Ocenianie w kręgu nieświadomości

Ocenianie w kręgu nieświadomości Dorota Badowska MISMaP, II rok biotech + psych

Copyright statement This presentation has been prepared for the meeting of the Students Neurobiology Club at the Warsaw University, thus for a non-profit activity. Pictures included, modified to various degree, have been copied from the Internet and literature without indicating the original source, which is frequently difficult to trace. Whoever finds his/her rights violated, is kindly requested to notify the author (neuro87@o2.pl); the questioned picture will be immediately withdrawn. Unlimited use of these slides in teaching is welcomed provided that the users take full responsibility for it.

O czym będzie mowa: Percepcja twarzy Neuronalne podłoŝe Rozpoznawanie ekspresji Mikroekspresje Model LeDoux Mikroekspresje w badaniach

Twarz bardzo częsty bodziec w Ŝyciu codziennym identyfikowanie innych ludzi podstawowe narzędzie komunikacji interpersonalnej Odczytywanie twarzy kluczowe nie tylko u H.sapiens

Fazy percepcji twarzy 1. Faza wczesna percepcyjna Detekcja, kodowanie strukturalne Kategoryzacja ogólna Ekspresja, orientacja, ruch warg, znajomość Kategoryzacja szczegółowa Płeć, wiek, karnacja, rasa 2. Faza późna pamięciowa Wspomnienia dotyczące osoby

Etapy percepcji twarzy Bodziec Wyraz twarzy ZagroŜenie? T/N To jest twarz! Znana? T/N ŚWIADOMOŚĆ Osoba nieznana Kategoryzacja Identyfikacja bez imienia nie tak Porównanie z twarzami zachowanymi w pamięci Pamięć dodatkowe informacje o osobie PEŁNE ROZPOZNANIE Dołączenie do imienia

System detekcji twarzy Pierwszy szkic twarzy (kodowanie strukturalne) Obraz egocentryczny (2,5D) i allocentryczny (3D) Dostrajanie do bodźców twarzopodobnych

Komponenty czy konfiguracje? Interpretujemy składowe twarzy... jednostki ruchowe FACS*...czy jej cały obraz? Rozpoznanie prawdopodobnie holistycznie Pojedyncze komponenty są niejednoznaczne inwersja *FACS facial action system

Procesor twarzy Dave Perret et al. University of St Andrews Procesor twarzy u makaków grupa neuronów w górnej bruździe skroniowej reagująca wyłącznie na twarze

Procesor twarzy Dwie grupy neuronów: Percepcja całej twarzy Rejestracja zmian twarzy Wyspecjalizowane komórki w korze skroniowej: Twarz en face Profil Tył głowy Głowa podniesiona Głowa opuszczona makak Konkretny osobnik Ekspresja

Procesor twarzy Kora skroniowa orientacja przestrzenna twarzy i jej znajomość Zakręt wrzecionowaty (potyliczno-skroniowy przyśrodkowy) rasa i toŝsamość Amygdala złość i strach, poczucie znajomości Wyspa wstręt

Droga wzrokowa Pierwotny szlak drogi wzrokowej

Droga co? i droga gdzie? Integracja informacji 47 V1 Grabowska Mózg a zachowanie

Szlaki w systemie wzrokowym Pierwotny co? Przez ciała kolankowate boczne do kory V1 Wtórny gdzie? Przez wzgórki czworacze górne i poduszkę, prawa amygdala Ośrodek sensomotoryczny Zimbardo Psychologia i Ŝycie str 237

Szlaki w systemie wzrokowym Pierwotny co? Przez ciała kolankowate boczne do kory V1 Wtórny gdzie? Przez wzgórki czworacze górne i poduszkę, prawa amygdala Ośrodek sensomotoryczny Ślepowidzenie Wzgórki górne nadal funkcjonują Zimbardo Psychologia i Ŝycie str 237

Systemy percepcji twarzy Dwa równoległe systemy percepcji System podstawowy (core system) Szlak brzuszny ( konstruktywistyczny ) Jak wygląda twarz? System rozszerzony (extended system) Powiązanie z innymi funkcjami mózgu Reagowanie na twarz

System podstawowy Zakręt potyliczny Wczesna percepcja Przesyła sygnały dalej

System podstawowy Zakręt potyliczny Wczesna percepcja Przesyła sygnały dalej Boczna część zakrętu wrzecionowatego Elementy stałe twarzy Rasa, toŝsamość

System podstawowy Zakręt potyliczny Wczesna percepcja Przesyła sygnały dalej Górna część bruzdy skroniowej Elementy dynamiczne Mimika, ruchy ust Kierunek patrzenia Boczna część zakrętu wrzecionowatego Elementy stałe Rasa, toŝsamość

System rozszerzony Łączy przetwarzanie informacji o twarzy z: Przedleksykalną percepcją mowy Skierowaniem uwagi Reagowaniem emocjonalnym Identyfikacją rozmówcy i pamięcią

Oba systemy działają równolegle Dowody neuropsychologiczne Prozopagnozja Agnozja prozopoafektywna Nie identyfikujemy twarzy Nie rozpoznajemy ekspresji

Jak róŝnicujemy ekspresje? Charakter wymiarowy czy kategorialny? Badania z morfingiem sugerują, Ŝe kategorialny Przykład morfingu

Czy rozpoznajemy emocje specyficznie? Czy ekspresje mimiczne róŝnych emocji rozpoznawane są za pomocą tych samych czy róŝnych systemów neuronalnych? Odpowiedź: jedno i drugie Struktury niespecyficzne Struktury specyficzne

Struktury niespecyficzne Dolna część kory czołowej i kora oczodołowa (OFC orbitofrontal cortex) Lezja agnozja prozopoafektywna Ale badania dotyczyły tylko strachu, złości, wstrętu Tylna część lewej półkuli ALE badanie nie uwzględniało ekspresji róŝnych emocji

Struktury specyficzne Amygdala Zakręt obręczy, obszar rdzeniowy pnia mózgu Jądra podstawy, wyspa, skorupa

Struktury specyficzne - strach Amygdala rozpoznawanie strachu i złości Ale uszkodzenie nie zaburza ekspresji strachu i złości Moduluje (hamuje) aktywność zakrętu wrzecionowatego

Struktury specyficzne - złość Zakręt obręczy i/lub obszar rdzeniowy pnia mózgu Percepcja i doświadczanie złości Wyniki badań fmri i PET są róŝne Zakręt obręczy Pień mózgu

Struktury specyficzne - wstręt Jądra podstawy, wyspa, skorupa (striatum) Informacja wzrokowa i werbalna

Procesy nieświadome Percepcja podprogowa (subliminalna) Bodźce nie docierają do świadomości, ale wywołują reakcję emocjonalną Bodźce wzrokowe krótsze niŝ 0,04s Bodźce maskowane innymi bodźcami Np. mikroekspresje

Mikroekspresje Niekontrolowane i spontaniczne ekspresje emocji na twarzy Krótkotrwałe Wyraz naszych prawdziwych emocji Tłumionych? Wypartych? Naturalne i automatyczne Wykorzystujemy mięśnie twarzy, którymi nie umiemy sterować świadomie

Odkrycie mikroekspresji Eckman & Friesen Paul Eckman amerykański badacz emocji i ich ekspresji mimicznych Analiza nagrania rozmowy lekarza z pacjentką Mikroekspresje smutku tuŝ przed uśmiechem Paul Eckman

Filmy Mikroekspresja gniewu i odrazy u przesłuchiwanego męŝczyzny Mikroekspresja zwątpienia u męŝczyzny twierdzącego, Ŝe nie wziął pieniędzy Eckman http://youtube.com/watch?v=exm6ybxxsyk Thought moments chwilowe ekspresje zwykle maskowane uśmiechem Thought moments http://youtube.com/watch?v=bpmsh7-oy4s

Skąd biorą się mikroekspresje? Dwa systemy nerwowej kontroli ekspresji mimicznych: 1. Układ piramidowy ekspresje intencjonalne 2. Układ pozapiramidowy ekspresje spontaniczne, nieświadome

Układ piramidowy Świadoma kontrola ekspresji 1. Kora motoryczna 2. Rdzeń przedłuŝony piramida 3. Nerw czaszkowy VII 4. Mięśnie twarzy

Układ pozapiramidowy Układ limbiczny i pień mózgu Kontrola z wielu jąder pnia mózgu i układu limbicznego Wspomaganie układu piramidowego Ekspresje spontaniczne i nieuświadomione Nie podlegają kontroli kory

Układy kontroli ruchów mięśni PIRAMIDOWY Świadoma kontrola mięśni Droga kora-rdzeńmięśnie POZAPIRAMIDOWY Ruchy mięsni niezaleŝne od kory Kontrola z ośrodków podkorowych m.in. układu limbicznego Kora motoryczna Układ limbiczny i pień mózgu

Czy istnieje twarz pokerzysty? Mięśnie mimiczne unerwiane przez VII nerw czaszkowy (z mostu) Mięśnie twarzy Analiza mięśni twarzy Mięsień marszczący brwi Mięsień okręŝny oka Nie jesteśmy w stanie ich kontrolować

Mięsień marszczący brwi

Dwa typy uśmiechu Uśmiech spontaniczny Duchenne a Mięśnie wokół oka (m okręŝny oka) Mięśnie wokół ust (np. m jarzmowy) Uśmiech towarzyski (panamerykański) świadomy Głównie usta Nie obejmuje oczu!

Neuronalne podłoŝe uśmiechu

Który z uśmiechów jest spontaniczny? Uśmiech pozowany Uśmiech Duchenne

Odczytywanie emocji Uświadomione Udział procesów poznawczych Reguły odczytywania emocji Atrybucja / poznanie emocji Nieświadome Odbiór informacji drogą podkorową Brak angaŝowania procesów poznawczych Intuicja Odbiór mikroekspresji

Joseph LeDoux The New York University Badania nad mechanizmem strachu u szczurów The Emotional Brain AMYGDALA

Model LeDoux

Reagowanie na znajomych nadprogowo maskowanie wsteczne GSR podprogowo Reakcja na znajome twarze w obu grupach!

Percepcja (nie)świadoma NIEŚWIADOMA Detekcja bodźca Szybkie rozpoznanie cech Zwłaszcza cech waŝnych rozpoznanie twarzy znajomych Szybka reakcja ŚWIADOMA Szczegółowa analiza Kategoryzacja i identyfikacja twarzy Powiązanie z funkcjami językowymi

Po co nam mikroekspresje? Umiejętność odczytywania mikroekspresji wrodzona (Darwin) Badania rozwojowe Badania międzykulturowe Ewolucyjnie: oszczędność czasu i zasobów uwagi

Trzy eksperymenty Czy moŝna przeprowadzić symulację mikroekspresji w laboratorium?

Eksperyment 1. - wstręt Mikroekspresje generowane komputerowo Wypowiedź o prostytucji, klatki z generowaną komputerowo ekspresją wstrętu

Eksperyment 2. - strach Laboratoryjna symulacja mikroekspresji Zapewnienia wrócisz do zdrowia i podprogowo fotografie z ekspresją strachu

Eksperyment 3. - złość Laboratoryjna symulacja mikroekspresji Opowieść o chłopaku poznanym na dyskotece, podprogowo fotografie z ekspresją złości

Trzy eksperymenty Czy moŝna przeprowadzić symulację mikroekspresji w laboratorium? TAK!

Znaki zapytania Smutek, zdziwienie, radość WciąŜ nieznane mechanizmy przetwarzania

Znaki zapytania Specjalny system percepcji twarzy? Czy moŝe obiekt ekspercki?

Znaki zapytania Coraz lepiej poznajemy mechanizmy wysyłania i percepcji mikroekspresji, ale... 1....jaka jest ich funkcja i znaczenie w naszym Ŝyciu? 2....jak moŝna wiedzę o mikroekspresjach wykorzystać?

Dziękuję za uwagę Prezentacja do udostępnienia www.biol.uw.edu.pl/sknn

Bibliografia Ohme, R. K. (2003). Tajemnice mikroekspresji. W: R. K. Ohme i M. Jarymowicz (red.), Automatyzmy w regulacji psychicznej: nowe perspektywy (97-108) Ohme, R. K. (2003). Podprogowe informacje mimiczne. Ohme, R. K. Czy te oczy mogą kłamać? W: Polityka kwiecień 2006 http://www.polityka.pl/polityka/index.jsp?place=lead30&news_cat_id=1443&news_id =176621&layout=16&forum_id=3998&fpage=Threads&page=text www.youtube.com Grabowska (1997) Mózg a zachowanie PWN http://thebrain.mcgill.ca