Jak uczyć uczniów uczenia się Dobra pomoc edukacyjna polega na wspieraniu kariery każdego ucznia, czyli kreowaniu sytuacji, w których każdy może osiągnąć sukces. 1
Jak uczyć uczniów uczenia się? I. Dlaczego uczenie uczenia się jest tak ważne? Umiejętność uczenia się to największy kapitał, który można wynieść ze szkoły. Wiedza dość szybko umyka z głowy lub się dezaktualizuje. Umiejętność uczenia się stale doskonalona pozostaje na całe życie. II. Co to znaczy uczyć polisensorycznie? Informacje docierają do nas przez zmysły: wzrok, słuch, dotyk, czucie. Można mówić o zmysłach uczenia się. Każdy ma swój preferowany kanał odbierania i relacjonowania informacji ze świata: są zatem wzrokowcy, słuchowcy i kinestetycy. Jak funkcjonują i jak różnią się ludzie podczas uczenia się w omawianym tu aspekcie. Sposób przekazu informacji, który nauczyciel wybierze zależy od indywidualnych predyspozycji ucznia, z którym ma do czynienia. Warto pamiętać o różnicach indywidualnych w procesie uczenia się u każdego człowieka. Ogólnie ludzie dzielą się na trzy grupy pod względem wykazywanych skłonności w procesie uczenia się. 2
Są to:! słuchowcy preferują wszelkie formy podające lubią słuchać wykładów bez problemu zapamiętują przekaz słowny preferują wszelkie dyskusje, rozmowy dobrze sprawdzają się w dłuższych formach wypowiedzi często lubią słuchać muzyki, są na nią szczególnie wrażliwi wzrokowcy preferują wszelkiego rodzaju pokazy i demonstracje, zwracają uwagę na tabele, wykresy, ilustracje często skrupulatnie i bardzo estetycznie wykonują notatki uwielbiają oglądać dzieła sztuki, eksponaty, wystawy bardzo dobrze zapamiętują ludzkie twarze preferują przekaz wizualny czuciowcy nie lubią słuchać preferują działanie w pamięć zapada im to co sami wykonali są emocjonalni, często gestykulują są bardzo aktywni fizycznie (ruchliwi) 3
Jak człowiek zapamiętuje informacje? By podsumować, to jak różne predyspozycje mogą mieć uczniowie, warto zaprezentować "piramidę zapamiętywania" według Dale a, która ukazuje jak wiele przeciętny człowiek zapamiętuje informacji z różnych form przekazu i aktywności. Na pierwszym miejscu należy postawić metodę pozwalającą na jak najpełniejsze zapamiętanie materiału. Kolejno wymienione są: praktyka i działanie (70%) gry dyskusyjne (50%) demonstracje (30%) przekaz audiowizualny (20%) czytanie (10%) wykład (5%) III Co to znaczy uczyć wielointeligentnie Teoria Wielorakiej Inteligencji Howarda Gardnera. Co to znaczy, że każdy ma prawo do swojego profilu inteligencji? Czy można zauważyć jakąś zbieżność pomiędzy przedmiotami szkolnymi, a rodzajami inteligencji? Jak uczyć wielointeligentnie? W związku z występującymi trzema preferowanymi rodzajami przyswajania wiedzy u uczniów, nauczyciel w celu efektywnego nauczania winien dobrać zarówno metody jak i formy pracy z uczniami, które jak najpełniej wesprą ich w procesie uczenia się. Pedagog ponadto powinien mieć świadomość faktu, iż u każdego człowieka rozwinięty jest inny rodzaj inteligencji. 4
To, że uczeń nie potrafi się ładnie, płynnie, wedle poprawnej polszczyzny wypowiadać nie znaczy, że jest nieinteligentny. Może za to w dziedzinie muzyki czy matematyki jest świetny? Teoria wielorakiej inteligencji Howard Gardner wymienia kilka rodzajów inteligencji, która może być w różnym stopniu rozwinięta u ludzi. Wyróżnia on inteligencję: lingwistyczną (Pomaga w pięknym wysławianiu się, wpływa na umiejętności językowe człowieka.); matematyczną i logiczną (Dzięki niej łatwiejsze stają się abstrakcyjne zadania matematyczne, zawikłane powiązania logiczne.); wizualną i przestrzenną ( Człowiek preferuje wtedy wszelki wizualne formy przekazu i działania. Uwielbia także poruszać się i oddziaływać na otaczającą go przestrzeń.); muzyczną (Predyspozycje muzyczne, wyczucie rytmu.); interpersonalną (Dzięki niej człowiek umie łatwo nawiązywać i utrzymywać kontakty z innymi ludźmi. Jest komunikatywny.); intrapersonalną (Pomaga w utrzymaniu wysokiego poczucia własnej wartości.); kinestetyczną (Ułatwia orientację w czasie, przestrzeni. Wpływa na zdolności manualne.). 5
Teoria wielorakiej inteligencji powinna stać sie podstawą dla pracy dydaktyków i pedagogów Każdy ma naturalne predyspozycje do określonego rodzaju inteligencji, pewien indywidualny wzór, który daje obraz naszych osobistych inklinacji, zainteresowań, obieranej drogi zawodowej i funkcjonowania w społeczeństwie. Na szczęście nie jest tak, że pewien rodzaj czy pewne rodzaje inteligencji są dane raz na zawsze i niezmienne. W wyniku samodoskonalenia, uwagi, ćwiczenia można je rozwijać i powiększać swój (i innych) potencjał w tym zakresie. Dobra pomoc edukacyjna polega na wspieraniu kariery każdego ucznia, czyli kreowaniu sytuacji, w których każdy może osiągnąć sukces. Przypowieść Królewski Gołąb. Narudin został pierwszym ministrem króla. Pewnego razu, kiedy przechadzał się po pałacu, zobaczył po raz pierwszy w życiu królewskiego sokoła. Do tej pory nigdy nie widział takiego gołębia. Wziął więc nożyce i poprzycinał pazury, skrzydła i dziób sokoła. Teraz wyglądasz jak prawdziwy gołąb powiedział. Twój opiekun wcale o ciebie nie dbał. Uwaga! Każdy jest inteligentny! Każdy ma prawo do swojego profilu inteligencji! 6
IV Jak pobudzać motywację do uczenia się? Na czym polega zasada osobistych celów i korzyści? Czyje cele realizuje uczeń w czasie nauki? Jak zachęcać ucznia do uczenia się poza stopniami szkolnymi, np. formułując odpowiednio korzyści wynikające z nauki szkolnej i uczenia się? M Ł O D Y M I S T R Z Myśl pozytywnie Zawiera techniki rozwijania wewnętrznej motywacji, relaksacji, wyznaczania celów, sporządzania planów działania, zarządzania czasem, a nawet stosowania odpowiedniej diety. Informacje zdobądź je! Pokazuje uczniom, jak rozpocząć od przeglądu całego tematu, sporządzać notatki do tego, czego już się nauczyli, formułować własne pytania, aby móc skupić się na temacie i jak korzystać z technik sporządzania notatek wzrokowych, słuchowych i fizycznych. Szukaj znaczenia Na tym etapie uczniowie zapoznają się z koncepcją inteligencji wielorakich. Następnie dokonują oceny swojego stylu uczenia się i poznają dziesiątki technik uczenia Trenuj pamięć Poznaje skuteczne techniki uczenia się, takie jak ciągi wyobrażeń, słowa haczyki, słowa wspólne, mapy pamięci, jak sporządzać karty powtórek itp... 7
prezentuj wiedzę Zachęca uczniów do ciągłego testowania swojej wiedzy i zrozumienia, budowania banków pytań i korzystania z pomocy nauczycieli i pomocników. Radzi jak skutecznie powtarzać materiał, zdawać egzaminy i pisać wypracowania. Zastanów się, jak się nauczyłeś Zachęca do prowadzenia dziennika nauki i stałego zastanawiania się nie tylko nad tym czego się nauczyli, ale także j a k się tego nauczyli tak żeby mogli stać się faktycznymi M i s t rz a m i Nauki. ZASADY PRZYSPIESZONEGO UCZENIA SIĘ ZAWIERAJĄ SIĘ W WYZWANIU...nad poziomy WZLATUJ Wiedza poznaj mózg i jego funkcjonowanie. Zabawa zadbaj o atmosferę zabawy, wspomagającą osiąganie najlepszych wyników. Lekcja podczas nauki dąż do wykorzystania pełni możliwości Atak atakuj wszystkie systemy reprezentacyjne (wizualny, audytywny, kinestetyczny). Trafność doboru dobieraj strategie nauczania uczenia się rozwijające wszystkie typy inteligencji. sukces inwestuj w poczucie przynależności, bezpieczeństwa, tożsamości, aspiracje oraz nastawienie na sukces. Jednia próbuj, testuj, weryfikuj, tworząc harmonijną jednię z różnych metod. 8