RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 198666 (21) Numer zgłoszenia: 354076 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 15.07.2000 (86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: 15.07.2000, PCT/EP00/06765 (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego: 05.04.2001, WO01/23253 PCT Gazette nr 14/01 (51) Int.Cl. B63B 35/44 (2006.01) F03D 11/00 (2006.01) B63B 22/02 (2006.01) (54) Przystań morskiej elektrowni wiatrowej oraz morska elektrownia wiatrowa (30) Pierwszeństwo: 30.09.1999,DE,19946899.0 (76) Uprawniony i twórca wynalazku: Wobben Aloys,Aurich,DE (43) Zgłoszenie ogłoszono: 15.12.2003 BUP 25/03 (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: 31.07.2008 WUP 07/08 (74) Pełnomocnik: Kuźnicka -Łukomska Barbara, Rzecznik Patentowy (57) 1. Przystań morskiej elektrowni wiatrowej zawierająca miejsce cumowania statków, lądowisko helikopterów i łącznik stanowiący wspólną drogę z miejsca cumowania i lądowiska do elektrowni, znamienna tym, że miejsce cumowania i lądowisko są usytuowane na wspólnym pomoście, zaś lądowisko (25) jest obrotowe wokół pionowej osi (8) elektrowni (2). PL 198666 B1
2 PL 198 666 B1 Opis wynalazku Przedmiotem wynalazku jest przystań morskiej elektrowni wiatrowej oraz morska elektrownia wiatrowa zawierająca tę przystań. Morskie elektrownie wiatrowe zwykle wymagają przystani lub pirsu, tak aby statki, zwłaszcza wodne, mogły zapewnić dostawę i transport. W przypadku niewielkich elektrowni morskich są to zwykle proste pirsy z ewentualnymi prowadnicami do cumowania łodzi. W przypadku większych elektrowni morskich, do których dobijają większe statki zaopatrzeniowe, urządzenia przystaniowe są kosztowniejsze i mają bardziej skomplikowaną konstrukcję oraz mają przykładowo urządzenia do pośredniego magazynowania, takie jak zbiorniki paliwa i urządzenia załadunkowe, takie jak żurawie. Helikoptery ze względu na swą mniejszą ładowność są zwykle wykorzystywane do szybkiego transportowania personelu. Jeżeli ze względu na duże prędkości wiatru i dużą falę dobijanie statkiem jest trudne, a nawet niemożliwe, wówczas tymczasowo helikoptery stanowią jedyną możliwość zaopatrywania i transportu. Wiele elektrowni morskich, które nie mają żadnego lądowiska helikopterów, może być w takich warunkach pogodowych zaopatrywane za pomocą helikoptera tylko w taki sposób, że helikopter, który przyleciał do elektrowni, pozostaje w powietrzu, a zaopatrywanie lub kontrola przeprowadzana jest przykładowo za pomocą wciągarki linowej na helikopterze. Manewry tego rodzaju są trudne i niebezpieczne. Morskie farmy elektrowni wiatrowych, zawierające wiele oddzielnych elektrowni wiatrowych, które są usytuowane w morzu, ale również inne, na przykład małe, samodzielne elektrownie morskie, ze względu na swą konstrukcję, najczęściej w żaden sposób nie pozwalają na utworzenie na nich lądowiska dla helikopterów. Ponadto w przypadku elektrowni wiatrowych poważnym problemem jest również bezpieczeństwo helikoptera podchodzącego do elektrowni ze względu na wirujące łopaty wirnika elektrowni wiatrowej. Oddzielna konstrukcja miejsca cumowania lub miejsca postoju statków na słupach fundamentowych oraz lądowiska helikopterów na najwyższym miejscu urządzenia wiertniczego, jak to jest znane z morskich urządzeń wiertniczych, nie są możliwe, ze względu na to, że w przypadku elektrowni wiatrowych, usytuowany jest w tym miejscu wirnik. W warunkach tak ograniczonej na elektrowniach morskich przestrzeni, ze względu na oddzielne wymagania logistyki i odpowiedniego miejsca dochodzi do niekorzystnego marnowania przestrzeni budowlanej. Celem wynalazku jest opracowanie pomostu dla statków i helikopterów, który mając prostą konstrukcję może być używany w przypadku instalacji morskich i brzegowych. Cel ten osiągnięto za pomocą przystani morskiej elektrowni wiatrowej zawierającej miejsce cumowania statków, lądowisko helikopterów i łącznik stanowiący wspólną drogę z miejsca cumowania i lądowiska do elektrowni, charakteryzującej się tym, że miejsce cumowania i lądowisko są usytuowane na wspólnym pomoście, zaś lądowisko jest obrotowe wokół pionowej osi elektrowni. Cel ten osiągnięto również za pomocą przystani morskiej elektrowni wiatrowej zawierającej miejsce cumowania statków, lądowisko helikopterów i łącznik stanowiący wspólną drogę z miejsca cumowania i lądowiska do elektrowni, charakteryzującej się tym, że miejsce cumowania i lądowisko są usytuowane na wspólnym pomoście, zaś usytuowanie przystani względem elektrowni jest zależne od przeważającego, w miejscu usytuowania elektrowni, kierunku wiatru. Korzystnie miejsce cumowania i lądowisko oprócz fundamentu elektrowni w morzu mają swój własny fundament. Przystań jest korzystnie usytuowana po zawietrznej stronie elektrowni względem przeważającego kierunku wiatru w miejscu usytuowania elektrowni. Korzystniej fundament przystani jest umieszczony na dnie morza. Najkorzystniej przystań unosi się na morzu. Przystań korzystnie posiada elementy wyposażenia, które mogą być łącznie używane w miejscu kotwiczenia i na lądowisku, przy czym te elementy są wybrane z grupy zawierającej elementy wyposażenia logistycznego i infrastrukturalnego. Korzystniej elementy wyposażenia są wybrane z grupy zawierającej łącznie używane budynki do składowania, albo przygotowywania wyrobów przeładowywanych w miejscu cumowania lub na lądowisku, budynki na środki, które służą do zaopatrywania lub obsługi środka transportu korzystającego z przystani, budynki mieszkalne dla personelu przeprowadzającego konserwację albo podróżującego środkiem transportu i łącznie wykorzystywane pomoce nawigacyjne zawierające elementy
PL 198 666 B1 3 wyposażenia logistycznego i infrastrukturalnego, które mogą być łącznie używane w miejscu kotwiczenia i na lądowisku. Najkorzystniej łącznie wykorzystywane pomoce nawigacyjne są wybrane z grupy zawierającej nadajniki radiowe do określania kierunku, urządzenia sygnalizacji świetlnej i wyposażenie radarowe. Przystań korzystnie zawiera betonowy pomost, na którego górnej powierzchni usytuowane jest lądowisko i przy którego krawędzi usytuowane jest miejsce cumowania. Korzystniej przystań zawiera stalową konstrukcję kratownicową i/lub konstrukcję z płyt stalowych. Zarazem morska elektrownia wiatrowa zawierająca miejsce cumowania statków, lądowisko helikopterów i łącznik stanowiący wspólną drogę z miejsca cumowania i lądowiska do elektrowni, charakteryzuje się tym, że lądowisko jest oddalone w poziomie od wieży elektrowni wiatrowej, o co najmniej dwie trzecie długości łopaty wirnika. Według wynalazku przystań ma miejsce cumowania lub miejsce postoju statków oraz lądowisko dla helikopterów. Przystań ta jest usytuowana na morskich elektrowniach wiatrowych, jak również na instalacjach, które są wznoszone na brzegu. Według wynalazku w takim przypadku istnieje łącznik stanowiący wspólną drogę z miejsca cumowania i lądowiska do instalacji. W ten sposób według wynalazku urządzenia logistyczne mogą być tak urządzone, aby mogły być używane wspólnie dla miejsca cumowania i dla lądowiska. Są to przykładowo budynki, w których ludzie po wylądowaniu mogą (początkowo) szukać schronienia, materiały, które zostały dostarczone lub które są gotowe do zabrania, mogą być trzymane w magazynie pośrednim, ale również składy paliwa, które są umieszczone razem, jak również pomoce nawigacyjne, które mogą zawierać sygnalizacyjne lampy nawigacyjne, nadajniki do określania kierunku, ale również pomieszczenia pilotów z kontrolą radarową. Ponieważ, zwłaszcza w przypadku instalacji morskich dowolnego rodzaju, istnieją dość poważne ograniczenia dotyczące wykorzystania miejsca, skupienie według wynalazku urządzeń logistycznych (transport statkami i helikopterami z instalacji do świata zewnętrznego) jest niezwykle korzystne. Wspólna przystań, szczególnie z razem wykorzystywanymi urządzeniami logistycznymi, korzystnie koncentruje według wynalazku transport z przystani do instalacji za pomocą łącznika stanowiącego wspólną drogę, z którego można przeprowadzać dalszą dystrybucję w wymagany sposób, który łatwo można zaplanować logistycznie. Przystań według wynalazku jest korzystnie montowana na morskiej elektrowni wiatrowej, której generator jest napędzany przez wirnik, który obraca się na wierzchołku wieży wokół osi poziomej. W takim przypadku lądowisko helikopterów, aby zagwarantować bezpieczne starty i lądowania, jest oddalone od wieży korzystnie o co najmniej jedną trzecią długości łopaty wirnika. Korzystnie przystań według wynalazku ma niezależne fundamenty w morzu, to znaczy miejsce cumowania i lądowisko są wsparte na fundamencie na dnie morza lub pływają podparte na powierzchni wody, zwłaszcza oddzielnie, i przy dowolnym połączeniu rodzaju podparcia. Korzystnie przystań jest usytuowana z boku instalacji po przeważającej zawietrznej stronie instalacji. W taki sposób przystań jest korzystnie usytuowana w obszarze instalacji chronionym od wiatru, tak że zarówno wiatr jak i fala łamią się na instalacji, uderzając w przystań ze zmniejszoną siłą. Według wynalazku efekt ten jest jeszcze zwiększony, jeżeli przystań jest zamontowana obrotowo wokół instalacji morskiej, dzięki czemu wiatr ustawia ją zawsze po zawietrznej stronie instalacji. Szczególnie odpowiednia dla takiego rozwiązania wynalazku jest pływająca podstawa przystani, która przykładowo może mieć postać pontonu o dużej powierzchni, który może być połączony mostkiem na przykład z podstawą morskiej elektrowni wiatrowej, a ponadto jest wsparty na niej na przykład za pomocą pierścieniowej tulei lub obrotowego członu na obrzeżu tej podstawy. W zastosowaniu do elektrowni wiatrowych konstrukcja taka ma istotną dodatkową zaletę. Daleko sięgające łopaty wirnika generatora stanowią duże zagrożenie dla helikoptera dolatującego do instalacji, jeżeli jednak według wynalazku przystań jest ustawiona przez wiatr po zawietrznej stronie elektrowni, przestrzeń powietrzna nad przystanią jest zawsze poza zasięgiem łopat wirnika generatora, ponieważ są one zgodnie ze swą zasadą działania usytuowane poprzecznie względem wiatru po stronie nawietrznej. Innymi słowy płaszczyzna ruchu obrotowego wirnika generatora jest usytuowana prostopadle względem kierunku wiatru przed przestrzenią powietrzną nad przystanią i nie przecina tej przestrzeni powietrznej. Ponadto helikopter może korzystnie podchodzić do lądowania na lądowisku pod wiatr bez przeszkód ze strony instalacji. W przykładzie wykonania przystani według wynalazku z pływającą podstawą jej wysokość nadąża za ruchem pływów, co jest znaczną zaletą dla miejsca cumowania statków.
4 PL 198 666 B1 Przystań według wynalazku jest korzystnie konstrukcją wykonaną z dowolnego połączenia kratownic stalowych, płyt, betonu i/lub drewna z odpowiednim zabezpieczeniem antykorozyjnym przed wodą morską i innymi oddziaływaniami środowiska. Wynalazek jest objaśniony poniżej w przykładach wykonania przedstawionych na rysunku, na którym: fig. 1 przedstawia widok z boku pierwszego przykładu realizacji niniejszego wynalazku, a fig. 2 przedstawia widok z boku drugiego przykładu realizacji niniejszego wynalazku. Na rysunkach identyczne części składowe, albo części składowe, które w jakikolwiek sposób sobie odpowiadają mają takie same oznaczenia. Na fig. 1 i 2 przedstawiono morską elektrownię wiatrową 2 z wirnikiem 4 o zasadniczo poziomej osi obrotu. Wirnik 4 jest dołączony do lub sprzęgnięty z generatorem (nie pokazano) w gondoli 6. Gondola 6 (lub przedstawiona obudowa maszyny) może ustawiać się względem kierunku 9 wiatru dzięki obrotowi wokół osi pionowej 8 za pomocą urządzenia przekładniowego (nie pokazano), które jest również umieszczone w gondoli. Gondola 6 z wirnikiem 4 jest zamontowana na wierzchołku wieży 10 obrotowo wokół osi 8. Wieża 10 elektrowni wiatrowej 2 jest, jak pokazano na fig. 1, posadowiona na morzu 12 na stałe na fundamencie 14a z betonu i jak pokazano na fig. 2 za pomocą bocznych podpór 14b na morskim dnie 16. Każda z elektrowni wiatrowych 2 pokazanych na fig. 1 i 2 posiada przystań 20a, 20b. Przystań 20a pokazana na fig. 2 ma postać stalowej konstrukcji kratowej z betonowym pomostem 22 i jest przymocowana trwale do wieży 10 elektrowni wiatrowej 2 oraz jest nieruchomo wsparta na dnie 16 morza 12 za pomocą podpory 24 w postaci stalowego słupa kratowego. Poziomy betonowy pomost 22 na górnej stronie tworzy lądowisko 25 helikoptera 26. W szczególności przy krawędzi 28 pomostu 22, która jest najbardziej oddalona od wieży 10, pomost 22 wraz z pionową podporą 24, która spoczywa na morskim dnie 16 i jest prostopadła do krawędzi 28, tworzy miejsce cumowania lub miejsce postoju statku w postaci pomostu dla statków 30. Zarówno lądowisko 25 helikopterów 26 jak i miejsce 28 cumowania statków 30 są połączone pomostem 22, który jest przymocowany do wieży 10 łącznikiem 32 stanowiącym wspólną drogę pomiędzy z jednej strony lądowiskiem i miejscem 28 cumowania, a z drugiej strony wieżą 10 elektrowni wiatrowej 2. Personel i sprzęt przewożony helikopterem 26 lub statkiem 30 do przystani 20 poprzez łącznik 32 stanowiący wspólną drogę podążają przez drzwi 34 do wnętrza wieży 10, gdzie przykładowo za pomocą windy (nie pokazano) są podnoszone w wieży 10 do gondoli 6 na wierzchołku wieży, jeżeli przykładowo trzeba przeprowadzić naprawę lub konserwację. Przystań 20a w stosunku do przeważającego kierunku wiatrów w rejonie elektrowni wiatrowej 2 jest usytuowana po zawietrznej stronie i jest tam, jak opisano, bezpiecznie zamocowana. W ten sposób, gdy wiatr wieje z przeważającego kierunku, siła wiatru i kołysanie morza są wobec lądowiska 25 helikoptera i wobec miejsca 28 cumowania przełamywane przez wieżę. Bezpieczne starty i lądowania helikopterów 26 na lądowisku 25 są zapewnione przez wystarczająco dużą odległość pionową pomiędzy lądowiskiem 25, a łukiem opisywanym przez końce łopat wirnika 4. Przystań 20b z fig. 1 różni się od przystani 20a z fig. 2 cechami, które przedstawione są poniżej. Przystań 20b z fig. 1 jest konstrukcją złożoną ze stalowej płyty i stalowej konstrukcji kratowej, której betonowy pomost 22 jest wsparty na pontonie 36. Wewnątrz pontonu 36 usytuowane są przestrzenie magazynowe (nie pokazano). Pomost 22, którego górna strona, jak już opisano w odniesieniu do fig. 2, tworzy lądowisko 25 dla helikopterów 26 i którego boczne krawędzie tworzą miejsce 28 cumowania statków 30, nie jest zatem, na stałe zakotwiony na dnie 16 morza, ale pływa na powierzchni morza 12. Na skutek tego odległość pomiędzy pomostem 22 a powierzchnią morza 12 jest zawsze taka sama, co jest korzystne, zwłaszcza przy załadunku i rozładunku statków 30. Pomost 22 z lądowiskiem 25 i miejscem cumowniczym 28 na pływającym pomoście 36 jest dołączony do wieży 10 elektrowni wiatrowej 2 poprzez most 32. Zatem most 32 tworzy łącznik stanowiący wspólną drogę z lądowiska 25 i miejsca cumowniczego 28 do wieży 10 elektrowni wiatrowej 2. Ten most jest wsparty zarówno na pontonie 36 jak i na wieży 10, w sposób przegubowy wokół odpowiedniej osi poziomej. Takie miejsca mocowania 38 zapewniają, że pływający ponton 36 swobodnie może przemieszczać się pionowo pod działaniem pływów morza 12. Przystań 20b, pokazana na fig. 1, jest połączona mostem 32 obrotowo również wokół pionowej osi 8 wieży 10 elektrowni wiatrowej 2. W ten sposób przystań 20b, połączona z wieżą 10 poprzez most 32, może swobodnie pływać w określonej odległości wokół wieży 10. W tej sytuacji jej położenie w danym czasie jest zależne od kierunku wiatru 9. W ten sposób przystań 20b jest po pierwsze zawsze po zawietrznej stronie elektrowni wiatrowej 2, to znaczy nie tylko w zależności od przeważającego kierunku wiatru, ale w zależności od aktualnego kierunku wiatru, a po drugie jest ona zawsze chroniona
PL 198 666 B1 5 przez wieżę 10 przed działaniem wiatru i martwej fali. Dzięki temu ponton 36 może pływać możliwie spokojnie na powierzchni morza, czemu służą dodatkowe znane środki, takie jak możliwie duży ciężar pontonu i możliwie duże pole jego powierzchni. Drugą zaletą ustawiania przystani 20b przez wiatr 10, by przyjmowała ona położenie po zawietrznej stronie elektrowni wiatrowej 2, jest bezpieczeństwo lotu helikopterów 26 startujących i lądujących na przystani 20b. Dzięki temu, że śmigło 4 elektrowni wiatrowej 2 jest zawsze ustawione pod wiatr, przestrzeń powietrzna nad przystanią 20b, jak pokazano na fig. 1, po zawietrznej stronie, w żadnym przypadku nie jest zagrożona przez łopaty 4 wirnika elektrowni wiatrowej 2. Helikopter 26 może, więc startować i lądować pionowo bez przeszkód i może podlatywać do przystani 20b pod wiatr bez zagrożenia ze strony elektrowni wiatrowej 2. Opisane obrotowe podparcie przystani 20b wokół wieży 10 jest możliwe dzięki pierścieniowemu balkonowi 40, który jest w postaci tulei osadzonej obrotowo na dolnej części wieży 10. Ten balkon 40 jest unieruchomiony na wieży 10 w kierunku pionowym, tak, że drzwi 34 w wieży 10 są z balkonu 40 zawsze dostępne. Na przystani 20b pokazano budynki 42, które mogą być wykorzystywane łącznie z lądowiskiem 25 i miejscem cumowniczym 28 oraz z pomocami nawigacyjnymi 44. Zastrzeżenia patentowe 1. Przystań morskiej elektrowni wiatrowej zawierająca miejsce cumowania statków, lądowisko helikopterów i łącznik stanowiący wspólną drogę z miejsca cumowania i lądowiska do elektrowni, znamienna tym, że miejsce cumowania i lądowisko są usytuowane na wspólnym pomoście, zaś lądowisko (25) jest obrotowe wokół pionowej osi (8) elektrowni (2). 2. Przystań według zastrz. 1, znamienna tym, że miejsce (28) cumowania i lądowisko (25) oprócz fundamentu (14a. 14b) elektrowni w morzu mają swój własny fundament. 3. Przystań według zastrz. 1, znamienna tym, że przystań (20a, b) jest usytuowana po zawietrznej stronie elektrowni (2) względem przeważającego kierunku wiatru w miejscu usytuowania elektrowni (2). 4. Przystań według zastrz. 1 albo 2, albo 3, znamienna tym, że fundament (24) przystani (20a) jest umieszczony na dnie (16) morza. 5. Przystań według zastrz. 1 albo 2, albo 3, znamienna tym, że przystań (20a, b) unosi się na morzu. 6. Przystań według zastrz. 1, znamienna tym, że posiada elementy wyposażenia (42, 44), które mogą być łącznie używane w miejscu kotwiczenia (28) i na lądowisku (25), przy czym te elementy są wybrane z grupy zawierającej elementy wyposażenia (42, 44) logistycznego i infrastrukturalnego. 7. Przystań według zastrz. 6, znamienna tym, że elementy wyposażenia (42, 44) są wybrane z grupy zawierającej łącznie używane budynki (42) do składowania, albo przygotowywania wyrobów przeładowywanych w miejscu cumowania (28) lub na lądowisku (25), budynki (42) na środki, które służą do zaopatrywania lub obsługi środka transportu (26, 30) korzystającego z przystani (20), budynki mieszkalne (42) dla personelu przeprowadzającego konserwację albo podróżującego środkiem transportu (26, 30) i łącznie wykorzystywane pomoce nawigacyjne (44) zawierające elementy wyposażenia (42, 44) logistycznego i infrastrukturalnego, które mogą być łącznie używane w miejscu kotwiczenia (28) i na lądowisku (25). 8. Przystań według zastrz. 7, znamienna tym, że łącznie wykorzystywane pomoce nawigacyjne (44) są wybrane z grupy zawierającej nadajniki radiowe do określania kierunku, urządzenia sygnalizacji świetlnej i wyposażenie radarowe. 9. Przystań według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera betonowy pomost (22), na którego górnej powierzchni usytuowane jest lądowisko (25) i przy którego krawędzi usytuowane jest miejsce cumowania (28). 10. Przystań według zastrz. 1 albo 2 albo 9, znamienna tym, że zawiera stalową konstrukcję kratownicową i/lub konstrukcję z płyt stalowych. 11. Przystań morskiej elektrowni wiatrowej zawierająca miejsce cumowania statków, lądowisko helikopterów i łącznik stanowiący wspólną drogę z miejsca cumowania i lądowiska do elektrowni, znamienna tym, że miejsce cumowania i lądowisko są usytuowane na wspólnym pomoście, zaś usytuowanie przystani (20a, b) względem elektrowni (2) jest zależne od przeważającego, w miejscu usytuowania elektrowni (2), kierunku wiatru.
6 PL 198 666 B1 12. Przystań według zastrz. 12, znamienna tym, że miejsce (28) cumowania i lądowisko (25) oprócz fundamentu (14a, 14b) elektrowni w morzu mają swój własny fundament. 13. Przystań według zastrz. 12, znamienna tym, że przystań (20a, b) jest usytuowana po zawietrznej stronie elektrowni (2) względem przeważającego kierunku wiatru w miejscu usytuowania elektrowni (2). 14. Przystań według zastrz. 12 albo 13, albo 14, znamienna tym, że fundament (24) przystani (20a) jest umieszczony na dnie (16) morza. 15. Przystań według zastrz. 12 albo 13, albo 14, znamienna tym, że przystań (20a, b) unosi się na morzu. 16. Przystań według zastrz. 12, znamienna tym, że posiada elementy wyposażenia (42, 44), które mogą być łącznie używane w miejscu kotwiczenia (28) i na lądowisku (25), przy czym te elementy są wybrane z grupy zawierającej elementy wyposażenia (42, 44) logistycznego i infrastrukturalnego. 17. Przystań według zastrz. 17, znamienna tym, że elementy wyposażenia (42, 44) są wybrane z grupy zawierającej łącznie używane budynki (42) do składowania, albo przygotowywania wyrobów przeładowywanych w miejscu cumowania (28) lub na lądowisku (25), budynki (42) na środki, które służą do zaopatrywania lub obsługi środka transportu (26, 30) korzystającego z przystani (20), budynki mieszkalne (42) dla personelu przeprowadzającego konserwację albo podróżującego środkiem transportu (26, 30) i łącznie wykorzystywane pomoce nawigacyjne (44) zawierające elementy wyposażenia (42, 44) logistycznego i infrastrukturalnego, które mogą być łącznie używane w miejscu kotwiczenia (28) i na lądowisku (25). 18. Przystań według zastrz. 18, znamienna tym, że łącznie wykorzystywane pomoce nawigacyjne (44) są wybrane z grupy zawierającej nadajniki radiowe do określania kierunku, urządzenia sygnalizacji świetlnej i wyposażenie radarowe. 19. Przystań według zastrz. 12, znamienna tym, że zawiera betonowy pomost (22), na którego górnej powierzchni usytuowane jest lądowisko (25) i przy którego krawędzi usytuowane jest miejsce cumowania (28). 20. Przystań według zastrz. 12 albo 13, albo 20, znamienna tym, że zawiera stalową konstrukcję kratownicową i/lub konstrukcję z płyt stalowych. 21. Morska elektrownia wiatrowa (2) zawierająca miejsce cumowania statków, lądowisko helikopterów i łącznik stanowiący wspólną drogę z miejsca cumowania i lądowiska do elektrowni, znamienna tym, że lądowisko (25) jest oddalone w poziomie od wieży (10) elektrowni wiatrowej (2) o co najmniej dwie trzecie długości łopaty (4) wirnika.
PL 198 666 B1 7 Rysunki
8 PL 198 666 B1 Departament Wydawnictw UP RP Nakład 50 egz. Cena 2,00 zł.