Lek. Karolina Kopeć-Pyciarz Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii UMW Zastosowanie autofluorescencji skórnej w ocenie ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na łuszczycę Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: Dr hab. Wojciech Baran Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii UMW Recenzenci: Dr hab. Magdalena Lange Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii Gdańskiego UM Dr hab. Rafał Czajkowski Klinika Dermatologii, Chorób Przenoszonych Drogą Płciową i Immunodermatologii Collegium Medicum UMK w Bydgoszczy Wrocław, 30 stycznia 2015
ŻYCIORYS: Imię i nazwisko: Karolina Kopeć-Pyciarz Data i miejsce urodzenia: 09.01.1983 r., Wrocław WYKSZTAŁCENIE: 2002-2008 studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej we Wrocławiu 2011-2015 studia doktoranckie na Wydziale Lekarskim Kształcenia Podyplomowego UM we Wrocławiu 2010-2011 studia podyplomowe Kosmetologia z elementami medycyny estetycznej na Śląskim Uniwersytecie Medycznym 2009 ukończenie kursu zaawansowanych zabiegów resuscytacyjnych (ALS) Europejskiej Rady Resuscytacji (ERC) DOŚWIADCZENIE ZAWODOWE: 2009-2014 szkolenie specjalizacyjne w dziedzinie Dermatologii i Wenerologii, Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii UM we Wrocławiu 2009 staż podyplomowy w 4 Wojskowym Szpitalu Klinicznym we Wrocławiu 2009-2011 Pogotowie Ratunkowe we Wrocławiu 2006 staż studencki na Oddziale Laryngologicznym Szpitala Uniwersyteckiego w Oslo 2005 staż studencki na Oddziale Urologicznym St George s Hospital w Londynie 2004 staż studencki w Klinice Urologicznej Uniwersytetu Medycznego we Lwowie DOROBEK NAUKOWY: 1. Iwona Kuczborska, Karolina Kopeć, Joanna Maj.: Program edukacyjny - dermatologia : Jałowa osutka krostkowa Med.Dypl. 2010 Vol.19 nr 9 s.77-78 2. Iwona Kuczborska, Karolina Kopeć, Joanna Maj.: Program edukacyjny - dermatologia : Rumienie o owalnym kształcie Med.Dypl. 2010 Vol.19 nr 10 s.117-118. 3. Karolina Kopeć, Iwona Kuczborska, Joanna Maj.: Program edukacyjny - dermatologia : Współistnienie choroby pęcherzowej i hipereozynofilii Med.Dypl. 2010 Vol.19 nr 3 s.87-89
4. Karolina Kopeć, Iwona Kuczborska, Joanna Maj.: Program edukacyjny - dermatologia : Zmiany bliznowaciejące na twarzy Med.Dypl. 2010 Vol.19 nr 7 s.51-52 5. Iwona Kuczborska, Karolina Kopeć, Joanna Maj.: Program edukacyjny - dermatologia: Swędzące rumienie, pęcherze i nadżerki Med.Dypl. 2010 Vol.19 nr 12 s.105-106 6. Karolina Kopeć, Eugeniusz Baran.: Program edukacyjny - dermatologia : Skupione zmiany guzkowe pokryte drobną łuską Med.Dypl. 2011 Vol.20 nr 6 s.86, 88 7. Karolina Kopeć, Anna Jagas, Alina Jankowska-Konsur, Joanna Maj.: Erytrodermia łuszczycowa po ogólnym zastosowaniu kortykosteroidów -opis przypadku Przegl.Dermatol. 2011 T.98 nr 5; s.405-409 8. Karolina Kopeć.: Sprawozdanie z 91. Dorocznego Spotkania Brytyjskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Londyn, 4-7 lipca 2011 roku Przegl.Dermatol. 2011 T.98 nr 5; s.452-453 9. Karolina Kopeć, Alina Jankowska-Konsur, Joanna Maj.: Skin changes in the course of inflammatory bowel disease Post.Dermatol.Alergol. 2012 T.29 nr 1; s.35-39 10. Karolina Kopeć.: Sprawozdanie z XX Kongresu Europejskiej Akademii Dermatologii i Wenerologii - stypendium wyjazdowe, grant edukacyjny Stiefel, Spółka GSK. Lizbona (Portugalia), 20-24 października 2011 roku Przegl.Dermatol. 2012 T.99 nr 1; s.80-81 11. Karolina Kopeć, Alina Jankowska-Konsur, Zdzisław Woźniak, Ewa Plomer- Niezgoda, Joanna Maj.: Multiple disseminated keratoacanthoma-like nodules of unknown primary origin W:10th EADV Spring Symposium "The burden of skin diseases". Cracow, Poland, 23-26 May, 2013. Abstracts on CD-rom; poz.p167 12. pod red. Eugeniusza Barana: Dermatologia : przypadki z komentarzami. Cz.3 Warszawa : Medical Tribune Polska, 2013; 160 s. ISBN 978-83-62597-86-4 Zbiór opisów przypadków z komentarzami z programu edukacyjnego - dermatologia, opublikowanych w "Medycynie po Dyplomie
STRESZCZENIE: Wprowadzenie: AGEs (z ang. advanced glycation end products), czyli zaawansowane produkty glikacji białek i lipidów, w świetle najnowszych badań, wykazują znaczącą rolę w rozwoju zmian miażdżycowych. Patomechanizm tego zjawiska polega na bezpośrednim wpływie AGEs na białka ścian naczyń oraz aktywacji prozapalnych szlaków za pośrednictwem komórkowego receptora RAGE (z ang. receptor for AGE, RAGE). AGEs mogą powstawać w przebiegu hiperlipidemii, hiperglikemii i stresu oksydacyjnego - czyli zaburzeń powszechnie spotykanych u chorych na łuszczycę. W ostatnim czasie pojawiła się możliwość nieinwazyjnego oszacowania stężenia AGEs w tkankach za pomocą skórnej autofluorescencji (SAF). Nieinwazyjne pomiary wykonuje się za pomocą specjalistycznego urządzenia (AGE-Reader Systems, Groningen, Holandia). Do chwili obecnej wykazano tą metodą podwyższone wartości AGEs u chorych na cukrzycę, przewlekłe choroby nerek, chorobę niedokrwienną serca, chorobę tętnic obwodowych, zapalne choroby stawów oraz w otyłości. Nie oceniano skórnej autofluorescencji u chorych na łuszczycę. Cel pracy: Celem pracy było określenie wartości autofluorescencji skórnej u chorych na łuszczycę w porównaniu do populacji zdrowej oraz próba znalezienia zależności między wskaźnikiem autofluorescencji skórnej a: typem łuszczycy, postacią kliniczną, zaawansowaniem choroby ocenianym za pomocą łuszczycowego wskaźnika powierzchni i ciężkości (z ang. psoriasis area and severity index, PASI) i zajęcia powierzchni ciała (z ang. body surface area, BSA), wykładnikami stanu zapalnego i cechami zespołu metabolicznego (parametry laboratoryjne CRP, leukocytoza, glukoza, glikozylowana hemoglobina, lipidogram). Materiał i metody:badanie przeprowadzono u 70 pacjentów chorych na łuszczycę zwykłą w wieku od 18 do 92 lat (średnia wieku 49,33±17,95 lat), bez współistniejących schorzeń internistycznych, w latach 2012-2014. Grupa badana złożona była z 35 mężczyzn w wieku od 22 do 84 lat (średnia wieku 48,31±17,19) oraz 35 kobiet w wieku od 18 do 92 lat (średnia wieku 50,34±18,87). W grupie badanej 49 osób było chorych na typ I łuszczycy zwykłej (25 kobiet i 24 mężczyzn), a 21 na typ II łuszczycy zwykłej (10 kobiet i 11 mężczyzn). Wskaźnik PASI (z ang.- psoriasis area and severity index) wyrażający nasilenie i rozległość zmian skórnych w badanej grupie wynosił od 1,4 do
42,4 punktów (od 1,4 do 28,2 punktów u mężczyzn i od 2,4 do 42,4 punktów u kobiet). Średnia wartość wskaźnika PASI dla całej grupy wyniosła 10,85±7,07 (9,28±5,51 punktów u mężczyzn i 12,42±8,13 punktów u kobiet). Rozległość zmian skórnych w badanej grupie wyrażona wskaźnikiem BSA (z ang.-body surface area) wyniosła od 2 do 80% (od 2 do 59% u mężczyzn i od 3,3 do 80% u kobiet). Średnia wartość wskaźnika BSA wyniosła 23,39±15,94% (21,36±14,42% u mężczyzn i 25,42±17,30% u kobiet). Grupę kontrolną stanowiło 59 osób w wieku od 22 do 77 lat (średnia wieku 47,41±14,11 lat). W skład grupy wchodziło 29 mężczyzn w wieku od 26 do 71 lat (średnio 46,03±12,29 lat) oraz 30 kobiet w wieku od 22 do 77 lat (średnio 48,73±15,76 lat). Grupa kontrolna była dobrana odpowiednio pod względem płci i wieku do grupy chorych. Badania laboratoryjne (morfologia krwi, lipidogram, stężenie glukozy na czczo, stężenie hemoglobiny glikozylowanej, OB, CRP) przeprowadzono stosując standardowe metody oznaczeń. Nieinwazyjnych pomiarów skórnej autofluorescencji (SAF) dokonano za aparatem AGE Reader firmy DiagnOptics BV (Groningen, Holandia), według wytycznych z piśmiennictwa. Otrzymane wyniki poddano analizie statystycznej z wykorzystaniem programu komputerowego Statistica 10.0 (System Windows 8.1). Wyniki: Analiza statystyczna otrzymanych wyników wykazała ujemną korelację SAF ze wskaźnikiem PASI i BSA w badanej grupie chorych (R= - 0,268; p= 0,0255 i R= - 0,272; p= 0,0235). Nie obserwowano statystycznie istotnej różnicy pomiędzy wartościami SAF w grupie chorych i zdrowych osób. Wykazano również ujemną korelację skórnej autofluorescencji ze wskaźnikiem PASI i BSA w całej grupie chorych na typ II łuszczycy zwykłej (R= - 0,485; p= 0,0255 i R= -0,554; p= 0,0090), w grupie kobiet chorych na typ II łuszczycy (R= - 0,644; p= 0,0443 i R= - 0,745; p= 0,0133) oraz ujemną zależność SAF i PASI w grupie chorych mężczyzn (R= - 0,383; p= 0,0229). W przeprowadzonym badaniu wykazano dodatnią korelację autofluorescencji skórnej (SAF) ze wskaźnikiem BMI w całej grupie badanej (R= 0,297; p= 0,0129), w grupie chorych kobiet (R= 0,385; p= 0,0220) i w grupie kobiet z typem I łuszczycy (R= 0,487; p= 0,0134). Wykazano również dodatnią korelację pomiędzy wartością SAF a odczynem Biernackiego (OB) w grupie chorych na typ I łuszczycy zwykłej (R= 0,313; p= 0,0281), natomiast w całej grupie chorych na łuszczycę zależność ta była na granicy istotności (p=0,05). W przeprowadzonym przez nas badaniu wykazano dodatnią korelację skórnej SAF z wiekiem chorych na łuszczycę w większości wyodrębnionych grup, która jest taka
sama jak u osób zdrowych. Są to wyniki typowe dla tej metody i były już opisywane w innych pracach. Wykazano również istotną statystycznie dodatnią korelację pomiędzy wartością SAF a stężeniem hemoglobiny glikozylowanej (HbA1c) w grupie mężczyzn chorych na łuszczycę (R= 0,389; p= 0,0208) oraz istotną statystycznie dodatnią korelację pomiędzy wskaźnikiem SAF a stężeniem LDL w grupie chorych mężczyzn (R= 0,368; p= 0,0292). W badaniu własnym wykazano istotną statystycznie ujemną korelację pomiędzy wartością SAF a liczbą leukocytów (WBC) (R= - 0,435; p= 0,0088) w całej grupie chorych kobiet (n= 35) oraz w podgrupie kobiet chorych na typ I (młodzieńczy) łuszczycy zwykłej (n= 25; R= - 0,502; p= 0,0105). Wnioski: Autofluorescencja skórna może być przydatną, nieinwazyjną metodą badającą zaburzenia gospodarki węglowodanowej i lipidowej u chorych na łuszczycę. Dodatkowo metoda ta może służyć do oceny ogólnoustrojowego stanu zapalnego oraz tzw. czynników ryzyka sercowo-naczyniowego u tych chorych. Ujemna korelacja pomiędzy skórną autofluorescencją i nasileniem łuszczycy ocenianym za pomocą BSA i PASI może wskazywać na to, że zmiany skórne nie odzwierciedlają zaburzeń metabolicznych zachodzących w organizmie osób chorych na łuszczycę zwykłą. Zwiększona tkankowa akumulacja końcowych produktów zaawansowanej glikacji (AGEs) u chorych na łuszczycę, badana za pomocą skórnej autofluorescencji może wskazywać na potrzebę podjęcia profilaktyki zaburzeń metabolicznych u tych pacjentów. Zastosowana metodyka pomiaru autofluorescencji skóry nie była jeszcze nigdy stosowana w łuszczycy, więc przedstawione wnioski powinny być zachętą do dalszych badań, zwłaszcza obejmujących chorych na łuszczycę z i bez stwierdzonych zaburzeń metabolicznych.