Allelopatyczny wp³yw wodnych wyci¹gów z liœci wybranych gazonowych odmian traw na ich pocz¹tkowy wzrost

¹karstwo w Polsce (Grassland Science in Poland), 15, 129-139 Copyright by Polish Grassland Society, Poznañ, 2012 PL ISSN 1506-5162 ISBN 978-83-89250-28-5 Allelopatyczny wp³yw wodnych wyci¹gów z liœci wybranych gazonowych odmian traw na ich pocz¹tkowy wzrost H. LIPIÑSKA, M.SYKUT Katedra ¹karstwa i Kszta³towania Krajobrazu UP w Lublinie Allelopathic influence of water extracts from the leaves of selected lawn grass species and cultivars on their initial growth Abstract. In the studies conducted, an attempt was made to demonstrate the differences in the growth inhibition of test species seedlings under conditions of exposure to water extracts from the leaves of the lawn cultivars of Festuca rubra, Festuca ovina, Lolium perenne and Poa pratensis. Biotests were performed on Petri dishes in laboratory conditions. The extent to which seedling height and root length was inhibited in comparison to control objects (sprayed with distilled water) was used as an indicator of the presence and activity of allelopathic substances in extracts from leaves. The negative or positive effect of allelopathic substances depended on the species and cultivar of the donor, and the species of the test plant, i.e. the acceptor. Among the grass species studied, the strongest negative impact was exerted by water extracts from the leaves of L. perenne. Key words:allelopathy, lawn grass cultivars, water extracts from leaves 1. Wstêp Nawierzchnie trawiaste s¹ wa nym elementem krajobrazu i pe³ni¹ w œrodowisku cz³owieka wiele funkcji. Wprowadzaj¹ do ogrodu przestrzeñ a zielony kolor pozytywnie wp³ywa na nastrój i psychikê cz³owieka. Stanowi¹ przepiêkne t³o dla domu i ró nych kompozycji roœlinnych oraz ma³ej architektury ogrodowej (PROÑCZUK, 1998). Trawniki s³u ¹ aktywnemu wypoczynkowi, a w wielu przypadkach s¹ niezast¹pionym sposobem umacniania pochy³oœci terenu. Redukuj¹ powierzchniê wytwarzaj¹c¹ py³ i kurz, a tak e wp³ywaj¹ korzystnie na mikroklimat. Trawniki zwiêkszaj¹ wilgotnoœæ powietrza (w lecie w ci¹gu dnia 1 m 2 trawników wyparowuje 100 200 g wody w ci¹gu godziny), wydzielaj¹ tlen (w ci¹gu roku 1 m 2 trawnika wydziela od kilkudziesiêciu do 600 g tlenu) i poch³aniaj¹ dwutlenek wêgla (RUTKOWSKA ipawluœkiewicz, 1996). Nawierzchnie trawiaste zajmuj¹ ok. 70% ogólnej powierzchni terenów zieleni (HAR- KOT ilipiñska, 2007). Wœród mieszanek trawnikowych najwiêkszym powodzeniem ciesz¹ siê te w sk³ad których wchodz¹: Lolium perenne, Poa pratensis, Festuca rubra czy Festuca ovina. W tych wielogatunkowych zbiorowiskach, wzrost i rozwój roœlin jest

130 H. Lipiñska, M. Sykut modyfikowany zarówno przez szereg czynników siedliskowych, jak i procesy fizyczne i chemiczne wynik³e z s¹siedztwa innych gatunków, decyduj¹ce o trwa³oœci i jakoœci trawnika. Wzajemne oddzia³ywania roœlin za poœrednictwem substancji chemicznych s¹ uto samiane z allelopati¹ (LIPIÑSKA iharkot, 2005). Substancje te s¹ uwalniane miêdzy innymi z ywych nadziemnych czêœci roœlin, zw³aszcza z liœci, które s¹ najbogatszym ich Ÿród³em. W liœciach znajduje siê najwiêksza iloœæ i najszersze spektrum dzia³ania allelozwi¹zków. Wiele z nich rozpuszcza siê w wodzie, dlatego mo e byæ wymywana przez deszcz, mg³ê lub krople rosy. Celem badañ by³a ocena potencja³u allelopatycznego wodnych wyci¹gów z liœci Festuca rubra, Festuca ovina, Lolium perenne i Poa pratensis na pocz¹tkowy wzrost Lolium perenne i Festuca rubra. 2. Materia³ i metody Badania przeprowadzono w Katedrze ¹karstwa i Kszta³towania Krajobrazu UP w Lublinie. W celu okreœlenia allelopatycznego wp³ywu œciêtej murawy gazonowych odmian traw na ich pocz¹tkowy wzrost, przeprowadzono dwa doœwiadczenia w warunkach œciœle kontrolowanych (na szalkach Petriego) za³o onych metod¹ kompletnej randomizacji, w czterech powtórzeniach. Biotesty prowadzono w warunkach codziennego 12 godzinnego (7.00 19.00) sztucznego oœwietlenia wysokoprê n¹ lamp¹ typu SON-T Agro (œrednie natê enie oœwietlenia na poziomie sto³u ok. 3000 lux). Specjalna jej oprawa typu SGR 140 gwarantowa³a prawid³owe i równomierne doœwietlanie roœlin (U - ok. 80%). Temperatura powietrza w pomieszczeniu waha³a siê w granicach 22 25 o C. W badaniach oceniano allelopatyczny wp³yw wyci¹gów wodnych z liœci F. rubra odm. Areta (PL), Nimba (PL) i Raisa (NL); F ovina odm. Espro (PL) i Pintor (NL), L. perenne odm. Niga (PL), Nira (PL) oraz Stadion (PL) i P. pratensis odm. Ani (PL), Bila (PL) i Nandu (PL) na wysokoœæ siewek i d³ugoœæ korzeni F. rubra odm. Areta (PL) i L. perenne odm. Niga (PL). Dla pozyskania wyci¹gów wodnych, liœcie w/w odmian pobierano, gdy roœliny znajdowa³y siê fazie krzewienia. Materia³ roœlinny po wysuszeniu (na powietrzu) przechowywano w ciemnoœci w odpowiednich warunkach, aby unikn¹æ mikrobiologicznego zniszczenia zwi¹zków allelopatycznych. W celu przeprowadzenia biotestów 50 g wysuszonych liœci zalewano 1000 ml wody destylowanej, po 24 godzinach ekstrakt przes¹czano przez bibu³ê filtracyjn¹, a nastêpnie przechowywano w temperaturze 5 o C. W bioteœcie laboratoryjnym nasiona F. rubra i L. perenne (po 30 sztuk ka dego gatunku) umieszczano w szalkach Petriego (na 3 warstwach bibu³y chromatograficznej Whatman No3001917). Bibu³ê codziennie zwil ano 3 ml odpowiednich wyci¹gów wodnych z liœci. Kontrolê stanowi³y obiekty, w których bibu³ê zwil ano wod¹ destylowan¹. Wczeœnie wykonano test wstêpny poboru wody, aby oceniæ optymaln¹ objêtoœæ roztworu bez wywo³ywania anaerobowych warunków. Za kryterium obecnoœci oraz aktywnoœci substancji allelopatycznych wystêpuj¹cych w wyci¹gach wodnych z liœci przyjêto stopieñ hamowania wysokoœci siewek i d³ugoœci korzeni zarodkowych w stosunku do obiektów kontrolnych. Pomiaru d³ugoœci systemu korzeniowego i wysokoœci siewek PT, ¹karstwo w Polsce, 15, 2012

Allelopatyczny wp³yw wodnych wyci¹gów z liœci wybranych gazonowych odmian traw... 131 dokonywano 14 dni od wysiewu nasion, wyniki podano w cm. Otrzymane dane opracowano statystycznie metod¹ analizy wariancji. Do weryfikacji istotnoœci ró nic pomiêdzy ocenianymi œrednimi zastosowano przedzia³y ufnoœci Tukeya (p 0,05). 3. Wyniki 3.1. Oddzia³ywanie wodnych wyci¹gów z liœci Festuca rubra W wyniku przeprowadzonych badañ wykazano, e w warunkach oddzia³ywania substancji allelopatycznych uwalnianych z liœci badanych odmian F. rubra najwy sze siewki notowano na obiektach, gdzie bibu³ê zwil ano ekstraktem pozyskanym z odmiany Areta. Na pozosta³ych obiektach wysokoœæ siewek nie ró ni³a siê istotnie i by³a zbli ona do roœlin na obiektach kontrolych (ryc. 1). W porównaniu z kontrol¹ nie wykazano ujemnego wp³ywu wyci¹gów wodnych z liœci badanych odmian F. rubra, a wrêcz istotnie stymuluj¹cy wp³yw odmiany Areta oraz Raisa na d³ugoœæ korzeni tego gatunku. Równie wyci¹gi wodne z liœci odmiany Nimba wp³ywa³y dodatnio na wzrost korzeni testowanego gatunku, ale w porównaniu z obiektami kontrolnymi ró - nice te nie by³y istotne. W odniesieniu do obiektów kontrolnych ekstrakty wodne z liœci F. rubra odm. Areta i Nimba nieznacznie hamowa³y wysokoœæ siewek L. perenne (ryc. 2). Mniejsze siewki odnotowano na obiektach, w których bibu³ê zwil ano wyci¹gami z liœci odmiany Raisa. Natomiast d³ugoœæ korzeni L. perenne w obecnoœci wyci¹gów wodnych z liœci F. rubra (niezale nie od odmiany) i wody destylowanej (kontrola) by³a podobna. Ryc. 1. D³ugoœæ korzeni i wysokoœæ siewek Festuca rubra w warunkach oddzia³ywania wyci¹gów wodnych z liœci gazonowych odmian F. rubra i kontrolnych Fig. 1. Root length and seedling height of F. rubra under conditions of exposure to water extracts from the leaves of F. rubra lawn cultivars versus the control object PT, Grassland Science in Poland, 15, 2012

132 H. Lipiñska, M. Sykut Ryc. 2. D³ugoœæ korzeni i wysokoœæ siewek L. perenne w warunkach oddzia³ywania wyci¹gów wodnych z liœci gazonowych odmian F. rubra i kontrolnych Fig. 2. Root length and seedling height of L. perenne under conditions of exposure to water extracts from the leaves of F. rubra lawn cultivars versus the control object 3.2. Oddzia³ywanie wodnych wyci¹gów z liœci Festuca ovina Przeprowadzone badania wykaza³y, e zarówno wysokoœæ siewek jak i d³ugoœæ korzeni F. rubra w warunkach oddzia³ywania substancji allelopatycznych obecnych w wodnych wyci¹gach z liœci gazonowych odmian F. ovina by³a zró nicowana. Najwy - sze siewki odnotowano na obiektach zwil anych wyci¹gami z liœci odmiany Pintor, natomiast istotnie ni sze z liœci odmiany Espro (ryc. 3). W porównaniu z obiektem Ryc. 3. D³ugoœæ korzeni i wysokoœæ siewek F. rubra w warunkach oddzia³ywania wyci¹gów wodnych z liœci gazonowych odmian F. ovina i kontrolnych Fig. 3. Root length and seedling height of F. rubra under conditions of exposure to water extracts from the leaves of F. ovina lawn cultivars versus the control object PT, ¹karstwo w Polsce, 15, 2012

Allelopatyczny wp³yw wodnych wyci¹gów z liœci wybranych gazonowych odmian traw... 133 kontrolnym wyci¹gi wodne pozyskane z liœci odmiany Pintor nie wp³ywa³y na d³ugoœæ korzeni, natomiast odmiany Espro dzia³a³y istotnie stymuluj¹co. Jak wskazuj¹ wyniki badañ, wysokoœæ siewek L. perenne w warunkach oddzia³ywania wyci¹gów wodnych z liœci F. ovina odmiany Pintor by³a podobna jak wysokoœæ siewek na obiektach kontrolnych (ryc. 4). Ryc. 4. D³ugoœæ korzeni i wysokoœæ siewek L. perenne w warunkach oddzia³ywania wyci¹gów wodnych z liœci gazonowych odmian F. ovina i kontrolnych Fig. 4. Root length and seedling height of L. perenne under conditions of exposure to water extracts from the leaves of F. ovina lawn cultivars versus the control object Inhibituj¹co na wysokoœæ siewek testowanego gatunku wp³ynê³y natomiast substancje allelopatyczne obecne w ekstraktach z liœci F. ovina odmiany Espro. Natomiast korzenie L. perenne w warunkach oddzia³ywania wyci¹gów wodnych z liœci F. ovina odmian Espro oraz Pintor by³y tylko nieznacznie krótsze ni na obiektach kontrolnych 3.3. Oddzia³ywanie wodnych wyci¹gów z liœci Lolium perenne Otrzymane wyniki badañ wykaza³y, e w obecnoœci wyci¹gów wodnych z liœci wszystkich badanych gazonowych odmian L. perenne, siewki F. rubra by³y wy sze ni na obiektach kontrolnych. Jednak ze statystycznego punktu widzenia wp³yw ekstraktów by³ nieistotny (ryc. 5). Statystycznie potwierdzony zosta³ wp³yw tych wyci¹gów na d³ugoœæ korzeni F. rubra. Najkorzystniejsz¹ reakcjê (najd³u sze korzenie) zaobserwowano na obiektach zwil anych wyci¹gami wodnymi z liœci L. perenne odmiany Nira oraz Stadion. Natomiast korzenie F. rubra na obiektach zwil anych wyci¹gami wodnymi z liœci odmiany Niga by³y istotnie krótsze w porównaniu z korzeniami zwil - anymi wod¹ destylowan¹. Przeprowadzone biotesty na obiektach z L. perenne wykaza³y, e wp³yw wyci¹gów wodnych z liœci tego samego gatunku na wysokoœæ siewek by³ nieistotny. Pod wp³ywem ekstraktów z liœci tego gatunku odmian Niga i Nira nast¹pi³o zahamowanie wysoko- PT, Grassland Science in Poland, 15, 2012

134 H. Lipiñska, M. Sykut Ryc. 5. D³ugoœæ korzeni i wysokoœæ siewek F. rubra w warunkach oddzia³ywania wyci¹gów wodnych z liœci gazonowych odmian L. perenne i kontrolnych Fig. 5. Root length and seedling height of F. rubra under conditions of exposure to water extracts from the leaves of L. perenne lawn cultivars versus the control object œci siewek w stosunku do obiektu kontrolnego, natomiast wyci¹gi z liœci odmiany Stadion w niewielkim stopniu os³abia³y wzrost siewek L. perenne (ryc. 6). Z kolei oceniaj¹c wp³yw wyci¹gów wodnych z liœci odmian L. perenne na d³ugoœæ korzeni tego samego gatunku stwierdzono istotne ró nice pomiêdzy wszystkimi obiektami. Najwiêksze ujemne oddzia³ywanie, wykazywa³y wyci¹gi z liœci odmiany Niga, natomiast najmniejsze z odmiany Nira. Ekstrakty z liœci odmiany Stadion stymulowa³y wyd³u anie korzeni tego gatunku (ryc. 6). Ryc. 6. D³ugoœæ korzeni i wysokoœæ siewek L. perenne w warunkach oddzia³ywania wyci¹gów wodnych z liœci gazonowych odmian L. perenne i kontrolnych Fig. 6. Root length and seedling height of L. perenne under conditions of exposure to water extracts from the leaves of L. perenne lawn cultivars versus the control object PT, ¹karstwo w Polsce, 15, 2012

Allelopatyczny wp³yw wodnych wyci¹gów z liœci wybranych gazonowych odmian traw... 135 3.4. Oddzia³ywanie wodnych wyci¹gów z liœci Poa pratensis W porównaniu z obiektami kontrolnymi wykazano nieznacznie stymuluj¹cy wp³yw wyci¹gów wodnych z liœci odmian P. pratensis na wysokoœæ siewek F. rubra oraz zró - nicowany wp³yw na d³ugoœæ korzeni tego gatunku (ryc. 7). Wyci¹gi wodne z odmiany Ani istotnie hamowa³y d³ugoœæ korzeni. Krótsze korzenie odnotowano tak e na obiektach zwil anych wyci¹gami z liœci odmiany Nandu. Natomiast wyci¹gi wodne z liœci odmiany Bila dzia³a³y stymuluj¹co na d³ugoœæ korzeni F. rubra. Ryc. 7. D³ugoœæ korzeni i wysokoœæ siewek F. rubra w warunkach oddzia³ywania wyci¹gów wodnych z liœci gazonowych odmian P. pratensis i kontrolnych Fig. 7. Root length and seedling height of F. rubra under conditions of exposure to water extracts from the leaves of P. pratensis lawn cultivars versus the control object Ryc. 8. D³ugoœæ korzeni i wysokoœæ siewek L. perenne w warunkach oddzia³ywania wyci¹gów wodnych z liœci gazonowych odmian P. pratensis i kontrolnych Fig. 8. Root length and seedling height of L. perenne under conditions of exposure to water extracts from the leaves of P. pratensis lawn cultivars versus the control object PT, Grassland Science in Poland, 15, 2012

136 H. Lipiñska, M. Sykut Wodne wyci¹gi z liœci gazonowych odmian P. pratensis wp³ywa³y w zró nicowany sposób tak e na wysokoœæ siewek L. perenne (ryc. 8). W odniesieniu do kontroli siewki L. perenne by³y istotnie ni sze na obiektach poddanych oddzia³ywaniu wodnych wyci¹gów z liœci odmian Ani oraz Nandu. Ró nic takich nie stwierdzono w warunkach zwil ania wyci¹gami z odmiany Bila. Natomiast wyci¹gi z liœci P. pratensis wszystkich odmian przyczynia³y siê do zmniejszenia d³ugoœci korzeni L. perenne, przy czym najkrótsze korzenie odnotowano na obiektach poddanych oddzia³ywaniu odmiany Ani. 4. Dyskusja W przeprowadzonych biotestach wykazano znacz¹cy wp³yw wyci¹gów wodnych z liœci F. rubra, F. ovina, L. perenne i P. pratensis na pocz¹tkowy wzrost i rozwój F. rubra oraz L. perenne. Najwiêkszy ujemny wp³yw na ich pocz¹tkowy wzrost wykazywa³y wodne wyci¹gi z liœci gazonowych odmian L. perenne. W badaniach odnotowano s³abszy wzrost siewek i d³ugoœæ korzeni gatunków testowych. Liczna grupa autorów zwraca uwagê na aktywnoœæ allelopatyczn¹ wyci¹gów wodnych z liœci tego gatunku miêdzy innymi BOURDOT i WSP. (1996) oraz BEYSCHLAG i WSP. (1996). KRYZEVICIENÉ ipaplauskiené (2004) opieraj¹c siê na w³asnych badaniach przypuszczaj¹, e zmniejszony wzrost L. multiflorum spowodowany jest oddzia³ywaniem L. perenne zwi¹zanym z wydzielaniem poprzez jego korzenie allelosubstancji. Badania LIPIÑSKIEJ (2005) równie wskazuj¹ na w³aœciwoœci allelopatyczne L. perenne. W badaniach tych d³ugoœæ korzeni oraz wysokoœæ siewek gatunków testowanych na obiektach kontrolnych by³y wiêksze ni na obiektach z wyci¹gami z gleby spod runi L. perenne. Inne doœwiadczenia pokazuj¹, e substancje uwalniane z rozk³adaj¹cych siê liœci L. perenne Ÿle oddzia³uj¹ na pochewki liœciowe oraz na d³ugoœæ korzonków zarodkowych jej samej (NEWMAN irovira, 1975). Wykazane w badaniach w³asnych w³aœciwoœci autoallelopatyczne L. perenne znajduj¹ odzwierciedlenie tak e w eksperymentach KRAUS i WSP. (2002). Pocz¹tkowy wzrost gatunków testowych hamowany by³ tak e na skutek oddzia³ywania wodnych wyci¹gów z liœci gazonowych odmian P. pratensis. Dzia³anie allelopatyczne tego gatunku potwierdzi³y liczne badania (LIPIÑSKA iharkot, 1998; 2005; LIPIÑSKA ioleszek, 2002). Tak e KRYZEVICIENÉ ipaplauskiené (2004) okreœlaj¹c w doœwiadczeniach potencja³ allelopatyczny kilku traw, wykaza³y wysok¹ aktywnoœæ allelopatyczn¹ Poa pratensis w odniesieniu do Trifolium repens i T. pratense. W przeprowadzonych biotestach odnotowano tak e niewielki allelopatyczny wp³yw F. rubra oraz F. ovina. Negatywny wp³yw substancji zawartych w ekstraktach wodnych z F. rubra na pocz¹tkowy wzrost odnotowa³ m.in. FALKOWSKI (1958). Allelopatyczny wp³yw Festuca rubra na wiele chwastów potwierdzaj¹ równie wyniki badañ BEY- SCHLAGA i WSP. (1996). Tak e BERTIN i WSP. (2003a) poprzez eksperymenty polowe i laboratoryjne, wykazali, e F. rubra (spp. rubra, trichophylla, littoralis i commutata, F. longifolia) oraz F. ovina wykazuj¹ istotny potencja³ allelopatyczny zwi¹zany z wystêpowaniem w ich wydzielinach korzeniowych m-tyrosine. Przeprowadzone biotesty wykaza³y, e m-tyro- PT, ¹karstwo w Polsce, 15, 2012

Allelopatyczny wp³yw wodnych wyci¹gów z liœci wybranych gazonowych odmian traw... 137 sine hamuje wzrost miêdzy innymi Digitaria sanguinalis, Trifolium repens i Taraxacum officinale. W przedstawionych badaniach wra liwoœæ testowanych gatunków na oddzia³ywanie wyci¹gów z liœci badanych odmian traw by³a zró nicowana. Tak e z danych literaturowych wynika, e fitotoksyny okreœlonego gatunku mog¹ ujemnie wp³ywaæ na wzrost oraz rozwój jednego gatunku, a stymulowaæ b¹dÿ nie wywieraæ adnego wp³ywu na wzrost drugiego (BERTIN i WSP., 2003b). Inhibituj¹cy lub stymuluj¹cy wp³yw wodnych wyci¹gów z liœci P. pratensis w zale noœci od wra liwoœci roœliny akceptora potwierdzaj¹ tak e badania LIPIÑSKIEJ iharkot (2005). 5. Wnioski Na podstawie otrzymanych wyników badañ wykazano, e substancje zawarte w wyci¹gach wodnych z liœci gazonowych gatunków traw istotnie wp³ywa³y na pocz¹tkowy wzrost siewek Festuca rubra i Lolium perenne. Ujemne lub dodatnie oddzia³ywanie tych substancji zale a³o od gatunku i odmiany donora, oraz gatunku roœliny testowej akceptora. Spoœród badanych gatunków traw gazonowych najwiêkszy ujemny wp³yw wywiera³y wyci¹gi wodne z liœci L. perenne. Gatunek ten wykazywa³ tak e w³aœciwoœci autoallelopatyczne. Znaczny potencja³ allelopatyczny stwierdzono tak e w przypadku P. pratensis. Wyci¹gi wodne z liœci F. rubra powodowa³y najmniejsze zahamowania wzrostu testowanych gatunków. Najwiêkszy potencja³ allelopatyczny spoœród badanych odmian F. rubra wykazywa³a Nimba. Wyci¹gi wodne z liœci F. ovina odmiany Espro ujemnie oddzia³ywa³y tylko na wysokoœæ siewek, z kolei Pintor na d³ugoœæ korzeni L. perenne. Z badanych odmian L. perenne najwiêkszy ujemny wp³yw odnotowano na obiektach zwil anych wyci¹gami z odmiany Niga. Natomiast najwiêksze oddzia³ywania allelopatyczne P. pratensis wykazywa³a odmiana Ani. Literatura BERTIN C., PAUL R.N., DUKE S.O., WESTON L.A., 2003a. Laboratory assessment of the allelopathic effects of fine leaf fescues. Journal of Chemical Ecology, 29, 8, 1919 1937. BERTIN C., YANG X., WESTON L.A., 2003b. The role of root exudates and allelochemicals in the rhizosphere. Plant and Soil 256, 67 83. BEYSCHLAG W., RYEL R.J., ULLMANN I., ECKSTEIN J., 1996. Experimental studies on the competitive balance between two Central European roadside grasses with different growth forms. 2. Controlled experiments on the influence of soil depth, salinity and allelopathy. Botanica Acta, 109 (6), 449 455. BOURDOT G.W., WOODBURN T.L., BRIESE D.T., COREY S., 1996. Interference between pasture plants and thistles a review. Thistle management workshop, Canberra, Australia, 12 13 June 1996. Plant Protection Quarterly, 11 (2), 265 270. PT, Grassland Science in Poland, 15, 2012

138 H. Lipiñska, M. Sykut HARKOT W., LIPIÑSKA H., 2007. Trawniki we wspó³czesnych ogrodach przydomowych na wsi. Czasopismo Techniczne, 10/2007 (ROK 104, Architektura, 5-A/2007), 204 206. KRAUS, E.VOETEN, M., LAMBERT H., 2002. Allelopathic and autotoxic interactions in selected populations of Lolium perenne grown in monoculture and mixed culture. Functional Plant Biology, 29, 1465 1473. LIPIÑSKA H., 2005. Wp³yw fitotoksyn korzeniowych traw na pocz¹tkowy wzrost i rozwój Lolium perenne. ¹karstwo w Polsce, 8, 115 122. LIPIÑSKA H., HARKOT W., 1998. Fitotoksyny martwych korzeni Poa pratensis jako czynnik hamuj¹cy kie³kowanie nasion wsiewanych traw. ¹karstwo w Polsce, 1, 159 164. LIPIÑSKA H., HARKOT W, 2005. Allelopathic effects of water leachates of Poa pratensis leaves. Allelopathy Journal 16 (2), 251 260. LIPIÑSKA H., OLESZEK W., 2002. Application of RERS (Root Exudate Recirculating System) for the studies of allelopathic potential of Poa pratensis. Allelopathy Journal, 10 (1), 39 44. NEWMAN E.L., ROVIRA A.D., 1975. Allelopathy among some British grassland species. Journal Ecology, 63, 727 737. PROÑCZUK S., 1998. Typy i rodzaje trawników zak³adanie i u ytkowanie. Miasto-Ogród. Sto lat rozwoju idei. A. Drapella_Hemensdorfer, F. Gospodarczyk, B. Wojtyszyn (red.), Dolnoœl¹skie Wydawnictwo Naukowe. 57 64. RUTKOWSKA B., PAWLUŒKIEWICZ P., 1996. Trawniki Poradnik. PWRiL, Warszawa. Allelopathic influence of water extracts from the leaves of selected lawn grass species and cultivars on their initial growth H. LIPIÑSKA, M.SYKUT Department of Grassland and Landscape Forming, University of Life Sciences in Lublin Summary Lawns, regardless of their type (decorative, recreational, or flowery meadows), perform several functions in the environment that surrounds us. Grass surfaces cover approximately 70% of all green areas. The most popular lawn mixtures are those containing Lolium perenne, Poa pratensis, Festuca rubra or Festuca ovina. In these multi-species communities, the growth and development of plants is modified by several habitat-related factors as well as processes resulting from the proximity of other species, including allelopathy. The greatest number of allelochemicals and the broadest spectrum of their activity is to be found in the leaves. Since many allelochemicals are water-soluble, they can be easily washed out by rain, fog or dew drops, thus influencing plant growth. The study objective was to determine the allelopathic potential of F. ovina cv. Areta, Nimba and Raisa ; F. rubra cv. Espro and Pintor, L. perenne cv. Niga, Nira and Stadion Wzorzec, and P. pratensis cv. Ani, Bila and Nandu. The studies, conducted in laboratory conditions, focussed on determining the allelopathic influence of water extracts from the leaves of the abovementioned species on seedling height and root length of F. rubra cv. Areta and L. perenne cv. Niga. PT, ¹karstwo w Polsce, 15, 2012

Allelopatyczny wp³yw wodnych wyci¹gów z liœci wybranych gazonowych odmian traw... 139 The study findings revealed that substances contained in water extracts from the leaves of lawn grass cultivars had a significant impact on root length and seedling height of Festuca rubra and Lolium perenne. The negative or positive effect of those substances depended on the species and cultivar of the donor, and the species of the test plant, i.e. the acceptor. Among the species studied, the strongest negative impact was exerted by water extracts from the leaves of L. perenne. That species also exhibited auto-allelopathic properties. A considerable allelopathic potential was also observed in the case of P. pratensis. Water extracts from the leaves of F. rubra inhibited the growth of test species to the smallest extent. Adres do korespondencji Address for correspondence: Dr hab. Halina Lipiñska Katedra ¹karstwa i Kszta³towania Krajobrazu, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie ul. Akademicka 15, 20-950 Lublin tel. (081) 445-67-24 e-mail: hllpl@yahoo.com PT, Grassland Science in Poland, 15, 2012