Urząd Miasta Poznania Wydział Transportu i Zieleni Oddział Miejskiego Inżyniera Ruchu Raport dot. testu sieci drogowej pod kątem możliwości wyłączeń sygnalizacji świetlnej na skrzyżowaniu pl. Wolności Al. Marcinkowskiego w Poznaniu Poznań, wrzesień 2015 r. Urząd Miasta Poznania, Wydział Transportu i Zieleni, ul. 3 Maja 46, 61-728 Poznań tel. + 48 61 878 5867, fax + 48 61 878 4350, tz@um.poznan.pl, www.poznan.pl
Wstęp Głównym celem testu było uzyskanie informacji na temat wpływu wyłączenia sygnalizacji świetlnej, przy jednoczesnym zawężeniu jezdni, poprzez zastosowanie odpowiednich urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego, na bezpieczeństwo i płynność ruchu na skrzyżowaniu placu Wolności Al. Marcinkowskiego w Poznaniu. Test przeprowadzono w terminie 25 lipca 31 lipca 2015 r. Zgodnie z założeniami badania, wprowadzone zmiany polegały na zawężeniu jezdni Al. Marcinkowskiego na odcinku od ul. Podgórnej do placu Wolności do jednego pasa ruchu, jednocześnie zachowując wszystkie kierunki ruchu. Natomiast zmiany w organizacji ruchu w kierunku przeciwnym polegały na zawężeniu do dwóch pasów ruchu w ciągu Al. Marcinkowskiego przed skrzyżowaniem z ul. 27 Grudnia. Dodatkowo została wyłączona sygnalizacja świetlna na powyższym skrzyżowaniu objętym testem. Nadzór nad testem prowadziły następujące służby: MIR, ZDM, Nadzoru Ruchu MPK, ZTM, Komendy Miejskiej Policji i Straży Miejskiej w Poznaniu. Jednocześnie analizę ruchu prowadziła firma zewnętrzna KFG S. K. Biuro Projektów Drogowych. Nadzór polegał na bieżącej obserwacji skrzyżowania objętego badaniem oraz wyrażeniu opinii dotyczącej funkcjonowania układu drogowego w trakcie przeprowadzonego testu. Ponadto podczas trwania testu na pl. Wolności działał punkt konsultacyjny, który zbierał opinie mieszkańców dotyczące testu. Poniżej w przedmiotowym raporcie zostały ujęte opinie poszczególnych służb oraz wyniki przeprowadzonych konsultacji społecznych.
Opinie Członkowie zespołu roboczego wyrazili następujące opinie dotyczące testu ; a) Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Poznaniu informuje, że po przeprowadzonych obserwacjach znacznej poprawie uległa płynność ruchu pojazdów indywidualnych i tramwajów. Dodatkowo w czasie testu nie dochodziło do kumulowania się pojazdów w obrębie przystanku "Marcinkowskiego" oraz niepożądanych zatrzymań tramwajów na ul. Podgórnej (spadek). Opinia: pozytywna b) Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu obserwując przedmiotowe skrzyżowanie informuje, że ruch pieszych odbywał się sprawniej przy wyłączonej sygnalizacji, niż w warunkach obecnie funkcjonujących (włączona sygnalizacja). Dodatkowo ZTM stwierdza, że piesi przy wyłączonej sygnalizacji zachowywali należytą ostrożność, a motorniczowie informowali sygnałem dźwiękowym zamiar ruszenia z przystanku. Jednocześnie zauważono, że przy włączonej sygnalizacji piesi często przekraczali przejście dla pieszych na czerwonym świetle z uwagi na długi czas oczekiwania na "zielone", w związku z powyższym sugeruje się wprowadzenie jedynie oznakowania ostrzegawczego wzbudzanego przez pojazd w trakcie zamiaru przejazdu przez przejście dla pieszych. Opinia Zarządu Transportu Miejskiego jest pozytywna z uwagi na lepszą dostępność przystanków. Ponad to zaleca się zlokalizowanie drugiego przejścia dla pieszych z drugiej strony platformy przystankowej dzięki uzyskanej przestrzeni z wydzielonego pasa ruchu Opinia: pozytywna c) Straż Miejska Straż Miejska prowadziła obserwację testowanego skrzyżowania, poprzez umundurowanych funkcjonariuszy oraz miejski monitoring. W trakcie obserwacji nie ujawniono przypadków nagłego wtargnięcia przed pojazd pieszych oraz negatywnych zachowań kierujących pojazdami w stosunku do pieszych np. poprzez przymuszanie pieszych do opuszczania przejścia dla pieszych w pośpiechu. Jednocześnie stwierdzono, że z uwagi na okres wakacyjny występuje zmniejszone natężenie ruchu pieszego oraz kołowego, przez co wyniki obserwacji nie obrazują potencjalnych zagrożeń. Opinia: zmiany w organizacji ruchu nie spowodowały zagrożenia w ruchu drogowym.
d) Komenda Miejska Policji w Poznaniu Komenda Miejska Policji w Poznaniu, informuje że nie odnotowała żadnych zdarzeń drogowych w korelacji kierujący/pieszy. Wobec powyższego stwierdza, że zachowany był wysoki poziom bezpieczeństwa dla wszystkich użytkowników ruchu drogowego. Jednocześnie nadmienia że kolejny test należy przeprowadzić w okresie październik - listopad 2015 r. w celu wydania ostatecznej opinii, co do docelowych zmian w stałej organizacji ruchu. Opinia: uzależnienie wydania jednoznacznej opinii od wyniku testów październik listopad 2015 r. e) Zarząd Dróg Miejskich w Poznaniu Zarząd Dróg Miejskich w Poznaniu, prowadząc obserwację w dniu 28 lipca oraz 30 lipca 2015 r. w szczycie porannym oraz popołudniowym stwierdził, że nieznaczna część uczestników ruchu drogowego nie stosowała się do przepisów ustawy Prawo o ruchu drogowym. Jednocześnie ZDM zauważył, że z obserwacji wynika, iż po wyłączeniu sygnalizacji świetlnej, kierowcy zdecydowanie zmniejszyli prędkość przejazdową, przez to skrzyżowanie i baczniej obserwowali sytuację w obrębie drogi. Piesi byli przez znaczną część kierowców przepuszczani w momencie zamiaru przejścia przez ulicę. Opinia: konieczność przeprowadzenia kolejnego badania w warunkach normalnego obciążenia ruchu drogowego tj. po sezonie letnim
Wyniki badań firmy zewnętrznej Firma zewnętrzna prowadząc badania nad testowany obszarem drogowym miała za zadanie analizować kilka aspektów funkcjonowania sieci drogowej w trakcie wyłączenia sygnalizacji świetlnej oraz zawężenia pasów ruchu. Przede wszystkim analizowane było bezpieczeństwo ruchu drogowego, czas przejazdu transportu publicznego oraz ogólne rozkładanie się ruchu pojazdów na poszczególnych kierunkach podróży. Pomiar ruchu w obszarze skrzyżowania Al. Marcinkowskiego, placu Wolności, ul. Podgórnej prowadzony był w godzinach 7 30-9 30, 11 00-12 00, 15 00-17 00 oraz obejmował pięć punktów pomiarowych, tj: pkt. A; ul. Podgórna pkt. B; Al. Marcinkowskiego; za skrzyżowaniem z ul. Św. Marcin pkt. C; Al. Marcinkowskiego, za skrzyżowaniem z ul. Paderewskiego pkt. D; plac Wolności, za skrzyżowaniem z Al. Marcinkowskiego pkt. E; Al. Marcinkowskiego; na wysokości wjazdu do parkingu podziemnego Pojazdy samochodowe Porównując natężenie ruchu pojazdów w poszczególnych punktach pomiarowych, pomiędzy prowadzonym pomiarem z sygnalizacją świetlną oraz bez sygnalizacji świetlnej, zaobserwowano niewielkie zmiany natężeń (ok. 20%), z wyjątkiem kierunku ruchu z Al. Marcinkowskiego w stronę placu Wolności, gdzie ruch ten zwiększył się w trakcie funkcjonowania sygnalizacji o 40% w stosunku do obowiązywania czasowej organizacji ruchu bez sygnalizacji. Następnie analizowano różnice czasu przejazdu pomiędzy punktami pomiarowymi A, B, C, D, E. Uzyskane wyniki wskazują skrócenie czasu przejazdu na wszystkich trasach w ujęciu 5 godzinnym pomiarów od 8,4% na trasie B-C do 64% na trasie E-D. Uzyskano oszczędności czasu dla całego dnia w przedziale od 17 sekund do 48 sekund. Komunikacja zbiorowa Analizując czas przejazdu komunikacji zbiorowej na odcinku A-D, uzyskano stratę przejazdu w godzinach 7 30-9 30 na poziomie 7,38% (9 sekund), natomiast w pozostałych porach pomiarowych, uzyskano wynik dodatni na poziomie 10% (g. 11-12) oraz 18% (15-17), w stosunku do okresu, w którym funkcjonowała sygnalizacja świetlna. Średni czas przejazdu dla całego dnia przy wyłączonej sygnalizacji wynosi 102 sekundy, natomiast przy włączonym sterowaniu wynosi 119 sekund.
Ruch rowerowy Z obserwacji wynika, że najbardziej obciążony przejazd rowerowy jest na wysokości hotelu Rzymskiego, (przecinający Al. Marcinkowskiego), który jest kontynuacją ścieżki rowerowe w ciągu placu Wolności. Jednocześnie stwierdzono, że obecnie jest bardzo duża różnorodność faktycznych wyborów tras przez rowerzystów. Ruch Pieszy Z przeprowadzonych pomiarów, można wywnioskować, że najbardziej obciążone przejście dla pieszych jest zlokalizowane w ciągu Al. Marcinkowskiego na wysokości hotelu Rzymskiego Średnie natężenie na przejściu wynosi 450 osób/h, co daje ok. 7 osób na minutę. W związku z wyłączeniem sygnalizacji świetlnej piesi poruszali się po przejściach dla pieszych na zasadach ogólnych, co skróciło czas oczekiwania na możliwość przejścia. W przypadku włączonej sygnalizacji świetlnej piesi, którzy chcieli przekroczyć jezdnię, zmuszeni byli do oczekiwania na zielone światło nawet 51 sekund (w zależności od kolejności faz wskazanych przez sterownik). Odnosząc się do bezpieczeństwa ruchu drogowego, nie zanotowano żadnych niebezpiecznych sytuacji. Jednocześnie badano ruch rowerowy, wobec którego dostrzeżono problem poruszania się rowerzystów po przejściach dla pieszych, nie posiadających wyznaczonego przejazdu rowerowego. Dodatkowo nie zanotowano pojawienia się osoby niewidomej. Opinia: brak wskazanych skutków negatywnych wprowadzonych zmian w organizacji ruchu.
Konsultacje społeczne Badanie opinii zostało przeprowadzone w terenie w trakcie trwania "testowania" sieci drogowej. Wywiady z badanymi były prowadzone za pomocą kwestionariusza, w którym były zawarte m. in. następujące pytania: a) Czy popiera Pani/Pan projekt uspokojenie ruchu w centrum miasta poprzez m. in. ograniczenie prędkości, zawężenie jezdni, kontrapasy itp.? b) Czy popiera Pani/Pan wyłączenie sygnalizacji świetlnej w ścisłym centrum miasta? c) Czy wprowadzona zmiana organizacji ruchu usprawniła pieszym poruszanie się w rejonie skrzyżowania pl. Wolności/Al. Marcinkowskiego? d) Jaka forma przekraczania jezdni jest dla Pana/Pani najbardziej odpowiednia? Nawiązując do działań zmierzających do uspokojenia ruchu w centrum miasta, 80% osób ankietowanych stwierdziło, że jest to prawidłowy kierunek zmian, natomiast jedynie 15 % osób opowiedziało się przeciw powyższym zmianom. Kolejny kierunek zmian związany z wyłączeniem sygnalizacji świetlnej uzyskał poparcie 68% ankietowanych, natomiast 27% respondentów stwierdziło, że są to zmiany z którymi się nie zgadzają. Kolejne dwa pytania, na które ankietowani wyrażali swoje stanowisko, dotyczyło obecnie dokonanych zmian w sieci drogowej na placu Wolności. 72% ankietowanych doceniło chwilowo dokonane zmiany oraz oceniło, że taki eksperyment jest dobrym kierunkiem zmian, natomiast swój sprzeciw wyraziło 17% respondentów. Jednocześnie 72% przebadanej próby osób uznało, że zmiany w organizacji ruchu usprawniły poruszanie się pieszym w rejonie skrzyżowania pl. Wolności / Al. Marcinkowskiego, przy negatywnej opinii 14% badanych. Pytając o preferencje przy przekraczaniu jezdni przez pieszych, wybór został ograniczony do wskazania jednej z trzech możliwości, tj. - przy działającej sygnalizacji świetlnej, - bez działającej sygnalizacji świetlnej, - bez wskazanego przejścia dla pieszych. Najwięcej respondentów (50%) uznało, że preferuje przechodzenie przez jezdnię bez działającej sygnalizacji świetlnej poprzez wyznaczone przejście dla pieszych, następnie 31% badanych opowiedziało się za przekraczaniem jezdni przy działającej sygnalizacji świetlnej, natomiast jedynie 17% ankietowanych uznało, że przekraczanie jezdni bez wskazanego przejścia dla pieszych jest najodpowiedniejszą formą przekraczania "ulicy".
Podsumowanie testu Zespół roboczy po obserwacji ruchu drogowego w trakcie wprowadzenia czasowej organizacji ruchu, stwierdza: 1. Wprowadzone tymczasowe rozwiązanie w postaci zmiany organizacji ruchu w zakresie wyłączenia sygnalizacji świetlnej oraz zawężenia pasów ruchu w ciągu Al. Marcinkowskiego, nie spowodowało pogorszenia bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz w sposób pozytywny wpłynęło na czasy przejazdu poszczególnych uczestników ruchu. 2. Nastąpiło obniżenie prędkości przejazdowej przez skrzyżowanie objęte badaniem. 3. Nastąpiło poprawienie dostępności do platformy przystankowej. 4. Istotnym elementem przeprowadzonego testu jest reakcja mieszkańców na wprowadzone zmiany. Uzyskując wyniki przeprowadzonych ankiet znacząca większość mieszkańców odebrała w sposób pozytywny wprowadzone chwilowo zmiany w organizacji ruchu oraz wyraziła pozytywną opinię do dalszych działań w powyższym zakresie. 5. Należy zauważyć, że badanie zostało przeprowadzone w okresie wakacyjnym przez co natężenie pojazdów było niskie oraz warunki atmosferyczne względnie dobre, co nie jest odzwierciedleniem dla warunków panujących przez pozostałą część roku. Rekomendacje zespołu roboczego 1. W związku z ograniczonym natężeniem ruchu kołowego oraz pieszego w okresie wakacyjnym, należy wyłączać sygnalizację świetlną w okresach 1 lipca 31 sierpnia. 2. Należy powtórzyć przeprowadzenie testu przy docelowym ruchu. Zmiany w organizacji ruchu należy wprowadzić w miesiącach wrzesień październik. 3. W przypadku obniżenia poziomu bezpieczeństwa ruchu pieszego oraz kołowego, lub pojawienia się innych sytuacji, dopuszcza się możliwość przywrócenia stałej organizacji ruchu w trybie pilnym. 4. Analiza przeprowadzonego badania (zgodnie z pkt. 2) powinna być analogiczna jak dla obecnego testu. 5. Po dokonaniu analizy przeprowadzonego badania w okresie wrzesień - październik 2015 r., zostanie określone stanowisko w zakresie zmian w stałej organizacji ruchu na skrzyżowaniu Al. Marcinkowskiego plac Wolności. 6. W przypadku podjęcia decyzji o zawężeniu jezdni oraz zmian w sygnalizacji świetlnej, ZDM powinien zarezerwować środki finansowe na przebudowę objętego zmianami układu drogowego (w tym także dodatkowego przejścia dla pieszych przez Al. Marcinkowskiego przy
ul. Podgórnej, o co wnioskuje ZTM). Zakres niezbędnych prac zostanie określony po przeprowadzonym ponownie badaniu. 7. W przypadku wprowadzania docelowej organizacji ruchu która obejmowałby testowane zmiany, należy przewidzieć korektę czasu przejazdów tramwajów w rozkładzie jazdy, uwzględniając nowe czasy przejazdu przez testowany odcinek trasy.