Zarządzanie publiczne wobec osób 50+ prof. AE dr hab. Aldona Frączkiewicz-Wronka Katedra Zarządzania Publicznego i Nauk Społecznych Akademia Ekonomiczna Katowice
Starzenie się ludności stanowi główne wyzwanie dla stabilności państw w Europie
Raport dostępny jest na stronie: www.polska2030.pl Raport Polska 2030" - klucz do polskiej teraźniejszości. Kierownik zespołu młodych ekonomistów, Kierownik zespołu młodych ekonomistów, prawników i socjologów dr Michał Boni
Oczekiwania: Ponadprzeciętny wzrost gospodarczy. Horyzont 2030: 5 proc. wzrostu średniorocznie w latach 2009-2030; 40 proc. udziału produktów high-tech w eksporcie Równowaga demograficzna. Horyzont 2030: zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn; 1,1 osoby biernej zawodowo na jedną aktywną Wydajny rynek pracy. Horyzont 2030: bezrobocie poniżej 5 proc.; 20 proc. ludności w kształceniu ustawicznym Kapitał intelektualny. Horyzont 2030: 25 proc. studentów na kierunkach inżynieryjno-technicznych; 4 proc. PKB na badania i rozwój; 40 proc. naukowców w sektorze prywatnym Solidarność regionalna. Horyzont 2030: 75 proc. ludności - w miastach; PKB w najuboższych regionach - 60 proc. średniej unijnej; 100 proc. wiejskich dzieci w przedszkolach Spójność społeczna. Horyzont 2030: 30 proc. transferów socjalnych dla najbiedniejszych 10 proc. społeczeństwa; wzrost zatrudnienia niepełnosprawnych o 20 proc.
Stabilne systemy emerytalne Innowacyjna organizacja pracy Pozytywne podejście do pracy Odpowiednie umiejętności Dostarczani e usług opiekuńczyc h Pozytywne efekty - Ludzie młodzi -ludzie starsi Dobre zdrowie Odpowiedni e oszczędnoś ci Rynek pracy odpowiadają cy na potrzeby Wysoka gotowość do pracy Dostępność pracowników Dostępnoś ć miejsc pracy
Programy rządowe i przywództwo Zatrudnienie i programy społeczne Programy szkoleniowe Programy gospodarcze Programy zdrowotne Indywidualna odpowiedzialność obywateli Zdrowy styl życia Podejście orientacja na pracę Rozwój umiejętności Pozytywne efekty dla wszystkich Inicjatywy służące zatrzymaniu pracowników Procesy i planowanie w przedsiębiorstwie Praktyki dotyczące zatrudnienia Rozwój kadr Oszczędzanie Wsparcie pracowników
NASZA SZANSA SOLIDARNOŚĆ CZTERECH POKOLEŃ Stworzenie dzieciom ery cyfrowej warunków dla ich szansy rozwojowej udział w gospodarce opartej na wiedzy Wsparcie dla generacji drugiego powojennego wyżu demograficznego (start zawodowy, migracje-powroty, dzietność) Program 50+ (pierwszy powojenny wyż demograficzny) Budowanie zrębów silver economy Aktywność życiowa seniorów Bezpieczny system emerytalny Opieka pielęgnacyjna
Działania na rzecz 50+ Działania w tym zakresie podejmowane na wielu poziomach: działania rządu inicjatywy pracodawców jednostki samorządu terytorialnego grupy samopomocowe i wsparcia Cel: osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia osób w wieku 55-64 lata na poziomie: 40% w 2013 r. 50% w 2020 r.
Dlaczego potrzebny jest program 50+? Polacy starzeją się... Struktura ludności według grup wieku 1990-2050 39 000 0-24 25-44 45-59/64 60/65+ 34 000 29 000 24 000 19 000 14 000 9 000 4 000 1990 1993 1996 1999 2002 2005 2008 2011 2014 2017 2020 2023 2026 2029 2032 2035 2038 2041 2044 2047 2050
KLUCZOWE WYZWANIA STABILNY, WYSOKI WZROST GOSPODARCZY RÓWNOWAGA DEMOGRAFICZNA WYSOKA AKTYWNOŚĆ ZAWODOWA ORAZ ADAPTACYJNOŚĆ ZASOBÓW PRACY ODPOWIEDNI POTENCJAŁ INFRASTRUKTURY (technicznej, transportowej, cyfrowej, teleinformatycznej) BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNO KLIMATYCZNE GOSPODARKA OPARTA NA WIEDZY I ROZWÓJ KAPITAŁU INTELEKTUALNEGO (nowy potencjał rozwojowy Polski, nowe przewagi konkurencyjne) SOLIDARNOŚĆ I KONWERGNECJA REGIONALNA (miasto wieś; Polska A Polska B; spójność niespójność terytorialna) POPRAWA SPÓJNOŚĆI SPOŁECZNEJ SPRAWNE PAŃSTWO I EFEKTYWNE RZĄDZENIE WZROST KAPITAŁU SPOŁECZNEGO (ZAUFANIE I DUMA)
EFEKTYWNOŚĆ RZĄDZENIA Skuteczna, mądra deregulacja Jakość debaty publicznej (od nieefektywnego dialogu społecznego do platformy uzgodnień dla interesariuszy) Zmiana horyzontu rządzenia (perspektywa strategiczna/długoterminowa) Od welfare state do workfare state i welfare society Przywództwo
Model długookresowego rozwoju Polska 2030 14 Aspiracje roszczenia, perspektywa generacyjna, solidarność pokoleń? Dobra jakość życia Rozwój kapitału społecznego Społeczny wymiar rozwoju Mikropolityki rozwoju Zrównoważony rozwój regionalny Rozwój kapitału intelektualnego Sprawny rynek pracy Nowoczesna infrastruktura Większa spójność społeczna Bezpieczna energia, czyste środowisko Solidne fundamenty rozwoju Polski Potencjał demograficzny Polityka wzrostu gospodarczego Sprawne państwo
Polityka wzrostu gospodarczego Dryf rozwojowy i spadek dynamiki wzrostu Solidne fundamenty rozwoju Polski Wykorzystanie szans modernizacyjnych 15 Rekomendacje kierunkowe: wykorzystanie wejścia do strefy Euro do modernizacji reguł fiskalnych i monetarnych, preferowanie pracy nad biernością oraz oszczędności nad konsumpcją, rozszerzenie bazy podatku PIT i zmniejszenie stawek efektywnych płaconych przez osoby najmniej zarabiające, przesunięcie ciężaru podatkowego z podatków bezpośrednich na pośrednie, preferowanie podatkowe firm inwestujących zwłaszcza w maszyny i urządzenia (a dopiero w dalszej kolejności w budynki i budowle), zadaniowe zarządzanie finansami publicznymi. wzrost długookresowego tempa wzrostu do min. 5% w okresie 2009 2030 (obecnie 4,3%), zwiększanie długookresowej stopy inwestycji do 25% (obecnie 18%), całkowita eliminacja strukturalnego składnika deficytu sektora finansów publicznych, wzrost stopy oszczędności krajowych, by od 2015 możliwe było stałe utrzymanie deficytu na rach. bieżącym poniżej 3% PKB, a po roku 2025 jego zrównoważenie, utrzymanie inflacji w granicach 1-3% rocznie, wzrost udziału produktów high-tech w eksporcie do 40% (obecnie 3,11%) oraz osiągnięcie 25% udziału gałęzi gospodarki opartej na nowych technologiach w tworzeniu PKB. PROBLEM: Sfinansowanie rozwoju a wychodzenie z kryzysu
Kosztowne społeczno-ekonomiczne skutki zmian w strukturze wieku Potencjał demograficzny Solidne fundamenty rozwoju Polski Wykorzystanie potencjału wynikającego ze zwiększania się długości trwania życia 16 Rekomendacje kierunkowe: polityki pomagające łączyć cykl życia i kariery zawodowej oraz tworzące warunki dla silver economy,, nakierowane na zwiększenie aktywności i zatrudnienia, kontynuacja reformy emerytalnej w kierunku wytyczonym przez system powszechny oraz eliminacja tych polityk, które mogą zachęcać do wcześniejszej dezaktywizacji, polityki mające na celu zwiększenie dzietności zgodne z procesami przemian wzorców kulturowych, dotyczących rodziny oraz uwzględniające fazy cyklu demograficznego, polityka zdrowotna nastawiona na eliminację nieefektywności, w tych obszarach, w których wyniki Polski są istotnie gorsze od wyników uzyskiwanych w innych państwach UE odpowiednia polityka migracyjna. zwiększenie liczby utrzymywanych przypadających na 1 pracującego z obecnych 1,7 do 1,1 1,2, zwiększenie udziału wydatków systemu emerytalnego na emerytury o charakterze aktuarialnie zbilansowanym z minimalnego obecnie poziomu do ponad 70%, zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn i wydłużenie go w perspektywie roku 2030, zwiększenie współczynnika dzietności ogólnej do poziomu co najmniej 1,6, zmniejszenie poziomu nadumieralności, szczególnie mężczyzn w wieku 30-59 lat, w porównaniu ze średnią UE 27 (obecnie jest ona o70 % wyższa).
Sprawny rynek pracy 17 Mikropolityki rozwoju Niepewna stabilność zatrudnienia Adaptacyjna mobilność zasobów pracy Rekomendacje kierunkowe: reforma systemów zabezpieczenia społecznego i podatkowego promująca aktywność, rozwój elastycznych form zatrudnienia umożliwiających łączenie pracy z nauką, życiem rodzinnym i rehabilitacją (cykl życia cykl kariery), nowoczesna i dobrze adresowana aktywna pomoc bezrobotnym i poszukującym pracy (efektywność APRP, komplementarny publiczny i prywatny model usług zatrudnieniowych), stworzenie warunków dla rozwoju uczenia się przez całe życie. zwiększenie stopy zatrudnieniadorosłych w wieku produkcyjnym (15 64), do co najmniej 75% w 2030 roku, z wykorzystaniem rezerw związanych z aktywizacją: osób młodych, kobiet, mieszkańców wsi, niepełnosprawnych, utrzymanie przeciętnie w cyklu koniunkturalnym stopy bezrobocia poniżej 5%, zaangażowanie co najmniej 20% ludności dorosłej w kształcenie ustawiczne (z obecnych ok. 5%).
18 Od niepewnej stabilności zatrudnienia Bezpieczeństwo zatrudnienia a nie etatu mobilność zawodowa Rynek pracy oparty na zasadzie flexicurity bezpieczeństwo pracy powiązane z łatwością znalezienia do adaptacyjnego rynku pracy kolejnej pracy Rozwinięty system edukacji ustawicznej, gotowość do uczenia się przez całe życie Gotowość do częstych zmian pracy, zwiększanie kwalifikacji, tak, by nadążać za zmianami technologicznymi Mobilność przestrzenna Elastyczny rynek pracy wymaga mobilności terytorialnej gotowości i możliwości podejmowania pracy poza miejscem zamieszkania Niekonwencjonalne formy zatrudnienia Elastyczne prawo pracy i płacy Opłacalność podjęcia pracy workfare state zamiast welfare state Efektywny system pośrednictwa pracy i aktywizacji zawodowej Współczesne miejsce pracy to niekoniecznie zatrudnienie w określonym miejscu, na pełen etat i na czas określony wiele umów ma charakter tymczasowy, wiąże się z konkretnym przedsięwzięciem Prawo pracy pozwalające swobodnie regulować czas pracy, jej formę i okres zatrudnienia, płace dostosowujące się do zmiennych warunków rynkowych System podatkowy i zabezpieczenia społecznego zorientowany na promocję aktywności zawodowej Dostęp do efektywnego pośrednictwa pracy wspartego systemem podnoszenia kwalifikacji
Spójność społeczna 19 Spójność społeczna czasu transformacji Spójność społeczna odpowiadająca na nowe wyzwania Rekomendacje kierunkowe: monitorowanie zmian społecznych w celu zapewnienia szybkiej odpowiedzi na wyzwania, zmiana zasad wsparcia społecznego tak, aby trafiało do tych, którzy go realnie potrzebują, nowy model Aktywnej Polityki Społecznej, jako odpowiedź na deficyty społeczne (wyrównywanie szans) -nie tylko transfery finansowe, zintegrowana pomoc rodzinie w przeciwdziałaniu zagrożeniom dysfunkcyjności i na rzecz ochrony praw dziecka, przyznanie priorytetu zatrudnieniu jako formie realnej inkluzji społecznej (od welfaredo workfare), co może być osiągane np. przez upowszechnienie dostępu do efektywnej rehabilitacji. zmniejszenie relatywnego poziomu ubóstwa o 8 punktów procentowych ogółem i o 15 p.p. w wypadku rodzin z więcej niż trójką dzieci, osiągnięcie stanu, w którym wskaźnik skolaryzacji na poziomie licencjackim wśród osób niepełnosprawnych będzie jedynie 2 razy mniejszy niż ten sam wskaźnik wśród osób pełnosprawnych, wdrożenie nowego modelu APS opartego na współpracy różnych instytucji i otwartości na kontraktowanie usług społecznych (efektywnośći skuteczność), zwiększenie z 10 do 30% całkowitej sumy transferów społecznych (nie związanych z wiekiem)trafiającej do 10% najuboższych gospodarstw domowych, niedopuszczenie by wraz z przemianami demograficznymi wzrosło ubóstwo wśród osób powyżej 65. roku życia.
Sprawne państwo 20 Niesprawne państwo i nieprzyjazna relacja państwo obywatel jako bariera rozwoju Rekomendacje kierunkowe: reorganizacja instytucjonalna i unowocześnienie zarządzania administracją, osiągnięcie światowego poziomu procedur legislacyjnych i eliminacja nadregulacji, reorganizacja sądów powszechnych, rynkowo działające instytucje usług publicznych na rzecz klienta, stworzenie mechanizmów efektywnej i przejrzystej debaty publicznej, z udziałem wszystkich interesariuszyna rzecz dobra wspólnego. czy Państwo, które daje obywatelowi poczucie bezpieczeństwa oraz możliwość realizacji swoich praw i indywidualnych aspiracji przezwyciężenie barier resortowych i sektorowych w rządowym procesie decyzyjnym, pełna i przyjazna e-obsługa obywateli, zmniejszenie obciążeń administracyjnych dla biznesu i wzrost efektywności administracji publicznej (m. in. rankingi BŚ), skrócenie średniego czasu postępowań sądowych do standardów w krajach o podobnym systemie prawnym (Niemcy i Austria), zwiększenie efektywności wydawania środków na wymiar sprawiedliwości do poziomu w krajach o podobnym systemie prawnym, zapewnienie dostępności pomocy prawnej dla każdego na etapie przed-sądowym i sądowym, usługi publiczne o nastawieniu proklienckim, powszechnie dostępne, nastawione na właściwe cele (np. poprawę zdrowotności społeczeństwa, efektywna edukacja, administracja sprzyjająca rozwojowi).
Sprawne państwo warunkiem wzrostu kapitału społecznego 21 Ewolucja administracji publicznej ( od zaświadczenia do oświadczenia )
22 Fundamenty Polski 2030 Strategia Sprawne Państwo (przygotowanie, wdrożenie relatywnie niskie koszty), Mapa relacji obywatel-państwo, Wzrost podmiotowości obywateli (oświadczenie zamiast zaświadczenia), Przyjazne, efektywne sądownictwo (informacja i porada prawna dostępne, szybkość rozstrzygnięć nowe techniki np. audio video), E-administracja (szybkość, dobre stanowienie prawa, zarządzanie przez cele, e-podatki), Przygotowanie nowego modelu usług publicznych (przegląd adresowalności świadczeń, kontraktowanie zadań, integracja funkcji np. CIS i PUP), Nowy model dialogu: szersza partycypacja szerszego kręgu interesariuszy.
Dziękuję za uwagę