Ocena rozprawy doktorskiej mgr inz. Patryka Stasiaka. p.t.

Prof, dr hab. inz. Tomasz K. Dobek Szczecin, dnia 17 wrzesnia 2015 r. Katedra Budowy i Uzytkowania Urzqdzen Technicznych Wydzial Ksztaltowania Srodowiska i Rolnictwa Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie ul. Papieza Pawla VI/3 71-459 Szczecin Ocena rozprawy doktorskiej mgr inz. Patryka Stasiaka p.t. "Modelowanie wytwarzania biogazu rolniczego" 1. Formalna charakterystyka rozprawy doktorskiej Recenzja zostala opracowana na podstawie uchwaly Rady Wydzialu Inzynierii Produkcji Szkoly Glownej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie z dnia 23 czerwca 2015 r. w sprawie powierzenia funkcji recenzenta rozprawy doktorskiej mgr. inz. Patryka Stasiaka. Podstaw^ wykonania recenzji jest zalaczony maszynopis rozprawy doktorskiej pt. "Modelowanie wytwarzania biogazu rolniczego". Oceniana rozprawa doktorska zostala wykonana na Wydziale Inzynierii produkcji SGGW w Warszawie pod kierunkiem promotora prof. dr. hab. inz. Aleksandra Lisowskiego. Promotorem pomocniczym byl dr hab. inz. Krzysztof Kostyra. Rozprawa obejmuje 205 stron maszynopisu, 86 rysunkow, 79 tabel. Praca zawiera: spis tresci, 6 rozdzialow (w tym: wstejp i przeglad literatury, eel i zakres pracy, material i metodyk^ badan, wyniki badan i ich dyskusj^, podsumowanie i wnioski, bibliografi^ oraz streszczenie w j^zyku polskim i angielskim). W literaturze wykorzystano 114 pozyeji (monografie, podr^czniki, periodyki w j^zyku polskim, angielskim, niemieckim itp.) oraz 24 normy i akty prawne. Tresc recenzowanej rozprawy doktorskiej jest zgodna z tytulem, proporcje oraz przyjete rozdzialy nie budzg zastrzezen. Opis jest na ogol klarowny, a przemyslenia i oceny Doktoranta sa formulowane i uzasadniane w sposob logiczny. Cel rozprawy doktorskiej zostal spelniony, a wnioski wynikajq z pracy. 2. Merytoryczna ocena pracy W dwudziestym pierwszym wieku problem obnizania kosztow produkcji, zmniejszania zanieczyszczenia srodowiska oraz zuzycia energii odgrywa bardzo istotna rol$ w zyciu czlowieka. Analizujqc swiatowq literature dotycz^ca zakresu tych problemow mozna zauwazyc wyrazn^ tendencje. polegajaca na wprowadzaniu na rynek nowych energooszcz^dnych konstrukeji oraz technologii produkcji, ktore s^ bardziej przyjazne dla

srodowiska naturalnego. Ideq UE jest ograniczenie emisji C0 2, zwi^kszenie efektywnosci energetycznej urzqdzen energetycznych oraz zwi^kszanie udzialu odnawialnych zrodel energii w ogolnej produkcji energii. Produkcja biogazu z biomasy roslinnej oraz innych odpadow pochodzenia rolniczego zyskuje coraz bardziej na znaczeniu, przede wszystkim z uwagi na wymierne korzysci srodowiskowe oraz dodatkowe zrodlo przychodow dla rolnikow. W celu optymalnego wykorzystania zawartego w substratach potencjalu energetycznego, stosuje sie^ rozne technologie obrobki wstepnej materialu przeznaczonego do produkcji biogazu. Proces ten ma na celu zwi^kszenie powierzchni oddzialywania mikroorganizmow beztlenowych, a co za tym idzie wyzszy uzysk biogazu, w tym metanu. Z kolei powstajaca w rolniczych instalacjach biogazowych pulpa pofermentacyjna jest alternatywq dla tradycyjnych nawozow organicznych. W dysertacji podj^to probe^ wyjasnienia wplywu parametrow wejsciowych na efektywnosc produkcji biogazu rolniczego z wybranych surowcow organicznych oraz wyznaczenia relacji mie^dzy parametrami charakteryzujacymi substrat do procesu fermentacji beztlenowej, a iloscia^ wytworzonego biogazu. Takie podejscie w konsekwencji umozliwia stworzenie modeli matematycznych odwzorowujacych proces fermentacji anaerobowej. W realizacji rozprawy doktorskiej sporzadzono charakterystyki biometryczne p^dow i rozdrobnionej biomasy z roslin energetycznych zbieranych w dwoch fazach rozwojowych z przeznaczeniem do produkcji kiszonki, a nast^pnie biogazu. Nast^pnie probki roslin energetycznych poddano procesowi fermentacji metanowej. Przebieg tej fermentacji byl monitorowany, a wyniki dotyczace ilosci uzyskiwanego biogazu byly zapisywane. Realizacja celu utylitarnego i celow szczegolowych rozprawy wymagala przeprowadzenia badan empirycznych nakierowanych na analize^ zaleznosci pomi^dzy poszczegolnymi parametrami, co moim zdaniem jest wkladem Doktoranta w rozwoj dyscypliny inzynieria rolnicza. We wstej>ie swojej rozprawy mgr inz. Patryk Stasiak stwierdza, ze realne przeslanki wyczerpywania si$ naturalnych zrodel energii, stale rosnace ceny paliw konwencjonalnych, coraz trudniejszy dostej) do ich pozyskania jak tez duze zanieczyszczenie srodowiska spowodowane ich spalaniem zmuszaja^ do si^gania po energie^ pochodzaca^ ze zrodel alternatywnych. Najtahsza^ oraz latwo dost^pn^ jest energia pozyskiwana z biomasy. Rozwoj polskiego sektora rolnego zalezy nie tylko od jego modernizacji, ale takze od dzialalnosci innowacyjnej. Instalacje biogazowni rolniczych zaliczane s^ do tzw. wysokosprawnej energetyki rozproszonej, ktore mogq zaspokajac potrzeby spolecznosci lokalnych, szczegolnie na terenach oddalonych od zbiorczych instalacji energetycznych. Lokalizacja instalacji biogazowej zalezy od wynikow analizy prawnej, technicznej, energetycznej, ekologicznej i ekonomicznej. Kryterium techniczne obejmuje rodzaj i dost^pnosc surowca przeznaczonego do produkcji biogazu. Rodzaj surowca jest najwazniejszym czynnikiem, ktory ma znaczacy wplyw na faz$ rozruchow^ procesu fermentacji i utrzymanie na stalej wartosci wydajnosci 2

biogazu. Podawanie wsadu o stalym skladzie jednego lub kilku substratow z tej samej partii kiszonki zapewni bakteriom metanogennym stabilny rozwoj. Czynnikiem, ktory warunkuje prawidlowy przebieg procesu fermentacji jest odpowiednie przygotowanie wsadu z roslin energetycznych, na co ma wplyw termin zbioru, jego rownomierne rozdrobnienie i zakiszanie. Prawidlowe warunki zakiszania materialu roslinnego umozliwiajq pozyskanie surowca charakteryzujacego sie^ duza jednorodnosciq i dobrq jakosciq. Osiajmiecie przez kiszonk^ tych cech b^dzie mozliwe przy spelnieniu okreslonych warunkow, do ktorych zalicza si$ rodzaj materialu, faze; jego zbioru, wilgotnosc, rozdrobnienie i zag^szczenie oraz zabezpieczenie silosu. Analiza stanu zagadnienia pozwala stwierdzic, ze w literaturze naukowej brakuje modeli fermentacji beztlenowej dla materialu z roslin energetycznych takich jak topinambur, slazowiec pensylwanski, spartina preriowa, miskant olbrzymi, palczatka Gerarda czy rdestowiec sachalihski. W literaturze przedstawionych jest wiele modeli opisuj^cych wytwarzanie biogazu glownie z osadow sciekowych. Majac powyzsze na uwadze podj^cie badan zwiazanych z: wyjasnieniem wplywu parametrow wejsciowych na efektywnosc produkcji biogazu rolniczego, okreslaniem relacji miedzy parametrami charakteryzujacymi wsad w procesie fermentacji oraz ocenq wplywu parametrow procesu fermentacji beztlenowej na ilosc wytworzonego biogazu jest w pelni uzasadnione. Badania te w konsekwencji mogq doprowadzic do opracowania modeli matematycznych odwzorowujacych proces fermentacji. W recenzowanej rozprawie doktorskiej mgr inz. Patryk Stasiak podjal probe^ kompleksowej analizy wplywu parametrow wejsciowych na efektywnosc produkcji biogazu rolniczego z wybranych surowcow organicznych oraz wyznaczenia relacji mi^dzy parametrami charakteryzujacymi wsad do procesu fermentacji (np. dlugosc czastek, wilgotnosc) oraz parametrow prowadzenia procesu fermentacji beztlenowej, a iloscp wytworzonego biogazu, co w konsekwencji umozliwi opracowanie modeli matematycznych odwzorowujacych proces fermentacji. Temat rozprawy zostal wybrany trafnie i jest bardzo aktualny ze wzgl^du na korzysci wynikajace z bezpieczehstwa energetycznego kraju, ograniczania emisji spalin oraz zmniejszania strat przesylowych. Zaleta^ tego typu instalacji jest mozliwosc zaspokajania zapotrzebowania na energie^ elektryczn^ i cieplnq dla spolecznosci lokalnych, szczegolnie na terenach oddalonych od zbiorczych instalacji energetycznych. Merytorycznie oceniana rozprawa jest opracowana poprawnie i stanowi logicznq konsekwencji prowadzonych przez Doktoranta badan. Bogata bibliografia, przedstawiona w rozdziale pierwszym obejmuje zarowno problematyk^ technicznych, procesowych, ekonomicznych i prawnych aspektow wykorzystania i produkcji biogazu w odniesieniu do rozwoju technologii pozyskiwania energii z biogazu. Przedstawiono wlasciwosci i czynniki determinujace wytwarzanie biogazu, warunki wplywajace na proces technologii produkcji biogazu i jej efektywnosc oraz obowiazujace podstawy prawne. 3

Wdalszej czeici tego rozdzialu omowiono wlasciwosci biomasy roslinnej przeznaczonej do produkcji biogazu, parametrow procesu fermentacji beztlenowej oraz modelowania fermentacji beztlenowej. Przedstawiona analiza literatury uzasadnia koniecznosc badan z tego zakresu. Z przedstawionej bowiem literatury wynika, ze jest duzo opisanych modeli zwiazanych z wytwarzaniem biogazu w oparciu o osady sciekowe, natomiast brakuje modeli zwiazanych z fermentacji beztlenowa roslin energetycznych. Ta specyfika wyst^pujacej roznorodnosci zagadnieh wymaga kompleksowego potraktowania tego problemu, czyli wymaga szczegolowych badan. Dobor literatury, sposob jej zapisu i cytowania jest wlasciwy i wyczerpuje potrzeby merytorycznego uzasadnienia podjetej tematyki. Podjejy zatem temat rozprawy doktorskiej stanowi problem naukowy zwiazany z inzynierii rolnicz^, ktorego rozwiazanie przyczyni sie^ do poszerzenia wiedzy utylitarnej i praktycznej. Analiza literatury pozwolila na okreslenie celu i zakresu przeprowadzonych badan (rozdzial drugi). Przedmiotem rozprawy byl istotny problem naukowo-badawczy, ktorego poziom eksploracji w bibliografii stanu zagadnienia realizowanych badan mozna uznac za niesatysfakcjonujacy, i ktorego rozwiazanie moze stanowic podstaw^ do uzyskania stopnia naukowego doktora. Zatem celem zrealizowanych badan, ktory mgr inz. Patryk Stasiak postawil sobie, bylo wyjasnienie wplywu parametrow wejsciowych na efektywnosc produkcji biogazu rolniczego z wybranych surowcow organicznych oraz wyznaczenie relacji mi^dzy parametrami charakteryzujacymi substrat do procesu fermentacji beztlenowej, a iloscia^ wytworzonego biogazu. Uzyskane zaleznosci mog^ bye podstawa do opracowania modeli matematycznych odwzorowujacych proces fermentacji anaerobowej. Przyj^ty przez Doktoranta sposob post^powania wymusil koniecznosc realizacji dwuetapowego post^powania badawczego. W pierwszym etapie realizacji dysertacji sporzadzone zostaly charakterystyki biometryczne p^dow i rozdrobnionej biomasy z roslin energetycznych zbieranych w dwoch fazach rozwojowych z przeznaczeniem do produkcji kiszonki, a nast^pnie biogazu. W drugim etapie rozprawy probki roslin energetycznych poddano procesowi fermentacji metanowej. Przebieg tej fermentacji byl monitorowany, a wyniki dotyczace ilosci uzyskiwanego biogazu byly zapisywane i analizowane. Dla tak okreslonego celu badan Doktorant sformulowal zakres prowadzonych badan, ktory obejmowal m. in. opracowanie metodyk badan, wyznaczenie wlasciwosci fizycznych badan roslin energetycznych oraz podstawowych parametrow kiszonki, opracowanie modeli matematycznych wytwarzania metanu w procesie fermentacji, analize^ statystyczna uzyskanych wynikow za pomoca^ programu Statistica v.io. oraz interpretacj^ wynikow przeprowadzonych badan. Tak zdefiniowany zakres pracy w odniesieniu do postawionego celu realizowanej rozprawy doktorskiej nalezy uznac za prawidlowy. Moim zdaniem zabraklo jednak sformulowania problemu badawczego. 4

Rozdzial trzeci Material i metodyka badan zostal podzielony na dwa podrozdzialy. Podrozdzial pierwszy Material przeznaczony do badan, w ktorym to podrozdziale mgr inz. Patryk Stasiak omawia material przeznaczony do badan wskazujac jednoczesnie terminy i metody zbioru, sposob oceny wilgotnosci oraz opisujac badane cechy biometryczne wykorzystanych roslin energetycznych oraz sposob ich pomiaru. W drugim podrozdziale omowiono stanowiska badawcze oraz stosowane metodyki pomiarow. Podrozdzial ten jest podzielony na cztery podrozdzialy, w ktorych przedstawiono: opis pomiaru energochlonnosci przygotowania sieczki z roslin energetycznych, sposob oceny rozkladu wymiarow cz^stek materialu wybranych roslin energetycznych, sposob zag^szczania materialu roslinnego oraz proces fermentacji biomasy z ocenq parametrow fizykochemicznych Dla kazdego z tych podrozdzialow przeprowadzono analizy statystycznq uzyskanych wynikow badan. Zamieszczone w metodyce wzory sq sformulowane poprawnie zas ich opis, z pomini^ciem wymienionych dalej usterek, jest jasny i wyczerpuj^cy. W rozdziale tym Doktorant zaprezentowal sposob realizacji zaplanowanych badan. Punktem wyjscia Doktoranta bylo zdefiniowanie celu badan, nast^pnie dokonal on charakterystyki obiektu badan, przedstawil model badawczy, omowil sposob doboru prob, przedstawil procedure^ gromadzenia i analizy uzyskanych danych empirycznych. Sposob przygotowania metodyki i realizacji badan oceniam pozytywnie. Omowienie w trzecim rozdziale metodyki badan stanowilo dla mgr. inz. Patryka Stasiaka wprowadzenie do analizy, w rozdziale czwartym, uzyskanych wynikow badan. Rozdzial ten zostal podzielony na osiem podrozdzialow. Stanowiq one zasadnicz^ czesc rozprawy dotyczaca analizy i oceny otrzymanych wynikow badan. Doktorant rozpoczaj od charakterystyki biometrycznej (podrozdzial pierwszy), wilgotnosci (podrozdzial drugi) roslin energetycznych, charakterystyki rozdrobnienia (podrozdzial trzeci) oraz zag^szczenia (material czwarty) materialu roslinnego, ktorych uzyskane wyniki poddano nastepnie analizie statystycznej. Dalej przedstawil wyniki badan kiszonki (podrozdzial piaty) oraz uzyskane wartosci dotycz^ce wydajnosci biogazu (podrozdzial szosty) z badanych roslin energetycznych. W podrozdziale przedstawione zostaly wyniki badan dotyczace bilansu energii jednostkowej w procesie przygotowania biomasy i zawartej w wytworzonym metanie. W ostatnim podrozdziale omowione zostaly modele matematyczne wytwarzania biogazu rolniczego. Z analizy uzyskanych wynikow wynika, ze produkcja metanu z substratow roslin energetycznych miskanta olbrzymiego, palczatki Gerarda, rdestowca sachalinskiego, spartiny preriowej, slazowca pensylwanskiego i topinamburu moze bye symulowana przy uzyciu modeli wykladniczych lub modelu Gaussa. W rozdziale tym Doktorant bardzo obszernie, graficznie i tabelarycznie, przestawil uzyskane wyniki. Wyniki pomiarow poddano analizie statystycznej przy uzyciu programu Statistica v.io. Oceniajac rozdzial dotyczacy uzyskanych wynikow badan nalezy stwierdzic, ze jest on przedstawiony w formie przejrzystej i 5

wyczerpujacej, natomiast wyniki badan maj'3 nie tylko znaczenie poznawcze, ale takze duza^ wartosc utylitarn^. Uklad tego rozdzialu jest prawidlowy. W rozdziale piatym - Podsumowanie i wnioski - przeanalizowano istniejacy stan wiedzy oraz omowiono przeprowadzone badania majace na celu stworzenie modelu matematycznego, a w drugiej czesci tego rozdzialu - Wnioski sformulowano pietaascie wnioskow. Pozytywnie nalezy ocenic podrozdzial Podsumowanie rozprawy doktorskiej. Doktorant dokonal w nim rekapitulacji osiajmietych wynikow, odniosl si^ do poziomu osiagni^cia zakladanych celow i wskazal konsekwencje uzyskanych wynikow dla praktyki. Rozdzial Podsumowanie i Wnioski podsumowuje najwazniejsze aspekty wykonanych badan przedstawionych w recenzowanej rozprawie doktorskiej. Prezentowany w dysertacji zakres stanowi probe^ modelowania wytwarzania biogazu rolniczego. Z przeprowadzonych badan wynika, ze nie jest mozliwe utworzenie jednego uniwersalnego modelu wytwarzania biogazu dla roslin energetycznych. Proces fermentacji roznych gatunkow roslin energetycznych nalezy rozpatrywac indywidualnie dla kazdego gatunku. Nalezy przy tym uwzgl^dnic interakcje roznych czynnikow takich jak zawartosc suchej substancji organicznej, rodzaj materialu i jego wlasciwosci fizykochemiczne i biologiczne. Prezentowane wyniki badan wykonano zgodnie z przedstawionymi metodykami oraz obowiazujacymi normami. Cel rozprawy doktorskiej zostal osiagniety, a wnioski wynikajace z realizacji tematu badawczego zostaly sformulowane trafnie i wyczerpujaco. Ogolnie rozprawy oceniam pozytywnie, zarowno pod wzgl^dem formalnym, jak i merytorycznym. Oceniajqc rozprawy doktorska nalezy stwierdzic, ze eel utylitarny jak i cele szczegolowe rozprawy zostaly zrealizowane w poprawny sposob. Rownoczesnie nalezy podkreslic szeroki zakres przeprowadzonych badan, jak tez umiej^tnosc korzystania z metod statystycznych. Doktorant posiada dobra^ umiej^tnosc formulowania problemu naukowego, jego wyjasnienia, krytycznego analizowania wynikow badan i logicznego wyci^gania wnioskow. Koncepcja rozprawy, metody rozwiqzywania problemu badawczego oraz sposob jej realizacji pozwalaj^ na stwierdzenie, iz mgr inz. Patryk Stasiak posiada wystarczajaca^ znajomosc przedmiotu i wiedzy w zakresie, ktorej dotyczy rozprawa oraz dyscypliny inzynierii rolniczej. Do wazniejszych osiqgniec Doktoranta zaliczam: Zastosowanie wlasciwej metodyki badan, dostosowanej do sporzadzania charakterystyk biometrycznych p^dow naziemnych roslin, wyznaczenia relacji mi^dzy parametrami charakteryzujacymi substrat do procesu fermentacji, parametrow prowadzenia procesu fermentacji beztlenowej oraz oznaczenia mocy i energii efektywnej potrzebnej do przygotowania materialu badawczego przeznaczonego do produkcji biogazu. Przeprowadzenie analizy i oceny wynikow badan wykonywanych roznymi metodami i na roznych stanowiskach badawczych. 6

Stwierdzenie, ze na podstawie przeprowadzonych badan nie jest mozliwe utworzenie jednego uniwersalnego modelu wytwarzania biogazu dla roslin energetycznych. Proces fermentacji pojedynczych gatunkow roslin energetycznych powinno sie^ rozpatrywac indywidualnie dla kazdego materialu. Produkcja metanu z substratow roslin energetycznych moze bye symulowana przy uzyciu modeli wykladniczych lub modelu Gaussa, ktore zawieraj^ komplementarne informacje wyjasniajace proces fermentacji anaerobowej. Doktorant w sposob poprawny, przy opracowaniu wynikow badan, skorzystal z analizy statystycznej programu komputerowego Statistica v.io. Uwagi krytyczne i dyskusyjne W recenzowanej rozprawie doktorskiej nie zabraklo niestety drobnych niejasnosci merytorycznych oraz uchybieh je^zykowych i redakcyjnych, do ktorych chcialbym, zeby Doktorant sie^ ustosunkowal. Oceniajac rozprawy doktorsk^ warto wspomniec, ze w sklad procesu badawczego wchodzi problem badawczy. Mozna tu stwierdzic, ze wedlug J. Pietera problem naukowy jest subiektywnym odzwierciedleniem obiektywnych niedostatkow w danej nauce. Odpowiednie sformulowanie problemu badawczego ma zatem kluczowe znaczenie przesadzajace o dalszych etapach procesu badawczego. Najbardziej istotnq cecha^ procesu badawczego jest jego cykliczna natura. Zazwyczaj zaczyna si^ on od postawienia problemu, a konczy wstepnymi wnioskami. Wnioski sformulowane w ramach jednego cyklu sq poczatkiem cyklu nastejmego. Problem jako swoiste pytanie okreslajace rozmiar pewnej niewiedzy, tj. pewnego braku w dotychczasowej wiedzy okresla eel i zakres danej pracy naukowej, nie sposob wi^c watpic, ze w kazdej jest rzeczywiscie potrzebny. W recenzowanej dysertacji zabraklo okreslenia problemu badawczego. Doktorant bardzo szeroko i wnikliwie przedstawil material, metodyk^ oraz normy zwiqzane z realizowanymi badaniami. Jednak nie ustrzegl si^ drobnej niejasnosci dotycz cej realizowanych badan. Np. w podrozdziale 3.1 omowiono material przeznaczonych do realizacji badan. W podrozdziale tym podano terminy i wysokosc zbioru, sposob ci^cia badanych roslin, omowiono sposob przygotowania probek, ale nie podano liczby wykonanych powtorzen. Dotyczy to rowniez dalszych elementow realizowanych badan przedstawionych w tym rozdziale. Natomiast z prezentowanych w rozprawie w roznych formach graficznych danych wynika, ze badania wykonano z powtorzeniami. W rozdziale Material i metodyka badan nie umieszczono osobnego podrozdzialu dotyczacego statystycznej oceny uzyskanych wynikow badan. Zastajriono to opisem stosowanej statystyki w ocenie wynikow czastkowych. Moim zadaniem bardziej adekwatnym byloby wprowadzenie do tego rozdzialu osobnego podrozdzialu dotyczacego statystycznej oceny uzyskanych wynikow wskazujac jakie parametry b^d^ wykorzystane do oceny. W tabelach 25, 28, 31, 34, 37, 40 i 43 Doktorant w kolumnach podal wartosc 7

odchylenia, jednak otrzymane wyniki dla wszystkich czynnikow uzyskiwaly takie same wartosci. Czy nie zasadne byloby zwi^kszenie dokladnosci, w celu wyodr^bniania czynnikow najbardziej jednorodnych? Rowniez czy liczba obliczanych parametrow nie jest zbyt duza i rozna. I tak w tabeli 45 liczba ta wynosi 14, w tabeli 55 wystejpuje juz 16 parametrow, a w tabeli 50 az 17. Moim zdaniem ograniczenie Doktoranta do podania sredniej, min, max i OS czynilaby te tabele bardziej czytelne. W pracy oceny statystycznie istotnych roznic, pomi^dzy badanymi grupami Doktorant dokonywal testem wielokrotnych porownan - testem Duncana. Test ten mozemy stosowac gdy: analizowane zmienne sq mierzalne, ich rozklady sq normalne oraz majq jednakowq wariancj^. W przypadku braku spelnienia ww. zalozeh dla analizowanych grup, porownan mozemy dokonywac testami nieparametrycznymi. Czy dla wszystkich badanych grup Doktorant sprawdzil zalozenia i czy byly one spelnione? Zastanawiaj^ce jest tez przedstawienie w tabelach 24, 27 i 30 kolumny Suma kwadratow. Rowniez niezbyt poprawnie opisano zaleznosci wykorzystywane do analizy i oceny uzyskanych wynikow badan realizowanej dysertacji. W przedstawianych zaleznosciach zabraklo jednostki, w ktorej otrzymano dana^ wartosc oraz jej numeracji w tekscie omawiajacym dana^ zaleznosc. Np. zaleznosc (39) zapisana na str. 63, nie ma odniesienia w tekscie omawiajacym jego formula, a takze brak jednostki przy zapisie matematycznym tej zaleznosci. Jednostka ta wyst^puje dopiero przy opisie oznaczen wyst^pujacych w danym wzorze. Brakuje rowniez powolan na te zaleznosci w cz^sci dotyczacej analizy uzyskanych wynikow. W zapisanych jednostkach wzorow brakuje mi^dzy mnozn^, a mnoznikiem (czynnikami) znaku iloczynu (kropki) - np. str.69 jest M-produkcja metanu, dm3 kg _1 ss, a powinno bye dma-kg^s. Pewne zastrzezenia budzi fakt przedstawionego zapisu literatury. W spisie literatury brakuje niektorych pozyeji na ktore powoluje si^ Doktorant lub zrodlem s^ pozyeje, ktore nie wyst^pujq w tekscie rozprawy. Np. rys.2 str.15 jako zrodlo jest podana Polska Izba Gospodarcza Energii Odnawialnej 2012, rys.4 str.30 zrodlo to Biogaz Zeneri 2012, rys.5 str.32 zrodlem wg zapisu jest Institut fur Energetik und Umwelt GmbH 2006, str.23 7 wiersz od gory Ledakowicz 2010 czy str.35 4 wiersz od dolu i str.36 tabela 16 zrodlem jest Wang, Schmidt 2010 itd-jednak pozyeje te nie wystejmja^ w spisie literatury. Niezbyt poprawnie wykonano korekte^ pracy. Np. pozyeja literatury 102 jest Szlacta J., Mulka R. 2013, a chyba powinno bye Szlachta J., Mulka R. 2013. Rowniez w opisie do zaleznosci 63 na str. 78 jest VTS, a chyba powinno bye VSB- Dla zaleznosci 44 i 45 str.67 nie podano zrodla. W rownaniu na str.53 brakuje numeru zaleznosci. Rowniez w tekscie, str.56 16 wiersz od dolu, niezbyt precyzyjnie zapisano "(biogazu, metanu i dwutlenku wegla)", a moim zdaniem bardziej poprawnym zapisem b^dzie "(biogazu w tym metanu i dwutlenku wegla)". Niezbyt poprawnie w tabeli 37 str.95 w kolumnie liczebnosc, Doktorant podal 8

wartosci z dokladnoscia^ do dwoch miejsc przecinku czy wartosc jednak liczebnosci nie powinna bye liczba^ calkowit^. W rozprawie wyst^puje niejednolitosc opisu wykresow - np. rys.io str. 49 na rz^dnej - ilosc gazu jednostka podana jest w nawiasie [%], a na rys.47 str. na rz^dnej - udzial masowy bez nawiasu %. 3. Ocena koncowa rozprawy Na zakonczenie stwierdzam, ze rozprawa doktorska mgr. inz. Patryka Stasiaka pt. "Modelowanie wytwarzania biogazu rolniczego" napisana pod kierunkiem promotora prof, dr hab. inz. Aleksandra Lisowskiego oraz promotora pomocniczego dr hab. inz. Krzysztofa Kostyry spelnia wymogi stawiane rozprawom doktorskim w mysl art. 13 p. 1 Ustawy 0 stopniach naukowych i tytule naukowym oraz 0 stopniach naukowych i tytule w zakresie sztuki" z dnia 14 marca 2003 roku (Dz. Ustaw RP nr 65 poz. 595, z pozn. zm.), gdyz stanowi oryginalne rozwiazanie problemu naukowego, o czym napisano juz wczesniej. Doktorant wykazal si$ ponadto duza^ wiedzy w zakresie inzynierii rolniczej, co potwierdza bardzo wnikliwa i merytoryczna dyskusja uzyskanych wynikow w kontekscie wielu pozyeji najnowszej literatury dotyczacej realizowanego tematu rozprawy doktorskiej. Popelnione bl^dy czy niedociqgni^cia nie dyskwalifikuj^ przedlozonej do recenzji rozprawy. W zwiazku z powyzszym, zwracam si^ do Rady Wydzialu Inzynierii Produkcji Szkoly Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie o dopuszczenie mgr. inz. Patryka Stasiaka do publicznej obrony. 9