SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRAWA I PRZYRZECZENIA HARCERSKIEGO

SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRAWA I PRZYRZECZENIA HARCERSKIEGO

Wstęp Dostrzegając konieczność dyskusji nad obecną redakcją Przyrzeczenia i Prawa Harcerskiego XXXVIII Zjazd ZHP zobowiązał Przewodniczącego ZHP na mocy uchwały z dnia 8 grudnia 2013 r. w sprawie Przyrzeczenia i Prawa Harcerskiego do powołania Zespołu pracującego z w/w Uchwałą. W dniu 16 stycznia 2014r. Przewodniczący ZHP skierował do komendantów Chorągwi pismo w sprawie wyboru przedstawiciela chorągwi do Zespołu. W skład Zespołu miało wejść 16 delegatów, po jednym z każdej chorągwi. Do dnia 25 lutego tylko w 12 chorągwiach grupy delegatów dokonały takiego wyboru. Dnia 1 marca wydano Decyzję Przewodniczącego ZHP z zamkniętą lista delegatów oddelegowanych do w/w Zespołu. Do opracowania jednolitego projektu redakcji wraz z niezbędnymi do ewentualnej zmiany przepisów dokumentami Komisja miała czas do 30 listopada 2014r. Do przedstawienia projektu władzom naczelnym nie później niż do 31 grudnia 2014 r. Z powodu dłuższego niż zakładano czasu przygotowania opracowań ankiety, dokumentacje złożono 20 stycznia 2015 r. SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 2 Z 62

SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRAWA I PRZYRZECZENIA HARCERSKIEGO CZĘŚĆ I PRACE ZESPOŁU

Prace Zespołu Pierwsze spotkanie odbyło się 9 marca 2014r. w siedzibie GK i miało charakter organizacyjny. Ustalono tryb pracy Zespołu ds. Przyrzeczenia i Prawa Harcerskiego (dalej PiPH) i wstępny terminarz spotkań. W trybie aklamacji wybrano prezydium Zespołu : przewodniczącym został hm. Marcin Maryl (Chorągiew Stołeczna), zastępcą hm. Bronisław Kwiatoń (Chorągiew Śląska), sekretarzem hm. Dorota Łoś (Chorągiew Gdańska). Pierwszemu spotkaniu przewodniczył Przewodniczący ZHP hm. Dariusz Supeł, w obecności członkini GK ZHP hm. Emilii Kulczyk. Zaplanowano oddelegowanie na stałe do tego zespołu hm. Mariana Antonika z Rady Naczelnej. Na tzw. spotkaniu zerowym było obecnych dwunastu delegatów. Przedstawiliśmy się, każdy opisał krótko jak wobec zmian w Przyrzeczeniu i Prawie Harcerskim ustosunkowują się instruktorzy z poszczególnych chorągwi. Wstępnie i ogólnie wymieniliśmy się uwagami na temat prawie całego katalogu z ustępu 2 pkt.2 Uchwały zjazdu o Przyrzeczeniu i Prawie Harcerskim. Oprócz tego ustalono "pracę domową" do wykonania przed kolejnym spotkaniem. Członkowie Zespołu mieli zdobyć opinie ze swoich środowisk i zapoznać się z przedstawioną literaturą (trzy obowiązkowe pozycje, jeśli ktoś już je czytał w przeszłości, miał odświeżyć swoją wiedzę): Krzysztof Blusz Ewolucja modelu wychowania skautingu w harcerstwie 19091945, Kraków 1988 Bogusław Śliwerski Przyrzeczenie harcerskie, Historia. Metodyka. Manipulacje., Kraków 2009 Materiały GK do dyskusji przez Zjazdem w Załęczu Wielkim. Każdy we własnym zakresie przeprowadzał miniankietę wśród dowolnie wybranych harcerzy, harcerzy starszych. Pytanie oscylowało wokół wartości jakie są dla nich istotne jako harcerzy. Na kolejnych spotkaniach zaplanowano ich zestawianie z Prawem Harcerskim. Druhna hm. Emilia Kulczyk podała ważne terminy, podczas których mogliśmy dyskutować na forum SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 4 Z 62

całego Związku, nie tylko w chorągwiach. Padły daty i miejsca : Zbiórki pracy z kadrą 45.04.2014r. w Załęczu, 45.10.2014 67.12.2014r. Otrzymaliśmy informację, że Druh Marian Antonik będzie organizował konferencje instruktorskie. Ich terminarz był jeszcze w marcu br. nie znany. Oprócz tego od połowy kwietnia do listopada br. odbywać się miały zbiórki wyborcze (wybory delegatów na zjazdy chorągwi), które również można było wykorzystać do zbierania opinii. Ustalono terminy spotkań: 29 marca (sobota 9:00 18:00 ), 1011 maja (sobota 9:00/niedziela do 14.00), 1315 czerwca (piątek 19:00/ niedziela do 15.00). Wszystkie spotkania miały mieć miejsce w Warszawie na Konopnickiej w siedzibie GK. Związane to było z kosztami, niemniej jeśli chcielibyśmy zmienić miejsce, nie było ku temu innych przeciwwskazań niż finanse. Padł również pomysł by zwrócić się do pedagogównaukowców z prośbą o ich spojrzenie na Przyrzeczenie i Prawo Harcerskie. Założono stronę Zespołu PiPH na FB (grupa zamknięta) moderowaną przez hm. M. Maryla. Zredagował on także listę profesorów wybranych z polskich uczelni, których zajmuje tematyka wychowania i nauka o społeczeństwie, z prośbą o wyrażenie opinii na temat Prawa Harcerskiego. Ostatecznie koncepcja uzyskania opinii od profesorów nie wyszła poza proces tworzenia listy adresów również z powodu braku czasu. Od drugiego spotkania (29.03.2014r.) nastąpiło określanie realiów pracy Zespołu: odczytano materiały zebrane w chorągwiach i materiały umieszczone na stronie FB Grupy. Podjęliśmy próbę określenia i wypunktowania narzędzia badawczego: co w swoich treściach musi uwzględniać i do kogo będzie kierowane. Ustalono, że badanie rozumienia Prawa Harcerskiego (PH) skierowane będzie do harcerzy, a pytanie o wartości skierowane będzie do kadry. SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 5 Z 62

Spotkanie zdominowała dyskusja na temat : Co chcemy badać? i, Do kogo adresujemy ankietę?. Przeprowadzono analizę historyczną zmian w Prawie Harcerskim, którą opracował i moderował w czasie spotkania hm. Marcin Maryl poprzez podawanie przykładów, odnoszenie się do raportów z różnych lat historycznych. Nastąpiła bardzo szczegółowa analiza Prawa Harcerskiego, sczytanego i skomentowanego punkt po punkcie. Poznano utrwalone w historii zapisy obowiązujących na przestrzeni ponad stu lat różnych redakcji Prawa Harcerskiego. Posiłkując się słownikami i materiałami historycznymi, spisano propozycje zmian, nowych sformułowań, zwrotów, znaczeń. Szczególnie pod uwagę wzięliśmy materiał z Uchwały zjazdowej w której wypunktowano, co w swoich pracach mamy uwzględnić, jak : a) umieszczenie w redakcji Prawa Harcerskiego wartości samokształcenia, b) umieszczenie w redakcji Prawa Harcerskiego wartości gospodarność, c) umieszczenie w redakcji Prawa Harcerskiego wartości sprawność fizyczna, d) zmianę zamkniętego katalogu drugiej części punktu 10 obecnej redakcji Prawa Harcerskiego na zapis całościowy, dotyczący wszystkich nałogów oraz możliwość rezygnacji z abstynencji, e) rewizję kolejności punktów w dotychczasowej redakcji Prawa Harcerskiego, f) zasadność odwołania do Przyrzeczenia w Prawie Harcerskim oraz możliwość utworzenia alternatywnej wersji Przyrzeczenia Harcerskiego dla osób niewierzących, g) zasadność odwołania do Przyrzeczenia w Prawie Harcerskim, jeśli w Przyrzeczeniu Harcerskim zawarte jest już odniesienie do Prawa, h) inne kwestie, dotyczące Przyrzeczenia i Prawa Harcerskiego, które zostaną zgłoszone podczas prac zespołu. Posiłkowano się przy tym m.in. wynikami badań CBOS z 2013r. dotyczących wartości i norm wśród Polaków w latach 2005 2013. Trzecie spotkanie (1011 maja 2014r.) było pracą nad tworzeniem narzędzi badawczych. Zespół postanowił rozesłać dwie ankiety: SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 6 Z 62

Ankietę 1. skierowano do harcerzy i harcerzy starszych (1115 lat). Celem ankiety było uzyskanie informacji jak i czy harcerz / harcerka, harcerz starszy / harcerka starsza rozumieją Prawo Harcerskie, na jakie wartości kładą największy nacisk i czy dostrzegają brak pewnych wartości. Ankieta składała się z 38 stwierdzeń, które należało dopasować szczegółowo do Punktu PH, wybranego przez ankietowanego. Została utworzona użyciu formularzy Google Docs. Udostępniono ją drogą elektroniczną, poprzez strony www. ZHP poszczególnych chorągwi oraz portale społecznościowe oraz fanpag'e jednostek harcerskich na Facebooku. Informacje o ankiecie rozesłano przez komendantów hufców oraz drużynowych. Ankietę 2. skierowano do jednego wybranego drużynowego w stopniu instruktorskim z każdego hufca naszej organizacji. Celem ankiety było uzyskanie informacji jak młody harcerski wychowawca pracuje z Prawem i Przyrzeczeniem Harcerskim w drużynie, jakie wartości przekazuje, na jakie kładzie największy nacisk i czy dostrzega brak określonych wartości w zapisie PH. Ankieta składała się z pytań zamkniętych i otwartych. Prosiliśmy o szczere, precyzyjne i wyczerpujące odpowiedzi. Zadaniem członków Zespołu było rozpowszechnienie w/w ankiet w swoich chorągwiach. Przed wypuszczeniem Ankiety 2 należało wytypować 1 drużynowego z hufca, losowo lub przez wskazanie. Wykorzystać ewidencję ZHP. Wybrana osoba kontaktowała się z nami ( członkiem Zespołu w danej chorągwi) i otrzymywała link do Ankiety 2. Gdy to się nie udawało, zadaniem naszym było drążyć temat i mobilizować instruktora lub ostatecznie zdać się na pomoc Komendanta, Komendantki danego hufca. Do skutku. Należało w Ankiecie 2 wpisać nazwę hufca, z którego pochodzi ankietowana / ankietowany. Miało to służyć weryfikacji liczby przebadanych osób oraz być wskaźnikiem aktywności w/w. Zbieranie wyników ankiet przewidziano do końca sierpnia br. Gdyby się nie udało dotrzeć do wybranych środowisk, ze względu na rozpoczynający się HAL 2014 ( lipiec sierpień), należało kontynuować badanie we wrześniu. Wstępna analiza wyników Ankiety 1. nastąpiła na spotkaniu Zespołu 13 września 2014. Omówieniu podlegały 1323 ankiety. Opracowanie rozpoczęto od przyjrzenia się pod kontem uzupełnienia ankiety przez poszczególne chorągwie. Zdecydowanie należało zmobilizować do uzupełnienia ankiety chorągiew Wielkopolską i Krakowską z racji najmniejszego procentu wypełnienia ankiety do stosunku procentowego SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 7 Z 62

liczby członków tych chorągwi. Analizowano odpowiedzi z ankiety wyodrębniając te punkty, które uzyskały największy procent poprawnych odpowiedzi tj. tych które zostały określone dobrze wg klucza, który obrał sobie Zespół ( pytania: 2, 3, 5, 6, 10, 13, 14, 16, 20, 21, 23, 24, 28, 32, 33, 35, 36, 37). Wyodrębniono odpowiedzi, które uzyskały najmniejszy procent poprawnych odpowiedzi tj. te które zostały określone źle i/lub zaznaczona została inna odpowiedź ( punkty ankiety: 1, 4, 7, 8, 9, 11, 12, 15, 17, 18, 19, 22, 25, 26, 27, 29, 30, 31, 38 ). Odpowiadały one następującym punktom prawa harcerskiego:1, 5, 6. Z tej analizy wyciągnęliśmy wniosek, że Prawo Harcerskie przez harcerzy jest rozumiane jako to, co jest w nim zapisane,tudzież bardzo bliskich interpretacji jego treści. Natomiast w szerszym rozumieniu prawa, odpowiedzi wskazują na brak funkcjonowania komentarza do PH. Efekty i wnioski dotyczące pracy Zespołu 1. W wyniku prac Zespołu powstały dwa narzędzia badawcze :Ankieta 1. skierowana do harcerek/harcerzy, harcerek starszych / harcerzy starszych badająca jak rozumieją oni Prawo Harcerskie. Ankieta 2 skierowana do drużynowych pt. Prawo Harcerskie w oczach drużynowych. 2. Zwracamy uwagę na okres konstytuowania się formalnej pracy Zespołu : od czasu podjęcia na Zjeździe ZHP decyzji o jego powołaniu do czasu rozpoczęcia pracy to grudzień 2013 marzec 2014. Uważamy, że bardzo to skróciło nasz czas działania. Wygenerowanie Ankiet i zebranie danych trafił także na czas HAL 2014, czyli małej dyspozycyjności instruktorów i harcerzy, którzy pełnili wakacyjną służbę. 3. W trakcie pracy Zespołu najliczniejsze grono było na spotkaniu zerowym, kiedy meldowali się u Przewodniczącego ZHP delegaci z poszczególnych chorągwi. Potem frekwencja znacząco spadła. Na wniosek hm. Rafała Talara z dn. 29 marca podjęto decyzję dotyczącą absencji członków Komisji. Nieobecność na trzech zbiórkach roboczych wiązać się mała z wykreśleniem nieobecnej osoby, która nie bierze udziału w pracach PiPH. Ostatecznie finalizowaniem pracy zajęło się 8 delegatów z Chorągwi: Stołecznej, Dolnośląskiej, Gdańskiej, Mazowieckiej, Kujawsko Pomorskiej, Warmińsko Mazurskiej, Zachodniopomorskiej oraz Ziemi Lubuskiej. SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 8 Z 62

4. Bardzo dobrze działała Grupa na FB. Był to najszybszy i najbardziej dla wszystkich zainteresowanych i aktywnych członków PiPH sposób kontaktowania się i przekazywania informacji i materiałów. Szybko i efektywnie omawialiśmy sprawy bieżące. Skorzystano ze Skype a 5. Zespół w miarę możliwości śledził Konferencje Instruktorskie "Prawo Harcerskie, jako system wartości tradycja i współczesność", organizowane przez Radę Naczelną ( wrzesień 2014 Kraków: hm. Rafał Talar, 25 października 2014 Warszawa : uczestniczył hm. Marcin Maryl, 22 listopada 2014 Gdańsk). 6. Oddelegowany do współpracy z Zespołem przez Radę Naczelną hm. Marian Antonik nie spotkał się z nami. 7. W Zespole PiPH panowała b. dobra atmosfera. 8. Opóźnienie spisania opracowanego wyniku ankiet wynikało tylko i wyłącznie z winy przewodniczącego Zespołu hm. Marcina Maryla Za opracowanie części pierwszej sprawozdania odpowiedzialna była: hm. Dorota Joanna Łoś, Chorągiew Gdańska SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 9 Z 62

SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRAWA I PRZYRZECZENIA HARCERSKIEGO CZĘŚĆ II ANKIETA DLA HARCERZY I HARCERZY STARSZYCH

OPIS PRZEPROWADZONEJ ANKIETY: Zespół do spraw Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego, postanowił przeprowadzić ankietę skierowaną do Harcerzy i Harcerzy Starszych. Miała ona na celu wykazanie stanu znajomości różnych aspektów Prawa Harcerskiego wśród członków drużyn poprzez połączenie stwierdzeń z odpowiednim punktem PH. W tym celu, członkowie zespołu opracowali 38 stwierdzeń. Powstały one w oparciu o tekst Prawa Harcerskiego, przyjęty przez Radę Naczelną ZHP komentarz do Prawa Harcerskiego 1, komentarze autorstwa znanych postaci2 oraz wyniki dyskusji członków Zespołu. Każde ze stwierdzeń projektowane było w taki sposób, by jednoznacznie łączyć się z konkretnym punktem PH. Mimo starań członków zespołu, kilka stwierdzeń pozostało wieloznaczne. Możliwe było wskazanie przy nich więcej niż jednego punktu PH. Każde z nich posiada odpowiednią adnotację w swoim opisie. Rozumiejąc, że wybór jednego punktu PH, w sytuacji wahania się respondenta pomiędzy kilkoma, mógł stanowić dla niego dodatkową trudność, umożliwiono wskazanie drugiego, dodatkowego punktu. Z możliwości tej ankietowane osoby korzystały w niemal wszystkich punktach. O traktowaniu "drugiego wyboru" jedynie jako opcji uściślającej świadczy fakt, że w stwierdzeniach odnotowujących około 90 procent wskazań, drugiego wyboru niemalże niedokonywano. Biorąc pod uwagę możliwość braku znajomości kolejności poszczególnych punktów przez respondentów, treść punktów wraz z ich numerem znalazła się w odpowiedziach (wyświetlanych przy każdym stwierdzeniu). Prócz nich dostępne były również odpowiedzi: "do żadnego punktu" oraz "nie wiem". CZAS PROWADZENIA ANKIETY: Ankieta prowadzona była od 14 maja do 12 listopada 2014 r. Czas rozpowszechniania i zbierania wypełnionych ankiet w znacznej mierze przypadł na czas przygotowań do i wyjazdu na Akcję Letnią. Mogło to utrudnić uzyskanie odpowiedzi od pewnej liczby ankietowanych. Członkowie Zespołu byli świadomi tego faktu, niemniej narzucony odgórnie czas trwania prac wymógł decyzję o kontynuowaniu prac w takim terminie. 1 Komentarz do Prawa Harcerskiego (dokumenty.zhp.pl/pliki/zalcznik_20081121_90616_zal_u_rn_25_2008.doc ; dostęp: 10.10.2014) 2 Komentarze autorstwa Stanisława Sedlaczka, Henryka Glassa, Jana Mauersbergera, Stefana Wyszyńskiego, Józefa Glempa, Stefana Mirowskiego dostępne na stronie internetowej (dziewietnastakldh.republika.pl/prawo.htm ; dostęp 10.10.2014) SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 11 Z 62

ZASADA DOBORU PRÓBY: Ankieta kierowana była do wszystkich harcerzy i harcerzy starszych, będących członkami ZHP. Choć nie wszyscy mają dostęp do internetu (dostęp do internetu w Polsce oscyluje wokół kilkudziesięciu procent w zależoności od badań3), członkowie Zespołu uznali, że ta forma uzupełniania i zbierania odpowiedzi pozostaje najwłaściwsza również ze względu na czas i środki, jakimi dysponował Zespół. W założeniu, ankieta trafić miała do kilku tysięcy harcerzy. W następnym krokiem miało być losowe odrzucenie wyników z chorągwi nadreprezentowanych w badaniu. Ostatecznie członkowie Zespołu zrezygnowali z tego działania. Stało się tak ze względu na fakt iż tylko 3 z 17 chorągwi posiadały nadreprezentację bądź też były niedoreprezentowane w stopniu wyższym niż 4 %. REPREZENTATYWNOŚĆ ANKIETOWANYCH: Białostocka Dolnośląska Gdańska Kielecka Krakowska KujawskoPomorska Lubelska Łódzka Mazowiecka Opolska Podkarpacka Stołeczna Śląska WarmińskoMazurska Wielkopolska Zachodniopomorska Ziemi lubuskiej ZHP ankietowani stanowią Procent od ogółu Liczba Procent od ogółu Liczba harcerzy i harcerzy i harcerzy ankietowanych ankietowanych harcerzy starszych starzych w ZHP 87 7,03% 1380 3,27% 130 10,51% 2665 6,31% 52 4,20% 2508 5,94% 30 2,43% 1783 4,22% 30 2,43% 3738 8,85% 89 7,19% 2602 6,16% 14 1,13% 512 1,21% 110 8,89% 3558 8,42% 71 5,74% 2182 5,16% 44 3,56% 782 1,85% 76 6,14% 2431 5,75% 171 13,82% 5150 12,19% 164 13,26% 4382 10,37% 29 2,34% 1493 3,53% 46 3,72% 4799 11,36% 22 1,78% 1193 2,82% 72 5,82% 1093 2,59% 1237 100,00% 42251 100,00% 2,93% Zielone nadreprezentacja, Czerwone niedostateczna reprezentacja 3,77% 4,20% 1,73% 1,79% 6,42% 1,04% 0,08% 0,47% 0,58% 1,71% 0,39% 1,63% 2,89% 1,19% 7,64% 1,05% 3,23% wszystkich harcerzy i harcerzy starszych w ZHP dane pochodzą z zestawień systemu Ewidencja ZHP SPOSÓB DOTARCIA DO ANKIETOWANYCH: 3 Wynik badania konsumentów w "Preferencje konsumentów rynku telekomunikacyjnego w latach 2011 2014" Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Warszawa 2014, s.3 (www.uke.gov.pl/files/?id_plik=18185 ; dostęp: 20.12.2014) oraz Wynik badania w "Społeczeństwo informacyjne w Polsce w 2013 r" Głównego Urzędu Statystycznego Urząd Statystyczny w Szczecinie. Warszawa 2013, s. 10 (stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/nts_spolecz_inform_w_polsce2013.pdf ; dostęp: 21.12.2014) SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 12 Z 62

Do rozpowszechnienia informacji o ankiecie, członkowie Zespołu wykorzystali: strony internetowe i strony na portalach społecznościowych chorągwi, adresy mailowe osób odpowiedzialnych za przekazywanie informacji w hufcach (w części przypadków byli to komendanci hufców), do delegatów na Zjazd ZHP oraz do osób znanych członkom Zespołu. Ze względu na internetową, czyli anonimową formę kontaktu, jedynym weryfikatorem przynależności organizacyjnej respondentów jest ich deklaracja. Do tych danych członkowie zespołu musieli podchodzić z rezerwą. Dodatkowo, w ciągu pierwszych dni od upublicznienia informacji o ankiecie, do członków Zespołu dotarła informacja o uzupełnianiu jej przez instruktorów z powodu niewystarczająco klarownie opisanej grupy docelowej. W związku z tym, natychmiast przesłano uściślenie mające spowodować zaprzestanie takich działań. Do czasu tego zebrano mniej niż 100 ankiet, dlatego też członkowie Zespołu nie wyłączyli ich z ogólnej puli pozyskanych odpowiedzi. SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 13 Z 62

I.Harcerz sumiennie spełnia swoje obowiązki wynikające z Przyrzeczenia Harcerskiego. Stwierdzenie 4. Biorę udział we mszy świętej. I.Harcerz sumiennie wskazywane odpowiedzi: spełnia swoje obowiązki wynikające z Przyrzeczenia Harcerskiego. Do żadnego punktu Nie wiem. 845 64% 272 21% 81 6% 190 Opis: Zgodnie z przewidywaniem projektujących ankietę, znacząca liczba ankietowanych wskazała 1 PH. Stwierdzenie 12. Dokładnie realizuję codzienne obowiązki: wynoszę śmieci, ścielę łóżko, sprzątam po sobie. VII.Harcerz jest karny i wskazywane odpowiedzi: posłuszny rodzicom oraz wszystkim swoim przełożonym. III.Harcerz jest pożyteczny i niesie pomoc bliźnim. I.Harcerz sumiennie spełnia swoje obowiązki wynikające z Przyrzeczenia Harcerskiego. 644 49% 322 24% 128 10% 233 246 50 Opis: Większość wskazań odnosiła się do 7 PH, przez które obowiązek rozumiany jest jako nałożoną powinność, wykonywaną z racji z posłuszeństwa, a nie własnego zobowiązania do sumienności. Kolejna liczba wskazań odnosi się do 3 PH, co sugeruje odbieranie codziennych obowiązków przez pryzmat ich pożyteczności. Powiązanie własnego zobowiązania z sumiennością wskazał tylko nieznaczny odsetek ankietowanych. SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 14 Z 62

Stwierdzenie 15. Dokładam starań, żeby być dobrym uczniem. I.Harcerz sumiennie wskazywane odpowiedzi: spełnia swoje obowiązki wynikające z Przyrzeczenia Harcerskiego. VII.Harcerz jest karny Nie wiem i posłuszny rodzicom oraz wszystkim swoim przełożonym. 313 24% 305 23% 207 16% 73 116 Opis: Zgodnie z przewidywaniem projektujących ankietę, nieznaczna większość wskazała 1 PH. Jednak wynik na poziomie 24% wskazujący własną inicjatywę i obowiązkowość jest bardzo niski. Niemal porównywalny z liczbą ankietowanych, którzy łączą te starania z obowiązkiem nakładanym na nich, którego wypełnianie wynika z 7 PH. Stwierdzenie 22. Spełniam codziennie dobre uczynki. III.Harcerz jest wskazywane odpowiedzi: pożyteczny i niesie pomoc bliźnim. I.Harcerz sumiennie spełnia swoje obowiązki wynikające z Przyrzeczenia Harcerskiego. V.Harcerz postępuje po rycersku. 719 54% 203 15% 119 9% 201 77 111 Opis: Większość ankietowanych jako podstawę tego działania wskazała 3 PH, co może wynikać z rozdzielenia pożyteczności dobrego uczynku od aspektu obowiązku jego spełniania. Zauważalna jest względnie mała liczba wskazań 1 PH, jako adekwatnej podstawy. SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 15 Z 62

II.Na słowie harcerza polegaj jak na Zawiszy. Stwierdzenie 6. Nie zdradzam powierzonych mi tajemnic. II.Na słowie harcerza wskazywane odpowiedzi: polegaj jak na Zawiszy. V.Harcerz postępuje po rycersku. IV.Harcerz w każdym widzi bliźniego, a za brata uważa każdego innego harcerza. 1103 83% 120 9% 24 2% 128 333 72 Opis: Zgodnie z przewidywaniem autorów ankiety, znacząca część ankietowanych wskazała 2 PH. Stwierdzenie 26. Wybiłem szybę i przyznałem się do winy. V.Harcerz postępuje po wskazywane odpowiedzi: rycersku. VII.Harcerz jest karny II.Na słowie harcerza i posłuszny rodzicom oraz polegaj jak na Zawiszy. wszystkim swoim przełożonym. 621 47% 257 19% 192 15% 185 146 94 Opis: Większość ankietowanych wskazała 5 PH jako podstawę. Stało się tak prawdopodobnie przez rozumienie rycerskości jako odwagi cywilnej. Dwukrotnie niższa liczba wskazań 7 PH sugeruje rozumienie przyzania się nie jako wewnętrznej powinności, a obowiązku nakładanego odgórnie. Dopiero 3. w kolejności wynik (15% respondentów) odnosi się do przewidywanej przez projektantów ankiety odpowiedzi. Stwierdzenie 31. Punktualnie przychodzę na lekcje. VII.Harcerz jest karny II.Na słowie harcerza wskazywane odpowiedzi: i posłuszny rodzicom oraz polegaj jak na Zawiszy. wszystkim swoim przełożonym. Do żadnego punktu 468 35% 222 17% 174 13% 94 64 Opis: Brakuje zdecydowanej i jednoznacznej większości wśród wskazań. Największą liczbę odpowiedzi zebrał 7 PH, co może sugerować, kojarzenie punktualności z przymusem zewnętrznym, a nie własnym zobowiązanim. Warto odnotować, że żadna z odpowiedzi nie zbliżyła się do pułapu 50% wskazań. SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 16 Z 62

III.Harcerz jest pożyteczny i niesie pomoc bliźnim. Stwierdzenie 20. Pomagam przy zbiórce żywności. III.Harcerz jest wskazywane odpowiedzi: pożyteczny i niesie pomoc bliźnim. IX. Harcerz jest oszczędny IV.Harcerz w każdym i ofiarny. widzi bliźniego, a za brata uważa każdego innego harcerza. 867 66% 183 14% 65 5% 247 222 143 Opis: Zgodnie z przewidywaniem projektantów ankiety, 3 PH został przez znaczącą część respondentów wskazany jako podstawa działania. Drugi w kolejności wynik (14%) 9 PH najprawdopodobniej wynika ze specyfiki rozumienia zbiórki żywności jako przejawu ofiarności (ofiarowania swoich dóbr innej osobie). Stwierdzenie 28. Doskonalę swoje umiejętności matematyczne, by pomagać siostrze. III.Harcerz jest wskazywane odpowiedzi: pożyteczny i niesie pomoc bliźnim. IV.Harcerz w każdym Do żadnego punktu widzi bliźniego, a za brata uważa każdego innego harcerza. 940 71% 94 7% 61 5% 136 83 Opis: Większość odpowiedzi, zgodnie z przewidywaniem autorów ankiety, traktuje pomoc jako podstawę samodoskonalenia ujętęgo w 3 PH. Następne w kolejności wskazań nie przekraczają pułapu 10%. Stwierdzenie 33. Wytłumaczyłem turyście, jak dojść na dworzec. III.Harcerz jest wskazywane odpowiedzi: pożyteczny i niesie pomoc bliźnim. IV.Harcerz w każdym V.Harcerz postępuje po widzi bliźniego, a za brata rycersku. uważa każdego innego harcerza. 1047 79% 87 7% 33 2% 103 163 47 Opis: Zgodnie z przewidywaniem projektujących ankietę, znacząca większość respondentów wskazała 3 PH. SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 17 Z 62

IV.Harcerz w każdym widzi bliźniego, a za brata uważa każdego innego harcerza. Stwierdzenie 5. Nie śmieję się z osób z nadwagą. IV.Harcerz w każdym V.Harcerz postępuje po wskazywane odpowiedzi: widzi bliźniego, a za brata rycersku uważa każdego innego harcerza. X.Harcerz jest czysty w myśli, mowie i uczynkach, nie pali tytoniu i nie pije napojów alkoholowych 1001 76% 96 7% 79 6% 179 236 149 Opis: Zgodnie z przewidywaniem projektujących ankietę, znacząca większość (ponad 75%) wskazała 4 PH, podczas gdy pozostałe wyniki nie przekroczyły progru 10%. Stwierdzenie 16. Nie opowiadam rasistowskich kawałów. IV.Harcerz w każdym wskazywane odpowiedzi: widzi bliźniego, a za brata uważa każdego innego harcerza. X.Harcerz jest czysty w V.Harcerz postępuje po myśli, mowie i uczynkach, rycersku. nie pali tytoniu i nie pije napojów alkoholowych. 681 51% 351 27% 74 6% 240 123 128 Opis: Zgodnie z przewidywaniem projektujących ankietę, większość respondentów (51%) wskazała 4 PH. Kolejne miejsce (z dwukrotnie niższym wynikiem) przypadł 10 PH. Może być to kwestia rozumienia rasistowskich kawałów i określeń jako wulgarnych, co przekłada się w rozumowaniu na czystość w mowie wyrażoną w 10 PH. SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 18 Z 62

Stwierdzenie 23. Nawiązałem i utrzymuję kontakt ze skautem brytyjskim. IV.Harcerz w każdym Do żadnego punktu wskazywane odpowiedzi: widzi bliźniego, a za brata uważa każdego innego harcerza. Nie wiem 889 67% 225 17% 99 7% 1 Opis: Zgodnie z przewidywaniem projektujących ankietę większość wskazała 4 PH. Kolejnym najczęściej wskazywanym wynikiem był braku punktu (17%). Może być to efektem pojmowania punktów w kontekście narodowym, a nie wspólonoty między skautami różnych nacji. V.Harcerz postępuje po rycersku. Stwierdzenie 9. Płacę podatki i biorę udział w wyborach. I.Harcerz sumiennie wskazywane odpowiedzi: spełnia swoje obowiązki wynikające z Przyrzeczenia Harcerskiego. Do żadnego punktu Nie wiem 717 54% 241 18% 133 10% 73 Opis: Wśród 3 największych wyników nie pojawił się w ogóle 5 PH, w którym rycerskość może być pojmowana jako postawa wobec państwa. Większość akietowanych wskazała 1 PH, prawodopodobnie opierając się na służbie Polsce obecnej w Przyrzeczeniu, do którego nawiązuje ten punkt. Kolejna grupa respondentów (18%) wskazało brak podstawy w punktach PH. SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 19 Z 62

Stwierdzenie 17. Jestem odważny, nie boję się stanąć w obronie słabszego. V.Harcerz postępuje po wskazywane odpowiedzi: rycersku. III.Harcerz jest pożyteczny i niesie pomoc bliźnim. IV.Harcerz w każdym widzi bliźniego, a za brata uważa każdego innego harcerza. 725 55% 351 27% 136 10% 252 314 243 Opis: Zgodnie z przewidywaniem projektujących ankietę, większość (55%) wskazała 5 PH jako adekwatny, jednocześnie prawie 30% wybrało 3 PH, co może być utożsamieniem gotowości obrony słabszego z niesiem mu pomocy. Stwierdzenie 25. Gram fairplay. V.Harcerz postępuje po wskazywane odpowiedzi: rycersku. II.Na słowie harcerza polegaj jak na Zawiszy. X.Harcerz jest czysty w myśli, mowie i uczynkach, nie pali tytoniu i nie pije napojów alkoholowych. 711 54% 238 18% 112 8% 205 99 71 Opis: Zgodnie z przewidywaniem autorów ankiety, większość respondentów wskazało jako podstawę zachowania fairplay 5 PH. Kolejna grupa ankietowanych (18%) wskazała 2 PH, co może oznaczać rozumienie idei fairplay jako dotrzymywania słowa i reguł. Stwierdzenie 27. Nie chowam urazy, potrafię przeprosić. V.Harcerz postępuje po wskazywane odpowiedzi: rycersku. IV.Harcerz w każdym VIII.Harcerz jest zawsze widzi bliźniego, a za brata pogodny. uważa każdego innego harcerza. 469 35% 252 19% 117 9% 141 122 64 Opis: Zgodnie z przewidywaniem projektujących ankietę, większość wskazała 5 PH, jednak nie przekracza ona nawet pułapu 40%. Kolejna grupa respondentów (19%) wskazała 4 PH, jako adekwatny, co może oznaczać uzależnienie przeprosin z relacją względem drugej osoby, a nie z niezależną cechą postawy. SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 20 Z 62

VI.Harcerz miłuje przyrodę i stara się ją poznać. Stwierdzenie 1. Drukuję dwustronnie, oszczędzając papier. IX.Harcerz jest oszczędny VI.Harcerz miłuje wskazywane odpowiedzi: i ofiarny. przyrodę i stara się ją poznać. Do żadnego punktu 681 51% 593 45% 13 1% 469 453 Opis: Zbliżone wyniki 9 i 6 PH wskazują na różny sposób zrozumienia pytania. Był to problem na który projektujący zwrócili uwagę jeszcze przy formułowaniu ankiety. Dwustronne drukowanie jest przejawem dbałości o przyrodę, zarazem może być pojmowane jako oszczędność. Stwierdzenie 19. Wiem, dlaczego ludzie noszą wkładki ortopedyczne w butach. Do żadnego punktu wskazywane odpowiedzi: Nie wiem VI.Harcerz miłuje przyrodę i stara się ją poznać. 766 58% 253 19% 99 7% 12 Opis: Znacząca większość, niezgodnie z przewidywaniem autorów ankiety, wskazała brak odpowiadającego punktu PH, podczas gdy kolejna grupa wybrała odpowiedź 'nie wiem'. Dopiero 7% trzeci wynik wskazało 6 PH jako adekwatny. Najprawdopobniej oznacza to, że większość w pojmowaniu przyrody nie widzi związku ze znajomością fizjonomi człowieka. SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 21 Z 62

Stwierdzenie 29. Zdrowo się odżywiam. Do żadnego punktu wskazywane odpowiedzi: X.Harcerz jest czysty Nie wiem w myśli, mowie i uczynkach, nie pali tytoniu i nie pije napojów alkoholowych. 419 32% 293 22% 277 21% 45 Opis: Zdrowe odżywianie w ogóle nie jest postrzegane w kategorii miłowania przyrody, w tym dbałości o ciało ludzkie. Najbliższe rozumieniu tego jest literalne wskazanie zakazanych subtancji szkodliwych w 10 PH który uzyskał 22% wskazań. Stwierdzenie 37.Nie wyrzucam śmieci w lesie, zabieram je ze sobą. VI.Harcerz miłuje wskazywane odpowiedzi: przyrodę i stara się ją poznać. V.Harcerz postępuje po rycersku. I.Harcerz sumiennie spełnia swoje obowiązki wynikające z Przyrzeczenia Harcerskiego. 1177 89% 19 1% 17 1% 60 61 38 Opis: Zgodnie z przewidywaniem autorów ankiety, znacząca większość wskazała 6 PH, podczas gdy pozostałe odpowiedzi są szczątkowe, nieprzekraczające 1%. SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 22 Z 62

VII.Harcerz jest karny i posłuszny rodzicom oraz wszystkim swoim przełożonym. Stwierdzenie 32. Wykonuję polecenia mojego zwierzchnika. VII.Harcerz jest karny wskazywane odpowiedzi: i posłuszny rodzicom oraz wszystkim swoim przełożonym. I.Harcerz sumiennie spełnia swoje obowiązki wynikające z Przyrzeczenia Harcerskiego. II.Na słowie harcerza polegaj jak na Zawiszy. 1170 88% 24 2% 20 2% 66 66 42 Opis: Zgodnie z przewidywaniem, znacząca większość ankietowanych wskazała 7 PH. Stwierdzenie 7. Biorę udział w uroczystościach rodzinnych. VII.Harcerz jest karny Do żadnego punktu wskazywane odpowiedzi: i posłuszny rodzicom oraz wszystkim swoim przełożonym. Nie wiem 687 52% 225 17% 137 10% 112 Opis: Duża liczba wskazań na brak odniesienia do któregokolwiek z punktów PH oraz wskazań nie wiem, każe się zastanowić nad tym, na ile 7 pkt PH obejmuje znaczenie rodziny, więzi rodzinnych, a na ile odbierany jest jako opisujący jedynie stosunek do zwierzchników i opiekunów. SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 23 Z 62

Stwierdzenie 36. Nie podważam przy wszystkich decyzji mojego drużynowego. VII.Harcerz jest karny V.Harcerz postępuje po wskazywane odpowiedzi: i posłuszny rodzicom oraz rycersku. wszystkim swoim przełożonym. Do żadnego punktu 1033 78% 64 5% 51 4% 66 90 Opis: Zgodnie z przewidywaniem projektujących ankietę, większość respondentów wskazała 7 PH (78%). Pozostałe wskazania nie przekraczają progru 5%. VIII.Harcerz jest zawsze pogodny. Stwierdzenie 10. Zamiast narzekać, szukam rozwiązań. VIII.Harcerz jest zawsze wskazywane odpowiedzi: pogodny. III.Harcerz jest pożyteczny i niesie pomoc bliźnim. V.Harcerz postępuje po rycersku. 760 57% 203 15% 112 8% 101 105 85 Opis: Zgodnie z przewidywaniem projektujących ankietę, większość respondentów wskazała 8 PH. Jednak zauważalny jest brak wyraźnego przekonania wynik jest niższy niż 60%. Wskazanie przez 15% respondentów 3 PH może sugerować dostrzeganie w szukaniu rozwiązań działań konstruktywnych i pomocy innym. SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 24 Z 62

Stwierdzenie 18. Panuję nad swoimi emocjami. VIII.Harcerz jest zawsze wskazywane odpowiedzi: pogodny. X.Harcerz jest czysty V.Harcerz postępuje po w myśli, mowie rycersku. i uczynkach, nie pali tytoniu i nie pije napojów alkoholowych. 395 30% 382 29% 141 11% 158 113 75 Opis: Zbliżone wyniki 8 i 10 PH wskazują na różny sposób zrozumienia pytania. Był to problem na który projektujący zwrócili uwagę jeszcze przy formułowaniu ankiety. Respondenci mogli je odebrać zarówno jako panowanie nad emocjami wyrażane w czynach (dbałość o czystość w mowie i uczynkach), jak i wyraz pogody ducha. Zauważalny jest brak zdecydowanej większości, czy wyniku prekraczającego poziom 30%. Stwierdzenie 35. Potrafię się śmiać sam z siebie. VIII.Harcerz jest zawsze wskazywane odpowiedzi: pogodny. Do żadnego punktu Nie wiem 1094 83% 78 6% 47 4% 31 Opis: Zgodnie z przewidywaniem projektujących ankietę, znacząca część respondentów wskazała 8 PH, podczas gdy pozostałe odpowiedzi oscylowały na poziomie kilku procent. Stwierdzenie 21. Podchodzę z uśmiechem do nowych wyzwań. VIII.Harcerz jest zawsze wskazywane odpowiedzi: pogodny. Do żadnego punktu Nie wiem 1158 88% 22 2% 22 2% 49 Opis: Zgodnie z przewidywaniem autorów znacząca większość wskazała na 8 PH, przy pozostałych wskazaniach rzędu 2%. SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 25 Z 62

IX.Harcerz jest oszczędny i ofiarny. Stwierdzenie 24. Odkładam swoje kieszonkowe na zakup wybranej rzeczy. IX. Harcerz jest oszczędny Do żadnego punktu wskazywane odpowiedzi: i ofiarny. Nie wiem 1215 92% 21 2% 14 1% 33 Opis: Przeważająca większość (ponad 90%) ankietowanych wskazała, zgodnie z przewidywaniem autorów ankiety, 9 PH jako adekwatny. Stwierdzenie 8. Wziąłem wartę nocną zamiast chorego kolegi. III.Harcerz jest wskazywane odpowiedzi: pożyteczny i niesie pomoc bliźnim. V.Harcerz postępuje po rycersku. IV.Harcerz w każdym widzi bliźniego, a za brata uważa każdego innego harcerza. 817 62% 208 16% 190 14% 260 341 256 Opis: Niemal zupełny brak powiązania z 9 PH może wynikać z braku powiązania ofiarności z innymi aspektami niż ofiarność finansowa, materialna. 9 PH ostrzymał 21 (2%) wskazań w pierwszym wyborze oraz 43 (3%) w wyborze drugim. Stwierdzenie 34. Regularnie oddaję zabawki i odzież na rzecz osób potrzebujących. III.Harcerz jest wskazywane odpowiedzi: pożyteczny i niesie pomoc bliźnim. IX.Harcerz jest oszczędny IV.Harcerz w każdym i ofiarny. widzi bliźniego, a za brata uważa każdego innego harcerza. 704 53% 378 29% 65 5% 249 207 132 Opis: Wysoka liczba wskazań na 3 PH może oznaczać, że przekazywanie rzeczy harcerze postrzegają nie jako poświęcenie siebie, ale bardziej jako niesienie pomocy bliźnim. Wysoki wynik 9 PH wkazuje na dostrzeganie przez ankietowanych finansowomaterialnego aspektu ofiarności. SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 26 Z 62

X.Harcerz jest czysty w myśli, mowie i uczynkach, nie pali tytoniu i nie pije napojów alkoholowych. Stwierdzenie 38. Nie ściągam na sprawdzianach. V.Harcerz postępuje po wskazywane odpowiedzi: rycersku. X.Harcerz jest czysty w II.Na słowie harcerza myśli, mowie i uczynkach, polegaj jak na Zawiszy. nie pali tytoniu i nie pije napojów alkoholowych. 455 34% 256 19% 252 19% 130 103 69 Opis: Zauważalny jest brak zdecydowanej większości wśród udzielonych odpowiedzi. Najwięcej respondentów (34%) wskazało na 5 PH, co może oznaczać powiązanie honorowego zachowania z brakiem ściągania. Niecała piąta część ankietowanych wskazała, zgodnie z przewidywaniem projektujących ankietę, 10 PH. Jednak taki sam odsetek wskazał 2 PH, co może wskazywać na zbieżność punktów w odwołaniu do własnej honorowości. Stwierdzenie 11. Gimnastykuję się codziennie. Do żadnego punktu wskazywane odpowiedzi: Nie wiem X.Harcerz jest czysty w myśli, mowie i uczynkach, nie pali tytoniu i nie pije napojów alkoholowych. 611 46% 225 17% 175 13% 34 Opis: Jedynie 13% ankietowanych wskazało 10 PH. Prawie połowa wskazała brak związku między codzienną gimnastyką, a jakimkolwiek punktem prawa, a kolejna grupa nie wiedziała, czy istnieje relacja między codziennymi ćwiczeniami a czystością ciała. SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 27 Z 62

Stwierdzenie 3. Nawet jak się zdenerwuję, nie przeklinam. X.Harcerz jest czysty w VIII.Harcerz jest zawsze wskazywane odpowiedzi: myśli, mowie i uczynkach, pogodny. nie pali tytoniu i nie pije napojów alkoholowych. V.Harcerz postępuje po rycersku. 1061 80% 102 8% 88 7% 190 176 189 Opis: Zgodnie z przewidywaniem autorów ankiety, 80% respondentów wskazało 10 PH jako adekwatny. Niecałe 10% wskazań 8 PH może być związane z rozdziałem generalnego podejścia, a nie konkretnym przekleństwem. Stwierdzenie 14. Odmówiłem zapalenia papierosa. X.Harcerz jest czysty w wskazywane odpowiedzi: myśli, mowie i uczynkach, nie pali tytoniu i nie pije napojów alkoholowych. I.Harcerz sumiennie spełnia swoje obowiązki wynikające z Przyrzeczenia Harcerskiego. V.Harcerz postępuje po rycersku. 1213 92% 19 1% 16 1% 81 116 110 Opis: Zgodnie z przewidywaniem projektujących ankietę przeważająca większość wskazała 10 PH. SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 28 Z 62

Brak punktu Stwierdzenie 2. Kupuję ubrania znanych marek, bo chce mieć drogie rzeczy. Do żadnego punktu wskazywane odpowiedzi: IX.Harcerz jest oszczędny Nie wiem i ofiarny. 1151 87% 118 9% 31 2% 9 Opis: Zgodnie z przewidywaniem projektujących ankietę, respondenci wskazali brak odpowiedniego punktu PH. Stwierdzenie 13. Nie czytam lektur, bo korzystam ze streszczeń. Do żadnego punktu wskazywane odpowiedzi: Nie wiem IX. Harcerz jest oszczędny i ofiarny. 1125 85% 55 4% 26 2% 3 Opis: Zgodnie z przewidywaniem projektujących ankietę, respondenci wskazali brak odpowiedniego punktu PH. Stwierdzenie 30. Nie wtrącam się w nie swoje sprawy. Do żadnego punktu wskazywane odpowiedzi: Nie wiem V.Harcerz postępuje po rycersku. 506 38% 328 25% 208 16% 19 Opis: Zgodnie z przewidywaniem projektujących ankietę, respondenci wskazali brak odpowiedniego punktu PH. Za opracowanie części drugiej sprawozdania odpowiedzialny był: hm. Marcin Maryl, Chorągiew Stołeczna SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 29 Z 62

SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRAWA I PRZYRZECZENIA HARCERSKIEGO CZĘŚĆ III ANKIETA DLA DRUŻYNOWYCH HARCERZY, HARCERZY STARSZYCH I WĘDROWNIKÓW

OPIS PRZEPROWADZONEJ ANKIETY: Zespół do spraw Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego, postanowił przeprowadzić ankietę skierowaną do drużynowych pracujących z Harcerzami, Harcerzami Starszymi i Wędrownikami, jako tymi, którzy w codziennej pracy stosują Przyrzeczenie i Prawo jako narzędzie wychowawcze. Założeniem Zespołu projektującego ankietę było to, że osoby stosujące to narzędzie będą w stanie ocenić jego skuteczność w działaniu. Oczywiście musi to być ocena subiektywna na którą wpływ ma zarówno skład jednostki, środowisko działania, doświadczenie kadry i inne czynniki. By ograniczyć wpływ braku doświadczenia u drużynowych, do wypełnienia ankiety mieli być wytypowani jedynie drużynowi posiadający stopień instruktorski. Członkowie Zespołu nie przewidzieli jednak, że istnieją w ZHP hufce, w których ani jeden instruktor nie jest drużynowym. W takich przypadkach, do uzupełnienia ankiety typowani byli drużynowi bez stopnia instuktorskiego. By uzyskać przekrojowy wynik dla całej organizacji, Członkowie Zespołu postanowili wytypować do badania kilkuset drużynowych po jednym z każdego hufca. W ten sposób jednakowy głos otrzymali drużynowi z kilkuset osobowych hufców, jak i te z jednostek liczących około tysiąca członków. Ankieta miała na celu zbadanie praktyk stosowanych przez drużynowych w pracy z Przyrzeczeniem i Prawem Harcerskim oraz ich stosunek do proponowanych zmian w ich treści. Każde z pytań i stwierdzeń projektowane było w taki sposób, by umożliwić respondentom uzupełnienie swojej wypowiedzi, o ile uważali, że jest to właściwe. CZAS PROWADZENIA ANKIETY: Ankieta prowadzona była od 20 maja do 20 października 2014 r. Czas rozpowszechniania i zbierania wypełnionych ankiet w znacznej mierze przypadł na czas przygotowań do i wyjazdu na Akcję Letnią. Mogło to utrudnić uzyskanie odpowiedzi od pewnej liczby ankietowanych. Członkowie Zespołu byli świadomi tego faktu, niemniej narzucony odgórnie czas trwania prac wymógł decyzję o kontynuowaniu prac w takim terminie. ZASADA DOBORU PRÓBY: Ankieta kierowana była do drużynowych posiadających stopień instruktorski (oraz do drużynowych SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 31 Z 62

bez stopnia w przypadku hufców, w których żaden instruktor nie kierował pracą drużyny). Członkowie zespołu stosowali zróżnicowane metody, by losowo wygenerować po jednym drużynowym z każdego hufca, który będzie spełniał powyższe kryteria: Zgłaszano się do administratorów systemu Ewidencja w Chorągwi (przenosząc na niego odpowiedzialność za wygenerowanie listy i przekazał Członkom Zespołu kontakty do wylosowanych osób); Proszono o przygotowanie wykazu przedstawicieli Władz Chorągwi (szczególnie gdy system Ewidencja nie oddawał stanu rzeczywistego); Wysyłano do hufcowych wiadomość oraz proszono ich o pomoc podczas odpraw choragwianych. Wówczas, hufcowi samodzielnie dokonywali losowania i przekazywali kontakty do Członków Zespołu; Samodzielnie generowano listę w oparciu o informacje ze strony internetowej hufców. Potem poszukiwano kontaktów telefonicznych, mailowych oraz dostępu poprzez portale społecznościowe; W założeniu, ankieta trafić miała do kilkuset wyselekcjonowanych drużynowych. W rzeczywistości na prośbę o uzupełnienie ankiety odpowiedziało zaledwie 55 osób stanowiące mniej niż piątą część zakładanej liczby respondentów. W związku z tym, Członkowie Zespołu traktowali pozyskane w ramach tej ankiety dane z dużą rezerwą. REPREZENTATYWNOŚĆ ANKIETOWANYCH: Liczba ankietowanych (każdy Procent od liczby reprezentuje Procent od ogółu hufców w Liczba hufców w Procent od ogółu jeden hufiec) ankietowanych chorągwi chorągwi hufców w ZHP Białostocka 0 0,00% 0,00% 8 2,25% Dolnośląska 11 20,00% 40,74% 27 7,61% Gdańska 9 16,36% 40,91% 22 6,20% Kielecka 0 0,00% 0,00% 16 4,51% Krakowska 0 0,00% 0,00% 22 6,20% KujawskoPomorska 0 0,00% 0,00% 22 6,20% Lubelska 0 0,00% 0,00% 11 3,10% Łódzka 3 5,45% 12,00% 25 7,04% Mazowiecka 5 9,09% 19,23% 26 7,32% Opolska 0 0,00% 0,00% 9 2,54% Podkarpacka 4 7,27% 18,18% 22 6,20% Stołeczna 10 18,18% 37,04% 27 7,61% Śląska 7 12,73% 20,59% 34 9,58% WarmińskoMazurska 3 5,45% 14,29% 21 5,92% Wielkopolska 0 0,00% 0,00% 38 10,70% Zachodniopomorska 0 0,00% 0,00% 12 3,38% Ziemi lubuskiej 3 5,45% 23,08% 13 3,66% ZHP 55 100,00% 15,49% 355 100,00% ankietowani reprezentują 15,49% Zielone nadreprezentacja, Czerwone niedostateczna reprezentacja 2,25% 33,14% 34,71% 4,51% 6,20% 6,20% 3,10% 4,96% 11,91% 2,54% 11,98% 29,43% 11,01% 8,37% 10,70% 3,38% 19,41% wszystkich hufców w ZHP dane pochodzą z zestawień systemu Ewidencja ZHP SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 32 Z 62

Jakie formy stosujesz w pracy z Prawem i Przyrzeczeniem Harcerskim? Liczba wskazań Forma 47 Gawęda 42 Gra 50 Kominek/Ognisko 35 Formy dyskusyjne 28 Drama/Scenki Inne: Formy wizualne: Plakaty,komiksy, obrazki, kolorowanki,prezentacje, Formy logiczne: układanka, szyfry Pozostałe: piosenka układanie słów, melodi, majsterkowanie, ogniobranie, Drzewo wartości Opis: Znacząca liczba respondentów potrafiła wskazać co najmniej dwie formy pracy z Prawem i Przyrzeczeniem Harcerskim, które stosują w swojej pracy. Fakt częstego dopisywania form w polu "inne" świadczy o tym, że ankietowani stosują te formy, bądź co najmniej: spotkali się z nimi w harcerstwie. Przestrzeganie, których punktów Prawa Harcerskiego przychodzi Twoim harcerzom/kom łatwo? 35 30 25 20 15 10 5 0 1PH 2PH 3PH 4PH 5PH 6PH 7PH 8PH 9PH 10PH Graficzne przedstawienie liczby wskazań SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 33 Z 62

Punk Liczba t PH wskazań 1 PH 2 Punk Liczba t PH wskazań 2 PH 7 Wybrane komentarze Wybrane komentarze zawsze dotrzymują danego słowa; ponieważ wiedzą jak ważna jest obietnica dla drugiego człowieka. W momencie jej złamania sa u kogoś skreśleni, wiadomo, człowiek popełnia błędy, ale starają się nie zawieść drugiej osoby; Punk Liczba t PH wskazań 3 PH 29 Wybrane komentarze Dzieci są chętne do pomocy innym, nie patrzą obojętnie, gdy trzeba komuś pomóc, chętnie też uczestniczą w zajęciach z samarytanki.; Harcerze chętnie włączają się w różne akcje wolontariackie i sami z siebie pomagają innym; Łatwo jest ich przekonać do aktywności i wolontariatu, także poza ZHP; Myślę, że w dzisiejszych czasach jest dużo możliwości gdzie można nieść pomoc drugiej osobie np. jako wolontariusz. Istnieje wiele organizacji, fundacji, schronisk, domów pomocy społecznej, czy też różnych ośrodków dla niepełnosprawnych; Punk Liczba t PH wskazań 4 PH 19 Wybrane komentarze Udzielanie wsparcia innym i niesienie pomocy bliźnim nie jest problemem, zawsze chętnie to robią; Sympatia jaką darzą innych harcerzy; Punk Liczba t PH wskazań 5 PH 7 Wybrany komentarz Widzę jak starają się być szlachetnymi; SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 34 Z 62

Punk Liczba t PH wskazań 6 PH 22 Wybrane komentarze Najprościej przychodzi im "Miłowanie przyrody i poznawanie jej" jest to dla nich najbardziej oczywiste, zdarza mi się słyszeć rozmowy między nimi w stylu "A nie możemy wziąć tego drewna na ognisko? Nie, jest jeszcze żywe, trzeba znaleźć suche!"; Biorą czynny udział w sadzeniu lasów, dbają o przyrodę wokół siebie; Często robimy zbiórki w terenie i prowadzimy akcję sprzątania naszych szlaków turystycznych, więc wchodzi im to w krew,: Punk Liczba t PH wskazań 7 PH 11 Wybrany komentarz Prowadzę drużynę jak za starych czasów dyscyplina najważniejsza dzieci są posłuszne i mi jako drużynowemu i swoim rodzicom. Kadra w mojej drużynie ma szacunek uczestników. Punk Liczba t PH wskazań 8 PH 30 Wybrane komentarze Dzieciaki są pełne życia i mają więcej beztroski niż starsi; Harcerze są zawsze uśmiechnięci, starają się do wszystkiego podchodzić z dystansem, poczuciem humoru; Starają się dostrzec pewne dobre strony w zdecydowanej większości sytuacji, w jakich znajdują się w trakcie zbiórek czy rajdów; Punk Liczba t PH wskazań 9 PH 12 Wybrane komentarze sami z siebie organizują różne zbiórki w szczytnych celach, jak ustalają sobie jakiś cel to potrafią odłożyć sobie na niego pieniądze; Harcerze z mojej drużyny oszczędzają pieniądze na obozy, żeby ułatwić rodzicom sprawy finansowe. Dzieci oszczędzają same na różne przedmioty związane z harcerstwem; Chętnie się dzielą miedzy sobą różnymi przysmakami na obozach czy na innych wyjazdach; Punk Liczba t PH wskazań 10 PH 9 Wybrane komentarze Są to dzieci w klasach 46, więc nie mają problemów z nałogami, i wypowiadają się negatywnie na ich temat; Moi harcerze brzydzą się tego; Pełnoletni poza imprezami harcerskimi mają problem; SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 35 Z 62

Wybrany komentarz do pytania Uważam, że przestrzeganie punktów prawa nie powinno przychodzić łatwo. Prawo Harcerskie to pewne wskazówki, które mają pomagać Nam stawać się coraz lepszymi, a nie zadania do realizacji, które można odhaczyć i o nich zapomnieć; Przestrzeganie których punktów Prawa Harcerskiego przychodzi Twoim harcerzom/kom z trudem? 30 25 20 15 10 5 0 1PH 2PH 3PH 4PH 5PH 6PH 7PH 8PH 9PH 10PH Graficzne przedstawienie liczby wskazań Punk Liczba t PH wskazań 1 PH 6 Wybrane komentarze W przyrzeczeniu jest mowa o byciu posłusznym prawu harcerskiemu a świadome łamanie prawa temu zaprzecza; Zdarza się, że kiedy przyjdzie czas pełnić służbę albo wykonać zadanie ponad program to harcerze kręcą jak się z tego wymigać, Chodzi tu głownie o wiek gimnazjalny; jest zbyt ogólnikowe; SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 36 Z 62

Punk Liczba t PH wskazań 2 PH 15 Wybrane komentarze dzieci w wieku SP jeszcze nie wyrosły z kłamstw, wymyślonych historii, zapominania i to muszą ćwiczyć,; Często moi harcerze nie wykazują się odpowiedzialnością. Wycofują się na ostatnio chwilę z zadań nie czując jakie temu towarzyszą konsekwencję.; Mają problem ze słownością, często coś obiecują, gdzieś się zgłaszają, a nie dotrzymują tego, nawet nie informując; Punkt nie przez wszystkich jest zrozumiały, pomimo wyjaśnień odnośnie Zawiszy, dzieci nie znają tej postaci, nie jest im bliska; Punk Liczba t PH wskazań 3 PH 0 Punk Liczba t PH wskazań 4 PH 10 Wybrane komentarze Wybrane komentarze Są osoby których w drużynie się nie szanuje. Kadra z tym walczy i to dość mocno ale jednak grupa 30 osób na jedną zawsze wygra i nawet jak się ukarze wszystkich to i tak oskarża tego jednego bo to przez niego kara; Czasem w relacjach między innymi z drużynami z naszego środowiska można zaobserwować brak koleżeńskości; Bo wielu jest takich, co nie widzą bliźniego we mnie; Tylko w przypadkach, kiedy natykają się na niestosowne komentarze kierowane w ich stronę od harcerzy należących do ZHR; Harcerzom zdarza się odzywać i zachowywać niestosowanie do siebie, a także wyrażać się niewłaściwie o szeroko rozumianych "innych"; Mimo nacisku na ten punkt moi harcerze często patrzą na innych harcerzy z dużym dystansem mino iż nie znają dobrze drugiej osoby; Punk Liczba t PH wskazań 5 PH 9 Wybrane komentarze Harcerze mają problem ze zdefiniowaniem postępowania rycerskiego.mimo rozmów i wyjaśnień nie są w stanie przełamać swoich uprzedzeń i wcześniejszych przeżyć związanych z kontaktami z rówieśnikami. (nie wyjaśnione konflikty, pomówienia itp.) ; Problem ze zdefiniowaniem w pełni co to znaczy postępować po rycersku; Czyli np.broni,ochrania słabszych od siebie to nie przemawia do dzieci; SPRAWOZDANIE ZESPOŁU DO SPRAW PRZYRZECZENIA I PRAWA HARCERSKIEGO STRONA 37 Z 62