Nowe wyzwanie dla przedsiębiorstw sektora spożywczego znakowanie środków spożywczych po 13 grudnia 2014 r.

Nowe wyzwanie dla przedsiębiorstw sektora spożywczego znakowanie środków spożywczych po 13 grudnia 2014 r.

Rozporządzenie Title of the presentation nr 1169/2011 Date 08.10.2014 # 2 WPROWADZENIE NOWYCH PRZEPISÓW ROZPORZĄDZENIA NR 1169/2011 W UNII EUROPEJSKIEJ

Rozporządzenie Title of the presentation nr 1169/2011 Date 08.10.2014 # 3 Aktor pierwszoplanowy ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności oraz zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 25 października 2011 r. 22 listopada 2011 r.

Rozporządzenie Title of the presentation nr 1169/2011 Date 08.10.2014 # 4 Układ rozporządzenia nr 1169/2011 Struktura VII rozdziałów, preambuła, 55 artykułów, XV załączników Uwaga preambuła, załączniki (!)

Rozporządzenie Title of the presentation nr 1169/2011 Date 08.10.2014 # 5 ZAŁĄCZNIK I Szczegółowe definicje ZAŁĄCZNIKI ZAŁĄCZNIK II Substancje lub produkty powodujące alergie lub reakcje nietolerancji ZAŁĄCZNIK III Środki spożywcze, w przypadku których etykietowanie musi zawierać co najmniej jeden dodatkowy rodzaj danych szczegółowych ZAŁĄCZNIK IV Określenie wysokości x ZAŁĄCZNIK V Środki spożywcze zwolnione z wymogu przedstawiania obowiązkowej informacji o wartości odżywczej ZAŁĄCZNIK VI Nazwa środka spożywczego i towarzyszące nazwie dane szczegółowe ZAŁĄCZNIK VII Oznaczanie i określanie składników ZAŁĄCZNIK VIII Oznaczenie ilościowe składników

Rozporządzenie Title of the presentation nr 1169/2011 Date 08.10.2014 # 6 ZAŁĄCZNIK IX Oznaczania ilości netto ZAŁĄCZNIK X Data minimalnej trwałości, termin przydatności do spożycia i data zamrożenia ZAŁĄCZNIK XI Rodzaje mięsa co do których obowiązkowe jest określenie kraju lub miejsca pochodzenia ZAŁĄCZNIK XII Zawartość alkoholu ZAŁĄCZNIK XIII Referencyjne wartości spożycia ZAŁĄCZNIK XIV Wartość referencyjna ZAŁĄCZNIK XV Sposób wyrażenia i prezentacja informacji o wartości odżywczej

Rozporządzenie Title of the presentation nr 1169/2011 Date 08.10.2014 # 7 GENEZA WPROWADZENIA NOWYCH ZASAD ETYKIETOWANIA ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH ORAZ INFORMOWANIA KONSUMENTÓW NA TEMAT ŻYWNOŚCI W UNII EUROPEJSKIEJ

Rozporządzenie Title of the presentation nr 1169/2011 Date 08.10.2014 # 8 Charakter legislacji i tło legislacyjne ROZPORZĄDZENIE unijne* Regulacja zharmonizowana - w odniesieniu do kwestii harmonizowanych w szczególny sposób niniejszym rozporządzeniem państwa członkowskie nie powinny mieć możliwości przyjmowania przepisów krajowych, chyba że zezwala na to prawo UE (pkt 49 preambuły i art. 38 ust. 1 rozporządzenia) Odpowiednie przepisy krajowe w różnych państwach członkowskich *Zgodnie z art. 288 TFUE rozporządzenie ma zasięg ogólny, wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich Państwach Członkowskich

Rozporządzenie Title of the presentation nr 1169/2011 Date 08.10.2014 # 9 Charakter legislacji i tło legislacyjne Zastąpienie w szczególności Dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 marca 2000 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich w zakresie etykietowania, prezentacji i reklamy środków spożywczych oraz Dyrektywy Rady 90/496/EWG z dnia 24 września 1990 r. w sprawie oznaczania wartości odżywczej środków spożywczych określono zasady dotyczące treści i prezentacji informacji żywieniowych na żywności opakowanej

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 10 Mapa legislacyjna Unia Europejska rozporządzenie nr 178/2002 rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz. U. L 31 z 01.02.2002 z późn. zm.) rozporządzenia szczegółowe odnośnie poszczególnych rodzajów środków spożywczych rozporządzenie nr 882/2004 rozporządzenie (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt (Dz. U. L 165 z 30.04.2004 z późn. zm.)

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 11 Mapa legislacyjna Polska Ustawa z 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolnospożywczych (art. 6-7a) Ustawa z 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (art. 45-52) - ustawy wdrażające przepisy dyrektyw rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania środków spożywczych (Dz. U. Nr 137, poz. 966 z późn. zm.); rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą (Dz. U. Nr 137, poz. 967 z późn. zm.); rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu znakowania niektórych grup i rodzajów artykułów rolno-spożywczych kodem identyfikacyjnym partii produkcyjnej (Dz. U. Nr 83, poz. 772);

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 12 Oś czasu 1978 1990 2011 2014 2016 Po 13 grudnia 2014 r. co dalej (?)

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 13 Artykuł 54 Środki przejściowe Środki spożywcze wprowadzone na rynek lub opatrzone etykietą przed dniem 13 grudnia 2014 r., które nie spełniają wymogów niniejszego rozporządzenia, mogą pozostawać w obrocie do czasu wyczerpania zapasów tych środków. Środki spożywcze wprowadzone na rynek lub opatrzone etykietą przed dniem 13 grudnia 2016 r., które nie spełniają wymogu określonego w art. 9 ust. 1 lit. l), mogą pozostawać w obrocie do czasu wyczerpania zapasów tych środków. Środki spożywcze wprowadzone na rynek lub opatrzone etykietą przed dniem 1 stycznia 2014 r., które nie spełniają wymogów określonych w części B załącznika VI, mogą pozostawać w obrocie do czasu wyczerpania zapasów tych środków.

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 14 Czego dotyczy Rozporządzenie nr 1169/2011? Etykietowanie, czy informowanie konsumenta? Różnice pomiędzy tymi pojęciami Definicja pojęcia konsument na potrzeby Rozporządzenia nr 1169/2011

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 15 Co wpływa na decyzje konsumentów o zakupie? cena (86 proc.), data ważności (66 proc.), nazwa producenta i marka (60 proc.), wygląd, opakowanie produktu (39 proc.), informacja o składzie, metodzie produkcji (35 proc.), zaufanie do sprzedawcy/ sklepu (32 proc.), znak jakości czy inne przyznanymi wyróżnieniami (23 proc.), to, czy nie powodują alergii (23 proc.) reklama (22 proc.). Źródło: raport dla Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Znajomość praw konsumenckich oraz analiza barier utrudniających konsumentom bezpieczne i satysfakcjonujące uczestnictwo w rynku, Warszawa, grudzień 2009

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 16 Cele wprowadzenia przepisów rozporządzenia nr 1169/2011 KONSOLIDACJA UPROSZCZENIE UAKTUALNIENIE DOSTOSOWANIE DO ZMIAN RYNKU DOSTOSOWANIE DO OCZEKIWAŃ KONSUMENTÓW

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 17 Cele wprowadzenia przepisów rozporządzenia nr 1169/2011 1. Cele wspólnotowe 2. Zasady ogólne i wymagania prawa żywnościowego 3. Potrzeby konsumentów

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 18 Cele wprowadzenia przepisów rozporządzenia nr 1169/2011 - art. 169 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Unia przyczynia się do osiągania wysokiego poziomu ochrony konsumenta (poprzez tworzenie legislacji) swobodny przepływ bezpiecznej i dobrej dla zdrowia żywności to zasadniczy aspekt rynku wewnętrznego, w istotny sposób przyczyniający się do zdrowia i pomyślności obywateli oraz mający znaczny wpływ na ich interesy społeczne i ekonomiczne

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 19 Cele wprowadzenia przepisów rozporządzenia nr 1169/2011 - rozporządzenie (WE) nr 178/2002 ( ) ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego generalna zasada prawa żywnościowego zapewnienie konsumentom podstawy do dokonywania świadomych wyborów dotyczących spożywanej przez nich żywności i uniemożliwienie jakichkolwiek praktyk, które mogłyby wprowadzić konsumenta w błąd

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 20 Cele wprowadzenia przepisów rozporządzenia nr 1169/2011 - na poziomie oczekiwań konsumentów zastąpienie dyrektyw 200/13/WE (etykietowanie) oraz 90/496/EWG (wartość odżywcza) uzupełnienie dotychczasowych przepisów, ujednolicenie poprzez określenie wspólnych definicji, zasad, wymogów i procedur, tak, aby stworzyć jasne ramy i wspólną podstawę środków unijnych i krajowych regulujących informacje na temat żywności społeczeństwo jest zainteresowane zależnością zdrowia od diety i wyborem właściwej diety dostosowanej do potrzeb indywidualnych (biała księga Komisji z dnia 30 maja 2007 r. zatytułowanej Strategia dla Europy w sprawie zagadnień zdrowotnych związanych z odżywianiem, nadwagą i otyłością )

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 21 Jaki jest CEL mówienia o celach Rozporządzenia nr 1169/2011? Interpretacja prawa unijnego wykładnia celowościowa

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 22 Idą zmiany Zwiększenie informacji obowiązkowych Określenie sposobu przedstawienia informacji konsumentowi Informacja podstawą decyzji o zakupie

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 23 Bardziej szczegółowo Idą zmiany wprowadzenia wymagań mających na celu zwiększenie informacji na etykietach oraz ich czytelności obowiązkowe informowanie o wartości odżywczej produktu (okres przejściowy), zamieszczania przejrzystych i pełnych informacji o alergenach, podawanie kraju pochodzenia (regulacje szczegółowe).

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 24 Kto decyduje, co jest czytelne, a o nie? Załącznik IV - Wielkość czcionki Obowiązkowe dane muszą być wydrukowane z użyciem znaków o rozmiarze czcionki (wysokość x) wynoszącej co najmniej 1,2 mm i prezentowane w taki sposób, aby zapewnić znaczny kontrast pomiędzy drukiem a tłem Brak definicji największej powierzchni opakowania

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 25

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 26 Co jest czytelne, a co nie? W przypadku opakowań lub pojemników, których największa powierzchnia nie przekracza 80 cm2, minimalny rozmiar czcionki, jest równy lub większy niż 0,9 mm (wysokość) Dane szczegółowe wymienione w art. 9 ust. 1 lit. a), e) i k) muszą znajdować się w tym samym polu widzenia (nazwa środka spożywczego plus konieczne informacje dotyczące nazwy z załącznika nr III i VI), ilość netto oraz rzeczywista zawartość objętościowa alkoholu (dla napojów o zawartości alkoholu większej niż 1,2 % objętościowo) Kryteria dotyczące czytelności akty delegowane Komisji Europejskiej

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 27 PODMIOTOWY ZAKRES STOSOWANIA PRZEPISÓW ROZPORZĄDZENIA NR 1169/2011

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 28 Krąg zainteresowanych Cały łańcuch dostawczy Producent dystrybutor hurtowy dystrybutor detaliczny konsument * zakłady żywienia zbiorowego, jakikolwiek inny podmiot sprzedający lub dystrybuujący żywność

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 29 Podmiot działający na rynku spożywczym Definicja zgodnie z art. 8 Rozporządzenia nr 1169/2011 Wielość definicji na gruncie przepisów unijnych i krajowych (szczególnie art. 17 ust. 1 rozporządzenia nr 178/2002, WYTYCZNE W SPRAWIE WDRAŻANIA ART. 11, 12, 14, 17, 18, 19 I 20 ROZPORZĄDZENIA (WE) NR 178/2002 USTANAWIAJĄCEGO OGÓLNE ZASADY I WYMOGI Z ZAKRESU PRAWA ŻYWNOŚCIOWEGO WNIOSKI STAŁEGO KOMITETU DS. ŁAŃCUCHA ŻYWNOŚCIOWEGO I ZDROWIA ZWIERZĄT)

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 30 Podmiot działający na rynku spożywczym według rozporządzenia nr 178/2002 podmiot działający na rynku spożywczym oznacza osoby fizyczne lub prawne odpowiedzialne za spełnienie wymogów prawa żywnościowego w przedsiębiorstwie spożywczym pozostającym pod ich kontrolą wprowadzenie na rynek oznacza posiadanie żywności lub pasz w celu sprzedaży, z uwzględnieniem oferowania do sprzedaży lub innej formy dysponowania, bezpłatnego lub nie oraz sprzedaż, dystrybucję i inne formy dysponowania

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 31 Artykuł 17 * (*rozporządzenia nr 178/2002) Obowiązki Podmioty działające na rynku spożywczym i pasz zapewniają, na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji w przedsiębiorstwach będących pod ich kontrolą, zgodność tej żywności lub pasz z wymogami prawa żywnościowego właściwymi dla ich działalności i kontrolowanie przestrzegania tych wymogów.

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 32 Artykuł 8 rozporządzenia nr 1169/2011

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 33 Artykuł 8 ust. 1-2 Zakres odpowiedzialności 1. Podmiotem działającym na rynku spożywczym odpowiedzialnym za informację na temat żywności jest podmiot, pod którego nazwą lub firmą jest wprowadzany na rynek dany środek spożywczy lub jeżeli ten podmiot nie prowadzi działalności w Unii importer danego środka na rynek Unii. 2. Podmiot działający na rynku spożywczym odpowiedzialny za informację na temat żywności zapewnia obecność i rzetelność informacji na temat żywności zgodnie z mającym zastosowanie prawem dotyczącym informacji na temat żywności oraz z wymogami odpowiednich przepisów krajowych. ( )

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 34 Artykuł 8 ust. 3-5 Zakres odpowiedzialności ( ) 3. Podmioty działające na rynku spożywczym, które nie mają wpływu na informacje na temat żywności, nie mogą dostarczać żywności, o której wiedzą lub w stosunku do której mają podejrzenia w oparciu o informacje posiadane w ramach działalności zawodowej że jest niezgodna z mającym zastosowanie prawem dotyczącym informacji na temat żywności oraz z wymogami odpowiednich przepisów krajowych. 4. Podmioty działające na rynku spożywczym w przedsiębiorstwach pozostających pod ich kontrolą nie mogą modyfikować informacji towarzyszących środkowi spożywczemu, jeżeli taka modyfikacja wprowadzałaby w błąd konsumenta finalnego lub w inny sposób zmniejszała poziom ochrony konsumentów i możliwości dokonywania świadomego wyboru przez konsumenta finalnego. Podmioty działające na rynku spożywczym są odpowiedzialne za wszelkie zmiany, których dokonują w informacjach na temat żywności towarzyszących środkowi spożywczemu. 5. Bez uszczerbku dla ust. 2 4 podmioty działające na rynku spożywczym zapewniają przestrzeganie w przedsiębiorstwach pozostających pod ich kontrolą wymogów prawa dotyczącego informacji na temat żywności i odpowiednich przepisów krajowych mających znaczenie dla ich działalności i upewniają się, że wymogi te są spełnione. ( )

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 35 Artykuł 8 ust. 7 Zakres odpowiedzialności ( ) 7. W następujących przypadkach podmioty działające na rynku spożywczym zapewniają w przedsiębiorstwach pozostających pod ich kontrolą, by obowiązkowe dane szczegółowe wymagane na mocy art. 9 i 10 znajdowały się na opakowaniu lub na umieszczonej na nim etykiecie, lub też w dokumentach handlowych odnoszących się do tych środków spożywczych, w przypadkach gdy można zagwarantować, że dokumenty albo będą towarzyszyć żywności, do której się odnoszą, albo zostały wysłane przed dostawą lub równocześnie z dostawą: a) w przypadku gdy żywność opakowana jest przeznaczona dla konsumenta finalnego, lecz wprowadzana na rynek na etapie przed sprzedażą konsumentowi finalnemu i gdy na tym etapie nie odbywa się sprzedaż do zakładów żywienia zbiorowego; b) w przypadku gdy żywność opakowana jest przeznaczona do zaopatrzenia zakładów żywienia zbiorowego w celu przygotowania, przetwarzania, dzielenia lub krojenia na kawałki. Niezależnie od akapitu pierwszego podmioty działające na rynku spożywczym zapewniają, by dane szczegółowe, o których mowa w art. 9 ust. 1 lit. a), f), g) i h), znajdowały się również na opakowaniu zewnętrznym, w którym żywność opakowana jest prezentowana w obrocie.

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 36 Produkcja na zlecenie, a odpowiedzialność za produkt i etykietowanie

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 37 Tzw. co - packing produkcja zlecona A contract packer, or co-packer, is a company that manufactures and packages foods or other products for their clients. To market and distribute, a co-packer works under contract with the hiring company to manufacture food as though the products were manufactured directly by the hiring company. Źródło: Wikipedia

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 38 Wyprodukowano przez Wyprodukowano dla Wyprodukowano przez dla

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 39 Brak precyzyjnej regulacji - artykuł 8 Odpowiedzialność solidarna? Interpretacje definicja producenta na zlecenie na gruncie przepisów producentem jest zarówno ten, kto produkuje na zlecenie jak i ten, kto zleca produkcję * *Przewodnik Głównego Inspektoratu Jakości Artykułów Rolno-Spożywczych do rozporządzenia (WE) nr 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 40 ETYKIETA

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 41 Definicje legalne ETYKIETA i ETYKIETOWANIE etykieta oznacza jakąkolwiek metkę, znak firmowy, znak handlowy, ilustrację lub inny opis pisany, drukowany, tłoczony, odbity lub w inny sposób naniesiony na opakowanie lub pojemnik z żywnością lub załączony do opakowania lub pojemnika z żywnością etykietowanie oznacza wszelkie napisy, dane szczegółowe, znaki handlowe, nazwy marek, ilustracje lub symbole odnoszące się do danego środka spożywczego i umieszczone na wszelkiego rodzaju opakowaniu, dokumencie, ulotce, etykiecie, opasce lub pierścieniu towarzyszącym takiej żywności lub odnoszącym się do niej

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 42 Jaka ma być etykieta? JASNA ZROZUMIAŁA CZYTELNA PROSTA POMOCNA Widoczność, czytelność, nieusuwalność uznaniowość, czy precyzyjne wytyczne? Etykieta ma umożliwić dokonywanie świadomych wyborów, a przekazywane informacje mają trafiać do przeciętnego konsumenta

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 43 Sposób przedstawienia obowiązkowych danych na etykiecie artykuł 13 rozporządzenia

Rozporządzenie Title of the nr presentation 1169/2011 08.10.2014 Date # 44 Etykieta po 13 grudnia 2014 r. a) nazwa żywności; b) wykaz składników; c) wszelkie składniki lub substancje pomocnicze w przetwórstwie wymienione w załączniku II lub uzyskane z substancji lub produktów wymienionych w załączniku II, powodujące alergie lub reakcje nietolerancji, użyte przy wytworzeniu lub przygotowywaniu żywności i nadal obecne w produkcie gotowym, nawet jeżeli ich forma uległa zmianie; d) ilość określonych składników lub kategorii składników; e) ilość netto żywności; f) data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia; g) wszelkie specjalne warunki przechowywania lub warunki użycia; h) nazwa lub firma i adres podmiotu działającego na rynku spożywczym, o którym mowa w art. 8 ust. 1; i) kraj lub miejsce pochodzenia w przypadku przewidzianym w art. 26; j) instrukcja użycia, w przypadku gdy w razie braku takiej instrukcji odpowiednie użycie danego środka spożywczego byłoby utrudnione; k) w odniesieniu do napojów o zawartości alkoholu większej niż 1,2 % objętościowo, rzeczywista zawartość objętościowa alkoholu; l) informacja o wartości odżywczej (etykieta po 13 grudnia 2016 r.) (art. 9 rozporządzenia)