Wykaz skrótów... XIX Przedmowa... XXV Rozdział I. Podstawowe pojęcia i instytucje prawa... 1 1. Wprowadzenie... 1 2. Podstawowe pojęcia prawa... 8 I. Prawoznawstwo... 8 1. Teoria państwa i prawa (filozofia państwa i prawa)... 8 2. Historia państwa i prawa... 9 3. Historia doktryn politycznych i prawnych... 9 4. Dogmatyka... 12 5. Metody badawcze stosowane w prawoznawstwie... 12 6. Politologia... 13 II. Prawo... 13 III. Moralność... 15 IV. Kultura polityczna... 16 V. Świadomość prawna... 16 VI. Praworządność... 19 VII. Norma prawna... 19 1. Konstrukcja normy prawnej... 20 VIII. Stosunek prawny... 21 1. Stosunek administracyjny... 21 IX. Zdarzenie prawne... 23 3. Stosowanie prawa... 24 I. Wykładnia prawa... 24 II. Kodyfikacja i kolizje przepisów prawa oraz luki w prawie... 25 1. Kodeks... 26 2. Kolizje przepisów prawa... 27 3. Luka w prawie... 28 4. Odpowiedzialność prawna... 29 5. System prawa i dziedziny prawa... 30 6. Instytucje prawa... 33 Rozdział II. Źródła prawa... 35 7. Konstytucja RP... 36 8. Ustawy... 37 V
9. Ratyfikowane umowy międzynarodowe... 38 10. Rozporządzenia... 39 I. Rozporządzenie z mocą ustawy... 39 II. Rozporządzenia... 40 11. Akty prawa miejscowego... 40 I. Statut... 41 II. Przepisy wykonawcze... 41 III. Przepisy porządkowe... 42 IV. Prawo miejscowe stanowione przez organy administracji niezespolonej... 43 V. Prawo stanowione przez zakład administracyjny... 43 VI. Prawo stanowione przez organy samorządu specjalnego... 43 12. Źródła prawa nieformalne... 44 I. Orzeczenia sądów (powszechnych i administracyjnych)... 44 II. Doktryna... 44 13. Promulgacja źródeł prawa... 45 Rozdział III. Elementy prawa konstytucyjnego... 49 14. Sejm RP... 49 I. Marszałek Sejmu RP... 50 II. Prezydium Sejmu... 51 III. Konwent Seniorów... 51 IV. Komisje sejmowe... 52 V. Organy podległe Sejmowi RP... 53 1. Najwyższa Izba Kontroli... 53 2. Państwowa Inspekcja Pracy... 54 3. Rzecznik Praw Obywatelskich... 54 4. Rzecznik Praw Dziecka... 55 5. Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych... 55 6. Straż marszałkowska... 56 VI. Organy związane z Sejmem RP... 56 1. Trybunał Konstytucyjny... 56 2. Trybunał Stanu... 58 3. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji... 59 15. Senat RP... 60 Rozdział IV. Wybrane zagadnienia prawa administracyjnego... 63 16. Organy naczelne administracji rządowej... 65 I. Prezydent RP... 65 II. Rada Ministrów... 67 III. Prezes RM... 69 1. Kancelaria Prezesa RM... 69 2. Rada Legislacyjna... 70 3. Rządowe Centrum Legislacji... 70 IV. Ministrowie... 71 VI
17. Organy i urzędy centralne administracji rządowej... 73 I. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego... 73 II. Agencja Wywiadu... 75 III. Centralne Biuro Antykorupcyjne... 75 18. Terytorialne (lokalne) organy administracji publicznej... 79 I. Administracja rządowa w województwie... 79 1. Wojewoda... 80 2. Rządowa wojewódzka administracja zespolona... 82 3. Wojewódzka administracja niezespolona... 84 II. Samorząd terytorialny... 85 1. Samorząd gminny... 86 1.1. Rada gminy... 88 1.2. Wójt (burmistrz, prezydent miasta)... 90 1.3. Gospodarka finansowa gminy... 92 1.4. Sołectwo... 93 1.5. Ustrój i gospodarka finansowa samorządu m.st. Warszawy... 94 1.5.1. Gospodarka finansowa w dzielnicy m.st. Warszawy... 95 2. Samorząd powiatu... 96 2.1. Rada powiatu... 98 2.2. Zarząd powiatu... 100 2.3. Minie powiatu... 103 2.4. Gospodarka finansowa powiatu... 103 2.5. Miasta na prawach powiatu... 105 3. Samorząd województwa... 105 3.1. Sejmik województwa... 108 3.1.1. Radny sejmiku województwa... 110 3.2. Zarząd województwa... 111 3.3. Skarbnik samorządu województwa... 114 3.4. Mienie samorządu województwa... 114 3.5. Gospodarka finansowa samorządu województwa... 116 3.6. Współpraca z zagranicą... 117 3.7. Nadzór nad samorządem województwa... 118 19. Samorządowe kolegia odwoławcze... 120 I. Zgromadzenie ogólne... 120 II. Prezes... 121 III. Członkowie samorządowego kolegium odwoławczego... 121 IV. Tryb działalności samorządowego kolegium odwoławczego... 122 V. Krajowa Reprezentacja Samorządowych Kolegiów Odwoławczych... 124 20. Regionalne izby obrachunkowe... 124 I. Kolegium... 127 II. Prezes... 129 III. Członkowie... 129 IV. Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych... 130 21. Prawne formy działalności administracji... 131 VII
I. Stanowienie prawa przez organy administracji publicznej (aktów normatywnych)... 131 II. Stosowanie prawa... 132 1. Decyzja administracyjna... 134 2. Postanowienie... 136 3. Zezwolenie... 136 4. Pozwolenie... 137 5. Karta... 137 6. Zgoda... 137 7. Koncesja... 138 8. Licencja... 139 9. Umowa w działalności administracji publicznej... 139 9.1. Umowa cywilnoprawna... 139 9.2. Umowa publicznoprawna... 140 9.3. Porozumienie administracyjne... 140 10. Ugoda... 141 11. Przyrzeczenie administracyjne (publiczne)... 142 12. Polecenie służbowe... 143 13. Formy działań faktycznych (czynności materialno-techniczne)... 143 III. Działalność społeczno-organizatorska... 145 IV. Bezczynność administracji (milczenie administracji)... 146 22. Kontrola administracji publicznej... 146 I. Kontrola administracji wewnętrzna (wewnątrzadministracyjna)... 148 II. Kontrola instancyjna... 148 III. Kontrola resortowa... 150 IV. Kontrola międzyresortowa... 150 V. Kontrola parlamentarna... 151 VI. Kontrola państwowa... 151 VII. Kontrola administracji przez sądy... 152 VIII. Kontrola administracji przez trybunały... 153 1. Trybunał Konstytucyjny... 153 2. Trybunał Stanu... 154 IX. Kontrola administracji przez prokuraturę... 154 X. Kontrola społeczna działalności administracji (pozainstancyjna)... 155 Rozdział V. Pracownicy urzędów państwowych, służba cywilna i pracownicy samorządowi... 157 23. Pracownicy urzędów państwowych... 157 I. Obowiązki i odpowiedzialność urzędnika państwowego... 159 24. Służba cywilna... 160 I. Organy służby cywilnej... 162 1. Szef SC... 162 2. Rada SC... 163 II. Wyższe stanowiska w służbie cywilnej... 164 1. Pozycja Dyrektora Generalnego... 166 VIII
III. Obowiązki członka korpusu służby cywilnej... 167 IV. Szkolenie i rozwój w służbie cywilnej... 168 V. Nabór do służby cywilnej... 168 VI. Mianowanie w służbie cywilnej... 169 VII. Zmiana i ustanie stosunku pracy w służbie cywilnej... 170 VIII. Odpowiedzialność dyscyplinarna członka korpusu służby cywilnej... 171 IX. Krajowa Szkoła Administracji Publicznej... 173 25. Pracownicy samorządowi... 173 I. Zatrudnienie pracownika samorządowego... 174 II. Zasady naboru pracowników samorządowych... 176 III. Obowiązki pracownika samorządowego... 177 IV. Uprawnienia pracowników samorządowych... 178 Rozdział VI. Ogólna charakterystyka wybranych działów administracji rządowej... 179 26. Działy administracji rządowej zarządzane przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji... 180 I. Dział administracja publiczna... 182 1. Akty stanu cywilnego... 182 1.1. Sporządzanie aktów stanu cywilnego i prowadzenie ksiąg stanu cywilnego... 183 1.2.Unieważnienie, sprostowanie, ustalenie treści oraz odtworzenie i uzupełnienie aktu stanu cywilnego... 183 1.3. Zawieranie małżeństw... 184 1.4. Akt zgonu... 185 1.5. Rejestracja w przypadkach szczególnych... 185 1.6. Odpisy i zaświadczenia... 186 1.7. Zmiana imion i nazwisk... 186 2. Zbiórki publiczne... 188 II. Dział sprawy wewnętrzne... 189 1. Podmioty realizujące zadania z zakresu działu administracji spraw wewnętrznych... 191 1.1. Biuro Ochrony Rządu... 191 1.2. Komendant Główny Policji... 193 1.3. Komendant Główny SG... 199 1.3.1. Służba w Straży Granicznej... 204 1.4. Komendant Główny PSP... 206 1.4.1. Służba w Państwowej Straży Pożarnej... 209 2. Ewidencja ludności i dowody osobiste... 212 2.1. Obowiązek meldunkowy... 212 2.1.1. Obowiązek meldunkowy cudzoziemców... 212 2.2. Dowód osobisty... 214 2.3. System ewidencji ludności oraz wydanych i utraconych dowodów osobistych... 215 IX
2.3.1. Numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności... 215 3. Obywatelstwo... 216 3.1. Nabycie obywatelstwa polskiego... 216 3.2. Nadanie obywatelstwa polskiego... 217 3.3. Utrata obywatelstwa polskiego... 217 3.4. Właściwość organów w sprawie obywatelstwa... 218 4. Ochrona osób i mienia... 218 4.1. Działalność gospodarcza w zakresie ochrony osób i mienia oraz jej kontrola... 221 4.2. Kwalifikacje pracowników ochrony osób i mienia... 223 4.3. Środki ochrony fizycznej osób i mienia... 225 4.4. Nadzór nad działalnością wewnętrznych służb ochrony oraz pracownikami świadczącymi usługi ochrony osób i mienia... 226 5. Bezpieczeństwo imprez masowych... 226 5.1. Organizator imprez masowych... 228 5.2. Zezwolenie na imprezę masową... 230 5.3. Służby porządkowe i informacyjne... 232 6. Dokumenty paszportowe... 235 6.1. Właściwość organów w sprawach paszportowych... 236 6.2. Paszport dyplomatyczny... 237 6.3. Paszport służbowy Ministra Spraw Zagranicznych... 237 7. Wybrane zagadnienia pobytu i ochrony cudzoziemców w Rzeczypospolitej Polskiej... 238 7.1. Zamieszkanie cudzoziemca w Polsce na czas oznaczony... 242 7.2. Zezwolenie na osiedlenie się cudzoziemca w Polsce... 245 7.3. Zezwolenie na pobyt w Polsce rezydenta długoterminowego Wspólnoty Europejskiej... 245 7.3.1. Karta pobytu... 246 7.3.2. Polski dokument tożsamości cudzoziemca... 246 7.4. Kontrola legalności pobytu cudzoziemca... 247 7.5. Procedura wydalenia cudzoziemca z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej... 248 7.5.1. Nakaz opuszczenia Polski przez cudzoziemca... 249 7.5.2. Areszt w celu wydalenia... 249 7.5.3. Umieszczenie cudzoziemca w strzeżonym ośrodku... 250 7.6. Rejestry i wykazy cudzoziemców... 250 7.7. Ochrona cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej... 252 7.7.1. Status uchodźcy... 252 7.7.2. Ochrona uzupełniająca... 255 7.7.3. Azyl... 257 X
7.7.4. Zgoda na pobyt tolerowany w Rzeczypospolitej Polskiej... 257 7.7.5. Ochrona czasowa cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej... 259 7.8. Rada do spraw Uchodźców... 259 8. Ogólna charakterystyka zarządzania kryzysowego... 261 8.1. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa... 261 8.2. Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego... 263 8.3. Krajowy Plan Zarządzania Kryzysowego oraz plany wojewódzkie, powiatowe i gminne... 264 8.4. Zarządzanie kryzysowe na obszarze województwa... 266 8.5. Zarządzanie kryzysowe w powiecie... 267 8.6. Zarządzanie kryzysowe na obszarze gminy... 268 III. Dział wyznania religijne oraz mniejszości narodowe... 270 1. Wyznania religijne... 270 1.1. Tworzenie kościołów i związków religijnych... 272 1.2. Stosunki między państwem a Kościołem katolickim... 273 1.3. Stosunki państwa z Autokefalicznym Kościołem Prawosławnym... 273 1.4. Stosunki państwa do gmin wyznania żydowskiego w Polsce.. 273 2. Mniejszości narodowe i etniczne... 274 27. Działy administracji rządowej zarządzane przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego... 276 I. Dział szkolnictwo wyższe... 276 1. Publiczne uczelnie akademickie... 279 2. Rada Główna Szkolnictwa Wyższego... 281 3. Państwowa Komisja Akredytacyjna... 282 4. Konferencja rektorów... 283 5. Ustrój uczelni... 284 5.1. Organy uczelni... 285 5.1.1. Senat... 285 5.1.2. Konwent uczelni publicznej... 287 5.1.3. Rektor... 287 5.1.4. Podstawowa jednostka organizacyjna uczelni... 287 5.1.4.1. Rada podstawowej jednostki organizacyjnej... 288 5.1.4.2. Dziekan... 289 5.2. Kanclerz uczelni publicznej... 289 5.3. Kwestor uczelni publicznej... 289 6. Studia... 290 6.1. Studia doktoranckie... 290 6.2. Prawa i obowiązki studentów... 290 6.3. Samorząd studencki... 291 6.4. Odpowiedzialność dyscyplinarna studentów... 293 7. Uczelnie niepubliczne... 293 XI
8. Nadzór nad uczelniami... 294 9. Stopnie i tytuły naukowe... 295 9.1. Tytuł naukowy... 295 II. Dział informatyzacja... 295 III. Dział nauka... 296 28. Polska Akademia Nauk... 296 I. Zgromadzenie Ogólne PAN... 297 II. Prezydium PAN... 297 III. Prezes PAN i wiceprezesi... 297 IV. Cel i zakres działania oraz struktura korporacyjna PAN... 298 1. Wydział PAN... 298 2. Oddział PAN... 299 3. Komitet naukowy PAN... 299 4. Komitet problemowy PAN... 299 5. Instytut PAN... 299 6. Placówki naukowo-badawcze... 300 7. Inne jednostki organizacyjne... 301 29. Działy administracji rządowej zarządzane przez Ministra Edukacji Narodowej... 302 I. Dział oświata i wychowanie... 304 1. Obowiązek szkolny... 304 2. Szkoły publiczne i niepubliczne... 307 3. Zakładanie i prowadzenie szkół oraz placówek oświatowych... 308 3.1. Dyrektor szkoły (placówki)... 312 3.2. Rada pedagogiczna... 312 3.3. Rada szkoły (placówki)... 313 3.4. Rada rodziców... 314 3.5. Samorząd uczniowski... 315 3.6. Nadzór pedagogiczny... 316 4. Krajowa Rada Oświatowa... 317 5. Kurator oświaty... 318 6. Centralna Komisja Egzaminacyjna... 320 30. Działy administracji rządowej zarządzane przez Ministra Sportu i Turystyki... 322 I. Dział kultura fizyczna i sport... 324 1. Klub sportowy... 325 2. Związek klubów sportowych... 325 3. Polski Komitet Paraolimpijski... 325 4. Wychowanie fizyczne... 325 5. Rekreacja ruchowa... 326 6. Rehabilitacja ruchowa... 326 7. Bezpieczeństwo w dziedzinie kultury fizycznej... 327 8. Sport kwalifikowany... 327 8.1. Zawodnicy... 328 XII
8.2. Polski związek sportowy... 329 8.3. Polski Komitet Olimpijski... 329 8.4. Liga zawodowa... 330 8.5. Sędzia sportowy... 330 8.6. Komisja do spraw Zwalczania Dopingu w Sporcie... 331 8.7. Nadzór nad działalnością polskich związków sportowych... 331 II. Dział turystyka... 332 31. Działy administracji rządowej zarządzane przez Ministra Kultury i Ochrony Dziedzictwa Narodowego... 333 I. Podmioty realizujące zadania w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami... 334 II. Ochrona zabytków... 335 1. Organy ochrony zabytków... 339 1.1. Generalny Konserwator Zabytków... 339 1.2. Wojewódzki konserwator zabytków... 339 1.3. Rada Ochrony Zabytków... 340 1.4. Główna Komisja Konserwatorska... 341 1.5. Wojewódzka Rada Ochrony Zabytków... 341 1.6. Rzeczoznawca w zakresie opieki nad zabytkami... 341 1.7. Społeczny opiekun zabytków... 342 2. Formy ochrony zabytków... 342 2.1. Ewidencja zabytków... 343 2.2. Procedura postępowania przy odkryciu zabytku... 344 III. Pozwolenia wydawane w zakresie ochrony zabytków... 345 1. Pozwolenie na wywóz zabytków za granicę... 346 2. Zabytki niewymagające pozwolenia na wywóz za granicę... 347 IV. Nadzór konserwatorski... 348 V. Ogólne zasady finansowania ochrony i opieki nad zabytkami... 349 VI. Odpowiedzialność karna za naruszenie przepisów o ochronie i opiece nad zabytkami... 350 32. Administracja wymiaru sprawiedliwości... 352 I. Sądownictwo... 352 1. Sąd Najwyższy... 353 1.1. Pierwszy Prezes SN... 354 1.2. Kolegium SN... 354 1.3. Zgromadzenie Ogólne Sędziów SN... 354 1.4. Zgromadzenie sędziów izby SN... 355 1.5. Sędzia SN... 355 2. Sądy powszechne... 357 2.1. Sąd rejonowy... 357 2.2. Sąd okręgowy... 358 2.3. Sąd apelacyjny... 359 2.4. Skarga kasacyjna... 360 3. Sądy wojskowe... 361 XIII
4. Sądy polubowne (arbitrażowe)... 361 4.1. Stały polubowny sąd konsumencki... 362 5. Sądy administracyjne... 363 5.1. Naczelny Sąd Administracyjny... 363 5.1.1. Prezes NSA... 364 5.1.2. Kancelaria Prezesa NSA... 364 5.1.3. Biuro Orzecznictwa... 365 5.1.4. Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA... 365 5.1.5. Kolegium NSA... 365 5.2. Wojewódzki sąd administracyjny... 365 5.2.1. Prezes WSA... 366 5.2.2. Zgromadzenie Ogólne WSA... 366 5.2.3. Kolegium WSA... 367 5.3. Kadry sądu administracyjnego... 367 5.3.1. Asesor WSA... 368 5.3.2. Referendarz sądowy... 368 5.3.3. Urzędnik sądowy i pracownik sądowy... 368 II. Prokuratura... 369 1. Prokuratura Generalna... 372 1.1. Prokurator Generalny... 372 2. Krajowa Rada Prokuratury... 374 3. Prokuratura apelacyjna... 376 3.1. Zgromadzenie Prokuratorów Prokuratury Apelacyjnej... 376 3.2. Kolegium Prokuratury Apelacyjnej... 377 3.3. Prokuratorzy apelacyjni... 377 4. Prokuratura okręgowa... 378 4.1. Kolegium Prokuratury Okręgowej... 378 4.2. Prokuratorzy okręgowi... 378 5. Prokuratura rejonowa... 379 5.1. Prokuratorzy rejonowi... 379 6. Prokuratury wojskowe... 379 7. Kadry Prokuratury... 381 7.1. Prokurator... 381 7.2. Asesor prokuratora... 381 7.3. Asystent prokuratora... 382 III. Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury... 383 IV. Adwokatura... 385 1. Krajowy Zjazd Adwokatury... 386 2. Naczelna Rada Adwokacka... 387 3. Wyższa Komisja Rewizyjna... 388 4. Adwokat... 388 5. Aplikacja adwokacka... 389 6. Wyższy Sąd Dyscyplinarny... 390 V. Notariat... 391 XIV
1. Izby notarialne... 391 1.1. Zwyczajne walne zgromadzenie notariuszy... 391 1.2. Rada izby notarialnej... 392 2. Krajowa Rada Notarialna... 392 3. Notariusz... 393 3.1. Akt notarialny... 394 3.2. Akty poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego... 395 3.3. Poświadczenia... 395 3.4. Protokoły... 396 3.5. Protesty... 396 4. Nadzór nad działalnością notariuszy i samorządu terytorialnego... 397 33. Administracja obrony narodowej... 398 I. Dział obrona narodowa... 398 1. Powszechny obowiązek ojczyzny... 399 2. Obrona cywilna... 402 3. Świadczenia na rzecz obrony... 403 4. Świadczenia rzeczowe w czasie pokoju... 405 5. Świadczenia osobiste w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny... 408 6. Świadczenia odpłatne... 408 7. Ewidencja świadczeń... 409 34. Administracja spaw zagranicznych... 410 I. Dział sprawy zagraniczne... 411 II. Dział członkowstwo Polski w Unii Europejskiej... 412 35. Działy administracji rządowej zarządzane przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej... 413 I. Dział praca... 414 1. Związki zawodowe... 416 2. Związki pracodawców... 418 II. Dział zabezpieczenia społeczne... 419 36. Działy administracji rządowej zarządzane przez Ministra Środowiska... 421 I. Dział środowisko... 421 II. Dział gospodarka wodna... 422 37. Działy administracji rządowej zarządzane przez Ministra Infrastruktury... 422 I. Dział budownictwo, gospodarka przestrzenna i mieszkaniowa... 423 II. Dział łączność... 424 III. Dział transportu... 424 IV. Dział gospodarka morska... 424 38. Działy administracji rządowej zarządzane przez Ministra Finansów... 424 I. Dział budżet... 425 II. Dział finanse publiczne... 426 III. Dział instytucje finansowe... 427 39. Dział administracji rządowej zarządzane przez Ministra Gospodarki... 428 XV
I. Dział gospodarka... 428 40. Działy administracji rządowej zarządzane przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi... 429 I. Dział rolnictwo... 429 II. Dział rozwój wsi... 429 III. Dział rynki rolne... 430 IV. Dział rybołówstwo... 431 41. Pozostałe działy administracji rządowej... 431 I. Dział rozwój regionalny... 431 II. Dział Skarb Państwa... 432 III. Dział sprawy rodzinne... 432 IV. Dział zdrowie... 433 Rozdział VII. Wybrane zagadnienia prawa Unii Europejskiej... 435 42. Kształtowanie się Unii Europejskiej... 435 43. Instytucje Unii Europejskiej... 437 I. Parlament Europejski... 438 II. Rada Europejska... 439 III. Rada... 440 IV. Komisja UE... 441 V. Trybunał Sprawiedliwości UE i sądy wyspecjalizowane... 442 1. Trybunał Sprawiedliwości UE... 442 1.1. Postępowanie przed Trybunałem Sprawiedliwości UE... 444 2. Sąd Pierwszej Instancji... 445 VI. Ochrona podmiotów indywidualnych w systemie sądów wspólnotowych... 446 VII. Trybunał Obrachunkowy... 447 VIII. Europejski Bank Centralny... 447 44. Organy doradcze Unii Europejskiej... 448 I. Komitety... 448 1. Komitet Ekonomiczno-Społeczny... 449 2. Komitet Regionów... 449 II. Europejski Bank Inwestycyjny... 449 1. Rada Gubernatorów... 450 2. Rada Dyrektorów... 450 3. Komitet Zarządzający... 450 III. Europejska Agencja Ochrony Środowiska... 450 IV. Europejskie Centrum Kontroli Narkotyków i Narkomanii... 451 45. Istota prawa wspólnotowego... 451 I. Zasada bezpośredniego obowiązywania... 452 II. Zasada bezpośredniego skutku prawa wspólnotowego... 452 III. Zasada pierwszeństwa... 452 IV. Zasada efektywności prawa wspólnotowego... 453 46. Źródła prawa wspólnotowego... 454 I. Prawo pierwotne... 455 XVI
1. Prawo pierwotne pisane... 455 2. Prawo pierwotne niepisane... 456 II. Prawo wtórne (pochodne)... 456 1. Rozporządzenia... 457 2. Dyrektywy... 457 3. Decyzje... 458 4. Zalecenia i opinie... 459 5. Prawo dopełniające... 459 Indeks rzeczowy... 461 XVII