Tramwaje na Targu Węglowym Targ Węglowy ok. 1905, Był sobie Gdańsk, t. 1, s. 119 Targ Węglowy ok. 1885 Był sobie Gdańsk, t. 1, s. 119
Modernizacja tramwaje c.d. 1889 1891 efemeryczna linia w Brzeźnie (prywatne przedsięwzięcie Hermanna Kullinga, właściciela domu kuracyjnego w Brzeźnie centrum Brzeźna przystanek kolejowy Brzeźno rychło zamknięta.
Modernizacja tramwaje c.d. 1899 r. konkurencyjna firma Danziger Elektrische Strassenbahn AG z Nowego Portu 1899-1902 linia Gdańsk (Stocznia Schichau a, od 1900 Targ Kaszubski/Kaschubischer Markt, od 1901 Żuraw, Szeroka, Korzenna) - N. Port (i dalej Brzeźno) wzdłuż Wisły, Wiślną, Starowiślną z zajezdnią w. Porcie (Bergstrasse/Władysława IV) 1901 linia Wrzeszcz Brzeźno (z Waryńskiego/ Brunshofer Weg)
Modernizacja tramwaje c.d. Dalsze inwestycje firmy ALS: Po 1900 r. linia Targ Rybny Dworzec Główny, ulicami Rycerska, Krosna, Wałowa 1908 Oliwa Jelitkowo 1903 obie gdańskie firmy połączyły się w DANZIGER ELEKTRISCHE STRASSENBAHN AG
Modernizacja linie tramwajowe Nr 1 Długi Targ (Targ Węglowy) Oliwa Nr 2 Długi Targ Wrzeszcz Nr 3 Dworzec Gł. Targ Węglowy Orunia Nr 4 Targ Węglowy Hucisko Emaus Nr 5 Dworzec Gł. Długa Łąkowa Nr 6 Dworzec Gł. Długa Brama Żuławska Nr 7 Łąkowa Targ Rybny Dworzec Gł. Nr 8 Żuraw Nowy Port Brzeźno Nr 9 Brzeźno Wrzeszcz Nr 10 Oliwa Jelitkowo Ogółem 41 km torów, 104 wagony w 1914 r.
Plan sieci tramwajowej do 1959 r. Cyt. za J. Stankiewicz, B. Szermer, Gdańsk
Był sobie Gdańsk, t. 1, s. 69 Tramwaj linii 6 (od Bramy Żuławskiej do Targu Rakowego, postój na Długim Targu, ok. 1894)
Wnętrze tramwaju Cena biletu w 1878 20 fenigów Wnętrze gdańskiego tramwaju ok. 1929, Był sobie Gdańsk, t. 1.
Gdańsk nowoczesny - koleje 1870 ruch podmiejski na trasie Gdańsk Brama Wyżynna Sopot (bilet powrotny 5 srebrnych groszy) 1870 - zakończenie budowy kolei Gdańsk Szczecin powstał dworzec towarowy Gdańsk Brama Oliwska 1893 1900 Dworzec Główny 1895 Dyrekcja Kolei z Bydgoszczy do Gdańska (przy Promenadzie) 1905 linie wąskotorowe na Żuławy 1914 nowy gmach Dyrekcji (przy Dyrekcyjnej 2/4!)
Gdańsk nowoczesny - kanalizacja 1871 zakończenie budowy kolektorów kanalizacyjnych dla śródmieścia (przepompownia Ołowianka, biologiczna oczyszczalnia między Stogami a Wisłoujściem) W 1873 do kanalizacji podłączonych było 3.200 domów (do wodociągu 2.470) 1892 wybudowano główny kolektor kanalizacyjny dla Wrzeszcza (podłączony do Stogów)
Gdańsk nowoczesny - wodociągi 1910 ujęcie wody we Wrzeszczu (nad Sobieskiego)
Gdańsk nowoczesny - gaz 1872 1873 wymiana ulicznej sieci gazowej w całym mieście 1904 nowa gazownia miejska na Wałowej (na terenach pofortecznych) dla całego miasta (gazownia przy Toruńskiej jako zapasowy rezerwuar)
Gdańsk nowoczesny bruk, ulice 1874 wielka akcja kładzenia bruku i budowania chodników w głównych ciągach komunikacyjnych Śródmieścia (wcześniej zlikwidowano przedproża) 1894-1897 rozbiórka wałów ciągu zachodniego (i północnego)
Gdańsk nowoczesny - szpitalnictwo 1875 szpital diakonisek przy Nowych Ogrodach 3-5 (w 1887 i 1894 rozbudowany) 1887 Szpital Miejski przy Sandgrube (ks. Rogaczewskiego) 24 1908 poradnia przeciwgruźlicza (z aparatem rentgenowskim) przy Sierocej 6 1911 Szpital Miejski przy (dzis.) Dębinkach 1912 Szpital Położniczy przy (dzis.) Klinicznej
Gdańsk - szpitalnictwo 1897 pierwsza konna karetka Samochód karetka
Gdańsk nowoczesny - telefony 1884 pierwsza publiczna rozmównica telefoniczna w budynku przy Długim Targu 45 dla klientów giełdy zbożowej w Dworze Artusa 1886 instalowanie telefonów w mieszkaniach prywatnych Wrzeszcza, Nowego Portu, Oliwy
Gdańsk nowoczesny - elektryczność 1886 w ogrodzie kawiarni Zur Halben Alee przy Wielkiej Alei pokaz oświetlenia elekrycznego (z prądnicy lokomobila o mocy 8KM) 1887 w latarni morskiej w N. Porcie zastosowano światło elektryczne 1898 pierwszy prąd z elektrowni miejskiej na Ołowiance (do 1914 turbiny o mocy 4140 kw), mieszkania Śródmieścia, Wrzeszcza, w l. 1908-12 port gdański, Siedlce, Przeróbka, Stogi, St. Szkoty, Suchanino, Ostrów, Brzeźno, Zaspa
Gdańsk - lotnictwo 1910 lotnisko na wyspie Ostrów 1912-1913 lotnisko we Wrzeszczu (przy Labesa Nad Stawem)
Polacy w Gdańsku 1871 zmarł Jan Teodor Mill, ostatni polski kaznodzieja w luterańskiej kaplicy św. Anny 1876 Towarzystwo Ogniwo (pierwszy prezes Stanisław Wilczewski) 160 członków, w 1891 tylko 23.
Stan miasta w roku 1914 (1918) 6425,27 ha (obszar miasta wzrósł ponad 4 razy) W 1914 r. było w mieście 15.800 budynków (w 1918 r. 16.176) ich liczba potroiła się w stosunku do 1871 r. Mieszkało w nich 188.346 mieszkańców (podwojenie liczby w stosunku do 1871 r.) WNIOSKI: mniejsza gęstość zaludnienia (średnia), większa liczba jednorodzinnych domów = większy komfort zamieszkiwania, włączenie ter. wiejskich
Dzielnice prestiżu / dzielnice ubóstwa Strefa prestiżu: Główne Miasto (handel, usługi), Nowe Ogrody (zarząd, budowle pożytku publicznego), Długie Ogrody, Górny, częściowo Dolny Wrzeszcz (handel, mieszkania) Strefa ubóstwa: Nowy Port, Letnica, Siedlce i Emaus, częściowo Stare Miasto (duża liczba zgonów), Orunia i Oruńskie Przedmieście
Wpływ wojny (1914-1918) na sytuację wewnętrzną Gdańska Spadek wzrostu demograficznego, spowodowany mobilizacją, pogorszeniem się warunków ekonomicznych i zdrowotnych mieszkańców, wyjazdami do Rzeszy W sierpniu/wrześniu 1914 r. poczucie zagrożenia ze strony Rosjan Rozwój branż zbrojeniowych Brak siły roboczej, kobiety idą do fabryk (ściąga się Polaków z Kongresówki)
Wpływ I wojny światowej na Gdańsk 1914, 5 sierpnia wprowadzenie kartek na żywność 1914, 2 września jeńcy rosyjscy spod Tannenberga (obóz jeniecki na Przeróbce) 1914, 14 września pożyczka wojenna (z Gdańska 12 milionów marek) 1917, 1 marca rekwizycja dzwonów na cele wojenne 1917, kwiecień wiece antywojenne socjaldemokratów (robotników) 1918, 10 listopada w Gdańsku rady robotniczo-żołnierskie 1918, 14 listopada Polska Rada Ludowa (Józef Wybicki)