AKTYWNOŚĆ REGULACYJNA PAŃSTWA A POTENCJAŁ ROZWOJOWY GOSPODARKI pod redakcją naukową Adama P. Balcerzaka i Michała Moszyńskiego Polskie Towarzystwo Ekonomiczne Oddział w Toruniu Toruń 2009
Recenzent: Dr hab. Barbara Polszakiewicz, prof. UMK Korekta: Michał Moszyński Projekt okładki: Jarosław Cholewiński Copyright by Polskie Towarzystwo Ekonomiczne Oddział w Toruniu ISBN 978-83-62049-01-1 Polskie Towarzystwo Ekonomiczne Oddział w Toruniu ul. Kopernika 21 87-100 Toruń Tel. 0 793 370 619 e-mail: pte@umk.pl www.pte.umk.pl Drukarnia cyfrowa UMK: ul. Gagarina 5, 87-100 Toruń
SPIS TREŚCI Przedmowa Mirosław Bochenek Pięćdziesiąt lat Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Toruniu... 13 Wprowadzenie... 13 Powołanie Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego... 13 Utworzenie Koła Miejskiego PTE w Toruniu... 15 Powstanie Oddziału Terenowego PTE w Toruniu... 16 Oddział Regionalny PTE w Toruniu... 18 Oddział Wojewódzki PTE w Toruniu... 19 Oddział PTE w Toruniu... 27 Koła PTE z Oddziału toruńskiego... 33 Koło Miejskie PTE w Grudziądzu... 33 Koło Uczelniane PTE... 35 Zakończenie... 39 Literatura... 39 Wprowadzenie... 41 Introduction... 47 Rozdział 1 Arkadiusz Graczyk Regulacja w świetle teorii wyboru publicznego... 53 Wprowadzenie... 53 1.1. Ekonomia dobrobytu a instytucje regulujące... 53 1.2. Krytyka ekonomii dobrobytu a założenia metodologiczne teorii wyboru publicznego... 56 1.3. Prywatni aktorzy sceny politycznej: grupy interesów i wyborcy... 58 1.4. Państwo a problem regulacji... 62
Wnioski... 66 Literatura... 69 Rozdział 2 Adam P. Balcerzak Wpływ działalności regulacyjnej państwa w obszarze kreowania ładu konkurencyjnego na rozwój nowej gospodarki... 71 Wprowadzenie... 71 2.1. Istota nowej gospodarki... 73 2.2. Znaczenie konkurencyjnego otoczenia oraz elastyczności rynku pracy dla zwiększenia tempa wzrostu produktywności... 75 2.3. Metodyka badania empirycznego relacji pomiędzy rozwojem nowej gospodarki a efektywnością regulacyjną państwa w sferze ładu konkurencyjnego oraz rynku pracy... 88 Wnioski... 101 Literatura... 102 Rozdział 3 Arkadiusz Graczyk Regulacja sfery konsumpcji z perspektywy socjologicznej i psychologicznej... 107 Wprowadzenie... 107 3.1. Geneza i rozwój konsumeryzmu... 107 3.2. Ekonomia (neo)klasyczna i pochwała wolnego rynku... 112 3.3. Przemiany w sferze produkcji... 115 3.4. Społeczeństwo konsumpcyjne i zmiany kulturowe... 118 3.5. Konsument z perspektywy psychologicznej... 124 Wnioski... 135 Literatura... 139
Rozdział 4 Michał Moszyński Regulacje rynku pracy a wzrost gospodarczy analiza porównawcza wybranych krajów OECD... 141 Wprowadzenie... 141 4.1. Zasoby pracy jako czynnik wzrostu gospodarczego... 142 4.2. Uzasadnienie dla interwencji państwa na rynku pracy... 144 4.3. Modele regulacji rynku pracy... 146 4.4. Pomiar poziomu regulacji rynku pracy... 149 4.5. Regulacje rynku pracy a efektywność... 152 4.6. Regulacja rynku pracy a wzrost gospodarczy w Europie i w Stanach Zjednoczonych... 157 Wnioski... 164 Literatura... 166 Rozdział 5 Michał Moszyński Regulacja systemu finansowego w obliczu kryzysu gospodarczego... 169 Wprowadzenie... 169 5.1. Rola systemu finansowego we wspieraniu wzrostu gospodarczego... 170 5.2. Dlaczego należy regulować rynki finansowe?... 172 5.3. Zakres regulacji i nadzór nad rynkiem finansowym... 174 5.4. Kryzys finansowy a problemy regulacji i nadzoru wybranych elementów systemu finansowego... 178 5.4.1. Sektor bankowy... 178 5.4.2. Agencje ratingowe... 182 5.4.3. Regulacje międzynarodowe... 184 5.4.4. Proponowane kierunki reform... 186 Wnioski... 189 Literatura... 191
Rozdział 6 Elżbieta Rogalska Znaczenie działalności regulacyjnej państwa dla przedsiębiorczości w Polsce na tle pozostałych krajów Europy Środkowo-Wschodniej w świetle teorii agencji... 195 Wprowadzenie... 195 6.1. Koszty regulacyjnej aktywności państwa.. 196 6.2. Koszty transakcyjne w świetle teorii agencji... 197 6.3. Koszty transakcyjne w Polsce na tle pozostałych krajów Europy Środkowo Wschodniej... 201 Wnioski... 209 Literatura... 210 Rozdział 7 Mirosław Bochenek Kryzysy koniunkturalne jako zjawisko historyczne... 211 Wprowadzenie... 211 7.1. Pierwsze kryzysy ekonomiczne... 211 7.2. Kryzysy przemysłowe... 214 7.3. Kryzysy cykliczne... 216 7.4. Wielki Kryzys i narodziny interwencjonizmu... 232 7.5. Deformacja cyklu koniunkturalnego... 234 7.6. Kryzysy jako trwały element gospodarki rynkowej... 238 Wnioski... 242 Literatura... 242 Rozdział 8 Justyna Łapińska Regulacyjna działalność Unii Europejskie na rynku żywnościowym kwestia bezpieczeństwa żywności... 245 Wprowadzenie... 245 8.1. Bezpieczeństwo żywności jako jeden z obszarów bezpieczeństwa żywnościowego... 246
8.2. Ogólne regulacje prawne Unii Europejskiej w zakresie bezpieczeństwa żywności... 247 8.3. Pakiet higieniczny... 251 8.4. Pakiet rozporządzeń w sprawie środków polepszających żywność... 253 Wnioski... 254 Literatura... 255 Rozdział 9 Iwona Salejko-Szyszczak Ubóstwo w Polsce a działalność regulacyjna państwa... 259 Wprowadzenie... 259 9.1. Definicja, przyczyny i mierniki ubóstwa... 260 9.2. Poziom i struktura dochodów polskiego społeczeństwa... 264 9.3. Zasięg, głębokość i struktura ubóstwa w Polsce... 270 9.4. Skutki ubóstwa... 278 9.5. Działalność regulacyjna państwa w zakresie zwalczania ubóstwa w Polsce... 279 Wnioski... 283 Literatura... 285 Nota o autorach... 289