POWIATOWY URZĄD PRACY W ŻORACH RANKING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE ŻORSKIM W 2014 ROKU Żory 2015
SPIS TREŚCI 1. WSTĘP... 3 2. ANALIZA BEZROBOCIA WG ZAWODÓW... 4 3. ANALIZA OFERT PRACY WG ZAWODÓW... 9 4. ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH... 12 5. WNIOSKI... 16 2
1. WSTĘP Zgodnie z art. 9, ust. 1 pt 9 Ustawy z dnia 20 wietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynu pracy opracowywanie analiz rynu pracy, w tym prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżowych jest jednym z zdań samorządu powiatu w zaresie polityi rynu pracy. Analiza ierunów zmian zachodzących na loalnym ryu pracy, pozwala na oreślenie odpowiednich ierunów szoleń bezrobotnych w celu zwięszenia ich efetywności, usprawnia pracę poradnictwa zawodowego poprzez wsazanie zawodów deficytowych i nadwyżowych, ułatwia realizację programów atywizujących dla osób bezrobotnych, a taże usprawnia działania pośrednictwa pracy. Zebrane informacje pozwalają na przedstawienie zachodzących zmian dyretorom loalnych szół, organom samorządowym oraz instytucjom szoleniowym. Analizę przeprowadzono na podstawie zaleceń metodycznych do prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżowych przeazanych przez Departament Rynu Pracy w Ministerstwie Gospodari i Pracy. Dane, tóre posłużyły do sporządzenia raportów obejmowały informacje z załącznia nr 2 i 3 do sprawozdania MPIPS-01 za 2014 r. Opracowanie słada się z trzech części. Pierwsza przedstawia struturę bezrobocia powiatu żorsiego. Druga część oreśla sytuację na loalnym rynu pracy w odniesieniu do ofert pracy. Trzeci zaś rozdział zawiera dane dotyczące strutury deficytu i nadwyżi zawodów w 2014 rou. Podstawowe definicje stosowane do monitoringu: Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżowych to proces systematycznego obserwowania zjawis zachodzących na rynu pracy dotyczących ształtowania popytu na pracę i podaży zasobów pracy w przeroju terytorialno zawodowym oraz formułowania na tej podstawie ocen, wniosów i rótotrwałych prognoz niezbędnych dla prawidłowego funcjonowania systemów: szolenia bezrobotnych oraz ształcenia zawodowego. Zawód deficytowy oreśla zawód, na tóry występuje na rynu pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszuujących pracy w tym zawodzie. Zawód nadwyżowy oreśla zawód, na tóry występuje na rynu pracy mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszuujących pracy w tym zawodzie. 3
2. ANALIZA BEZROBOCIA WG ZAWODÓW 2.1. Bezrobotni wg zawodów Tabela T-I/P-1 Bezrobotni wg zawodów bezrobotni ogółem (najliczniejsze zawody). Bezrobotni ogółem Inny zawód lub bra zawodu 225 Sprzedawca* 212 Robotni budowlany 60 Kucharz* 49 Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 46 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 44 Prezes 41 Kasjer handlowy 34 Robotni pomocniczy w przemyśle przetwórczym 34 Magazynier 32 Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzono, że najliczniejszą grupę w powiecie żorsim stanowią osoby nie posiadające żadnego zawodu. Wśród nich znajdują się zarówno osoby z wyształceniem średnim ogólnoształcącym ja i podstawowym czy gimnazjalnym. Biorąc pod uwagę zapotrzebowanie pracodawców grupa ta ma najwięsze problemy ze znalezieniem pracy z powodu brau onretnych walifiacji. Kolejną dużą grupą są osoby posiadające walifiacje związane z handlem (sprzedawca, asjer handlowy, magazynier), ale ze względu na uierunowanie rozwoju miasta Żory na rozwój handlu, osoby w tych zawodach mają duże możliwości znalezienia pracy. Liczną grupę stanowią również robotnicy pomocniczy w przemyśle przetwórczym, pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle. Są to jedna grupy niejednorodne, w sład tórych wchodzą osoby wyonujące bardzo zróżnicowane prace w załadach producyjnych wielu branż. Sporą grupą są taże osoby, tórych ostatnie zajęcie zostało oreślone jao prezes. W grupie tej nie znajdują się prezesi dużych spółe lecz raczej osoby, tóre prowadziły jednoosobową działalność gospodarczą. Jedną z liczniejszych grup są również pozostali pracownicy obsługi biurowej, tórym ciężo znaleźć zatrudnienie, ze względu na szeroie pojęcie ich walifiacji zawodowych 4
oraz zróżnicowane umiejętności, posiadane przez poszczególnych przedstawicieli tej grupy zawodowej. Tabela T-I/P-1 Bezrobotni wg zawodów bezrobotne obiety (10 najliczniejszych zawodów). Bezrobotne obiety Sprzedawca* 194 Inny zawód lub bra zawodu 163 Kucharz* 42 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 39 Kasjer handlowy 33 Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 30 Robotni pomocniczy w przemyśle przetwórczym 26 Paowacz 23 Fryzjer* 22 Sprzątacza biurowa 22 W przypadu bezrobotnych obiet sytuacja na rynu pracy ształtuje się w sposób analogiczny do grup osób bezrobotnych ogółem. Tabela T-I/P-1 Bezrobotni wg zawodów bezrobotni powyżej 12 m-cy (najliczniejsze zawody). Bezrobotni pow. 12 m-cy Sprzedawca* 56 Robotni budowlany 14 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 12 Inny zawód lub bra zawodu 11 Kucharz* 11 Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 11 Kasjer handlowy 10 Robotni pomocniczy w przemyśle przetwórczym 10 Sprzątacza biurowa 10 Analiza sytuacji osób długotrwale bezrobotnych jest podobna do ogólnej sytuacji występującej na loalnym rynu pracy. Z powodu długiej przerwy w pracy, sutującej dezatualizacją walifiacji i umiejętności, osoby te mają utrudniony powrót na ryne pracy. 5
2.2. Napływ bezrobotnych Napływ bezrobotnych jest analogiczny do ogólnej sytuacji panującej na rynu pracy. Najliczniejszy napływ osób bezrobotnych w 2014 rou dotyczył zawodów, przedstawionych w poniższej tabeli. Tabela T-I/P-2 Napływ bezrobotnych wg zawodów (10 najliczniejszych zawodów). Bezrobotni ogółem Inny zawód lub bra zawodu 531 Sprzedawca* 399 Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 119 Robotni budowlany 114 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 95 Prezes 81 Kucharz* 67 Fryzjer* 62 Kasjer handlowy 62 Paowacz 53 Tabela T-I/P-2 Napływ bezrobotnych absolwentów wg zawodów. Bezrobotni absolwenci Inny zawód lub bra zawodu 148 Sprzedawca* 25 Fryzjer* 17 Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 12 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 8 Kasjer handlowy 8 Mechani pojazdów samochodowych* 8 Mechani samochodów osobowych 8 Techni hotelarstwa* 8 Kucharz* 7 W przypadu napływu bezrobotnych absolwentów sytuacja ształtuje się podobnie do ogólnej sytuacji na rynu pracy. Najliczniejszą grupę stanowią osoby bez zawodu. Są to najczęściej absolwenci liceów ogólnoształcących, tórzy planują dalszą ontynuację naui 6
na wyższych uczelniach, co powoduje, że są grupą mało atracyjną dla potencjalnych pracodawców. 2.3. Zawody generujące długotrwale bezrobocie Powyższy raning opracowano na podstawie wsaźnia: IBgdzie: W d,i = B d, I.100 B I B d, I - liczba zarejestrowanych bezrobotnych w zawodzie, pozostających bez pracy powyżej 12 miesięcy, według stanu w ońcu rou, B I - liczba zarejestrowanych bezrobotnych w zawodzie według stanu w ońcu rou. Przy czym: 0 oznacza bra osób długotrwale bezrobotnych w danym zawodzie, a wartości równe 1 oznaczają zawody generujące długotrwałe bezrobocie. Najwyższy wsaźni długotrwałego bezrobocia dotyczył następujących zawodów: Tabela T-I/P-8 Raning zawodów generujących długotrwałe bezrobocie. Nazwa grupy zawodu 7 Wsaźni długotrwałego bezrobocia Mechanicy precyzyjni 1 Fizycy i astronomowie 1 Kierownicy w hotelarstwie 1 Analitycy systemowi i specjaliści do spraw rozwoju apliacji omputerowych gdzie indziej nieslasyfiowani Inżynierowie mechanicy 1 Hodowcy zwierząt gdzie indziej nieslasyfiowani 1 Kondutorzy i porewni 1 Położne bez specjalizacji lub w tracie specjalizacji 1 Specjaliści do spraw sięgowości i rachunowości 1 Specjaliści do spraw rozwoju systemów informatycznych 1 Pracownicy stacji obsługi pojazdów 1 Pracownicy obsługi biura gdzie indziej nieslasyfiowani 1 Pracownicy usług ochrony gdzie indziej nieslasyfiowani 1 1
Średni personel ochrony środowisa, medycyny pracy i bhp 1 Szefowie uchni i organizatorzy usług gastronomicznych 1 Ręodzielnicy wyrobów z tanin, sóry i porewnych materiałów 1 Maszyniści silniów, otłów parowych i porewni 1 Monterzy sprzętu eletrycznego 1 Monterzy i serwisanci sieci instalacji i urządzeń teleomuniacyjnych 1 8
3. ANALIZA OFERT PRACY WG ZAWODÓW 3.1. Oferty pracy wg zawodów Tabela T-I/P-3 Oferty pracy wg zawodów (10 najliczniejszych zawodów). Oferty pracy zgłoszone w 2014 r. Sprzedawca* 137 Techni prac biurowych* 59 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 46 Robotni gospodarczy 41 Kucharz* 37 Doradca lienta 37 Kierowca samochodu ciężarowego 37 Pomoc uchenna 35 Pozostałe pomoce i sprzątaczi biurowe, hotelowe i podobne 29 Pozostali pracownicy ochrony osób i mienia 26 Najwięsze zapotrzebowanie pracodawcy zgłaszali w zawodach związanych z handlem (sprzedawca, doradca lienta). Zapotrzebowanie to wynia z charateru loalnego rynu pracy, w tórym dominują firmy handlowe. Do najliczniejszych należą też zawody związane z pracami biurowymi (techni prac biurowych, pozostali pracownicy obsługi biurowej). Wśród tej grupy znajduje się jedna sporo ofert stażowych, tóre zawyżają ten wyni. Taże oferty w zawodzie robotni gospodarczy, pozostałe pomoce i sprzątaczi, robotni budowlany obejmują różne czynności wyonywane przez te osoby. Liczebność tej grupy zawyżana jest również przez liczne oferty prac refundowanych zgłaszane przez jednosti organizacyjne z terenu miasta. 3.2. Wsaźni szansy uzysania oferty Analizę ofert pracy ze względu na wielość wsaźnia szansy uzysania oferty przedstawia olejna tabela. 9
Tabela T-I/P11 Raning zawodów ze względu na wsaźni szansy uzysania oferty. Nauczyciele sztui w placówach pozaszolnych Letorzy języów obcych Robotnicy robót stanu surowego i porewni gdzie indziej nieslasyfiowani Sprzedawcy na targowisach i bazarach Specjaliści do spraw szoleń zawodowych i rozwoju adr Średni personel z dziedziny prawa i porewny Psycholodzy i porewni Dzienniarze Maszyniści olejowi i metra Odczytujący licznii i wybierający monety z automatów Monterzy gdzie indziej nieslasyfiowani Druarze Pracownicy przygotowujący posiłi typu fast food Wsaźni szansy uzysania oferty Agenci sprzedaży bezpośredniej 4,3332 Inżynierowie do spraw przemysłu i producji 3,6664 Zaopatrzeniowcy 2,3332 Operatorzy maszyn do producji wyrobów gumowych 1,8332 Kierowcy autobusów i motorniczowie tramwajów 1,5 Optycy oularowi 1,3332 Szyldziarze, grawerzy i zdobnicy ceramii, szła i porewni 1,3332 Inżynierowie eletrycy 1 Monterzy instalacji limatyzacyjnych i chłodniczych 1 Robotnicy budowlani robót wyończeniowych i porewni gdzie indziej nieslasyfiowani Sportowcy i porewni 1 Trenerzy, instrutorzy i działacze sportowi 1 1 Powyższa tabela nie odzwierciedla rzeczywistej szansy uzysania oferty pracy. Wynia to z zastosowanego wsaźnia, tóry zgodnie z wytycznymi do monitoringu jest obliczany jest według wzoru: I PO Ws, I PBI 10
gdzie: PO I - średnia miesięczna liczba ofert pracy w zawodzie w rou, będąca w dyspozycji powiatowego urzędu pracy, PB I - średni miesięczny poziom rejestrowanego bezrobocia w zawodzie w rou. Oznacza to, że nawet 1 oferta pracy zgłoszona w ciągu rou, w przypadu małej liczby osób bezrobotnych w tym zawodzie lub brau osób, daje w rezultacie wysoi wsaźni szansy uzysania oferty pracy. W rzeczywistości jedna szansa na znalezienie zatrudnienia przez te osoby może być niewiela. 11
4. ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH Analizę przeprowadzono na podstawie wsaźnia intensywności nadwyżi (deficytu) zawodów: OI WnI, B gdzie: I O i - liczba zgłoszonych ofert pracy w i-tym miesiącu w zawodzie B i - liczba zarejestrowanych bezrobotnych w i-tym miesiącu w zawodzie Przyjmuje się, że zawody o wsaźniu: W n, I < 0,9 to zawody nadwyżowe, 0,9 W n, I 1,1 to zawody zrównoważone (wyazujące równowagę na rynu pracy), W n, I > 1,1 to zawody deficytowe Zgodnie z przyjętym wsaźniiem w powiecie żorsim wyróżnić można następujące zawody deficytowe: Tabela T-I/P4 Zawody deficytowe i nadwyżowe zawody deficytowe. Wsaźni intensywności nadwyżi (deficytu) Konsultant / agent sprzedaży bezpośredniej 13 Opieun osoby starszej* 12 Opieuna dziecięca* 8 Monter sieci wodnych i analizacyjnych 7 Kierowca samochodu osobowego 7 Ogrodni* 6 Spedytor 5 Pomocni laiernia 5 Kierowca autobusu 4,5 Specjalista ontroli jaości 4 Opty oularowy 4 Portier 4 Operator oparo - ładowari 4 Asystent do spraw sięgowości 3,25 Eletry* 3,25 12
Kosmetolog 3 Pośredni w obrocie nieruchomościami 3 Wulanizator 3 Operator myjni 3 Seretara 2,4 Inżynier inżynierii środowisa - instalacje sanitarne 2 Grafi omputerowy DTP 2 Specjalista do spraw relamy 2 Administrator sieci informatycznej 2 Techni mechani maszyn i urządzeń 2 Techni masażysta* 2 Terapeuta zajęciowy* 2 Rejestratora medyczna 2 Sprzedawca w branży przemysłowej 2 Sprzedawca w branży spożywczej 2 Cieśla* 2 Kierowca ciągnia siodłowego 2 Kopacz 2 Grupa ta obejmuje bardzo często zawody, w tórych oferty zostały zrealizowane przez sierowanie osób o zbliżonych walifiacjach (np. onsultant / agent sprzedaży bezpośredniej, administrator sieci informatycznej, sprzedawca w branży przemysłowej, operator myjni). Kolejną grupę zawodów deficytowych stanowią zawody trudne do realizacji ze względu na bra andydatów posiadających wymagane przez pracodawców walifiacje (np. opty, eletry, cieśla). Zawody o najniższym wsaźniu intensywności nadwyżi (deficytu) przedstawia poniższa tabela. Tabela T-I/P4 Zawody deficytowe i nadwyżowe zawody nadwyżowe (30 zawodów). Wsaźni intensywności nadwyżi (deficytu) Mechani pojazdów samochodowych* 0,0333 Techni logisty* 0,0667 Kucharz małej gastronomii* 0,0833 13
Ogrodni terenów zieleni 0,0833 Cuierni* 0,0882 Monter / sładacz oien 0,0909 Sprzątacza biurowa 0,0938 Robotni budowlany 0,1667 Espozytor towarów (merchandiser) 0,1818 Kasjer handlowy 0,2097 Stolarz* 0,2105 Pracowni ochrony fizycznej bez licencji 0,2222 Techni administracji* 0,2308 Techni eletry* 0,25 Pracowni socjalny 0,25 Malarz laierni wyrobów metalowych 0,25 Ślusarz* 0,25 Murarz* 0,2647 Mechani samochodów osobowych 0,2692 Telemareter 0,2857 Posadzarz* 0,3 Barman 0,3056 Fryzjer* 0,3065 Doradca zawodowy 0,3333 Techni farmaceutyczny* 0,3333 Pomoc apteczna 0,3333 Malarz budowlany 0,3333 Sprzedawca* 0,3434 Monter instalacji i urządzeń sanitarnych* 0,375 Stolarz meblowy 0,375 W stosunu do osób, posiadających zawody nadwyżowe urząd podejmuje różnorodne działania atywizujące, mające na celu ułatwienie powrotu na ryne pracy, a w przypadu brau taiej możliwości organizuje szolenia dostosowujące walifiacje osób do potrzeb rynu pracy. Zgodnie z przyjętym wsaźniiem do zawodów zrównoważonych, czyli taich w tórych utrzymuje się równowaga na rynu pracy, należą niżej wymienione zawody. 14
Tabela T-I/P4 Zawody deficytowe i nadwyżowe zawody zrównoważone. Wsaźni intensywności nadwyżi (deficytu) Kierowni działu maretingu 1 Kierowni działu producji 1 Kierowni działu w handlu detalicznym 1 Logisty 1 Learz weterynarii 1 Letor języa angielsiego 1 Pedagog szolny 1 Wychowawca w placówach oświatowych, wychowawczych i opieuńczych 1 Specjalista do spraw pozysiwania funduszy 1 Opieun lienta 1 Specjalista do spraw sprzedaży 1 Specjalista zastosowań informatyi 1 Laborant chemiczny 1 Kosztorysant budowlany 1 Techni weterynarii* 1 Higienista stomatologiczna* 1 Higienista szolna 1 Agent ubezpieczeniowy 1 Faturzysta 1 Techni usług fryzjersich* 1 Sprzedawca w stacji paliw 1 Dearz* 1 Monter instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody 1 Malarz onstrucji i wyrobów metalowych 1 Laierni* 1 Monter onstrucji stalowych 1 Operator obrabiare sterowanych numerycznie 1 Toarz / frezer obrabiare sterowanych numerycznie 1 Mechani samochodów ciężarowych 1 Mechani automatyi przemysłowej i urządzeń precyzyjnych* 1 Eletry budowlany 1 Robotni gospodarczy 1,0513 Specjalista do spraw maretingu i handlu 1,1667 1 15
5. WNIOSKI Dane w tabelach nie odzwierciedlają rzeczywistej sytuacji na loalnym rynu pracy. Wynia to z fatu iż obecnie dynamicznie zmieniający się ryne pracy nie sprzyja specjalizacji lecz rótooresowemu zatrudnianiu na bardzo różnych stanowisach. W przypadu zatrudnienia w ilu firmach trudno jest oreślić tylo jeden zawód, gdyż ores wyonywania ostatniego zawodu może być znacznie rótszy od poprzednich oresów zatrudnienia w zupełnie innym zawodzie. Na podstawie przeprowadzonej analizy można jedna stwierdzić, że loalny ryne pracy charateryzuje się głęboą nierównowagą, tylo nieliczne zawody należą do grupy zrównoważonych lub deficytowych, natomiast zdecydowaną więszość stanowią zawody nadwyżowe. Istniejąca na rynu pracy sytuacja spowodowana jest miedzy innymi niewystarczającą ompatybilnością ierunów ształcenia szół funcjonujących w powiecie z zapotrzebowaniem zgłaszanym przez pracodawców. Szoły powinny dostosowywać swój program nauczania do wymogów obowiązujących na rynu pracy. Rozwój szolnictwa zawodowego musi być podporządowany realizacji celu nadrzędnego, jaim są potrzeby gospodari. Ważnym czynniiem jest również fat, iż osoby posiadające tai sam zawód mają w rzeczywistości bardzo różne szanse na podjęcie pracy. Posiadanie przez bezrobotnego onretnego zawodu, na tóry jest najwięsze zapotrzebowanie na rynu nie oznacza szybiej szansy znalezienia pracy, gdyż jest to uwarunowane zróżnicowanymi umiejętnościami, predyspozycjami osobistymi, wiedzą i stażem pracy. Znaczna część osób ończących szoły średnie ontynuuje nauę na studiach wyższych, przez co w tym oresie staje się niedyspozycyjna i nieonurencyjna na rynu pracy. Wiele osób bezrobotnych posiada atracyjny na rynu pracy zawód wyuczony, bez doświadczeń zawodowych i oniecznych uprawnień, co obniża ich możliwości znalezienia zatrudnienia i prowadzi do tego, że podejmują pracę na stanowisach niesatysfacjonujących zarówno pod względem finansowym ja i prestiżowym. Osoby te mają jednaże więsze szanse na zdobycie pracy i ponoszą mniejsze ryzyo jej utraty. Wysoie walifiacje zwięszają również mobilność zawodową andydatów. Ponadto należy podreślić, iż dużym problemem na loalnym rynu jest wysoi 16
wsaźni długotrwałego bezrobocia, tóry powoduje nasilone zjawiso dezatualizacji walifiacji osób bezrobotnych, co w efecie utrudnia ich powrót na ryne pracy. Można taże zauważyć nisą atywność osób bezrobotnych w poszuiwaniu pracy. Bra zainteresowania ofertami pracy wynia często z mało atracyjnych warunów zatrudnienia lub nie wywiązywania się pracodawców z obowiązów nałożonych przez Kodes Pracy. Wpływ na wielość zatrudnienia ma taże sezonowość prac i usług. W celu zwięszenia szans na znalezienie pracy przez zarejestrowanych bezrobotnych urząd pracy na bieżąco realizuje zadania zmierzające do poprawy sytuacji. W 2014 rou urząd podjął m.in. następujące działania: - pozysiwał oferty i utrzymywał ontaty z pracodawcami oraz realizował zgłaszane oferty; - zorganizował: targi pracy, giełdy pracy, staże, bony stażowe, prace społecznie użyteczne, doposażenie stanowis pracy, szolenia, dofinansowanie wynagrodzenia dla osób powyżej 50 rou życia, refundacja słade w związu z zatrudnieniem osób poniżej 30 rou życia, pomoc w załadaniu działalności gospodarczej. Działania te finansowane były zarówno ze środów Funduszu Pracy, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych ja i w ramach środów pozysanych z Europejsiego Funduszu Społecznego; - przeprowadził porady indywidualne i grupowe, warsztaty oraz zajęcia w Klubie Pracy. 17