MARIA SIENKO Stopień naukowy: doktor Stanowisko: adiunkt w Katedrze Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego Funkcje: kierownik Pracowni Edukacji Regionalnej Zainteresowania naukowe i problematyka badań: - przejawy i skutki ideologizacji nauczania literatury w czasach PRL-u oraz próby wychodzenia poza ciasny gorset celów wychowania socjalistycznego; dyskusje wokół zagadnień nauczania i wychowania z tego okresu; - literatura piękna oraz postacie wielkich Polaków w programach i podręcznikach szkolnych z lat 1945 1989; - Krzyżacy Henryka Sienkiewicza w szkolnym obiegu czytelniczym; - współczesne uwarunkowania edukacji literackiej (zmiany w zakresie rozumienia i realizacji formacyjnych celów edukacji literackiej; unowocześnianie sposobów kształcenia polonistycznego; kultura audiowizualna jako istotny kontekst kształcenia literackiego); - nowohuckie kłopoty z tożsamością; (post)socjalistyczne miasto/dzielnica w kulturze i edukacji regionalnej; - edukacja regionalna wobec wielo- i międzykulturowości. Wybrane publikacje Monografia autorska: 1. Polonistyka szkolna w gorsecie ideologii. Dyskusje wokół wychowania literackiego w latach 1944 1989, Kraków 2002. Współredakcja monografii wieloautorskich:
1. Kształcenie sprawności językowej i komunikacyjnej. Obraz badań i działań dydaktycznych, pod red. Z. Urygi i M. Sienko, Kraków: Wydawnictwo Naukowe AP 2005 [seria NOWOCZESNA SZKOŁA, t. 13]. 2. Wiązanie kształcenia językowego z literacko-kulturowym w gimnazjach i liceach, pod red. Z. Urygi, R. Jedlińskiego, M. Sienko, Kraków: Wydawnictwo Naukowe AP 2007 [seria NOWOCZESNA SZKOŁA, t. 16]. 3. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis, nr71. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae. Pertinentia I, red. M. Jędrychowska, M. Sienko, J. Waligóra, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2010. 4. Chopin w polskiej szkole i kulturze, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, R. Ławrowska, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2011 [seria: WIELCY POLACY W KULTURZE I EDUKACJI]. 5. Kłopotliwe pamiątki. Trud dziedziczenia, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2012 [seria: REGION EDUKACJA KULTURA, nr 4]. 6. Kiedy przekraczanie granic pozwala myśleć inaczej. Maria Skłodowska-Curie, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, M. Pamuła-Behrens, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2013 [seria: WIELCY POLACY W KULTURZE I EDUKACJI]. 7. Historia pamięć tożsamość w edukacji humanistycznej. Tom 2: Literatura i kultura, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, Kraków: Wydawnictwo LIBRON 2013. 8. Krajobrazy pamięci pamięć krajobrazu, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2014 [seria: REGION EDUKACJA KULTURA, nr 6]. 9. Dwory i dworki w kulturze regionu krajobrazu, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2015 [seria: REGION EDUKACJA KULTURA, nr 7]. Rozdziały w monografiach wieloautorskich: 1. Między literaturą a filmem, [w:] Drogi i ścieżki polonistyki gimnazjalnej, pod red. Z. Urygi i Z. Budrewicz, Kraków 2001, s. 113 125. 2. Ku porozumieniu i rozumieniu. Wartościowanie tekstów literackich w wypowiedziach uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum a praktyka edukacyjna, [w:] Kształcenie sprawności językowej i komunikacyjnej. Obraz badań i działań dydaktycznych, pod
red. Z. Urygi i M. Sienko, Kraków 2005 [seria NOWOCZESNA SZKOŁA, t. 13], s. 119 137. 3. Za co młodzież Polski Ludowej miała kochać i szanować wieszcza? Twórczość Adama Mickiewicza w programach i podręcznikach szkolnych po 1945 roku, [w:] З краю навагрудскага (малая айчына ў жыцці і творчасці Адама Міцкевіча), пад рэд. праф. С.П. Мусіенкі, Γродна 2006, s. 370 378. 4. Uczeń jako odbiorca w podręcznikach do kształcenia literackiego i językowego dla szkół zawodowych, [w:] Między szkołą a uniwersytetem. Odbiorcy w nowych podręcznikach dla reformującej się szkoły, pod red. M. Kwiatkowskiej-Ratajczak i W. Wantuch, Poznań 2008, s. 183 192. 5. Zadania formacyjne w katechizmach dla gimnazjalistów spojrzenie polonisty, [w:] Język katechezy, pod red. R. Przybylskiej i w. Przyczyny. Seria: Teolingwistyka 5, Tarnów 2008. 6. Fotografia jako zapis wspólnotowych doświadczeń (na przykładzie Nowej Huty, [w:] I Dydaktyczny Wiatr od Morza. Różnorodne aspekty kształcenia kulturowej kompetencji, red. G. Różańska, Ustka 2009(2010), s. 303 327. 7. Przestrzeń wolności i odpowiedzialności w pracy naukowo-dydaktycznej Władysława Szyszkowskiego, [w:] Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae. Pertinentia II (Folia 79), red. M. Jędrychowska, D. Łazarska, E. Mikoś, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2010, s. 200 209. 8. Dusza polskiego ludu. Chopin w antologiach szkolnych z lat 1945 1989, [w:] Chopin w polskiej szkole i kulturze, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, R. Ławrowska, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2011, s. 233 247. 9. Polonista wobec zjawisk kultury regionalnej (na przykładzie Nowej Huty), [w:] Osoba nauczyciela. Polonista przewodnikiem ucznia po meandrach wiedzy, red. G. Różańska, Radom: Instytut Naukowo-Wydawniczy SPATIUM 2011, s. 193 211. 10. Nowa Huta miejsce, które stygmatyzuje mieszkańców, [w:] Kłopotliwe pamiątki. Trud dziedziczenia, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2012, s. 55 74. 11. Miasto obok metropolii. Nowej Huty kłopoty z tożsamością, [w:] Okolice metropolii. Tożsamość edukacja kultura 5, red. Z. Budrewicz, M. Kania, Kraków: Dom Wydawnictw Naukowych 2012, s. 27 42.
12. Lewy profil uczonej. Maria Skłodowska-Curie w służbie polonistyki socjalistycznej, [w:] Kiedy przekraczanie granic pozwala myśleć inaczej. Maria Skłodowska-Curie, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, M. Pamuła-Behrens, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2013 [seria: WIELCY POLACY W KULTURZE I EDUKACJI], s. 64 91. 13. Nadal krzepią polskie serca Czy i jak omawiać dziś w szkole Krzyżaków Sienkiewicza?, [w:] Historia pamięć tożsamość w edukacji humanistycznej. Tom 2: Literatura i kultura, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, Kraków: Wydawnictwo LIBRON 2013, s. 263 282. 14. Krajobraz, który nosi się w sobie. Krajobrazy pamięci i pamięć komunikacyjna w polonistycznej edukacji regionalnej (na przykładzie Nowej Huty), [w:] Krajobrazy pamięci pamięć krajobrazu, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2014 [seria: REGION EDUKACJA KULTURA, nr 6], s. 283-302. 15. Nowa Huta ma głos. Projekty społeczno-artystyczne a proces kształtowania lokalnej tożsamości, [w:] Kraków: miejsc i tekst, red. A. Ogonowska, M. Roszczynialska, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas 2014, s. 213-224. 16. Zarządzanie szkolnym kanonem lekturowym na przykładzie Krzyżaków Henryka Sienkiewicza (lata 1944 2013),[w:] Narodowe i europejskie dziedzictwo kulturowoliterackie w programach nauczania i podręcznikach szkolnych, praca zbior. pod red. B. Kędzi-Klebeko, L. Jazownika, B. Louichon, Zielona Góra: Księgarnia Akademicka 2014, s. 41-59. 17. Język polski jako przedmiot nauczania w opinii uczniów szkół gimnazjalnych i podstawowych [art. oprac. wspólnie z Z. Budrewicz], Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae Pertinentia V, red. Z. Budrewicz, D. Łazarska, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2014, s. 77-94. 18. Częściowo niepotrzebny? Rola "języka polskiego" w ocenie uczniów szkół gimnazjalnych i podstawowych [art. oprac. wspólnie z Z. Budrewicz], [w:] Polonistyka dziś kształcenie dla jutra. T. 1, red. K. Biedrzycki, W. Bobiński, A. Janus-Sitarz, R. Przybylska; współpr. red. A. Kania, E. Strawa, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych "Universitas" 2014, s. 139-151. 19. Podręcznikowi "Krzyżacy" jako wykładnik poznawczej i formacyjnej wartości powieści Henryka Sienkiewicza, [w:] Henryk Sienkiewicz w szkole, bibliotece
i muzeum, pod red. T. Bujnickiego i J. Majchrzaka, Warszawa: Wydawnictwo DiG 2015, s. 175-194 [Seria: Sienkiewicz nowe odczytania, nr 3]. 20. Dawna i nowa tęsknota za dworkiem. Dialog wartości w kształceniu kulturowym, [w:] Dwory i dworki w kulturze regionu, pod red. Z. Budrewicz i M. Sienko, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego 2015, s. 256-284. Artykuły w czasopismach punktowanych, polskich i zagranicznych: 1. Fotografia w regionalnej edukacji polonistycznej. Przypadek szczególny: Nowa Huta, Studia de Cultura III. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Folia 112, red. B. Skowronek, 2012, s. 56 65. 2. Marie Skłodowska-Curie au service de l enseignement socialiste polonais, Synergies Pologne, coordonne par K. Karpińska-Szaj et J. Zając, anne 2012, no 9, pp. 299 241. Wybrane konferencje: Czynny udział referaty: 1. Polonista wobec zjawisk kultury regionalnej (na przykładzie Nowej Huty) II DYDAKTYCZNY WIATR OD MORZA nt.: Osoba nauczyciela w edukacji polonistycznej, Ustka 27 29 maja 2010 r. Organizator: Instytut Polonistyki Akademii Pomorskiej w Słupsku. 2. Dusza polskiego ludu. Chopin w antologiach szkolnych z lat 1945 1989 Konferencja naukowa: Chopin w polskiej szkole i kulturze, Kraków, 25 26 października 2010 r. Organizatorzy: Instytut Filologii Polskiej i Instytut Pedagogiki Przedszkolnej i Szkolnej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. 3. Fotografia w regionalnej edukacji polonistycznej. Przypadek szczególny: Nowa Huta Konferencja naukowa: Wokół fotografii, Kraków, 17 18 listopada 2010 r. Organizator: IFP UP Kraków, Pracownia Edukacji Medialnej. 4. Nowa Huta miejsce, które stygmatyzuje mieszkańców Konferencja naukowa: Kłopotliwe pamiątki. Trudne dziedzictwo, Bukowno, 2 3 czerwca 2011 r.; Organizatorzy: IFP (Pracownia Edukacji Regionalnej) i Miejski Ośrodek Kultury w Bukownie. 5. Lewy profil uczonej. Maria Skłodowska-Curie w służbie polonistyki socjalistycznej Konferencja naukowa: Kiedy przekraczanie granic pozwala myśleć inaczej. Maria
Skłodowska-Curie, zorganizowana przez Pracownię Edukacji Regionalnej Instytutu Filologii Polskiej i Instytut Neofilologii UP Kraków; Kraków, 25 26.10.2011 r. 6. Przestrzeń, pamięć, tożsamość w polonistycznej edukacji regionalnej(na przykładzie Nowej Huty) Konferencja naukowa: Krajobrazy pamięci pamięć krajobrazu z cyklu: Region Edukacja Kultura, zorganizowana przez Pracownię Edukacji Regionalnej Instytutu Filologii Polskiej UP Kraków i Miejski Ośrodek Kultury w Bukownie; Bukowno, 14 15.06.2012 r. 7. Nowa Huta ma głos. Projekty społeczno-artystyczne a proces kształtowania lokalnej tożsamości Konferencja naukowa: Kraków w tekstach literackich i przekazach medialnych, zorganizowana przez Katedrę Mediów i Badań Kulturowych Instytutu Filologii Polskiej UP Kraków; Kraków 26 27.09.2012 r. 8. Czy i jak omawiać dziś w szkole Krzyżaków Sienkiewicza? konferencja naukowa: Historia Pamięć Tożsamość w edukacji humanistycznej, zorganizowana przez IFP oraz Instytut Historii UP Kraków przy współpracy z Europejską Siecią Pamięć i Solidarność; Kraków 5 6.12.2012 r. 9. Częściowo niepotrzebny? Rola języka polskiego w ocenie uczniów szkół gimnazjalnych i podstawowych [referat przygotowany wspólnie z Z. Budrewicz] Kongres Dydaktyki Polonistycznej: Polonistyka dziś kształcenie dla jutra. Diagnozy i perspektywy, zorganizowany przez Wydział Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 20 23.11.2013 r. 10. Dawna i nowa tęsknota za dworkiem. Dialog wartości w kształceniu kulturowym konferencja naukowa: Dwory i dworki w kulturze regionu, zorganizowana przez Pracownię Edukacji Regionalnej Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie oraz Miejski Ośrodek Kultury w Bukownie, Bukowno, 29-30 maja 2014 r. 11. Podręcznikowi Krzyżacy jako wykładnik poznawczej i formacyjnej wartości powieści Henryka Sienkiewicza konferencja naukowa: Henryk Sienkiewicz w szkole, bibliotece, muzeum, zorganizowana przez Wydział Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego przy współudziale Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, Kraków, 10-11.04.2014 r. 12. Kryzys i potrzeba wspólnoty. Szanse polonistyki regionalnej na partnerski dialog międzykulturowy [referat przygotowany wspólnie z Z. Budrewicz] II Kongres Dydaktyki Polonistycznej: Edukacja polonistyczna jako zobowiązanie. Powszechność i elitarność polonistyki, Uniwersytet Śląski w Katowicach, 18-21.11.2015 r.
Współorganizacja konferencji: 1. Chopin w polskiej szkole i kulturze, Kraków, 25 26 października 2010 r. Organizatorzy: Instytut Filologii Polskiej oraz Instytut Pedagogiki Przedszkolnej i Szkolnej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie przy współpracy Biura Obchodów Roku Chopinowskiego 2010 Chopin2010 Warszawa. 2. Kłopotliwe pamiątki. Trudne dziedzictwo. Konferencjaz cyklu: Region Edukacja Kultura, Bukowno, 2 3 czerwca 2011 r. Organizatorzy: Pracownia Edukacji Regionalnej Instytutu Filologii Polskiej UP Kraków i Miejski Ośrodek Kultury w Bukownie. 3. Kiedy przekraczanie granic pozwala myśleć inaczej. Maria Skłodowska-Curie, Kraków, 25 26 października 2011 r. Organizatorzy: Pracownia Edukacji Regionalnej Instytutu Filologii Polskiej i Instytut Neofilologii UP Kraków. 4. Krajobrazy pamięci pamięć krajobrazu. Konferencja z cyklu: Region Edukacja Kultura, Bukowno, 14 15 czerwca 2012 r. Organizatorzy: Pracownia Edukacji Regionalnej Instytutu Filologii Polskiej UP Kraków i Miejski Ośrodek Kultury w Bukownie. 5. Historia Pamięć Tożsamość w edukacji humanistycznej; Kraków 5 6 grudnia 2012 r. Organizatorzy: Instytut Filologii Polskiej oraz Instytut Historii UP Kraków przy współpracy z Europejską Siecią Pamięć i Solidarność. 6. Dwory i dworki w kulturze regionu. Konferencja z cyklu: Region Edukacja Kultura, Bukowno, 29-30 maja 2014 r. Organizatorzy: Pracownia Edukacji Regionalnej Instytutu Filologii Polskiej UP Kraków i Miejski Ośrodek Kultury w Bukownie. Współpraca: - z Dyrekcją Wydziału Kultury Urzędu Miasta Krakowa, pracownikami Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, Miejskim Ośrodkiem Kultury w Bukownie przy organizacji cyklicznych konferencji: Region Edukacja Kultura - z Małopolskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Krakowie oraz Wydziałem Edukacji Urzędu Miasta Krakowa referat na konferencji dla nauczycieli: Wykorzystanie oferty kulturalnej Krakowa w nauczaniu przedmiotów humanistycznych (27.03. 2008 r.)
- z Krakowskim Oddziałem PTTK prelekcja dla laureatów wojewódzkiego etapu Konkursu Krajoznawczego Poznajemy Ojcowiznę (2010 r. Organizator: Krakowski Oddział PTTK) - z Zespołem Szkół Ogólnokształcących nr 51 w Krakowie udział w jury XI Międzyszkolnego Konkursu Pięknego słowa Mój Kraków. Organizator: ZSO nr 51 w Krakowie przy współpracy Muzeum Historycznego Miasta Krakowa i Rady Dzielnicy V Krowodrza (11.01. 20.03.2012 r.) Nagrody i wyróżnienia: - wyróżnienie w Konkursie im. Klemensa Szaniawskiego na najlepszą pracę doktorską w dziedzinie literaturoznawstwa w roku 2002. Konkurs zorganizowany przez Fundację Stefana Batorego oraz Towarzystwo Popierania i Krzewienia Nauk - nagroda zespołowa II stopnia za pracę zbiorową Kształcenie sprawności językowej i komunikacyjnej. Obraz badań i działań dydaktycznych, pod red. Z. Urygi i M. Sienko, Kraków 2006 r. [seria NOWOCZESNA SZKOŁA, nr 13], przyznana przez Rektora AP Kraków - dyplom uznania i podziękowania za udział w obchodach Roku Chopinowskiego Chopin 2010 przyznany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdana Zdrojewskiego w 2011 r. - nagroda zespołowa III stopnia za redakcję monografii wieloautorskich i organizację konferencji naukowych przyznana przez Rektora UP w 2012 r. Kontakt: marysienko@interia.pl