OPERAT ochrony przeciwpożarowej dot. projektowanego obiektu UAM przy Al. Niepodległości w Poznaniu

OPERAT ochrony przeciwpożarowej dot. projektowanego obiektu UAM przy Al. Niepodległości w Poznaniu Autor:.. Poznań, październik 2007 r.

1.Przedmiot i cel opracowania Przedmiotem opracowania jest projektowany budynek UAM przy Al. Niepodległości w Poznaniu. Celem operatu jest przedstawienie w formie opisowej i graficznej rozwiązań w dziedzinie ochrony przeciwpożarowej, które należy uwzględnić w wielobranżowej dokumentacji projektowej (projekcie budowlanym) w zakresie: lokalizacji, budowlanym, ewakuacji, instalacyjnym, technicznych zabezpieczeń przeciwpożarowych, zaopatrzenia w wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru, dojazdu pożarowego. 2.Podstawa opracowania Podstawę formalną opracowania stanowi zlecenie Inwestora. Podstawę merytoryczną stanowią: 1) Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (j.t. Dz. U. z 2002 roku Nr 147, poz. 1029 oraz z 2003 roku Nr 52, poz. 452); 2) Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (j.t. Dz. U. z 2000 roku Nr 207, poz. 2016); 3) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2002 Nr 75, poz. 690; Dz. U. 2003 Nr 33, poz. 270 oraz Dz. U. 2004 Nr 109, poz. 1156); 4) Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z 2006 Nr 80, poz. 563); 5) Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz. U. 2003r. Nr 121, poz. 1139); 6) Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej (Dz. U. 2003r. Nr 121, poz. 1137); 7) Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 22 kwietnia 1992 roku w sprawie wydawania świadectwa dopuszczenia (atestu) użytkowania wyrobów służących do ochrony przeciwpożarowej (Dz. U. z 1992 roku Nr 40, poz. 172); 8) PN - 64/B-02850 - Klasyfikacja pożarowa materiałów i elementów budowlanych, nazwy i określenia podstawowe; 9) PN-B-02852 - Obliczanie gęstości obciążenia ogniowego oraz wyznaczanie względnego czasu trwania pożaru; 10) PN 92/N-01256/01 - Znaki bezpieczeństwa. Ochrona przeciwpożarowa; 11) PN 92/N-01256/02 - Znaki bezpieczeństwa. Ewakuacja; 12) PN 86/E-05003/01 - Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Wymagania ogólne; 13) PN 86/E-05003/02 - Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Ochrona podstawowa; 2

14) PN IEC 61024-1:2001 - Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Zasady ogólne; 15) PN IEC 61024-1-1:2001 - Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Zasady ogólne. Wybór poziomów ochrony dla urządzeń piorunochronnych; 16) PN IEC 61024-1-2:2001 - Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Zasady ogólne. Projektowanie, budowa, utrzymanie i inspekcja urządzenia piorunochronnego; 17) PN B-02877-4 - Instalacje grawitacyjne do odprowadzania dymu i ciepła; 18) PN-84/E-02033 - Oświetlenie wnętrz światłem elektrycznym; 19) PN IEC 60364-5-56:1999 - Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Instalacje bezpieczeństwa; 20) (EN 1838:1999) PN-EN 1838:2002 (U) Oświetlenie awaryjne; 21) Instrukcja, wytyczne, poradniki Nr 409/2005 Projektowanie elementów żelbetowych i murowych z uwagi na odporność ogniową. Instytut Techniki Budowlanej. 3.Ogólna charakterystyka obiektu Obiekt zlokalizowany jest na działce nr 105/4 obręb Poznań, przy al. Niepodległości w Poznaniu. Projektowany budynek składa się z następujących części połączonych ze sobą w jeden zespół: - dydaktycznej, - administracyjnej, - biblioteki, - łącznika pomiędzy częścią dydaktyczną i biblioteką oraz wolnostojącego garażu. Część dydaktyczną stanowi pięciokondygnacyjne zwarte skrzydło wschodnie zawierające pełen program dydaktyczny : sale wykładowe, sale dydaktyczne, klub studencki i profesorski, pomieszczenia dla informatyków oraz zajmujący część środkową czterokondygnacyjny pasaż z aulą na 430 miejsc. Sale wykładowe przeznaczone są dla 250, 150, 100, 50 osób. Budynek administracyjny usytuowany jest w północno zachodniej części zespołu i ma kształt litery L. Program użytkowy zawiera : pokoje pracowników naukowych, dziekanaty, salę rady wydziału i archiwum. Zespół od południa zamyka pięciokondygnacyjna biblioteka z magazynem książek, salami cichej nauki, czytelnią. Na ostatniej kondygnacji zlokalizowana została restauracja mogąca pomieścić 30 osób. Pomiędzy biblioteką i częścią dydaktyczną zaprojektowany został czterokondygnacyjny łącznik pełniący wyłącznie funkcje komunikacyjne. 4.Wymagania lokalizacyjne Przeszklenie ścian budynku od strony granicy działki wynosi dla biblioteki 27,2% odległość od granicy 4,50m, dla łącznika ponad 60% odległość od granicy 7,15/ 4,56m. Od granicy działki dla łącznika uwzględniając powierzchnię przeszklenia ścian szkłem zwykłym (bez klasy odporności ogniowej) należy go zlokalizować w odległości min. m od granicy działki. 3

Zaleca się utrzymać ww. odległość łącznika od granicy działki budowlanej (4,56 m) pod warunkiem wykonania przeszklenia ściany łącznika od strony granicy działki szkłem zwykłym (bez klasy odporności ogniowej) na powierzchni mniejszej od 35% powierzchni ściany. Pozostałą powierzchnię szklaną łącznika wykonać z zastosowaniem szkła o klasie odporności ogniowej EI 60. 5.Gęstość obciążenia ogniowego Gęstość obciążenia ogniowego w pomieszczeniach technicznych nie przekroczy 500 MJ/m 2. Dla pomieszczeń kwalifikowanych do kategorii zagrożenia ludzi gęstości obciążenia ogniowego nie oblicza się. 6.Kwalifikacja budynku 6.1.Kwalifikacja ze względu na wysokość Projektowany budynek będzie posiadał 24,98 m wysokości. Zatem kwalifikuje się go do grupy budynków średnio - wysokich (SW). 6.2.Kwalifikacja pożarowa Wielofunkcyjność budynku powoduje, iż będą w nim zawarte pomieszczenia kwalifikowane do różnych kategorii. I tak: pomieszczenia dydaktyczne przeznaczone dla ponad 50 osób kwalifikuje się do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, pomieszczenia dydaktyczne, biurowe, socjalne, sanitarno - higieniczne przeznaczone dla grup do 50 osób kwalifikuje się do kategorii zagrożenia ludzi ZL III, pomieszczenia techniczne kwalifikuje się do kategorii P.M. 7.Strefy pożarowe Budynek został podzielony na strefy pożarowe zgodnie z załącznikiem graficznym. Budynek należy podzielić na strefy pożarowe w sposób zapewniający przyjęcie optymalnych rozwiązań mających wpływ na warunki ewakuacji i konstrukcję budynku. Dopuszczalna powierzchnia strefy pożarowej nie może przekroczyć 5.000 m 2. Uwzględniając optymalizację rozwiązań proponuje się zaprojektować w budynku strefy pożarowe wg załączonych rzutów poszczególnych kondygnacji. Dokonując podziału na strefy pożarowe należy uwzględnić: a) przy usytuowaniu stref pożarowych względem siebie od 60 do poniżej 120º konieczne jest zaprojektowanie ściany stanowiącej ramię tworzące ww. kąt jako oddzielenie przeciwpożarowe. Długość tej ściany uzależniona jest od stopnia przeszklenia szkłem zwykłym całej powierzchni ściany zewnętrznej i wynosi przy przeszkleniu ww. ściany szkłem na powierzchni poniżej 35% 4 m przy przeszkleniu j.w. od 35% do 65% 6m 4

b) przy usytuowaniu stref pożarowych względem siebie od 120 do poniżej 240 konieczne jest zaprojektowanie ściany stanowiącej ramię tworzące ww. kąt jako oddzielenie przeciwpożarowe. Długość tej ściany uzależniona jest od stopnia przeszklenia powierzchni ściany zewnętrznej szkłem zwykłym i wynosi: przy przeszkleniu ww. ściany szkłem na powierzchni poniżej 35% 2 m przy przeszkleniu j.w. od 35% do 65% 2 m c) jako rozwiązanie alternatywne do określonego w ppkt. b) dopuszcza się wykonanie ściany oddzielenia przeciwpożarowego jako jej wysunięcie na co najmniej 0,3 m poza lico ściany zewnętrznej budynku d) ścianę oddzielenia przeciwpożarowego należy zaprojektować na własnym fundamencie lub na stropie opartym na konstrukcji nośnej o klasie odporności ogniowej nie niższej od odporności ogniowej tej ściany, e) ściany i stropy stanowiące oddzielenie przeciwpożarowe należy zaprojektować z materiałów niepalnych, a występujące w nich otwory wymagają obudowy przedsionkami przeciwpożarowymi lub zamykane za pomocą drzwi przeciwpożarowych bądź innego zamknięcia przeciwpożarowego, f) w ścianie oddzielenia przeciwpożarowego łączna powierzchnia otworów zamykanych (o odpowiedniej klasie odporności ogniowej EI) nie może przekraczać 15% powierzchni ściany a w stropie oddzielenia przeciwpożarowego - 0,5% powierzchni stropu. Ponadto w ścianie oddzielenia przeciwpożarowego dopuszcza się wypełnienie otworów materiałem przepuszczającym światło (o odpowiedniej klasie odporności ogniowej EI - w ścianie będącej obudową drogi ewakuacyjnej lub E w ścianie innej) takim jak luksfery, cegła szklana lub inne przeszklenia na powierzchni do 10% powierzchni ściany, g) w budynku, w dachu którego znajdują się świetliki lub klapy dymowe, ściany oddzielenia przeciwpożarowego usytuowane od nich w odległości poziomej mniejszej niż 5 m, należy wyprowadzić ponad górną ich krawędź na wysokość co najmniej 0,3 m, przy czym wymaganie to nie dotyczy świetlików nieotwieranych o klasie odporności ogniowej co najmniej E 30, h) przepusty instalacyjne, które przechodzą przez ścianę lub strop oddzielenia przeciwpożarowego (na granicy stref pożarowych) musza posiadać klasę odporności ogniowej (EI) równą klasie odporności ogniowej wymaganej dla tych elementów. Odstępstwo od tych wymagań dotyczy pojedynczych rur instalacji wodnych, kanalizacyjnych (niepalnych) i ogrzewczych prowadzonych przez ściany i stropy do pomieszczeń higieniczno - sanitarnych. 8.Określenie wymagań dla ścian i stropów oddzielenia przeciwpożarowego 8.1.Ściany oddzielenia przeciwpożarowego Ściany oddzielenia przeciwpożarowego w przedmiotowym budynku należy zaprojektować w klasie odporności ogniowej co najmniej REI 120. 8.2.Strop oddzielenia przeciwpożarowego Stropy oddzielenia przeciwpożarowego w budynku wymagają zaprojektowania w klasie odporności ogniowej co najmniej REI 60. Stropy, na których projektuje się ściany oddzielenia przeciwpożarowego muszą posiadać klasę odporności ogniowej co najmniej REI 120. 5

8.3.Inne uwarunkowania dot. oddzieleń przeciwpożarowych W oddzieleniach przeciwpożarowych należy uwzględnić następujące zabezpieczenia: a) przepusty instalacyjne należy zabezpieczyć ogniochronnie do klasy odporności ogniowej EI przegrody przez którą przechodzą (dotyczy ścian o klasie odpornsoći ogniowej co najmniej EI 60), b) wszystkie przejścia instalacyjne, kablowe przechodzące przez oddzielenia przeciwpożarowe lub inne, które wymagają wykonania w klasie co najmniej EI 60, należy zabezpieczyć ogniochronnie do klasy EI danej przegrody systemem np. PROMAT lub HILTI zgodnie z aprobatą techniczną ITB c) otwory rewizyjne w ścianach szachtów instalacyjnych należy zamknąć drzwiami (klapami) o klasie odporności ogniowej EI 60, gdy brak stropów na poszczególnych kondygnacjach, EI 30, gdy szachty posiadają stropy i wszystkie przejścia instalacyjne będą zabezpieczone jak wyżej d) pas międzykondygnacyjny o szerokości co najmniej 0,80 m wraz z połączeniem ze stropem o klasie odporności ogniowej EI 60 należy zaprojektować między kondygnacjami, bez względu na fakt, czy sąsiednie kondygnacje stanowią oddzielną strefę pożarową. 9.Wymagania budowlane 9.1.Klasa odporności pożarowej budynku Budynek należy zaprojektować w klasie odporności pożarowej B. 9.2.Klasa odporności ogniowej elementów budowlanych Poszczególne elementy budowlane przedmiotowego budynku należy zaprojektować z materiałów posiadających co najmniej następującą klasę odporności ogniowej: główna konstrukcja nośna R 120, konstrukcja stropu 1) REI 60, konstrukcja dachu R 30, ściany zewnętrzne 3) EI 60, ściany wewnętrzne 1),2) EI 30. przekrycie dachu 4) E 30. *) z uwagi na konieczność dokonania podziału obiektu na strefy pożarowe pionowymi i poziomymi elementami oddzieleń przeciwpożarowych o klasach odporności ogniowych wyższych (patrz punkt 8.3.) główne elementy konstrukcyjne stanowiące pionowe wydzielenia przeciwpożarowe, względnie na których oparte są stropy będące poziomymi wydzieleniami przeciwpożarowymi muszą odpowiadać klasie odporności ogniowej REI 120, przy czym stropy będące oddzieleniem przeciwpożarowym w części budynku ZL (oddzielającym strefy pożarowe ZL od ZL) mogą mieć klasę odporności ogniowej REI 60. 1) jeżeli przegroda jest częścią głównej konstrukcji nośnej, powinna spełniać także kryteria nośności ogniowej /R/ odpowiednio do wymagań głównej konstrukcji nośnej i konstrukcji dachu, 2) ścianki działowe oddzielające od siebie pomieszczenia, dla których określa się łącznie długość przejścia ewakuacyjnego, nie muszą spełniać wymagań ścian wewnętrznych 3) klasa odporności ogniowej dotyczy pasa międzykondygnacyjnego wraz z połączeniem ze stropem o szerokości min. 0,8 m, 6

4) wymagania nie dotyczą naświetli dachowych, świetlików, lukarn i okien połaciowych (z pewnymi zastrzeżeniami 218 rozporządzenia M.I. (2.3)), jeśli otwory w połaci dachowej nie zajmują więcej niż 20 % jej powierzchni. UWAGA: Uwzględnić należy dodatkowe zwiększone wymagania w zakresie klasy odporności ogniowej ścian (i zamknięć otworów), wynikających: z podziału na strefy pożarowe (patrz wymagania dodatkowe w dziale ściany i stropy oddzielenia przeciwpożarowego w pkt 8.1., 8.2.) dodatkowych obostrzeń warunków ewakuacyjnych (patrz wymagania dodatkowe w dziale Ewakuacja w pkt 10.) 10. Ewakuacja 10.1.Przejścia W projekcie należy uwzględnić zapewnienie normatywnych parametrów ewakuacyjnych przejść. Dopuszczalna długość przejść ewakuacyjnych nie może przekroczyć 40 m (długość przejść ewakuacyjnych mierzy się od najdalszego miejsca, w którym może przebywać człowiek do wyjścia ewakuacyjnego na drogę ewakuacyjną lub do innej strefy pożarowej, albo na zewnątrz budynku). Przejście może prowadzić maksymalnie przez trzy pomieszczenia. Wysokość drzwi lub lokalnego obniżenia na drodze ewakuacyjnej nie może być mniejsza niż 2,0 m, przy czym długość obniżonego odcinka drogi nie może być większa niż 1,5 m. 10.2.Wyjścia, drzwi Szerokość wyjścia ewakuacyjnego nie może być mniejsza niż 0,9 m w świetle, przy czym należy ją dostosować do liczby osób mogących przebywać jednocześnie na kondygnacji, przyjmując 0,6 m na 100 osób. Uwzględniając powierzchnię stref pożarowych oraz przyjęty wskaźnik liczby użytkowników poszczególnych pomieszczeń należy zapewnić minimalną łączną szerokość drzwi wynikającą z w/w parametrów. Z pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi należy zapewnić możliwość ewakuacji w bezpieczne miejsce na zewnątrz budynku lub do sąsiedniej strefy pożarowej, bezpośrednio albo drogami komunikacji ogólnej. Ze strefy pożarowej powinny być zapewnione wyjście bezpośrednio na zewnątrz budynku lub przez inną strefę pożarową. Wyjścia z pomieszczeń na drogi ewakuacyjne powinny być zamykane drzwiami. Szerokość drzwi stanowiących wyjście ewakuacyjne z budynku, a także szerokość drzwi na drodze ewakuacyjnej z klatki schodowej, prowadzącej na zewnątrz budynku lub do innej strefy pożarowej nie może być mniejsza niż szerokość biegu klatki schodowej. Drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne muszą otwierać się na zewnątrz pomieszczeń (tj. zgodnie z kierunkiem ewakuacji): przeznaczonych do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób (sale dydaktyczne, czytelnie), prowadzących na piętrach budynków z korytarzy na klatki schodowe, na parterze z klatek schodowych oraz z korytarzy na zewnątrz budynku, z pomieszczeń technicznych o charakterze elektrycznym. 7

Drzwi z pomieszczeń, w których może przebywać więcej niż 300 osób oraz drzwi na drodze ewakuacyjnej z tych pomieszczeń wymagają wyposażenia w urządzenia przeciwpaniczne. Konieczne jest zapewnienie co najmniej dwóch wyjść ewakuacyjnych, które muszą być oddalone od siebie o co najmniej 5 m: z pomieszczeń przeznaczonych do jednoczesnego przebywania w nim ponad 50 osób (sale dydaktyczne, czytelnie), z pomieszczeń o powierzchni przekraczającej 300 m 2. Uwaga! We wszystkich przypadkach musi być spełniony warunek długości przejść określony w pkt 10.1. Do celów ewakuacyjnych zabrania się stosowania drzwi obrotowych i podnoszonych. Drzwi wieloskrzydłowe powinny mieć co najmniej jedno, nieblokowane skrzydło drzwiowe o szerokości min. 0,9 m. W przypadku zastosowania drzwi wahadłowych szerokość skrzydła nie może być mniejsza niż 0,9 m dla drzwi jednoskrzydłowych oraz 0,6 m dla drzwi dwuskrzydłowych, przy czym oba skrzydła drzwi dwuskrzydłowych muszą mieć tę samą szerokość. Skrzydła drzwi, stanowiących wyjście na drogę ewakuacyjną nie mogą po ich całkowitym otwarciu zmniejszać wymiarów szerokości tej drogi. Drzwi przeciwpożarowe o wymaganej klasie odporności ogniowej lub dymoszczelności muszą być zaopatrzone w urządzenia zapewniające samoczynne zamykanie otworu w razie pożaru. Należy też zapewnić możliwość ręcznego otwierania drzwi służących do ewakuacji. Drzwi rozsuwane mogą stanowić wyjście ewakuacyjne, jeżeli są przeznaczone nie tylko do celów ewakuacji, a ich konstrukcja zapewnia: otwieranie automatyczne i ręczne bez możliwości ich blokowania, samoczynne ich rozsunięcie i pozostanie w pozycji otwartej w razie pożaru (wymagane sprzężenie ich z systemem sygnalizacji pożaru). W przypadku zaprojektowania korytarzy o długości powyżej 50 m, należy je podzielić na odcinki nie dłuższe niż 50 m przy zastosowaniu przegród z drzwiami dymoszczelnymi lub innych urządzeń technicznych, zapobiegających rozprzestrzenianiu się dymu (np. szczelinowy nawiew powietrza pod odpowiednim ciśnieniem uruchamiany systemem sygnalizacji pożarowej). 10.3.Poziomie drogi ewakuacyjne Szerokość poziomych dróg ewakuacyjnych oblicza się przyjmując 0,6 m na 100 osób mogących przebywać na danej kondygnacji, jednak szerokość ta nie może być mniejsza niż 1,4 m (patrz pkt. 10.1) Dopuszcza się zmniejszenia szerokości poziomej drogi ewakuacyjnej do 1,2 m, jeżeli jest ona przeznaczona do ewakuacji nie więcej niż 20 osób. Wysokość dróg ewakuacyjnych należy przyjąć minimum 2,2 m, natomiast wysokość lokalnego obniżenia 2,0 m, przy czym długość obniżonego odcinka drogi nie może być większa niż 1,5 m. 8

Uwaga: drzwi ewakuacyjne otwierane w kierunku dróg ewakuacyjnych nie mogą ich zawężać poniżej dopuszczalnych szerokości wynikających z w/w wskaźnika. 10.4.Dojścia ewakuacyjne Długość drogi ewakuacyjnej od wyjścia z pomieszczenia na tę drogę do wyjścia do innej strefy pożarowej lub na zewnątrz budynku, zwanej dalej dojściem ewakuacyjnym, mierzy się wzdłuż osi drogi ewakuacyjnej. W przypadku zakończenia dojścia ewakuacyjnego przedsionkiem przeciwpożarowym, długość tę mierzy się do pierwszych drzwi tego przedsionka. Max dopuszczalna długość dojścia ewakuacyjnego wynosi: a) przy jednym dojściu: w strefie pożarowej ZL I (sale dydaktyczne, czytelnia, restauracja) m- 10 m, w strefie pożarowej ZL III 30 m, w tym nie więcej niż 20 m na poziomej drodze ewakuacyjnej. b) przy wielu* ) dojściach wynosi: w strefie pożarowej ZL I 40 m, w strefie pożarowej ZL III 60 m. * ) odległość ta dotyczy najkrótszego dojścia, przy czym dla drugiego dojścia dopuszcza się długość większą o 100 % od najkrótszego. Dojścia te nie mogą się pokrywać ani krzyżować Obudowane klatki schodowe ścianami o klasie odporności ogniowej REI 60 i zamykane drzwiami o klasie odporności ogniowej co najmniej EI 30 powodują, że długość dojść ewakuacyjnych mierzy się od wyjścia z pomieszczeń na drogę ewakuacyjną do obudowanej klatki schodowej oraz od wyjścia z klatki schodowej do wyjścia na zewnątrz budynku. Przedmiotowy budynek ze względu na wysokość będzie posiadał klatki schodowe. 10.5.Klatki schodowe Ze względu na kwalifikację budynku do obiektów średniowysokich (SW), wymagają one obudowy ścianami o klasie odporności ogniowej REI 60 (w przypadku ścian stanowiących główną konstrukcję nośną - REI 120). Otwory drzwiowe do klatek schodowych należy zamknąć drzwiami o klasie odporności ogniowej EI 30. Liczba stopni w jednym biegu schodów nie powinna wynosić więcej niż 17. Maksymalna wysokość stopni wynosi 0,17 m. Szerokość stopni powinna wynikać z warunku określonego wzorem: 2 h + s = 0,60 do 0,65 m, gdzie: h wysokość stopnia, s szerokość stopnia. Szerokość użytkowa biegów na kondygnacjach nadziemnych nie może być mniejsza niż wynika to ze wskaźnika 0,6 m na 100 osób (na kondygnacji) o największej liczbie przewidywanych użytkowników znajdujących się tam jednocześnie, tj. łącznie 12,12 m (patrz pkt. 10.1.). Szerokość użytkową schodów mierzy się między wewnętrznymi krawędziami poręczy. Szerokość użytkowa spocznika klatek schodowych musi wynosić co najmniej 1,50 m (ale nie może być mniejsza niż wynika to ze wskaźnika 0,6 m na 100 osób na kondygnacji). 9

W części nadziemnej zaprojektowano 7 klatek schodowych od parteru do II piętra i 6 klatek schodowych do III i IV piętra. Szerokość ich biegów wynosi od 1,20 m do 2,25 m. Spocznik o szerokości od 1,55 m do 2,39 m. Na drodze ewakuacyjnej zabrania się stosowania spoczników ze stopniami oraz schodów ze stopniami zabiegowymi. Na drodze ewakuacyjnej dopuszcza się stosowanie schodów wachlarzowych, pod warunkiem zachowania najmniejszej szerokości co najmniej 0,25 m. W budynkach należy zapewnić wyjście na dach i do urządzeń technicznych tam zainstalowanych z klatki schodowej. Jako wyjście z klatki schodowej na dach należy stosować wyłaz o wymiarach 0,8 m x 0,8 m, do których dostęp (np. za pomocą drabin lub klamer) powinien odpowiadać określonym przepisami warunkom. Klatki schodowe należy wyposażyć w urządzenia zapobiegające zadymieniu lub urządzenia oddymiające uruchamiane za pomocą systemu wykrywania dymu. Można zastosować klapy oddymiania pożarowego o pow. czynnej min. 5% pow. rzutu klatki schodowej lub alternatywnie wentylator oddymiający, zapewniający co najmniej 10 wymian powietrza na godzinę. Wentylator powinien być odporny na działanie temperatury 400ºC przez co najmniej 120 minut. Jako urządzenie zapobiegające zadymianiu należy zastosować wentylator nawiewny zapewniający nadciśnienie 30 80 Pa. Urządzenia te należy traktować jako rozwiązania alternatywne. Zastosowanie jednego z nich wymaga zaprojektowania: uruchamiania poprzez system sygnalizacji pożarowej, będący w danej strefie pożarowej, uruchamiania ręcznego przyciskami, usytuowanymi na poziomie parteru i drugiego piętra. W przypadku zastosowania wentylacji wyciągowej konieczne jest zapewnienie nawiewu uzupełniającego braki tego powietrza w wyniku jego wypływu wraz z dymem. 11. Dźwigi Szyby dźwigów powinny posiadać obudowujące je ściany w klasie odporności ogniowej co najmniej REI 60, przy czym ściany te, jeśli jednocześnie będą stanowić główną konstrukcję nośną w budynku muszą posiadać klasę odporności ogniowej REI 120. Ze względu na poziomy podział budynku na strefy pożarowe wszystkie otwory (na każdym poziomie) do szybów dźwigowych należy zamknąć drzwiami o klasie odporności ogniowej EI 30 (jak klatki schodowe). Szyby dźwigowe wymagają (ze względu na poziomy podział budynku na strefy pożarowe) wyposażenia w urządzenia oddymiające, np. klapę o powierzchni czynnej co najmniej 2,5% powierzchni rzutu, ale nie mniej niż 0,5 m 2. Ponieważ dopuszczenie do użytkowania posiadają klapy o długości boku min. 1 m, zatem min. otwór geometryczny pod klapę oddymiania pożarowego nie może być mniejszy niż 1 m. 12. Urządzenia i przewody wentylacyjne Zgodnie z postanowieniami przepisów rozporządzenia /3/ urządzenia i przewody wentylacyjne w budynku należy zaprojektować z zachowaniem następujących warunków: 10

przewody wentylacyjne powinny być wykonane z materiałów niepalnych, a palne izolacje cieplne i akustyczne oraz inne palne okładziny przewodów wentylacyjnych mogą być stosowane tylko na zewnętrznej ich powierzchni, w sposób zabezpieczający nierozprzestrzenianie ognia; odległość nieizolowanych przewodów wentylacyjnych od wykładzin i po-wierzchni palnych powinna wynosić co najmniej 0,5 m, drzwiczki rewizyjne stosowane w kanałach i przewodach wentylacyjnych powinny być wykonane z materiałów niepalnych, elastyczne elementy łączące, służące do połączenia sztywnych przewodów wentylacyjnych z elementami instalacji lub urządzeniami, z wyjątkiem wentylatorów, powinny być wykonane z materiałów co najmniej trudno zapalnych, posiadać długość nie większą niż 4 m, przy czym nie powinny być prowadzone przez elementy oddzielenia przeciwpożarowego, elastyczne elementy łączące wentylatory z przewodami wentylacyjnymi powinny być wykonane z materiałów co najmniej trudno zapalnych, przy czym ich długość nie powinna przekraczać 0,25 m, Instalacje wentylacji mechanicznej i klimatyzacji powinny spełniać następujące wymagania: przewody wentylacyjne powinny być wykonane i prowadzone w taki sposób, aby w przypadku pożaru nie oddziaływały siłą większa niż 1 kn na elementy budowlane, a także aby przechodziły przez przegrody w sposób umożliwiający kompensacje wydłużeń przewodu, zamocowania przewodów do elementów budowlanych powinny być wykonane z materiałów niepalnych, zapewniających przejęcie siły powstającej w przypadku pożaru w czasie nie krótszym niż wymagany dla klasy odporności ogniowej przewodu lub klapy odcinającej, w przewodach wentylacyjnych nie należy prowadzić innych instalacji, filtry i tłumiki powinny być zabezpieczone przed przeniesieniem się do ich wnętrza palących się cząstek, dopuszcza się instalowanie w przewodzie wentylacyjnym nagrzewnic elektrycznych, na paliwo ciekłe lub gazowe, których temperatura powierzchni grzewczych nie przekracza 160 0 C, pod warunkiem zastosowania ogranicznika temperatury, automatycznie wyłączającego ogrzewanie po osiągnięciu 110 0 C oraz zabezpieczenia umożliwiającego pracę nagrzewnicy bez przepływu powietrza, dopuszcza się zainstalowanie w przewodzie wentylacyjnym wentylatorów i urządzeń do uzdatniania powietrza pod warunkiem wykonania ich obudowy o klasie odporności ogniowej EI 60, przewody wentylacyjne i klimatyzacyjne w miejscu przejścia przez elementy oddzielenia przeciwpożarowego powinny być wyposażone w przeciwpożarowe klapy odcinające o klasie odporności ogniowej (EI), równej klasie odporności ogniowej elementu oddzielenia przeciwpożarowego (czyli w ścianie oddzielenia przeciwpożarowego o klasie odporności ogniowej REI 120 klapy odcinające też muszą mieć klasę odporności ogniowej REI 120 lub być obudowane elementami o klasie odporności ogniowej wymaganej dla elementów oddzielenia przeciwpożarowego (czyli dla oddzielenia przeciwpożarowego o klasie odporności ogniowej REI 120 elementy muszą być obudowane w klasie odporności ogniowej REI 120), przewody wentylacyjne i klimatyzacyjne prowadzone przez strefę pożarową, której nie obsługują, powinny być obudowane elementami o klasie odporności ogniowej (EI) wymaganej dla elementów oddzielenia przeciwpożarowego tych stref pożarowych (czyli w 11

strefach, dla których elementy oddzielenia przeciwpożarowego wymagane są o klasie odporności ogniowej REI 120 obudowane elementy muszą mieć klasę odporności ogniowej EI 120, bądź też być wyposażone w przeciwpożarowe klapy odcinające. 13. Przewody spalinowe i dymowe Przewody spalinowe i dymowe muszą być wykonane z materiałów niepalnych. Przewody lub obudowa przewodów spalinowych i dymowych powinny spełniać wymagania określonej w Polskiej Normie dotyczącej badań ogniowych małych kominów (PN-93/B-02870 Badania ogniowe. Małe kominy. Badania w podwyższonych temperaturach ). Dopuszcza się wykonanie obudowy ww. przewodów z cegły pełnej grubości 12 cm, murowanej na zaprawie cementowo-wapiennej z zewnętrznym tynkiem lub spoinowaniem. Między wylotem przewodu spalinowego i dymowego a najbliższym skrajem korony drzew dorosłych (nie dotyczy lasu, od którego granicy odległości ustalane są niezależnie) należy zapewnić zachowanie odległości co najmniej 6 m. 14. Urządzenia przeciwpożarowe 14.1.Urządzenia wentylacji oddymiającej W przypadku zastosowania mechanicznej wentylacji oddymiającej w klatkach schodowych (jako alternatywa do stworzenia nadciśnienia lub oddymiania klapami przeciwpożarowymi) konieczne jest: zapewnienie usuwania dymu z intensywnością co najmniej 10 wymian na godzinę, zapewnienie stałego dopływu powietrza zewnętrznego uzupełniającego braki tego powietrza w wyniku jego wypływu wraz z dymem, wentylatory instalacji oddymiającej powinny być odporne na działanie temperatury 400 0 C przez co najmniej 120 minut lub wynikającej z przewidywanej temperatury i czasu usuwania gazów pożarowych. 14.2.Instalacja wodociągowa przeciwpożarowa Zgodnie z rozporządzeniem MSWiA /2.4/ obiekt wymaga wyposażenia w hydranty wewnętrzne 25. Hydranty 25 wymagane są na wszystkich kondygnacjach budynku w części nadziemnej. Hydranty wewnętrzne powinny spełniać wymagania Polskich Norm dotyczących tych urządzeń, będących odpowiednikami norm europejskich. Zasilanie poboru wody musi być zapewnione przez co najmniej 2 godziny. Hydranty 25 muszą być wyposażone w węże półsztywne z prądownicami stożkowymi na strumień rozproszony. Hydranty 25 powinny być umieszczane przy drogach komunikacji ogólnej, a w szczególności: 12

przy wejściach do budynku i klatek schodowych na każdej kondygnacji, w przejściach i na korytarzach, holach, Zawory hydrantowe należy umieszczać na wysokości 1,35 ± 0,1 m od poziomu podłogi. Nasady tłoczne powinny być skierowane do dołu, usytuowane wraz z pokrętłem zaworu względem ścian lub obudowy w sposób umożliwiający łatwe przyłączanie węża tłocznego oraz otwieranie i zamykanie jego zaworu. Zasięg hydrantów 25 w poziomie powinien obejmować całą powierzchnię chronionego budynku, strefy pożarowej lub pomieszczenia z uwzględnieniem długości odcinka węża hydrantu wewnętrznego określonej w normach PN, będących odpowiednikami norm europejskich (EN) oraz długości odcinka węża pożarniczego przyłączanego do zaworu. Maksymalny zasięg hydrantów 25 (znormalizowana długość odcinka węża + rzut prądu gaśniczego) należy przyjąć dla hydrantów 25 23 m lub 33 m (w zależności od długości węża: 20 m lub 30 m), Przed hydrantem wewnętrznym powinna być zapewniona dostateczne przestrzeń do rozwinięcia linii gaśniczej. Minimalna wydajność poboru wody mierzona na wylocie prądownicy powinna wynosić: dla hydrantu 25 1,0 dm 3 /s, Ciśnienie na zaworze hydrantowym hydrantu wewnętrznego powinno zapewnić wyżej określoną wydajność (z uwzględnieniem zastosowanej średnicy dyszy prądownicy). Maksymalne ciśnienie robocze w instalacji wodociągowej przeciw-pożarowej nie powinno przekraczać 1,2 Mpa. Przewody instalacyjne, z których pobiera się wodę do gaszenia pożaru, wykonane z materiałów palnych, powinny być obudowane ze wszystkich stron osłonami o klasie odporności ogniowej wynoszącej co najmniej EI 60. Warunek ten nie dotyczy pionów prowadzonych w klatkach schodowych, wydzielonych ścianami i zamkniętymi drzwiami o klasie odporności ogniowej co najmniej EI 30. Średnice nominalne (w mm) przewodów zasilających, na których instaluje się hydranty wewnętrzne powinny wynosić dla hydrantów 25 co najmniej DN 25, Doprowadzenie wody do przewodów zasilających instalacji wodociągowej przeciwpożarowej należy zapewnić co najmniej z dwóch stron (w miejscach możliwie najbardziej odległych od siebie), w przypadku, gdy: na przewodach obwodowych zainstalowano więcej niż pięć hydrantów wewnętrznych, liczba pionów w budynku zasilanych z jednego przewodu jest większa niż trzy. Wymagane jest zapewnienie możliwości odłączenia zasuwami lub zaworami tych części przewodów zasilających instalację wodociągową przeciwpożarową, które znajdują się pomiędzy doprowadzeniami wymaganymi wyżej. Instalacja wodociągowa przeciwpożarowa powinna być zasilana z zewnętrznej sieci wodociągowej lub ze zbiorników o odpowiednim zapasie wody do celów 13

przeciwpożarowych, bezpośrednio albo za pomocą pompowni przeciwpożarowej zgodnie z warunkami określonymi w rozporządzeniu MSWiA z dnia 16.06.2003 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (2.5). Instalacja wodociągowa przeciwpożarowa z hydrantami wewnętrznymi 25 powinna stanowić niezależny układ od instalacji bytowej. Wymaga ona połączenia tylko z jednym punktem izolacji bytowej na najwyższej kondygnacji, np. spłuczką. 14.2.Stałe urządzenia gaśnicze wodne Nie wymagane. 14.3.System sygnalizacji pożaru Ww. system nie wymagany. 15. Instalacje elektryczne Instalacje elektroenergetyczne należy wykonać w sposób spełniający wymogi określone dla pomieszczeń zaliczonych do kategorii zagrożenia ludzi. Budynek należy wyposażyć w przeciwpożarowy wyłącznik prądu, który należy zaprojektować w pobliżu głównego wejścia do stref p.poż budynku lub złącza i odpowiednio oznakować. Wyłącznik przeciwpożarowy należy szczegółowo opisać, poprzez określenie obszaru wyłączenia. Z przed wyłącznika przeciwpożarowego zasilane muszą być wszystkie urządzenia, które winny pracować podczas pożaru. Przeciwpożarowy wyłącznik prądu ma za zadanie odcięcie dopływu prądu do wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru. Obwody elektryczne zabudowane w strefie pożarowej objętej pożarem, które nie powinny być wyłączone w czasie pożaru należy projektować i wykonywać wg zasad obowiązujących dla instalacji bezpieczeństwa spełniające wymagania PN-EC 60364-5-56. Elementy wykonawcze instalacji bezpieczeństwa /np. wentylatory oddymiające, oprawy oświetlenia awaryjnego, elektryczne napędy klap przeciwpożarowych odcinających, pompy elektryczne w pompowniach przeciwpożarowych/ mogą znajdować się w strefie objętej pożarem lub poza nią. Kable zasilające powyższe urządzenia muszą posiadać odporność ogniową wymaganą na czas pracy tych urządzeń lub odpowiednią obudowę (powinny być prowadzone w ognioodpornych obudowach). Przewody i kable wraz z zamocowaniami stosowane w systemach zasilania i sterowania urządzeniami służącymi ochronie przeciwpożarowej powinny zapewniać ciągłość dostawy energii elektrycznej w warunkach pożaru przez wymagany czas działania urządzenia przeciwpożarowego, jednak nie mniejszy niż 90 minut. Kable zasilające i sterujące klapami dymowymi mogą mieć odporność ogniową 30 minut. Przedmiotowy obiekt należy zasilać z co najmniej dwóch niezależnych, samoczynnie załączających się źródeł energii elektrycznej oraz wyposażyć w samoczynnie załączające się oświetlenie awaryjne (bezpieczeństwa i ewakuacyjne) Linie zasilające nie można prowadzić jednym torem. Kable zasilające należy rozdzielić i wprowadzić do pomieszczenia rozdzielni oddzielnymi trasami. 14

Odcięcie dopływu prądu przeciwpożarowym wyłącznikiem prądu nie może powodować samoczynnego załączenia drugiego źródła energii elektrycznej, z wyjątkiem źródła zasilającego oświetlenie awaryjne. Oświetlenie ewakuacyjne, samoczynnie załączające się w przypadku zaniku napięcia w oświetleniu podstawowym należy zaprojektować: na drogach ewakuacyjnych poziomych, w klatkach schodowych, w salach powyżej 200 m 2. Natężenie oświetlenia na drodze ewakuacyjnej nie powinno być mniejsze niż 1 lx. Oświetlenie ewakuacyjne powinno się pojawiać w czasie nie dłuższym niż 2 sekundy po zaniku oświetlenia podstawowego. Oświetlenie to powinno działać przez co najmniej 2 godziny od zaniku oświetlenia podstawowego. Oświetlenie kierunkowe należy zaprojektować jako oświetlenie wyjść z pomieszczeń oraz na drogach ewakuacyjnych. W auli należy zaprojektować oświetlenie przeszkodowe, oznaczające przeszkody w postaci różnicy poziomów posadzki. Budynek wymaga wyposażenia w urządzenia odgromowe zgodnie z Polskimi Normami. 16. Dźwiękowy system ostrzegawczy (dso) Powyższy system nie jest wymagany. 17. Oznaczenia ewakuacyjne i ochrony przeciwpożarowej Zaleca się, aby wszelkie oznaczenia ewakuacyjne zaprojektowane zostały jako podświetlone z wykorzystaniem oświetlenia kierunkowego. Oświetlenie to wymaga zasilenia z niezależnego źródła, zapewniającego dopływ energii elektrycznej przez co najmniej 2 godziny. Urządzenia przeciwpożarowe oraz przeciwpożarowe wyłączniki prądu itp. należy przed oddaniem obiektu do użytku oznakować znakami ochrony przeciwpożarowej, zgodnie z Polskimi Normami (2.10 i 2.11). 18. Zapotrzebowanie wodne do zewnętrznego gaszenia pożaru Ilość wody do celów przeciwpożarowych do zewnętrznego gaszenia pożaru, ustalono w oparciu o rozporządzenie /5/ oraz na podstawie gęstości obciążenia ogniowego stref pożarowych i na podstawie wielkości tych stref. Zapotrzebowanie wody do celów przeciwpożarowych do zewnętrznego gaszenia pożaru dla stref pożarowych zakwalifikowanych do kategorii zagrożenia ludzi ZL wynosi 20 dm 3 /s łącznie z co najmniej dwóch hydrantów o średnicy 80 mm na sieci rozgałęźniowej o średnicy co najmniej 125 mm lub obwodowej 100 mm lub zapas wody 200 m 3 w przeciwpożarowym zbiorniku wodnym. 15

Minimalne średnice przewodów wodociągowych, na których mogą być instalowane hydranty zewnętrzne powinna wynosić: - DN 100 - w sieci obwodowej, - DN 125 - w sieci rozgałęzieniowej, - według obliczeń hydraulicznych -w odgałęzieniach sieci obwodowej. Odległość hydrantu od ściany budynku w kierunku prostopadłym do ściany nie może być mniejsza niż 5 m. Odległość między hydrantami nie powinna przekraczać 150 m. Maksymalna odległość budynku od hydrantów nie może być większa niż 75 m. 19.Gaśnice przenośne Zgodnie z postanowieniami rozporządzenia (2.4.) budynek wymaga wyposażenia przed oddaniem do użytku, w gaśnice przenośne w ilości wg poniższej zasady: jedna jednostka masy środka gaśniczego 2 kg (lub 3 dm 3 ) zawartego w gaśnicach powinna przypadać na każde 100 m 2 powierzchni strefy pożarowej: maksymalna odległość z każdego miejsca w obiekcie, w którym może przebywać człowiek do najbliższej gaśnicy nie może przekroczyć 30 m, do gaśnic powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m, należy stosować gaśnice proszkowe ABC i CO 2. Szczegółowe zasady rozmieszczenia podręcznego sprzętu gaśniczego należy określić w Instrukcji bezpieczeństwa pożarowego, którą należy opracować przed oddaniem budynków do użytku. 20. Dojazd pożarowy Dojazd pożarowy do przedmiotowego budynku zostanie zaprojektowany zgodnie z 12, ust.5, pkt.4 rozporządzenia MSWiA (2.5.). 21. Wnioski i uwagi 1) Projekty budowlane wymagają uzgodnienia z uprawnionym rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych. 2) W poszczególnych projektach branżowych należy uwzględnić wymagania ochrony przeciwpożarowej. 3) W przypadku zmiany założeń technologicznych konieczne jest uwzględnienie ich w warunkach ochrony przeciwpożarowej. 4) Każdy podział wewnętrzny wydzielonych pod wynajem powierzchni zmieniający układ ewakuacyjny wymaga uzgodnienia z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych. 16