III Kongres Polskich Towarzystw Naukowych na Obczyźnie pod Honorowym Patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego Organizatorami III Kongresu Polskich Towarzystw Naukowych na Obczyźnie była Polska Akademia Umiejętności, Uniwersytet Jagielloński, Stowarzyszenie Wspólnota Polska Oddział w Krakowie, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II oraz Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach, Oddział Muzeum Narodowego w Krakowie. Spotkania kongresowe mają już swoją kilkuletnią tradycję. Pierwszy kongres odbył się we wrześniu 2005 r. Dał on okazję do sformułowania diagnozy nauki polskiej na obczyźnie w sensie dorobku poszczególnych osób i towarzystw naukowych oraz umożliwił nawiązanie kontaktów między uczonymi i towarzystwami działającymi w różnych krajach i na różnych kontynentach. We wrześniu 2008 r. odbył się II kongres, którego głównym celem była analiza ówczesnej migracji Polaków do krajów zachodnich. Osobna sesja, organizowana wspólnie z Akademią Górniczo-Hutniczą, dotyczyła wkładu polskich inżynierów w rozwój techniki na świecie. W przypadku obu kongresów, zebrane materiały ogłoszono drukiem. Tematem przewodnim III kongresu była Młodzież Polska na Obczyźnie zadanie edukacyjne. Celem kongresu było z jednej strony podsumowanie dorobku licznych ostatnio konferencji poświęconych szkolnictwu w skupiskach polskich na obczyźnie, a ze strony drugiej, ocena stanu nauczania polskiej młodzieży na obczyźnie i wskazanie głównych problemów oraz niedostatków. Służyć temu miały prezentowane przez ekspertów raporty, dotyczące między innymi tego, jak prowadzą oświatę wśród swych emigrantów kraje, które odnoszą na tym polu znaczące sukcesy. Najważniejszym zadaniem III Kongresu było przygotowanie dla władz krajowych rekomendacji konkretnych działań, mających zapewnić polskiej młodzieży w świecie dostęp do atrakcyjnych programów edukacyjnych, utrwalających kontakt z językiem i kulturą ojczystą. W przeciwieństwie do wielu wcześniejszych konferencji, w tym przypadku oprócz funkcji integracji środowiska zaangażowanego w pracę wśród polskiej młodzieży w świecie, ważny jest praktyczny wymiar spotkania. Zgłoszone programy rekomendacje to propozycje, których wykorzystanie może stanowić przełom w działaniach kraju na rzecz współczesnych skupisk polskich migrantów, w szczególności na rzecz młodego pokolenia. Dodatkowa sesja Medycyna i opieka zdrowotna: kształcenie młodzieży polskiej na obczyźnie prowadzona przez prof. Andrzeja Szczeklika przedstawiła bogaty i praktycznie nieznany poza gronem fachowców dorobek polskiego środowiska medycznego na Obczyźnie.
Szczegółowy program III Kongresu Polskich Towarzystw Naukowych na Obczyźnie Miejsce obrad: aula Polskiej Akademii Umiejętności, ul. Sławkowska 17, Kraków 7.09.2011 (środa) 14.00 wyjazd na Kampus Uniwersytetu Jagiellońskiego 15.00 17.20 zwiedzanie III Kampusu UJ 16.00 20.00 rejestracja w Kancelarii PAU, Mała Aula 8.09.2011 (czwartek) 10.00 otwarcie III Kongresu, prowadzenie prof. Andrzej Białas 10.10 wystąpienie Ministra Finansów Jacka Rostowskiego 10.30 11.00 przemówienia zaproszonych gości 11.00 11.40 referat wprowadzający Minister Edukacji Narodowej Katarzyna Hall 11.40 12.20 referat wprowadzający Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego prof. Barbara Kudrycka 12.20 13.00 pytania, dyskusja 14.00 16.00 Sesja I Stan i perspektywy nauczania przedmiotów ojczystych na obczyźnie Raport 1.: Stan i perspektywy nauczania przedmiotów ojczystych na obczyźnie (próba diagnozy) Koordynator: dr hab. prof. UJ Dorota Praszałowicz Przewodniczenie: prof. Adam Walaszek Dr hab. Dorota Praszałowicz, prof. UJ, Raport główne tezy Dr Iwona Pugacewicz (UW), Edukacja kulturowa i zmiany tożsamościowe polskich dzieci i młodzieży w szkole narodowej we Francji /Europie zachodniej. Generowanie zmiany. Magdalena Bogusławska (Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą, Warszawa), Misja i zadania ORPEG u Dr hab. Arkady Rzegocki (UJ), PUNO 16.30 18.30 Sesja II Doświadczenia nauczania w skupiskach polskich na obczyźnie Raport 2.: Doświadczenia nauczania w skupiskach polskich na obczyźnie Koordynator: Dr Anna Seretny (Centrum Języka i Kultury Polskiej w Świecie UJ, Kraków) Przewodniczenie: prof. Tadeusz Lewowicki Dr Anna Seretny, Dr Ewa Lipińska, Raport główne tezy Dr Anna Seretny, Dr Ewa Lipińska, Między szkołą polską a szkołą językową Małgorzata Lasocka (Londyn), Różne formy szkolnictwa doświadczenia brytyjskie Ks. dr hab. Bernard Kołodziej, prof. UAM, Doświadczenia i zadania Kościoła Dr Grażyna Czetwertyńska (UW), Nowe programy oraz nowe metody nauczania 19.00-20.30 Debata wieczorna (obrady równoległe): A. Dyskusja na temat nadesłanych referatów szczegółowych Monika Korchel, Szkoły Polskie za granicą w świetle reform szkolnictwa polonijnego Dr hab. Andrzej Kusztelak, Prowadzenie placówek oświatowych przy przedstawicielstwach zagranicznych RP to obowiązek czy balast dla państwa? Alla Karnaukh, Język polski na Ukrainie jako efekt wielowiekowej historii i obecnych kontaktów społecznych Dr Michał Lubicz Miszewski, Nauczanie języka i kultury polskiej w Mołdawii i Naddniestrzu Teresa Arszagi vel Harszagi, Metoda skutecznej analizy w procesie nauki czytania i pisania w warunkach ograniczeń czasowych Dr Barbara Grabowska, Profile identyfikacyjne uczniów ze szkół z polskim językiem nauczania na Białorusi, Ukrainie i w Czechach
Dr hab. Alina Szczurek-Boruta, prof. UŚ, Młodzież polska na obczyźnie powinności i możliwości edukacji międzykulturowej Dr hab. Andrzej Bonusiak, prof. UR, Doświadczenia w nauczaniu i funkcjonowaniu języka polskiego w Berdiańsku /Ukraina/ Dr Agnieszka Hennel-Brzozowska, Kultura organizacyjna szkoły międzynarodowej a potrzeby psychologiczne uczniów migrantów: studium przypadku międzynarodowej szkoły w Krakowie B. Debata na temat deklaracji końcowej III Kongresu C. Dr Grażyna Czetwertyńska, Podstawa programowa do nauczania w szkołach polskich na obczyźnie (prezentacja założeń programu) 9.09.2011 (piątek) 9.00 18.00 Sesja Medyczna Medycyna i opieka zdrowotna: kształcenie młodzieży polskiej na obczyźnie (miejsce obrad: Dom Polonii, Rynek Główny 14) 9.00 11.00 Sesja III Doświadczenia wybranych krajów w zakresie nauczania przedmiotów ojczystych w skupiskach emigrantów oraz imigrantów Raport 3.: Doświadczenia wybranych krajów w zakresie nauczania przedmiotów ojczystych w skupiskach emigrantów oraz imigrantów Przewodniczenie: prof. Władysław Miodunka Koordynator: Dr Jolanta Tatara (Chicago), współpraca Prof. Roman Laskowski Dr Magdalena Ślusarczyk (UJ), Dr Jolanta Tatara, Raport główne tezy Dr Jolanta Tatara, Nauczanie dzieci imigrantów greckich oraz chińskich w USA Prof. Roman Laskowski, Nauczanie dzieci imigrantów w Szwecji Dr Magdalena Ślusarczyk, Nauczanie dzieci imigrantów w RFN Dr Barbara Sikorowska-Geber, Sekcje polskie we francuskim systemie oświaty 11.30-14.00 Sesja IV Nauczanie przedmiotów ojczystych w skupiskach polskich na Wschodzie Przewodniczenie: dr hab. Józef Wróbel, prof. UJ Anżelika Orechwo (Grodno), Problemy oświaty polskiej na Białorusi w drugiej dekadzie XXI wieku Edyta Klimaszewska (Wilno), Szkoły polskie na Litwie. Stan posiadania, problemy i perspektywy rozwoju Julia Sierkowa (Chmielnicki), Nauczanie języka polskiego na Podolu Ukraina Gertruda Grave (Daugavpils), Nauczanie języka polskiego oraz krzewienie polskości poza granicami Polski 15.30 17.30 Sesja V Perspektywa teoretyczna Raport 4.: Wybrane koncepcje teoretyczne, dotyczące przekazywania młodym pokoleniom kultury ojczystej w warunkach emigracji (zagadnienia transnarodowości, integracji, dwu-kulturowości, itd.) Przewodniczenie: prof. Roman Laskowski Koordynator: Prof. Halina Grzymała-Moszczyńska (UJ), współpraca Prof. Roman Laskowski Prof. Halina Grzymała-Moszczyńska, Raport główne tezy Komentarz: Prof. Roman Laskowski (PAU, PAN) 10.09.2011 (sobota) 10.00-12.00 Dyskusja panelowa: Uwagi, podsumowania i propozycje Przewodniczenie: Podsekretarz Stanu Mirosław Sielatycki (MEN) Magdalena Bogusławska, Dr Grażyna Czetwertyńska, Prof. Roman Laskowski, Prof. Władysław Miodunka, Tadeusz A. Pilat, Dr Joanna Wójtowicz Głosowanie nad dokumentem końcowym.
Uczestnicy zebrani na III Kongresie uchwalili tzw. deklarację krakowską, w której przedstawili główne działania służące wsparciu istniejących oraz powstających za granicą placówek polskiej i polonijnej oświaty. Deklaracja III Kongresu Polskich Towarzystw Naukowych na Obczyźnie Młodzież polska na obczyźnie zadania edukacyjne Polska Akademia Umiejętności, Kraków 7-11 września 2011 r. W nawiązaniu do uchwały Polskiej Akademii Umiejętności z 20 marca 2010 roku oraz do Dokumentu konferencji Przyszłość szkoły polonijnej (9-11 października 2009, Malmo) zebrani na III Kongresie Polskich Towarzystw Naukowych na Obczyźnie deklarują, co następuje: Wiele milionów Polaków i osób pochodzenia polskiego mieszka i pracuje poza krajem. Młode pokolenie oddala się od kraju pochodzenia, jego języka i tradycji. Przeciwdziałać temu może system spójnego szkolnictwa, które wprowadzi młodzież w bogactwo kultury polskiej, pozwoli budować poczucie własnej wartości oraz uczyni młodzież otwartą na świat. Polskość powinna być szansą i atutem w zmieniającym się świecie. Najważniejszym zadaniem władz III RP w tym zakresie jest udzielanie znaczącej pomocy istniejącym oraz powstającym za granicą placówkom polskiej i polonijnej oświaty. Należy to czynić przy zachowaniu różnorodnych form kształcenia oraz autonomii szkół, w duchu szacunku dla bogatej tradycji polonijnej oświaty. Główny kierunek wspomagania polskiej i polonijnej oświaty za granicą należy zdefiniować jako: podtrzymywanie oraz rozwój znajomości języka i kultury polskiej, będących tworzywem w procesie konstruowania wielokulturowej tożsamości, otwartej zarówno na kraj pochodzenia jak i na kraj osiedlenia. Środki do osiągnięcia powyższego celu to: 1. Kontynuacja prac nad budową spójnego systemu oświaty dla dzieci polskich za granicą; 2. Zagwarantowanie zwiększonych nakładów finansowych na oświatę polską poza krajem i wprowadzenie wydzielonej pozycji do budżetu państwa; 3. Kontynuowanie dotychczasowych form wspierania przez MEN oświaty polskojęzycznej za granicą oraz placówek nauczania języka polskiego w systemach oświatowych krajów zamieszkania, a także rozwijanie współpracy międzyrządowej w tej sprawie; 4. Przygotowanie i realizacja projektów badawczych dotyczących stanu polskiej oświaty poza krajem; 5. Dalsza praca nad nowoczesnymi programami nauczania, wykorzystanie najnowszych technik audiowizualnych i internetowych. Nacisk na rozwój kształcenia oraz doskonalenia on-line; 6. Zapewnienie kształcenia nauczycieli dla szkół polskich i polonijnych za granicą poprzez specjalistyczne studia licencjackie, magisterskie oraz podyplomowe, na uczelniach krajowych i zagranicznych. Dalsze doskonalenie zawodowe nauczycieli poprzez kursy i warsztaty organizowane w kraju i za granicą; 7. Przystosowanie do potrzeb młodego pokolenia programu TVP Polonia oraz skierowanych do Polonii i Polaków za granicą programów radiowych, a także zapewnienie darmowego do nich dostępu; 8. Kontynuowanie programu letniej szkoły liderów, wychowującej przyszłych animatorów życia polonijnej młodzieży w kraju osiedlenia; 9. Uświadamianie rodzicom potrzeby podtrzymywania u dzieci znajomości języka polskiego i przedmiotów ojczystych oraz włączania się w proces edukacyjny;
10. Stymulowanie zainteresowań i wspieranie rozwoju profesjonalnych karier młodych Polaków w krajach i środowiskach ich zamieszkania. Z perspektywy wolnego i demokratycznego państwa wspieranie szkolnictwa dla dzieci polskich na obczyźnie będzie wymagało uruchomienia znaczących środków finansowych. Należy to potraktować jako inwestycję w kapitał ludzki. Uczestnicy III Kongresu Polskich Towarzystw Naukowych na Obczyźnie pragną wyrazić podziękowanie Polskiej Akademii Umiejętności oraz Stowarzyszeniu Wspólnota Polska za zorganizowanie Kongresu. GALERIA III KONGRESU POLSKICH TOWARZYSTW NAUKOWYCH NA OBCZYŹNIE 8 września - otwarcie kongresu
9 września -spotkanie uczestników kongresu z Prezydentem Bronisławem Komorowskim 8 i 9 września obrady sesji oświatowej
9 września obrady sesji medycznej 9 września Galeria Sukiennice, koncert pt. Powróćmy jak za dawnych lat
10 września Urząd Miasta Krakowa, koncert Kwartetu Smyczkowego Filharmoników Krakowskich 11 września Msza Św. w Katedrze na Wawelu
Zadanie realizowane w ramach zlecania przez Kancelarię Senatu zadań w zakresie opieki nad Polonią i Polakami za granicą w 2011 r. PATRONAT HONOROWY KONGRES ORGANIZOWANY PRZY WSPARCIUFINANSOWYM WSPÓŁORGANIZATORZY PATRONI MEDIALNI SPONSORZY