PAPIERY WARTOŚCIOWE fragment prezentacji Opracowanie: mgr Zdzisława Piasecka
Definicja Papiery wartościowe są dokumentami stwierdzającymi określone prawa majątkowe, których realizacja jest możliwa jedynie na podstawie okazania lub zwrotu tych dokumentów. Wobec tego tylko posiadacz papierów wartościowych może realizować wynikające z nich prawa np. prawo do oprocentowania, prawo do dywidendy czyli części zysku, prawo do prowizji, prawo do własności towarów itp.
Przykłady akcje, weksle, bony pieniężne NBP, losy loteryjne. obligacje, czeki, bony skarbowe, Przed II wojną światową w Polsce bardzo popularne były również listy zastawne czy skrypty dłużne (które praktycznie już nie występują).
Klasyfikacja papierów wartościowych Kryterium I - ze względu na sposób przenoszenia tytułu własności wyróżniamy: na okaziciela (bezimienne) brak oznaczonego właściciela, a przenoszenie prawa własności jest bardzo uproszczone i ogranicza się do przekazania dokumentu innemu kontrahentowi np. obligacje, akcje, imienne wskazany jest właściciel, a własność można przenieść na podstawie cesji tj. pisemnego przeniesienia prawa do własności na rzecz innej osoby np. akcje imienne,
Klasyfikacja papierów wartościowych Kryterium II - ze względu na termin zwrotu kapitału ulokowanego w papierach wyróżnia się: papiery wartościowe krótkoterminowe w których okres zwrotu kapitału nie przekracza jednego roku np.: czeki, weksle, bony skarbowe, papiery wartościowe długoterminowe dla których termin zapłaty przypada po upływie co najmniej roku np.: obligacje, akcje, listy zastawne itp.
Charakterystyka akcji Akcja - (od łac. actio = działanie, działalność, przedsięwzięcie) jest papierem wartościowym emitowanym przez spółki akcyjne, który stwierdza prawo nabywcy (akcjonariusza) do współwłasności w spółce, a z tego tytułu zespół różnych praw przedstawionych poniżej.
Prawa właściciela akcji prawo do dywidendy, (procentowy udział w zyskach firmy proporcjonalnie do zainwestowanego kapitału) prawo głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, prawo do udziału w podziale majątku spółki, możliwość szybkiego pomnażania kapitału (zwyżka cen papierów wartościowych na giełdzie hossa), łatwość obrotu akcjami (np. na giełdzie), prawo poboru nowej emisji tzn. wszyscy dotychczasowi akcjonariusze mają prawo pierwszeństwa do objęcia nowych akcji proporcjonalnie do posiadanych dotychczas ich ilości.
Zagrożenia z posiadania akcji możliwość utraty zainwestowanego kapitału w przypadku upadku firmy, ryzyko zamrożenia kapitału ( kiepskie notowania na giełdzie bessa), brak gwarancji wypłaty dywidendy w danym roku (firma nie wypracowała zysku albo np. zysk został przeznaczony na inwestycje wg uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy
Rodzaje akcji na rynku polskim akcje zwykłe (zwyczajne) są to podstawowe akcje większości spółek, przyznają podstawowe prawa**, przy czym prawo głosu występuje w relacji: 1 akcja = 1 głos, akcje uprzywilejowane przeznaczone są głównie dla założycieli spółki i przyznają im specjalne przywileje w celu umocnienia ich pozycji w spółce. Uprzywilejowanie to dotyczy: - wielokrotności prawa głosu (maksymalnie 5 głosów na 1 akcję), - prawo do wyższej, uprzywilejowanej dywidendy, dywidendy - prawo do pierwszeństwa w otrzymaniu dywidendy lub spłaty w razie likwidacji spółki, - prawo poboru nowej emisji (statut spółki może przewidywać to prawo tylko dla akcji uprzywilejowanych)
Charakterystyka obligacji Obligacja (od łac. obligato = zobowiązanie) jest papierem wartościowym, w którym emitent (obligatariusz) czyli wystawca potwierdza zaciągnięcie określonej kwoty pożyczki i zobowiązuje się do jej zwrotu właścicielowi obligacji w ustalonym terminie oraz do zapłacenia odsetek.
Korzyści z posiadania obligacji prawo do oprocentowania stałego lub zmiennego (niezależnie od wyników ekonomicznych firmy), prawo do udziału w podziale masy upadłościowej (przed akcjonariuszami), możliwość odsprzedaży w dowolnym momencie na giełdzie, prawo do zamiany obligacji na akcje spółki będącej emitentem (obligacje zamienne), prawo pierwszeństwa do emitowanych w przyszłości akcji spółki zaciągającej pożyczkę obligacyjną (obligacje z prawem pierwszeństwa),
Zagrożenia z posiadania obligacji oprocentowanie może nie wyrównać skutków inflacji, niewypłacalność emitenta w przypadku obligacji przedsiębiorstw.
Rodzaje obligacji Kryterium emitenta obligacje skarbowe - emitowane przez Skarb Państwa głównie z przeznaczeniem na pokrycie deficytu budżetowego obligacje przedsiębiorstw (korporacyjne)- emitowane przez firmy posiadające osobowość prawną np. spółki akcyjne, z ograniczoną odpowiedzialnością, przedsiębiorstwa państwowe obligacje komunalne ( gminne) - emitowane przez miasta i gminy Kryterium oprocentowania obligacje o stałym oprocentowaniu obligacje o zmiennym oprocentowaniu obligacje zerokuponowe (z góry ustalonym dyskontem)
Rodzaje obligacji Obecnie w Polsce dostępnych jest pięć rodzajów obligacji skarbowych ze względu na termin wykupu : jednoroczne, dwuletnie, trzyletnie, pięcioletnie, dziesięcioletnie.
Charakterystyka weksla Weksel - (od niem. Weschel = wymiana) jest papierem wartościowym określającym zobowiązanie wystawcy do zapłacenia wskazanej osobie, kwoty środków pieniężnych (w ustalonym terminie i miejscu). Stosowany jest w obrocie gospodarczym do rozliczeń bez konieczności dokonywania przelewów środków pieniężnych.
Charakterystyka weksla Weksel powinien zawierać następujące elementy: nazwę "weksel" w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono; polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej; nazwisko osoby, która ma zapłacić ; oznaczenie terminu płatności; oznaczenie miejsca płatności; nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana; oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla; podpis wystawcy weksla
Rodzaje weksla weksel własny (sola weksel, suchy, prosty) który jest bezwarunkowym zobowiązaniem się wystawcy zwanym trasantem, do zapłaty ustalonej sumy na rzecz innej osoby zwanej remitentem,
Rodzaje weksla weksel trasowany (ciągniony lub trata) zawiera polecenie wystawcy (zwanego trasantem) zapłacenia określonej kwoty, wydanej innej osobie (zwanej trasatem), na rzecz osoby trzeciej (zwanej remitentem). Weksel ten powinien być przyjęty (akceptowany) przez dłużnika czyli trasata A B trasant C trasat polecenie remitent zapłata Schemat rozliczenia
Rodzaje weksla - weksel trasowany