Kształcenie zawodowe w Niemczech Republika Federalna Niemiec Powierzchnia: 352 022 km² Liczba ludności: 82 mil. Stolica: Berlin (3,4 mil. mieszkańców) Oficjalna strona internetowa: www.bund.de ZWH Zentralstelle für die Weiterbildung im Handwerk Prepare 1
System oświaty Sprawami szkolnictwa w Niemczech zajmują się poszczególne kraje federalne- Bundeslandy ( polski odpowiednik :województwa). Dlatego też istnieją różnice w systemie oświaty w zależności od poszczególnych województw. Niemiecki system oświaty podporządkowany jest jednak ogólnoniemieckim podstawowym zasadą, które w dalszej części zostaną dokładniej wyjaśnione. Mimo uogólnień, istniałą jednak małe różnice w zależności od województwa. Niemiecki system oświaty podzielony jest na cztery lub ewentualnie pięć etapów.. Pierwszym etapem jest szkoła podstawowa,( Primarstufe) która trwa 4 cztery lata.(w niektórych województwach obejmuje ona jednak sześć lat z czego dwa ostatnie lata stanowią tz. okres orientacyjny w szkole. ) Po zakończeniu szkoły podstawowej rozpoczyna się drugi etap- szkoła stopnia średniego tzw. Sekundarstufe I, do której należą: szkoła główna, szkoła realna lub gimnazjum. Szkołę stopnia średniego można zakończyć świadectwem ukończenia szkoły głownej lub małą maturą. Szkoła główna zapewnia wykształcenie ogólne, które jest podstawą do praktycznego wykształcenia zawodowego. Szkoła realna zapewnia wykształcenie ogólne o rozszerzonym zakresie. Dobre świadectwo szkoły stopnia średniego upoważnia do uczęszczania do gimnazjum wyższego stopnia. Trzeci etap niemieckiego systemu oświaty (tzw.sekundarbereich II)podzielony jest na gimnazjum wyższego stopnia i szkolnictwo zawodowe, które składa się z podwójnego systemu kształcenia zawodowego, szkoły zawodowej, roku przygowowującego do zawodu, szkoły zawodowej ze specjalizacją, szkoły wyższej zawodowej oraz zawodowego gimnazjum. Szkoły ogólnokształcące obejmują 8-9 lat. Prawie we wszystkich województwach istnieje możliwość podejścia don egzaminu maturalnego po 12 latach nauki. Gimnazja zawodowe, trwające od 11 do 13 klasy, są gimnazjami przygotowującymi do pracy zawodowej oraz pogłębiającymi ogólne wykształcenie. Bazują one na świadectwie ukończenia szkoły realnej lub szkoły o podobnym profilu. Kolejny etap nauki (tzw. Tertiärbereich ) rozpoczyna się po zdaniu egzaminu maturalnego będącego podstawą do uszęszczania do szkoły wyższej, szkoły wyższej zawodowej oraz akademi zawodowej. Ostatni etap( tzw. Quartärbereich) obejmuje dalsze doskonalenie zawodowe i prywatne, które stanowi kontynuację lub ponowne podjęcie nauki. Szkoły specjalne Dla uczniów z upośledzeniem fizycznym i/lub psychichnym jak również mających problemy z nauką, istnieją szkoły specjalne. Intensywność nauczania uzależniona jest od stopnia i rodzaju upośledzenia. Kwalifikowane świadectwo zakończenia szkoły specjalnej jest równoważne ze świadectwem ukończenia szkoły głównej. ZWH Zentralstelle für die Weiterbildung im Handwerk Prepare 2
ZWH Zentralstelle für die Weiterbildung im Handwerk Prepare 3
Kształcenie zawodowe Szkoły zawodowe Szkoły przyuczające do zawodu zajmują się (od 9 klasy) zarówno wykształceniem ogólnym jak również początkowym wykształceniem zawodowym. Do szkół przyuczających do zawodu należą: Szkoły zawodowe Technika, szkoły rzemiosła i szkoły artystyczne Szkoły handlowe Szkoły o specjalizacji ekonomiczno- gospodarczej Szkoły turystyczne Szkoły specjalizujące w zawodach socjalnych Szkoły rolnicze Szkoły o kierunkach pedagogiki dziecięcej i socjalnej Wszystkie wyżej wymienione szkoły z wyjątkiem szkół zawodowych mogą mieć różną formę i odmienny czas trwania (1-5 lat) Np jako: Szkoły średnie przyuczające do zawodu (BMS), szkoły wyższe przyuczające do zawodu (BHS) (Szkoły dzienne od 9 klasy), kolegia (szkoły dzienne po egzaminie dojrzałości) oraz jako szkoły lub kolegia dla osób czynnych zawodowo (szkoły wieczorowe). Zmiana szkoły jest możliwa przy identycznym zakrasie nauki. Jeśli istnieją różnice w planie zajęć konieczne są egzaminy sprawdzające. ZWH Zentralstelle für die Weiterbildung im Handwerk Prepare 4
Formy kształcenia zawodowego Wykształcenie zawodowe składa się z przygotowania do kształcenia zawodowego, kształcenia zawodowego, doskonalenia zawodowego i zawodowego przeszkolenia. Przygotowanie do kształcenia zawodowego jest przeznaczone dla młodych ludzi, którzy nie znaleźli zakładu rzemieślniczego przyuczającego do zawodu w którym mogliby odbać naukę lub nie są jeszcze gotowi do kształcenia. Podczas kształcenia zawodowego przekazywane zostają wszystkie umiejętności niezbędne do wykonywania zawodu. Kształcenie ułatwia wejście w życie zawodowe oraz pewność w jego wykonywaniu. Kształcenie zawodowe dzieli się na podstawowe kształcenie zawodowe oraz kształcenie zawodowe ze specjalizacją. Ten podwójny system kształcenia zawodowego jest podstawą zdobycia zawodu w Niemczech. Wykształcenie w poszczególnych zawodach następuje na podstawie ogólnych zasad kształcenia. Ustawa dotycząca kształcenia zawodowego zawiera unormowane przepisy. Doskonalenie zawodowe służy podtrzymaniu i pogłebieniu zawodowych kwalifikacji. Zapewnia utrzymanie miejsca pracy i pomaga w dopasowaniu swoich kwalifikacji do nowych oczekiwań np. znajomości nowych technologii. Jest również podstawą awansu Przeszkolenie zawodowe uprawnia do wykonywania nowej funkcji w pracy, sprzyja polepszeniu sytuacji zawodowej oraz pozycji na rynku pracy. Kształcenie zawodowe/ w zawodzie oraz awans w rzemiośle. Młodzi ludzie pragnący rozpocząć życie zawodowe, mogą skorzystać w Niemczech z ponad stu propozycji cechu rzemiosł, co daje doskonała szanse na zrobienie kariery zawodowej. Kształcenie zawodowe w honorowanych zawodach odbywa się, wedle ustawy o kształceniu zawodowam, w dwóch miejscach: w zakładzie pracy oraz w szkole zawodowej. Dlatego też mówi się w Niemczech o podwójnym systemie kształcenia zawodowego. Kształcenie odbywa się na podstawie ogólnoniemieckich przepisów dotyczących przyuczenia do zawodu. Zapewnia ono zdobycie podstawowego wykształcenia, kwalifikacji i doświadczenia zawodowego, które upoważniają do wykonywania wyuczonego fachu. Kształceniem w zakładzie pracy zajmują się, specjalnie do tego celu przeszkoleni, nauczyciel oraz mistrz. Osoby kształcące się w systemie podwójnym mogą skorzystać z wielu możliwości zdobycia dodatkowych kwalifikacji, które służą pogłębieniu oraz polepszeniu własnych umiejętności. Cech rzemiosł proponuje wiele możliwości awansu. Po odbyciu kształcenia można podejść do egzaminu czeladniczego. Po conajmniej trzech latach pracy istnieje możliwość zdobycia tytułu mistrza. O istniejących możliwościach kaształcenia i doskonalenia zawodowego informują poszczególne izby rzemieślnicze. ZWH Zentralstelle für die Weiterbildung im Handwerk Prepare 5