w formie kwestionariusza ankiety. Zaletą tej techniki jest osobisty kontakt ankietera z osobą badaną, wywiadów grupowych - wywiad fokusowy (FGI ang. Focus Group Interview) - dyskusja prowadzona przez odpowiednio wyszkolonego i przygotowanego moderatora przy użyciu narzędzia badawczego w formie scenariusza wywiadu. W trakcie wywiadu grupowego podejmowane są tematy o charakterze eksploracyjnym, a uczestnicy poprzez interakcję werbalną wzajemnie się inspirują do wyrażania opinii i konstruowania pomysłów. 7

Badanie społeczno-gospodarcze w ramach projektu pt. PROM - Partnerstwa na rzecz Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego Przeprowadzenie zogniskowanego wywiadu grupowego stwarza sytuację interakcyjną sprzyjającą stymulacji respondentów pod względem wysuwania własnych opinii na temat zagadnień badawczych. Badanie FGI umożliwia także wypracowanie nowych kreatywnych pomysłów oraz zastosowań, analiza danych zastanych (ang. desk research) - metoda badań, która zakłada szczegółową analizę istniejących już i dostępnych danych - w niniejszym raporcie uwzględniono dane, które opracowano na podstawie danych pierwotnych i wtórnych dostępnych w raportach, opracowaniach czy też pozyskanych bezpośrednio u odpowiednich instytucji/organizacji, metodą analizy dokumentów lub wywiadów telefonicznych. W przypadku badań indywidualnych z wykorzystaniem ankiet, stanowiska ankieterów były ulokowane w punktach takich jak węzły komunikacyjne, okolice centrów handlowych i urzędów (np. powiatowe urzędy pracy). Wywiady bezpośrednie przeprowadzano również m.in. w siedzibach firm. Wytypowanym respondentom zadawano w pierwszej kolejności pytania metryczkowe, aby na podstawie odpowiedzi upewnić się, że osoby te spełniają warunki pozwalające na włączenie ich do badanej próby. 3.2. Przedmiot badań i dobór próby badawczej Przedmiotem badań, były poszczególne grupy społeczne, które obejmowały następującą tematykę: Osoby bezrobotne: poziom wykształcenia, aktualnie posiadane kompetencje, deklarowane umiejętności, uzyskane certyfikaty i uprawnienia, okres pozostawania bez pracy, łączna długość dotychczasowego zatrudnienia oraz branże, w których dotychczas pracował respondent, czy respondent pracował za granicą i jak długo? czy badany poszukiwał pracy za granicą? oczekiwania, co do wysokości przyszłego wynagrodzenia, gotowość do dojazdów do pracy, gotowość do podjęcia działań dokształcających, rodzaj zainteresowań, sytuacja mieszkaniowa, sytuacja rodzinna, inne ważne aspekty dotyczące oczekiwanego zatrudnienia. Aktualni pracownicy/osoby pracujące: branża, w której działa firma zatrudniająca pracownika, łączny staż pracy, staż pracy u aktualnego pracodawcy, poziom osiąganego wynagrodzenia netto, system wynagrodzeń, w ramach którego są wynagradzani, 8

powiat rzeszowski poziom satysfakcji z bieżącego miejsca i rodzaju wykonywanej pracy, możliwości awansu w aktualnym miejscu pracy, ocena zbieżności poziomu wykształcenia i aktualnie posiadanych kompetencji z rodzajem i potrzebami wykonywanej pracy, skala obaw o utratę pracy, gotowość na zmianę rodzaju wykonywanej pracy i przekwalifikowanie, gotowość do podjęcia działań dokształcających finansowanych przez pracodawcę, gotowość do podjęcia działań dokształcających finansowanych przez pracownika, czy firma, w której pracuje badany wyznaczyła dla nich ścieżkę kariery?, czy respondent pracował kiedykolwiek za granicą? Jeśli tak to, jak długo i w jakich zawodach?, czy badany rozważa wyjazd za granicę w celach zarobkowych?, ile razy respondent zmieniał pracę w swoim życiu?, jeśli badany miał przerwy w pracy zawodowej, to ile najdłużej pozostawał bez pracy? Przedsiębiorcy/przedstawiciele kierownictwa przedsiębiorców: wielkość firmy, branża, w której działa firma, lokalizacja siedziby i oddziałów firmy, aktualny poziom zatrudnienia, ocena poziomu zatrudnienia w firmie, średnia płaca brutto ze wszystkimi dodatkami, dominująca wysokość wynagrodzenia brutto ze wszystkimi dodatkami w firmie, aktualna liczba nieobsadzonych miejsc pracy, jaką drogą firma informuje o wolnych etatach?, czy firma ogłasza konkursy na wolne miejsca pracy?, czy i w jakim zakresie firma korzysta z usług urzędu pracy w rekrutacji nowych pracowników?, czy firma współpracuje z firmami doradztwa personalnego/agencjami zatrudnienia?, jaką pensję gotowi są przyznać nowoprzyjętym pracownikom na różnych typach stanowisk: robotnicze, techniczne, administracyjne, handlowe, jakimi technicznymi umiejętnościami muszą się wykazać chętni do pracy w ich firmach?, jakiej płci i w jakim wieku najchętniej firma widziałaby kandydatów do pracy?, co zdaniem osób zarządzających firmami stanowi trzy najważniejsze przeszkody w zwiększeniu zatrudnienia w ich firmie?, poziom zadowolenia z jakości pracy i kompetencji pracowników, jakie kompetencje musi posiadać pracownik, by obecnie znaleźć lub zachować swoje miejsce pracy w danej firmie?, gotowość partycypacji w kosztach uzupełnienia kwalifikacji własnych pracowników, stosowane metody podnoszenia kwalifikacji pracowników?, czy firma posiada pisemną strategię na okres przekraczający 3 lata?, czy firma prowadzi badania i analizy działań konkurencji potwierdzone pisemnymi raportami?, jak szacują firmy - ile osób będą zatrudniać w 2015 roku i 2020?, 9

Badanie społeczno-gospodarcze w ramach projektu pt. PROM - Partnerstwa na rzecz Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego czy firmy obawiają się, że w przyszłości będą mieć kłopoty ze znalezieniem pracowników z odpowiednimi kwalifikacjami?, jakich kompetencji będzie firma potrzebowała u swoich pracowników w przyszłości? Dzieci i ucząca się młodzież - uczniowie szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych: wiek i sytuacja rodzinna, etap i miejsce nauczania, indywidualna ocena poziomu nauczania w aktualnie uczęszczanej szkole, przewidywany/pożądany kierunek dalszej edukacji, przewidywany poziom, na którym uczeń prawdopodobnie zakończy edukację, kierunek dalszej edukacji i kształcenia, branża, w której najchętniej uczniowie zatrudniliby się w przyszłości, charakter i forma pożądanej przyszłej pracy, najbardziej pożądane stanowiska pracy, najbardziej pożądane miejsca pracy, oczekiwania, co do pierwszego wynagrodzenia netto za pracę, oczekiwania, co do wynagrodzenia netto za pracę po 3 latach doświadczenia zawodowego, gotowość wyjazdu do pracy za granicę na stałe i tymczasowo. Aby zapewnić w wywiadach indywidualnych, reprezentatywność badanej próby w populacji, każda z tych grup została dobrana z warunkiem spełnienia następujących kryteriów: osoby bezrobotne: w ramach badania przeprowadzono minimum 100 ankiet dla każdej gminy, zgodnie z zapisem o reprezentatywności w populacji w zakresie następujących kryteriów: płeć, wiek, poziom wykształcenia (analiza wyników tej grupy na obszarze powiatowym znajduje się w rozdziale 6 - analiza wyników poszczególnych gmin, znajduje się w raportach cząstkowych), aktualni pracownicy/osoby pracujące: w ramach badania przeprowadzono minimum 100 ankiet dla każdej gminy, zgodnie z zapisem o reprezentatywności w populacji w zakresie następujących kryteriów: płeć, wiek (analiza wyników tej grupy na obszarze powiatowym znajduje się w rozdziale 7 - analiza wyników poszczególnych gmin, znajduje się w raportach cząstkowych), przedsiębiorcy/przedstawiciele kierownictwa przedsiębiorców: w ramach badania przeprowadzono 100 ankiet na obszarze miasta Rzeszów - na obszarze sześciu pozostałych powiatów, przeprowadzono 225 ankiet. Liczbę ankiet w konkretnych gminach ustalono na podstawie obliczeń proporcji stanowionej przez firmy z poszczególnych gmin w całej populacji (analiza wyników tej grupy dotyczy obszaru powiatowego), uczniowie szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych: w ramach badania przeprowadzono minimum 100 ankiet dla każdego powiatu (analiza wyników tej grupy dotyczy obszaru powiatowego). Listy konkretnych osób - uczestników badania nie wyznaczono odgórnie. Respondenci byli wybierani losowo przez ankieterów. Reprezentatywność przy ich doborze, została zabezpieczona dzięki szczegółowemu opracowaniu kwot na podstawie dostępnych statystyk dla badanych gmin/powiatów. Poszczególni ankieterzy otrzymali konkretne wytyczne dotyczące grup i liczb respondentów, kwalifikujących się do próby badawczej. Jeżeli dany respondent po pytaniach 10

powiat rzeszowski sprawdzających nie spełniał kryteriów bądź, gdy po pytaniach sprawdzających okazało się, że osoba badana spełnia kryteria, lecz w jednej z kategorii są już zrealizowane ankiety z założoną liczbą respondentów, ankieter kończył badanie. W przypadku wywiadów grupowych, zadbano o reprezentatywność decyzyjnych przedstawicieli następujących środowisk/organizacji/instytucji: jednostek samorządu terytorialnego, organizacji pozarządowych, instytucji rynku pracy, partnerów społecznych oraz samorządów gospodarczych i zawodowych, przedsiębiorców, bezrobotnych, pracowników najemnych, osób niepełnosprawnych. 11

Badanie społeczno-gospodarcze w ramach projektu pt. PROM - Partnerstwa na rzecz Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego 4. Charakterystyka badanego regionu Dane teleadresowe jednostki administracyjnej obszaru: powiat rzeszowski: Starostwo Powiatowe w Rzeszowie Ul. Grunwaldzka 15 35-959 Rzeszów Tel. +48 (17) 867-19-64, Fax.: +48 (17) 867-19-80 E-mail: starostwo@powiat.rzeszow.pl, Internet: www.powiat.rzeszow.pl Najważniejsze dane geograficzne i statystyczne: położenie: województwo podkarpackie - powiat rzeszowski powierzchnia: 1.157 km 2 (Główny Urząd Statystyczny, lipiec 2013), liczba gmin: 14 (Błażowa, Boguchwała, Chmielnik, Miasto Dynów, Dynów, Miasto Głogów Małopolski, Hyżne, Kamień, Krasne, Lubenia, Sokołów Małopolski, Świlcza, Trzebownisko, Tyczyn) (Powiat Rzeszowski, 2013), liczba ludności: 164.765 - (Główny Urząd Statystyczny, 2013), urzędujący Starosta - stan na IX.2013 roku - Józef Jodłowski (Powiat Rzeszowski, 2013), Tabela 1. Dane statystyczne, spójne z założeniami raportu Zagadnienie Liczby/dane Stan na dzień / źródło Liczba osób bezrobotnych - ogółem, w tym: 9.396 liczba osób bezrobotnych - kobiety 4.477 liczba osób bezrobotnych - mężczyźni 4.919 Liczba osób pracujących - ogółem, w tym: 48.376 liczba osób pracujących - kobiety 23.825 liczba osób pracujących - mężczyźni 24.551 31.07.2013 / Powiatowy Urząd Pracy w Rzeszowie 20.09.2013 / Główny Urząd Statystyczny Liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą Liczba osób prawnych prowadzących działalność gospodarczą Liczba osób w wieku 5-19 lat - uczniowie szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Liczba osób w wieku 20-64 lat - osoby w wieku produkcyjnym (z wyłączeniem uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych w wieku 15-19 lat oraz mężczyzn i kobiet w wieku 64-67 lat) 8.668 2.020 29.870 103.295 22.04.2013 / Główny Urząd Statystyczny 23.04.2013 / Główny Urząd Statystyczny 22.05.2013 / Główny Urząd Statystyczny 22.05.2013 / Główny Urząd Statystyczny 12

powiat rzeszowski 5. Wyniki badania w grupie osób bezrobotnych 5.1. Charakterystyka badanej grupy W badaniach udział wzięło 1.406 osób w tym 686 kobiet. Wszystkie z tych osób posiadały status osoby bezrobotnej, tj. osoby zarejestrowanej lub niezarejestrowanej w Powiatowym Urzędzie Pracy. Szczegółową charakterystykę badanej grupy przedstawiają poniższe tabele: Tabela 2. Respondenci (osoby bezrobotne) wg statusu Status osoby bezrobotnej Kobieta Mężczyzna Suma końcowa Niezarejestrowana w PUP 326 343 669 Zarejestrowana w PUP bez prawa do zasiłku 237 242 479 Zarejestrowana w PUP z prawem do zasiłku 123 135 258 Suma końcowa 686 720 1.406 Tabela 3. Respondenci (osoby bezrobotne) wg wieku Suma Wiek Kobieta Mężczyzna końcowa 24 i mniej 176 166 342 25-34 186 192 378 35-44 140 165 305 45-54 129 139 268 55 64 41 43 84 65 i więcej 14 15 29 Suma końcowa 686 720 1.406 Tabela 4. Respondenci (osoby bezrobotne) wg wykształcenia Wykształcenie Kobieta Mężczyzna Suma końcowa Podstawowe nieukończone i bez wykształcenia 3 3 6 szkolnego Podstawowe 57 54 111 Gimnazjalne 72 73 145 Zasadnicze zawodowe 194 203 397 Średnie ogólnokształcące 115 73 188 Średnie techniczne 101 166 267 Policealne/ pomaturalne 41 38 79 Wyższe zawodowe (licencjat) 21 41 62 Wyższe (inne niż techniczne) 53 45 98 Wyższe techniczne (inż.) 19 23 42 Studia podyplomowe 10 1 11 Tytuł naukowy (co najmniej dr) 0 0 0 Suma końcowa 686 720 1.406 13

Badanie społeczno-gospodarcze w ramach projektu pt. PROM - Partnerstwa na rzecz Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego Tabela 5. Respondenci (osoby bezrobotne) wg miejsca zamieszkania Miejsce zamieszkania Kobieta Mężczyzna Suma końcowa Miasto do 20 tys. mieszkańców 214 270 484 Wieś 472 447 919 Brak odpowiedzi 0 3 3 5.2. Prezentacja wyników Suma końcowa 686 720 1.406 Pytanie 1 - Czy aktywnie poszukiwał/a Pan/i pracy w okresie ostatnich 3 miesięcy? - badany mógł udzielić tylko jednej odpowiedzi Tabela 6. Ilość osób bezrobotnych poszukujących pracę w okresie ostatnich 3 miesięcy w podziale na płeć Kobieta Mężczyzna Nie 300 306 Tak 386 414 Spośród osób bezrobotnych objętych badaniami, zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn, większość potwierdza, że aktywnie poszukiwała zatrudnienia w ciągu ostatnich 3 miesięcy. W grupie 720 mężczyzn liczba aktywnych wynosi 414 osób, zaś w grupie 686 kobiet liczba aktywnych wynosi 386 osób. Pytanie 2 - Gdzie poszukiwał/a Pan/i pracy? - badany mógł zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź - upoważnionymi do udzielenia odpowiedzi, były osoby, które w pytaniu 1 odpowiedziały, że aktywnie poszukiwały pracy w okresie ostatnich 3 miesięcy Tabela 7. Miejsce/narzędzia poszukiwania pracy przez osoby bezrobotne Odpowiedzi Urząd pracy 384 Bezpośrednio w wybranych firmach/instytucjach 337 Odpowiadałem na ogłoszenia w prasie 459 Odpowiadałem na ogłoszenia w Internecie 475 Zarejestrowałem się w portalach zajmujących się pośrednictwem w rekrutacji 184 Korzystałem z pomocy biura karier/centrum doradztwa 182 Prosiłem o pomoc znajomych 368 Nigdzie nie szukałem 42 Nie wiem, trudno powiedzieć 5 Suma wskazań 2.436 Liczba respondentów, którzy udzielili odpowiedzi 800 Liczba respondentów, którzy nie udzielili odpowiedzi 606 14

powiat rzeszowski Jak wskazują wyniki badań, respondenci najczęściej poszukiwali ofert pracy odpowiadając na ogłoszenia w prasie (459 osób) i Internecie (475 osób). Ze wsparcia PUP korzystało 384 respondentów, a 368 bezrobotnych prosiło o pomoc znajomych. Zdecydowanie rzadziej respondenci korzystali z portali internetowych, zajmujących się pośrednictwem w rekrutacji pracowników oraz z pomocy biur kariery - 42 badanych nigdzie nie poszukiwało pracy. Pytanie 3 - Jakie posiada Pan/i kompetencje oraz jak je Pan/i ocenia? - badany zaznaczał na skali graficznej od 1 do 10, gdzie 1 to minimum, a 10 to maximum, poziom swoich kompetencji wpisując odpowiednią liczbę Tabela 8. Posiadane kompetencje i określenie ich poziomu przez osoby bezrobotne << min max >> 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ilość wskazań Brak odpowiedzi Umiejętność wyciągania wniosków 27 29 34 71 101 168 204 196 128 64 384 Umiejętność analitycznego myślenia 27 29 46 54 130 225 234 130 85 62 384 Zdolność innowacyjnego, twórczego myślenia 24 28 43 63 148 198 167 176 108 67 384 Umiejętność werbalnej argumentacji 24 26 54 67 154 208 161 171 94 63 384 Umiejętność podejmowania decyzji 14 27 39 73 129 191 205 173 95 76 384 Wyobraźnia przestrzenna 24 22 49 62 135 215 181 162 108 64 384 Umiejętność rozwiązywania problemów 25 28 28 72 116 203 175 185 105 84 385 Elastyczność i zdolność adaptacji 24 34 42 60 140 184 185 175 104 74 384 Umiejętność organizacji własnej pracy 26 19 40 60 129 181 196 183 110 78 384 Umiejętność przypisania zadaniom/problemom priorytetów 33 18 37 73 115 192 177 173 115 88 385 Zdolność rozumienia komercyjnych aspektów biznesu 49 63 85 92 109 210 138 132 91 53 384 Umiejętność kontrolowania własnej pracy 29 21 42 76 123 219 147 169 108 88 384 Dążenie do doskonalenia i perfekcji 23 19 30 62 128 205 185 165 111 94 384 Odporność na stres i opanowanie 34 32 45 63 123 212 171 162 105 75 384 Wnikliwość w analizowaniu zadań 18 25 37 66 136 180 188 187 97 88 384 Gotowość do podejmowania ryzyka 33 42 67 50 116 223 213 140 63 75 384 Determinacja w dążeniu do osiągania założonych celów 24 17 42 64 134 219 183 155 99 85 384 Umiejętność wzbudzania zaufania 19 19 36 53 116 201 188 184 117 87 386 Umiejętność pracy w zespole 30 32 28 75 120 209 194 151 93 90 384 Samodzielność 25 33 44 66 109 203 180 188 82 92 384 Doświadczenie w prowadzeniu sprzedaży 65 53 82 55 145 217 142 133 79 51 384 Otwartość na zmiany 33 35 47 65 127 214 168 169 93 71 384 15

Badanie społeczno-gospodarcze w ramach projektu pt. PROM - Partnerstwa na rzecz Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego << min max >> 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ilość wskazań Brak odpowiedzi Gotowość ciągłego uczenia się i podnoszenia poziomu własnych 33 32 44 45 127 228 154 169 95 95 384 kompetencji Zdolność do ciężkiej pracy fizycznej 53 53 60 87 95 195 138 160 95 86 384 Zdolność do wykonywania czynności wymagających dużej 23 31 48 60 141 228 177 152 97 65 384 precyzji Gotowość do częstych podróży służbowych 48 32 54 75 117 193 174 166 93 70 384 Umiejętność współpracy z obcokrajowcami 62 59 60 84 124 200 154 118 103 58 384 Zdolność do wystąpień publicznych 61 57 62 81 122 195 179 121 84 60 384 Łatwość formułowania pisemnych wypowiedzi Łatwość komunikacji werbalnej (słownej) Umiejętność analizy złożonych zagadnień i wyciągania wniosków Skrupulatność i dokładność w działaniu Umiejętność prowadzenia samochodu 36 46 59 86 150 196 154 142 71 82 384 54 36 65 72 119 195 183 125 86 87 384 20 41 37 47 107 252 213 154 74 77 384 24 35 37 67 108 232 216 148 68 87 384 92 38 31 59 128 182 135 140 117 98 386 Zgodnie z zebranymi podczas sondażu opiniami należy stwierdzić, że poziom kompetencji respondentów jest dość wysoki. Bezrobotni najczęściej deklarują posiadanie następujących umiejętności: wyciągania wniosków, rozwiązywania problemów, przypisania zadaniom/problemom priorytetów, elastyczność i zdolność adaptacji, gotowość ciągłego uczenia się i podnoszenia poziomu własnych kompetencji oraz samodzielność i umiejętność pracy w zespole, a także wzbudzania zaufania. Z wymienionych kompetencji, najniższą ocenę uzyskały doświadczenie w prowadzeniu sprzedaży, umiejętność prowadzenia samochodu, umiejętność współpracy z obcokrajowcami, zdolność do wystąpień publicznych oraz zdolność rozumienia komercyjnych aspektów biznesu. Pytanie 4 - Czy kiedykolwiek w przeszłości kierował/a Pan/i jakąś grupą pracowników? Jeśli tak to jak dużą? - badany mógł zaznaczyć tylko jedną odpowiedź Tabela 9. Zarządzanie/kierowanie grupą przez osoby bezrobotne Kobieta Mężczyzna Suma końcowa Nie 531 529 1060 Tak do 10 osób 96 142 238 Tak od 11 do 50 osób 18 17 35 Tak powyżej 50 osób 17 15 32 Brak odpowiedzi 24 17 41 16

powiat rzeszowski Wśród respondentów, tylko nieliczna grupa ma doświadczenie w kierowaniu i zarządzaniu pracownikami. Mężczyźni zdecydowanie częściej niż kobiety mogą się pochwalić doświadczeniem w tym zakresie. Grupą do 10 osób zarządzało 142 mężczyzn i 96 kobiet. W kierowaniu większymi zespołami ludzkimi doświadczenie przedstawicieli obu płci jest porównywalne. Zdecydowana większość badanych, bo aż 1060 osób nie kierowała w pracy ludźmi. Pytanie 5 - Jakie języki obce zna Pan/i? proszę określić poziom ich znajomości zgodnie z opisem? - badany mógł zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź, która wskazywała konkretne poziomy tj.: A1 - rozumie i potrafi stosować podstawowe zwroty potoczne i wyrażenia dotyczące życia codziennego; A2 - rozumie wypowiedzi i często używane wyrażenia związane z życiem codziennym; B1 - rozumie znaczenie głównych wątków przekazu zawartego w jasnych, standardowych wypowiedziach, które dotyczą znanych jej spraw i zdarzeń typowych dla pracy, szkoły, czasu wolnego itd.; B2 - osoba posługująca się rozumie znaczenie głównych wątków przekazu zawartego w złożonych tekstach na tematy konkretne i abstrakcyjne, łącznie z rozumieniem dyskusji na tematy techniczne z zakresu jej specjalności; C1 - Osoba posługująca się językiem na tym poziomie rozumie szeroki zakres trudnych, dłuższych tekstów, dostrzegając także znaczenia ukryte, wyrażone pośrednio; C2 - Osoba posługująca się językiem na tym poziomie może z łatwością zrozumieć praktycznie wszystko, co usłyszy lub przeczyta. Tabela 10. Znajomość i poziom znajomości języków obcych przez osoby bezrobotne Poziom/umiejętności Kobieta Mężczyzna Brak odpowiedzi Angielski A1 144 166 1096 A2 124 115 1167 B1 51 83 1272 B2 57 59 1290 C1 35 17 1354 C2 12 4 1390 Niemiecki A1 59 83 1264 A2 102 110 1194 B1 34 45 1327 B2 11 14 1381 C1 7 6 1393 C2 0 0 1406 Hiszpański A1 12 9 1385 A2 35 20 1351 B1 17 10 1379 B2 11 9 1386 C1 3 1 1402 17

Badanie społeczno-gospodarcze w ramach projektu pt. PROM - Partnerstwa na rzecz Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego Poziom/umiejętności Kobieta Mężczyzna Brak odpowiedzi C2 0 0 1406 Włoski A1 14 12 1380 A2 16 9 1381 B1 15 17 1374 B2 13 8 1385 C1 9 0 1397 C2 2 1 1403 Francuski A1 17 19 1370 A2 9 10 1387 B1 12 8 1386 B2 9 6 1391 C1 3 1 1402 C2 1 1 1404 Rosyjski A1 60 52 1294 A2 27 13 1366 B1 19 12 1375 B2 5 12 1389 C1 1 2 1403 C2 0 0 1406 Inny A1 0 1 1405 A2 0 1 1405 B1 3 0 1403 B2 1 0 1405 C1 0 1 1405 C2 0 0 1406 Wśród respondentów, najbardziej powszechnym językiem obcym jest angielski. Najliczniej reprezentowanymi poziomami umiejętnościami posługiwania się językiem angielskim, zarówno w odniesieniu do kobiet, jak i mężczyzn, poziomy A1 i A2. W zakresie poziomów B1 i B2 obie płcie posiadają podobne umiejętności. Znajomość angielskiego na poziomie zaawansowanym jest rzadziej reprezentowana przez badanych znacznie częściej wśród kobiet. Podobnie sytuacja przedstawia się w przypadku języka niemieckiego. Najwięcej osób zna ten język na poziomie A2 obie płcie są równo reprezentowane, również wśród badanych deklarujących znajomość na wyższych poziomach. 18

powiat rzeszowski Znajomość innych języków obcych potwierdza zdecydowanie mniejsza liczba respondentów, wśród których najwięcej osób deklaruje znajomość języków: hiszpańskiego, głównie na poziomie A2 (kobiety posiadają większe kompetencje w tym zakresie); włoskiego, głównie na poziomie B1, ale również C1 i C2 (kobiety posiadają większe kompetencje w tym zakresie); francuskiego, głównie na poziomach A1 i A2 (kobiety posiadają większe kompetencje w tym zakresie); rosyjskiego, głównie na poziomie A1 i A2 (na wyższych poziomach mężczyźni posiadają liczebną przewagę). Pytanie 6 - Czy posiada Pan/i prawo jazdy? Jeśli tak, to jakie kategorie?- badany mógł zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź Tabela 11. Rodzaje posiadanych praw jazdy przez osoby bezrobotne Kobieta Mężczyzna Suma końcowa A 59 152 211 B 388 548 936 C 4 44 48 D 5 24 29 B+E 2 9 11 C+E 4 22 26 nie posiadam 279 152 431 Zdecydowana większość badanych posiada prawo jazdy. W tej grupie, największa liczba, zarówno kobiet, jak i mężczyzn, posiada prawo jazdy kategorii B. Wśród osób objętych badaniami, 279 kobiet oraz 152 mężczyzn nie posiada uprawnień do prowadzenia pojazdów. We wszystkich kategoriach mężczyźni mają znaczną przewagę liczebną. Warto podkreślić, że kobiety posiadają uprawnienia do prowadzenia wszystkich pojazdów. Pytanie 7 - Proszę określić swoje doświadczenie w latach w prowadzeniu pojazdów - badany mógł zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź Tabela 12. Ilość osób bezrobotnych posiadających doświadczenie (w latach) w prowadzeniu motocykli i samochodów osobowych do 3,5t Ilość lat doświadczenia 1 37 2 66 3 80 4 48 4 3 5 73 6 41 7 19 8 31 9 14 10 86 19

Badanie społeczno-gospodarcze w ramach projektu pt. PROM - Partnerstwa na rzecz Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego 11 26 12 33 13 11 14 23 15 43 16 13 17 10 18 15 19 8 20 27 21 8 22 5 23 4 24 1 25 14 26 2 27 1 28 3 29 1 30 15 31 3 32 4 34 1 35 1 40 2 Brak odpowiedzi 634 Wśród respondentów posiadających uprawnienia do prowadzenia pojazdów osobowych do 3,5t, najliczniejszą grupę stanowią osoby posiadające 10-letnie doświadczenie w prowadzeniu tych pojazdów (86 osób) oraz 3-letnie (80 osób) i 5-letnie doświadczenie (73 osoby). Wysoki odsetek respondentów posiada duże doświadczenie, tj. 20-letnie (27 osób), 25-letnie (14 osób) i 30-letnie (15 osób). Pozostałe kategorie są reprezentowane przez znacznie mniejszą grupę respondentów. Tabela 13. Ilość osób bezrobotnych posiadających doświadczenie (w latach) w prowadzeniu pojazdów do przewozu ładunków do 3,5 t Ilość lat doświadczenia 1 7 2 20 3 26 4 17 5 17 20