III Międzynarodowa Konferencja Kobieta w XXI wieku wyzwania programy screeningowe Nowotwory złośliwe z u kobiet. Ocena zagrożenia i perspektywy Urszula Wojciechowska Krajowy Rejestr Nowotworów Centrum Onkologii Instytut, Warszawa, Polska
Nowotwory sąs chorobą znaną od dawna, ale dopiero w ostatnim stuleciu stały y się schorzeniem na tyle częstym, że e zaczęł ęły być problemem społecznym, szczególnie krajów w zaawansowanych ekonomiczne.
Nowotwory sąs chorobami przewlekłymi, które podobnie jak schorzenia układu krąż ążenia występuj pują w większo kszości u osób w starszym wieku.
Zmiany w populacjach na świecie w ostatnim stuleciu W ostatnim stuleciu choroby infekcyjne (dżuma, cholera, szkarlatyna, dyfteryt, krztusiec, ospa, odra, kiła, tyfus, gruźlica) w wielu krajach przestały y być przyczyną zgonu, co spowodowało, o, że coraz więcej osób b dożywa siódmej, ósmej, a nawet dziewiątej dekady życia, czyli okresu w którym pojawiają się schorzenia przewlekłe. e. Kobiety w krajach o wyższym statusie ekonomicznym żyją przeciętnie 6 lat dłużej niż mężczyźni. W krajach biedniejszych (Azja, Afryka) różnica r długości życia kobiet i mężm ężczyzn różni r się nieznacznie. 77 - Norwegia, Hiszpania, Kajmany, Włochy, W Holandia, Malta. 71.3 - Polska. 46 Nigeria, Somalia 45 - Kongo Mężczyźni 8 Andora, Islandia 79 Hong Kong, Japonia, Szwajcaria, Australia 78 Szwecja, Izrael, Kanada, Nowa Zelandia, Singapur 44 Zimbabwe, Ruanda, Liberia, Gwinea Bisau 43 Republika Centralnej Afryki, Afganistan 42 Zambia, Lesoto 41 Sierra Leone, Angola, Mozambik 39 Królestwo Suazi Oczekiwana długod ugość życia* 86 Andora, Japonia 85 - Hong Kong 84 Hiszpania, Szwajcaria, Francja 83 Australia, Włochy, W Islandia, Wyspy Dziewicze, Szwecja. 8. - Polska 48 - Malawi Kobiety 47 Nigeria, Kongo, Ruanda 46 Republika Centralnej Afryki, Liberia, Somalia 44 Sierra Leone, Angola 43 Afganistan 42 Mozambik, Zambia, Zimbabwe 4 Królestwo Suazi * Pocked World in Figures, 28 Edition, The Economist, London
Kobiety stanowią około o 55% całej ludności świata. W krajach Europy Zachodniej odsetek ten ma wartość powyżej 5-52% 52% a w krajach Europy Centralnej i Wschodniej jest nieco wyższy 51-54%. 54%.
Struktura populacji na świecie Afryka Azja Ameryka Północna Europa Żródło: World Cancer Report 28, Edited by Peter Boyle and Bernard Levin, IARC, Lyon 28
Nowotwory złośliwe z ogółem w populacji kobiet na świecie Zachorowalność Umieralność
Zachorowania na nowotwory na świecie według regionów
Nowotwory: fakty 28* Liczba nowych przypadków w nowotworów w podwoiła a się na świecie w ciągu ostatnich 3 lat. Według szacunków w WHO w 28 roku na świecie zanotowano 12,4 milionów w nowych przypadków w nowotworów w (w tym ponad 6 milionów w w populacji kobiet) ) oraz 7,6 milionów w osób b (3,3( miliona kobiet) ) umarło o z tej przyczyny. Szacuje się, że e ponad połowa owa nowych przypadków w zachorowań oraz dwie trzecie zgonów w na nowotwory wystąpi piła a w krajach o niskich i średnich dochodach**. * World Cancer Report 28, Edited by Peter Boyle and Bernard Levin, IARC, Lyon 28 ** Kraje o rocznym dochodzie nie przekraczającym 76.5$ per capita Kraje o rocznym dochodzie nie przekraczającym 93$ per capita
Nowotwory w populacjach kobiet na świecie Najczęstsze nowotwory obserwowane u kobiet w krajach o wysokim dochodzie (PKB) różnią się od nowotworów w dominujących w krajach o niskim i średnim dochodzie W krajach o wysokim dochodzie u kobiet najczęś ęściej diagnozuje się nowotwory płuca, piersi, jelita grubego i trzonu macicy.. Jedna trzecia z nich wynika z palenia tytoniu, a w 1% sąs spowodowane infekcjami wirusowymi. Priorytetami w walce z nowotworami jest ograniczenie palenia, wczesna diagnostyka przy pomocy nowoczesnego sprzętu diagnostycznego oraz leczenie niezaawansowanych postaci raka. W krajach o niskich nakładach adach finansowych przeznaczanych na opiekę zdrowotną najczęś ęściej diagnozowane sąs nowotwory: piersi, żołądka, płuca, p wątroby, w jamy ustnej i gardła a oraz szyjki macicy.. Jedna trzecia tych nowotworów w wynika z infekcji wirusowych, a 12% z palenia tytoniu i odsetek ten systematycznie wzrasta. Ograniczenie nowotworów w w tych krajach skupia się na walce z paleniem, diagnostyką nowotworów w zwykle w zaawansowanym stadium i leczenie ich zwykle paliatywne.
Nowotwory w populacji kobiet: prognozy Wzrost populacji kobiet na świecie z 6.7 miliarda w 28 roku do 8.3 miliarda w 23 roku. W krajach o wysokim dochodzie narodowym populacja wzrośnie w tym czasie o około o 4%, podczas gdy w krajach o niskim i średnim dochodzie oczekuje się 3% wzrostu. Wraz ze wzrostem liczebności ci populacji nastąpi systematyczne starzenie się społecze eczeństw pociągaj gając c za sobą wzrost zachorowań na nowotwory. Odsetek osób b powyżej 65 roku życia w krajach o niskim i średnim dochodzie wzrośnie z 5% do 1%. Nawet jeśli współczynniki umieralności pozostaną na stałym poziomie doprowadzi to do wzrostu liczby nowych zachorowań z powodu starzenia się populacji. Starzenie się populacji świata spowoduje wzrost zagrożenia nowotworami. Według prognoz w 23 roku na świecie zanotujemy 9,8 milionów w nowych nowotworów w u kobiet, 5,7 milionów w kobiet umrze z powodu nowotworu 75 milionów w osób b (męż ężczyzn i kobiet) będzie b żyło o z chorobą nowotworową zdiagnozowaną w ciągu 5 poprzedzających lat.
Polska na tle innych krajów świata
Struktura wieku populacji kobiet w Polsce Odsetek kobiet powyżej 5. i 6. roku życia w populacji Polski, 195-27 85+ 8-84 75-79 7-74 65-69 6-64 55-59 5-54 45-49 4-44 35-39 3-34 4% 35% 3% 25% 2% 15% 19% 36% 21% 25-29 2-24 15-19 1-14 5-9 -4 % 5% 1% 15% 195 27 1% 5% % 9% 195 196 197 198 199 2 21 kobiety 5+ kobiety 6+
Przeciętne dalsze trwanie życia kobiet w Polsce Przeciętne dalsze trwanie życia w Polsce u kobiet w chwili urodzenia Przeciętne dalsze trwanie życia w Polsce u kobiet w wieku 6 lat 85 25 8 8 23 75 2 7 długośc życia 65 6 55 długośc życia 15 1 15 5 45 51 5 4 193 195 197 199 21 rok 193 195 197 199 21 rok
Udział nowotworów złośliwych u kobiet w zgonach ogółem w Polsce w 27, według wieku 5% 48% 4% 32% 3% 2% 19% 23% 1% 6% % -19 2-44 45-64 65+ ogółem odsetek
Struktura zachorowań i zgonów u kobiet w Polsce w 27 roku ZACHOROWANIA ZGONY Pierś 22.4% Płuco 13.7% J.grube* 1.1% Pierś 12.9% Płuco 8.1% J.grube* 11.1% Trzon macicy 7.2% BNO 7.9% Szyjka macicy 5.3% Jajnik 6.1% Jajnik 5.% Trzustka 5.4% Żołądek Trzustka 2.8% 2.5% 4% nowotwory związane z płcią Żołądek Szyjka macicy 5.% 4.7% 3% nowotwory związane z płcią Nerka 2.4% Mózg 3.4% Tarczyca 2.3% Białaczki 3.% * Jelito grube C18-C21
Trendy zachorowań i zgonów w na nowotwory złośliwe z ogółem u kobiet w Polsce w latach 1965-27 7 Liczba bezwzględna 25 Współczynnik standaryzowany 6 2 liczba bezwzględna 5 4 3 2 wsp. stadaryzowany 15 1 1 5 1957 1967 1977 1987 1997 27 1957 1967 1977 1987 1997 27 rok zachorowania - kobiety zgony - kobiety rok zachorowalność - kobiety umieralność - kobiety
Nowotwory złośliwe z ogółem w populacji kobiet w Europie Zachorowania - Polska 27 46595 Liczba 328 / 1 5 Wsp. surowy 196 / 1 5 wsp. stand. Zachorowalność Zgony - Polska 27 4612 Liczba 26 / 1 5 Wsp. surowy 15 / 1 5 wsp. stand. Umieralność
Prognozy zachorowalności ci i umieralności na nowotwory złośliwe z u kobiet w Polsce do 225 roku Liczby zachorowań (w tys.) Incidence numbers (in thousands) Liczby zgonów (w tys.) Death numbers (in thousands) 9 8 7 6 5 4 61,9 68, 74,1 79,4 84,2 9 8 7 6 5 4 39,9 44, 48,1 52, 56,2 3 3 2 2 1 1 26 21 215 22 225 26 21 215 22 225 Rok / Year Rok / Year Źródło: Didkowska J., Wojciechowska U., Zatoński W. Prognozy zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce do 225 roku, Centrum Onkologii, Warszawa 29
Najczęstsze nowotwory u kobiet w Polsce trendy czasowe 6 zachorowalność 18 umieralność 5 16 14 wsp. standaryzowane 4 3 2 wsp. standaryzowane 12 1 8 6 1 4 2 1977 1987 1997 27 1957 1967 1977 1987 1997 27 pierś płuco jajnik jelito grube szyjka macicy trzon macicy Płuco Jelito grube Szyjka macicy Pierś Jajnik trzon macicy
Nowotwory piersi
Nowotwory piersi w Europie Zachorowania - Polska 27 14482 Liczba 74 / 1 5 Wsp. surowy 48 / 1 5 Wsp. stand. 22% Udział Zgony - Polska 27 5255 Liczba 27 / 1 5 Wsp. surowy 15 / 1 5 Wsp. stand. 13% Udział
8-84 Nowotwory piersi Polsce w grupach wieku wybrane lata 16 197 198 199 2 27 8-84 7-74 6-64 5-54 4-44 3-34 2-24 1-14 -4 25 2 15 1 5 14 12 1 8 6 4 2 6-64 5-54 4-44 3-34 2-24 1-14 -4 197 198 199 2 27 7-74 zqachorowania / 1, zgony / 1,
Trendy umieralności i zachorowalności ci na nowotwory piersi, Polska 1965-27 6 wsp. standaryzowane (ASW) 5 4 3 2 1 1957 1967 1977 1987 1997 27 zachorowalność umieralność
Umieralność i zachorowalność na raka piersi u kobiet w wybranych krajach 9 8 7 6 5 4 3 Finlandia - zachorowalność UK - zachorowalność Czechy - zachorowalność Polska zachorowalność UK - umieralność Czechy - umieralność 2 Finlanda - umieralność 1 Polska umieralność 1956 1966 1976 1986 1996 26
Prognozy zachorowalności ci i umieralności na nowotwory piersi u kobiet w Polsce do 225 roku Liczby zachorowań Incidence numbers Liczby zgonów Death numbers 25 2 15 13 322 15 315 17 479 19 328 21 18 25 2 15 1 5 1 5 5 212 5 65 6 176 6 588 6 85 26 21 215 22 225 Rok / Year 26 21 215 22 225 Rok / Year Źródło: Didkowska J., Wojciechowska U., Zatoński W. Prognozy zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce do 225 roku, Centrum Onkologii, Warszawa 29
Płuco
Nowotwory złośliwe z płuca p u kobiet w Europie Zachorowania - Polska 27 525 Liczba 27 / 1 5 Wsp. surowy 15 / 1 5 Wsp. stand. 8% Udział Zachorowalność Zgony - Polska 27 5552 Liczba 28 / 1 5 Wsp. surowy 15 / 1 5 Wsp. stand. 14% Udział Umieralność
Umieralność na nowotwory płuca p u kobiet w Polsce wybrane lata 12 1963 197 198 199 2 27 1 8 6 4 2 85+ 8-84 75-79 7-74 65-69 6-64 55-59 5-54 45-49 4-44 35-39 3-34 25-29 2-24 15-19 1-14 5-9 -4
Trendy zachorowalności ci i umieralności na nowotwory płuca p u kobiet w Polsce w latach 1965-27 18 16 wsp. standaryzowane (ASW) 14 12 1 8 6 4 2 1957 1967 1977 1987 1997 27 zachorowalność umieralność
Trendy umieralności na nowotwory płuca p u kobiet wybrane kraje 35 3 zgony / 1, (ASW) 25 2 15 1 5 1957 1967 1977 1987 1997 27 USA Węgry Finlandia Wielka Brytania Polska Dania
Prognozy umieralności na nowotwory płuca p u kobiet w Polsce do 225 roku Liczby zgonów Death numbers 1 9 447 9 8 7 6 5 5 15 6 16 7 244 8 37 4 3 2 1 26 21 215 22 225 Rok / Year
Szyjka macicy
Nowotwory złośliwe z szyjki macicy na świecie Zachorowalność Umieralność
Nowotwory złośliwe z szyjki macicy w Europie Zachorowania - Polska 27 3431 Liczba 17 / 1 5 Wsp. surowy 12 / 1 5 Wsp. stand. 5% Udział Zachorowalność Zgony - Polska 27 197 Liczba 1 / 1 5 Wsp. surowy 6 / 1 5 Wsp. stand. 5% Udział Umieralność
Nowotwory złośliwe z szyjki macicy w grupach wieku w Polsce, wybrane lata zachorowania / 1, 1 9 8 7 6 5 4 3 197 198 199 2 27 zachorowalność zgony / 1, 1 9 8 7 6 5 4 3 197 198 199 2 27 umieralność 2 2 1 1-4 1-14 2-24 3-34 4-44 5-54 6-64 7-74 8-84 -4 1-14 2-24 3-34 4-44 5-54 6-64 7-74 8-84
Trendy umieralności i zachorowalności ci na nowotwory szyjki macicy, Polska 1965-27 2 18 16 wsp. standaryzowane (ASW) 14 12 1 8 6 4 2 1957 1967 1977 1987 1997 27 zachorowania zgony
Umieralność na raka szyjki macicy - prognozy 1 9 8 wsp. standaryzowane (ASW) 7 6 5 4 3 Screening Screening Screening Bez wprowadzenia screeningu 2 1 Po 15 latach skryningu? 1955 1965 1975 1985 1995 25 215 225 235 Poland Wielka Brytania Finlandia
Prognozy zachorowalności ci i umieralności na nowotwory szyjki macicy w Polsce do 225 roku Liczby zachorowań Incidence numbers Liczby zgonów Death numbers 35 3 25 3 226 3 113 2 875 2 622 2 416 35 3 25 Czynniki zaburzające? 2 15 2 15 1 824 1 725 1 616 1 55 1 46 1 1 5 5 26 21 215 22 225 Rok / Year 26 21 215 22 225 Rok / Year Źródło: Didkowska J., Wojciechowska U., Zatoński W. Prognozy zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce do 225 roku, Centrum Onkologii, Warszawa 29
Trzon macicy
Nowotwory trzonu macicy w Europie Zachorowania - Polska 27 464 Liczba 24 / 1 5 Wsp. surowy 14 / 1 5 Wsp. stand. 7% Udział Zachorowalność Zgony - Polska 27 848 Liczba 4 / 1 5 Wsp. surowy 2 / 1 5 Wsp. stand. 2% Udział Umieralność
8-84 7-74 Nowotwory trzonu macicy w grupach wieku w Polsce, wybrane lata Umieralność 9 Zachorowalność 198 199 2 27 8 7 6 5 4 3 wsp. standaryzowane 2 1 6-64 5-54 4-44 3-34 2-24 1-14 -4 8-84 7-74 6-64 5-54 4-44 3-34 2-24 1-14 -4 9 8 7 6 5 4 3 2 1 198 199 2 27 wsp. standaryzowane
Trendy umieralności i zachorowalności ci na nowotwory trzonu macicy, Polska 1965-27 16 14 wsp. standaryzowane (ASW) 12 1 8 6 4 2 198 1985 199 1995 2 25 21 zachorowania zgony
Trendy umieralności z powodu nowotworów w trzonu macicy w wybranych krajach 2 16 wsp. standaryzowany (ASW) 12 8 4 Austria Czechy Finlandia Węgry Włochy Polska 196 197 198 199 2 21
Prognozy zachorowalności ci i umieralności na nowotwory trzonu macicy w Polsce do 225 roku Liczby zachorowań Incidence numbers Liczby zgonów Death numbers 1 9 8 866 1 9 8 7 467 8 7 6 5 4 376 5 18 6 273 7 6 5 4 4 3 2 3 2 1 824 1 725 1 616 1 55 1 46 1 1 26 21 215 22 225 Rok / Year 26 21 215 22 225 Rok / Year Źródło: Didkowska J., Wojciechowska U., Zatoński W. Prognozy zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce do 225 roku, Centrum Onkologii, Warszawa 29
Jajnik
Nowotwory jajnika w Europie Zachorowania - Polska 27 3214 Liczba 16 / 1 5 Wsp. surowy 1 / 1 5 Wsp. stand. 5% Udział Zachorowalność Zgony - Polska 27 2485 Liczba 13 / 1 5 Wsp. surowy 7 / 1 5 Wsp. stand. 7% Udział Umieralność
8-84 7-74 6-64 Nowotwory jajnika w grupach wieku w Polsce, wybrane lata Umieralność 5 Zachorowalność 197 198 199 2 27 45 4 35 3 25 2 15 wsp. standaryzowane 1 5 5-54 4-44 3-34 2-24 1-14 -4 8-84 7-74 6-64 5-54 4-44 3-34 2-24 1-14 -4 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 197 198 199 2 27 wsp. standaryzowane
Trendy umieralności i zachorowalności ci na nowotwory jajnika, Polska 1965-27 14 wsp. standaryzowane (ASW) 12 1 8 6 4 2 198 1985 199 1995 2 25 21 zachorowalność umieralność
Prognozy zachorowalności ci i umieralności na nowotwory jajnika w Polsce do 225 roku Liczby zachorowań Incidence numbers Liczby zgonów Death numbers 4 35 3 25 3 291 3 448 3 557 3 657 3 799 4 35 3 25 2 39 2 576 2 87 3 116 3 42 2 2 15 15 1 1 5 5 26 21 215 22 225 Rok / Year 26 21 215 22 225 Rok / Year Źródło: Didkowska J., Wojciechowska U., Zatoński W. Prognozy zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce do 225 roku, Centrum Onkologii, Warszawa 29
Jelito grube (C18-C21) C21)
Nowotwory złośliwe z jelita grubego u kobiet w Europie Zachorowania - Polska 27 6549 Liczba 33 / 1 5 Wsp. surowy 71 / 1 5 Wsp. stand. 1% Udział Zachorowalność Zgony - Polska 27 4498 Liczba 23 / 1 5 Wsp. surowy 1 / 1 5 Wsp. stand. 11% Udział Umieralność
8-84 7-74 Nowotwory jelita grubego u kobiet w Polsce w grupach wieku, wybrane lata Umieralność 25 Zachorowalność 197 198 199 2 26 2 15 1 wsp. standaryzowane 5 6-64 5-54 4-44 3-34 2-24 1-14 -4 8-84 7-74 6-64 5-54 4-44 3-34 2-24 1-14 -4 25 2 15 1 5 197 198 199 2 27 wsp. standaryzowane
Trendy umieralności i zachorowalności ci na nowotwory jelita grubego u kobiet w Polsce w latach 1965-27 2 18 wsp. standaryzowane (ASW) 16 14 12 1 8 6 4 2 196 197 198 199 2 21 zachorowania zgony
Trendy umieralności na nowotwory jelita grubego (C18-C21) C21) u kobiet, wybrane kraje 4 35 zgony / 1, (ASW) 3 25 2 15 1 5 1958 1968 1978 1988 1998 28 Czechy Finlandia Grecja USA Dania Francja Polska
Prognozy zachorowalności ci i umieralności na nowotwory jelita grubego w Polsce do 225 roku Liczby zachorowań Incidence numbers Liczby zgonów Death numbers 1 9 8 7 6 5 6 234 7 4 7 752 8 522 9 131 1 9 8 7 6 5 4 462 5 35 5 497 5 938 6 45 4 4 3 3 2 2 1 1 26 21 215 22 225 26 21 215 22 225 Rok / Year Rok / Year Źródło: Didkowska J., Wojciechowska U., Zatoński W. Prognozy zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce do 225 roku, Centrum Onkologii, Warszawa 29
Nowotwory: wzrastające obciąż ążenie społecze eczeństw Rosnąca liczba nowotworów w stanie się w kolejnych dekadach największym wyzwaniem zdrowia publicznego na świecie. Największe obciąż ążenie tym wzrostem spadnie na kraje o niskim i średnim dochodzie, które przeznaczają niskie środki na ochronę zdrowia w tym na drogie terapie ratujące życie (zburzenie stabilizacji rodzin obciąż ążonych wydatkami na leczenie). Problemem krajów w o niskim dochodzie jest westernizacja stylu życia (zmiana stylu życia: wzrost często stości palenia, zmiana diety, narastanie problemu otyłości, zmiana zachowań prokreacyjnych), która przyczynia się do wzrosty zagrożenia nowotworami rzadkimi kiedyś w tych populacjach, w szczególno lności raka piersi i jelita grubego. Gwałtowny przyrost chorób b nowotworowych spowoduje kryzys zdrowia publicznego oraz systemów w ochrony zdrowia na świecie. Głównym wyzwaniem dla wielu krajów w (nawet tych najbogatszych) w następnych dziesięcioleciach będzie b znalezienie środków w na leczenie schorzeń nowotworowych oraz finansowanie opieki paliatywnej i terminalnej dla rosnącej liczby pacjentów onkologicznych.
Nowotwory: możliwo liwości leczenia 45 4 Standaryzowane współczynniki zachorowań na najczęstsze nowotwory u kobiet w Polsce w 22 roku Przeżycia 5-letnie w populacji kobiet powyżej 5% 35 Tarczyca 9.7% 3 Chłoniak Hodgkina 77.6% 25 Trzon macicy 77.1% 2 Pierś 75.% 15 Krtań 6.4% 1 Pęcherz moczowy 59.8% 5 Nerka 57.1% pierś jelito grube płuco szyjka macicy trzon macicy jajnik Tarczyca żołądek Szyjka macicy 54.1% Srom i pochwa 51.8% 67% wszystkich nowotworów Żródło: Wojciechowska U., Didkowska J. Pięcioletnie przeżycia na nowotwory złośliwe w Polsce, Nowotwory 21; 6;2
Nowotwory: możliwo liwości prewencji Profilaktyka pierwotna ograniczenie liczby zachorowań (modyfikacja stylu życia oraz szczepienia ochronne w krajach o niskich dochodach, w których częś ęściej występuj pują nowotwory związane zane z infekcją (pierwotne nowotwory wątroby, szyjki macicy, nosogardła, żołądka oraz mięsak Kaposiego). Profilaktyka wtórna zmniejszenie liczby zgonów w (programy wczesnego wykrywania nowotworów). w). Program Europe Against Cancer wprowadzony w 1985 w krajach Unii Europejskiej obejmujący 11 zaleceń przyczynił się do 9,5% zmniejszenie liczby zgonów w w 2 roku w stosunku do prognozowanej. Zakładaj adając c podobna skuteczność programów w profilaktyki na świecie, liczba zgonów w w 23 roku mogłaby być niższa o ponad milion przypadków. Żródło: World Cancer Report 28, Edited by Peter Boyle and Bernard Levin, IARC, Lyon 28
Dziękuj kuję