MSR 14. Sprawozdawczość segmentów działalności. W sprawie sporządzania sprawozdań według segmentów działalności, standard wyraźnie odwołuje się do sprawozdawczości wewnętrznej przygotowanej dla najwyższego kierownictwa w jednostkach. Sprawozdawczość ta służy im w podejmowaniu decyzji zarządczych. Podstawowym źródłem tych informacji jest rachunkowość zarządcza. Stąd tytułem wprowadzenia znalazły się w książce zagadnienia poświęcone segmentom działalności z punktu widzenia rachunkowości zarządczej oraz marketingu. Bez segmentacji klientów w marketingu i wyodrębniania centrów odpowiedzialności w rachunkowości zarządczej nie byłoby MSR 14, który korzysta z dorobku tych nauk praktycznych w tym zakresie. Jeśli przyjąć, że rachunkowość zarządcza jest systemem gromadzenia i przetwarzania informacji finansowych i niefinansowych obejmującym różne techniki, których celem jest ułatwienie zarządzającym podejmowanie decyzji menedżerskich, to zrozumiałym będzie znaczenie rachunkowości zarządczej w tym względzie. Za podstawowe kryterium wyodrębniania segmentów działalności standard przyjmuje zróżnicowany poziom zwrotu z nakładów inwestycyjnych oraz zróżnicowane ryzyko działalności. Zarówno MSR 14, jak i publikowane sprawozdania finansowe poświęcają się temu zagadnieniu mało miejsca, najczęściej ograniczając się do stwierdzenia, że zróżnicowanie takie miało miejsce. Dlatego też przedstawiono książce podstawowe metody statystyczne ułatwiające zbadanie poziomu ryzyka w poszczególnych segmentach. Zasadniczą część książki stanowi szczegółowa analiza treści MSR 14. Kolejno omawiane są w nich podstawowe zagadnienia standardu, między innymi: - ilościowe i jakościowe kryteria wyodrębniania segmentów działalności, - rodzaje wzorów sprawozdawczych segmentów działalności, - podstawowe pojęcia wykorzystywane przy sporządzaniu sprawozdawczości segmentów działalności, takie jak: przychody, koszty segmentu, aktywa i pasywa oraz wynik segmentu, - mierniki wyników działalności prezentowanych przez spółki kapitałowe w sprawozdawczości według segmentów działalności. Książka zawiera także przykłady informacji ujawnianych w sprawozdaniach finansowych spółek kapitałowych, w większości notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Przykłady te służą egzemplifikacji szczegółowych zaleceń MSR 14 w zakresie rodzajów wyodrębnianych segmentów oraz zakresu ujawnianych informacji, a opisanych w rozdziałach poprzednich pracy. Intencją tych prezentacji jest pokazanie przykładów przedstawiających różne formy sprawozdań oraz różny zakres ujawnianych informacji. Mamy więc tutaj przykłady sprawozdań matrycowych, rocznych i śródrocznych, sprawozdania z działalności branżowej i geograficznej, z działalności zintegrowanej pionowo, działalności sektora bankowego. Część z nich prezentuje informacje z działalności zaniechanej, część ujawnia informacje o zmianie zakresu segmentów działalności. Integralną częścią tej pracy są materiały szkoleniowe i załączniki. W ten sposób książka ta adresowana jest nie tylko do praktyków, ale także do studentów studiów ekonomicznych. Biorąc pod uwagę to, że jest to pierwsza próba takiego ujęcia zagadnienia segmentów działalności, książka ta może stanowić kanon literatury obowiązkowej lub uzupełniającej odpowiednich przedmiotów nauczania na kierunkach studiów zarządzanie oraz finanse i rachunkowość. Publikacja jest skierowana do kadry zarządzającej i księgowych, których przedsiębiorstwa sporządzają lub przygotowują się do sporządzania sprawozdań finansowych w oparciu o MSR/MSSF. Wśród adresatów publikacji znajdują się także biegli rewidenci, badający księgi rachunkowe przedsiębiorstw stosujących MSR/MSSF. Ponadto są to pracownicy naukowi i studenci uczelni ekonomicznych oraz wykładowcy i słuchacze specjalistycznych kursów z rachunkowości.
Spis treści: Wstęp Część I. Segmentacja działalności gospodarczej jednostek według rachunkowości zarządczej, marketingu i międzynarodowych standardów rachunkowości Sławomir Sojak Rozdział 1. Segmenty w działalności gospodarczej 1.1. Wprowadzenie 1.2. Koncepcje decentralizacji 1.3. Segmenty w działalności marketingowej 1.3.1. Koncentracja jednosegmentowa 1.3.2. Specjalizacja selektywna 1.3.3. Specjalizacja produktowa 1.3.4. Specjalizacja rynkowa 1.3.5. Pełne pokrycie rynku 1.4. Ośrodki odpowiedzialności w rachunkowości zarządczej 1.4.1. Segmentowy rachunek wyników w sprawozdawczości wewnętrznej 1.5. Segmenty według MSR 14 Rozdział 2. Ryzyko i stopa zwrotu z zainwestowanego kapitału jako podstawowe kryterium segmentacji działalności gospodarczej 2.1. Wprowadzenie 2.2. Pojęcie ryzyka i zwrotu z zainwestowanego kapitału 2.3. Czynniki warunkujące działalność gospodarczą 2.4. Statystyczne miary ryzyka Część II. Msr 14 sprawozdawczość dotycząca segmentów działalności: podstawowe definicje - interpretacja i analiza Rozdział 1. Kryteria wyodrębniania segmentów działalności według MSR 14 1.1. Wprowadzenie 1.2. Cel i zakres standardu 1.3. Rodzaje segmentów działalności według MSR 14
1.4. Kryteria ilościowe wyodrębniania segmentów działalności 1.5. Procedura wyodrębniania segmentów sprawozdawczych Rozdział 2. Wzory sprawozdawcze segmentów działalności według MSR 14 2.1. Wprowadzenie 2.2. Podstawowy wzór sprawozdawczy - zakres ujawnianych informacji 2.3. Uzupełniający wzór sprawozdawczy - zakres ujawnianych informacji 2.3.1. Gdy podstawowym wzorem sprawozdawczym jest wzór branżowy 2.3.2. Gdy podstawowym wzorem sprawozdawczym jest wzór geograficzny oparty o kryterium lokalizacji aktywów 2.3.3. Gdy podstawowym wzorem sprawozdawczym jest wzór geograficzny oparty o kryterium lokalizacji klientów 2.4. Sprawozdawczość roczna i śródroczna Rozdział 3. Zasady rachunkowości segmentów działalności 3.1. Wprowadzenie 3.2. Zasady (polityka) rachunkowości 3.3. Zasady rachunkowości segmentów - definicje i założenia 3.4. Ujawnianie dodatkowych informacji Rozdział 4. Przychody, koszty i wynik segmentów działania - podstawowe definicje 4.1. Wprowadzenie 4.2. Przychody segmentu 4.3. Koszty segmentu 4.4. Wynik segmentu Rozdział 5. Aktywa i pasywa segmentu 5.1. Wprowadzenie 5.2. Aktywa segmentu 5.3. Zobowiązania segmentu Rozdział 6. Wycena w segmentach działalności 6.1. Wprowadzenie 6.2. Wycena przychodów 6.2.1. Przychody ze sprzedaży towarów
6.2.2. Świadczenie usług 6.2.3. Wymiana towarów i usług 6.2.4. Wymiana składników rzeczowych aktywów trwałych 6.2.5. Wymiana składników wartości niematerialnych 6.2.5. Odsetki, tantiemy i dywidendy 6.3. Wycena kosztów 6.3.1. Koszty materiałów, towarów handlowych i wyrobów gotowych 6.3.2. Koszty wynagrodzeń 6.3.3. Koszty finansowe 6.3.4. Amortyzacja 6.4. Wycena transferów wewnętrzny 6.4.1. Rodzaje cen transferowych 6.4.2. Generalna reguła kształtowania ceny transferowej 6.4.3. Generalna reguła w przypadku niewykorzystanych zdolności produkcyjnych 6.4.4. Ceny transferowe w przypadku wykorzystanych zdolności produkcyjnych 6.5. Wycena aktywów 6.5.1. Wycena rzeczowych składników majątku trwałego 6.5.2. Wycena wartości niematerialnych 6.5.3. Wycena nieruchomości inwestycyjnych 6.5.4. Wycena zapasów 6.6. Wycena zobowiązań 6.7. Składniki bilansu oraz strumienie finansowe przyporządkowane i przypisane Rozdział 7. Mierniki segmentów działalności 7.1. Wprowadzenie 7.2. Mierniki zdefiniowane 7.3. Alternatywne mierniki wyników 7.4. Definiowanie i prezentowanie alternatywnych mierników wyników 7.5. Mierniki wyników segmentów działalności - przykłady
Część III. Prezentacja i ujawnianie informacji objętych obowiązkiem sprawozdawczym zgodnie z MSR 14 - przykłady Sławomir Sojak Wprowadzenie Rozdział 1. Grupa Bayer - prezentacja matrycowa segmentów działalności Rozdział 2. Grupa Kapitałowa Alchemia - śródroczne sprawozdanie matrycowe Rozdział 3. Grupa Kapitałowa Polnord - śródroczne sprawozdanie branżowe Rozdział 4. Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo - sprawozdanie z działalności segmentowej zintegrowanej pionowo Rozdział 5. Grupa Kapitałowa Banku Ochrony Środowiska - segmenty działalności według kryterium klientów banku Rozdział 6. Grupa Kapitałowa Softbank - sprawozdanie z zaniechanej działalności segmentu Rozdział 7. Raciborska Fabryka Kotłów Rozdział 8. Grupa kapitałowa Software - sprawozdanie według segmentów geograficznych Rozdział 9. Grupa kapitałowa Ciech Część IV. Prezentacja graficzna - ekrany Literatura Spis tabel Spis schematów Załączniki