K O L O R O W A STRATEGIA BUDOWANIA KULTURY JAKOŚCI KSZTAŁCENIA JĘZYKOWEGO W STUDIUM JĘZYKÓW OBCYCH POLITECHNIKI WROCŁAWSKIEJ Do konkursu Najlepsza polityka/strategia językowa na uczelni wyższej ogłoszonego przez FIJED i SERMO Studium Języków Obcych Politechniki Wrocławskiej zgłasza swoją nową Strategię budowania kultury jakości kształcenia językowego, która została opracowana w semestrze letnim roku akademickiego 2010-2011 i będzie wdrożona w nowym roku akademickim. Strategia otrzymała roboczą nazwę Kolorowa strategia kwiatowa. Strategia jest opracowaniem oryginalnym, nigdy wcześniej nie nagradzanym. Autorką strategii i opracowania konkursowego jest doc. dr Irina Modrzycka, Dyrektor SJO PWr. (Politechnika Wrocławska, Studium Języków Obcych, Wyb. Wyspiańskiego 27, 55-370 Wrocław, tel. kontaktowy 662274028). Opracowanie konkursowe stanowi skróconą wersję strategii, która bazuje na 4 programach składających się z wielu złożonych procedur i narzędzi potrzebnych do ich realizacji. Cała strategia jest opisana w artykule Wewnętrzny system zapewnienia jakości kształcenia językowego opublikowanym w materiałach konferencji Politechniki Radomskiej Jakość w nauczaniu języków obcych na studiach niefilologicznych we wrześniu 2011 roku. Strategia budowania kultury jakości kształcenia językowego ma zakres ogólny i obejmuje wszystkich studentów i doktorantów PWr. (ok. 33 000 osób) oraz wszystkich nauczycieli akademickich i pracowników administracji SJO (ok. 130 osób). Trzy programy strategii mają charakter uczelniany, a czwarty program ma zasięg środowiskowy, ogólnopolski i międzynarodowy. Strategia ma cechy innowacyjności, przewiduje stałe doskonalenie procesu nauczania i uczenia się języków obcych oraz rozwój systemu zarządzania SJO, kadry dydaktycznej i administracyjnej. Strategia opiera się na dokumentach europejskich i krajowych z dziedziny zapewnienia jakości. SJO PWr. przygotowuje się do akredytacji zewnętrznej w 2012 roku. Kultura jakości nie oznacza kontroli jakości! Jest to pojęcie znacznie szersze. Budowanie kultury jakości w nauczaniu języków obcych w szkole wyższej polega na konsekwentnym i świadomym dążeniu do zapewnienia wysokiego poziomu procesu dydaktycznego, kształtowaniu poczucia odpowiedzialności wszystkich lektorów za wyniki kształcenia osiągane w ścisłej partnerskiej współpracy ze studentami. Wskaźnikami kultury jakości kształcenia i wychowania jest identyfikacja nauczycieli akademickich i studentów z uczelnią, inspirujący i motywujący charakter nauczania, otwartość na ocenę zewnętrzną i inicjatywy studentów, doktorantów i absolwentów dotyczące doskonalenia nauczania języków obcych we własnej szkole wyższej.
I. Program niebieski Chaber - Program doskonalenia procesu dydaktycznego stałe doskonalenie jakości procesu dydaktycznego, tworzenie nowoczesnej oferty lektoratów i kursów językowych, monitorowanie aktualności i dostosowania programów kursów do wymogów rynku pracy Ocena systemu nauczania z punktu widzenia zapewnienia jakości kształcenia językowego i wprowadzenie ewentualnych zmian Koncepcja kształcenia językowego jest opracowana z uwzględnieniem limitu godzin przeznaczonych na naukę języków obcych na poszczególnych stopniach studiów stacjonarnych i niestacjonarnych, EOSKJ, autonomii studenta, możliwości e-learningu oraz indywidualnych potrzeb studenta. Systematyczna aktualizacja oferty dydaktycznej Oferta lektoratów i kursów językowych wychodzi naprzeciw aktualnym potrzebom studentów, doktorantów i pracowników uczelni. Oferta aktualizowana co semestr jest prezentowana na stronie internetowej SJO oraz w Jednolitym Systemie Obsługi Studentów Edukacja.CL. Zawiera spis kursów języka ogólnego według języków i poziomów nauczania, spis kursów specjalistycznych (lektoratów tematycznych, kursów języka zawodowego itp.), kursów e-learningowych, kursów typu blended-learning oraz kursów dla dyslektyków. W ofercie podkreśla się możliwość uzyskania na podstawie zdanego egzaminu certyfikatu językowego ACERT na poziomie B2/C1. Okresowy przegląd programów nauczania pod kątem ich zgodności z wymogami rynku pracy Programy lektoratów i kursów językowych są ukierunkowane na osiągnięcie założonych efektów kształcenia i opanowanie języka obcego dla celów zawodowych. Aktualizacja dokumentacji dotyczącej procesu nauczania i uczenia się Ocena jakości warunków prowadzenia zajęć dydaktycznych (kontrola wewnętrzna / audyt wewnętrzny) Kontrola, aktualizacja i unowocześnianie bazy technicznej i dydaktycznej procesu nauczania Narzędzia Dokumenty: Regulamin zapisów na kursy językowe, Limity godzin i ich wykorzystanie po zapisach, Zasady uczestnictwa w lektoracie - prawa i obowiązki studenta. Kursy: dla studiów I stopnia - kursy języka ogólnego z elementami języka specjalistycznego na poziomie B2/C1, lektoraty tematyczne i kursy specjalistyczne pierwszego języka, kursy z wykorzystaniem platformy edukacyjnej Moodle, e-learning oraz blended learning; dla studiów II stopnia - bogata oferta kursów drugiego języka obcego (8 języków) na wszystkich poziomach kursy języka ogólnego, lektoraty tematyczne, kursy profilowane i specjalistyczne uwzględniające wymogi środowiska pracy oraz specjalizację grup wydziałowych, dla studiów III stopnia - intensywne kursy języka ogólnego i specjalistycznego dla doktorantów oraz kurs Kultura języka polskiego, dla studiów niestacjonarnych - interaktywny kurs edukacyjny on-line. Programy: dla studiów I stopnia wspólne programy lektoratów języka ogólnego oraz programy autorskie dla lektoratów tematycznych i kursów języka specjalistycznego oraz kursów dla grup wydziałowych, dla studiów II i III stopnia - specjalne/autorskie programy nauczania. Podręczniki i materiały dydaktyczne: dla studiów I stopnia - zalecane wspólne podręczniki, dla studiów II i III stopnia - różnorodne podręczniki i dodatkowe materiały dydaktyczne, materiały projektu e-learning i projektu Języki obce w środowisku pracy inżyniera (wewnętrznych autorskich projektów realizowanych w SJO). Systematyczny monitoring opinii studentów Ocena oferty dydaktycznej, procesu organizacji nauczania oraz zajęć językowych przez studentów Jest to sposób badania zadowolenia studentów z lektoratów i kursów językowych (również kursów płatnych) oraz sposób oceny lektora i przydatności kursu. Dokument Porządek przeprowadzania ankiet studenckich w ramach oceny pracowników SJO, ogólnouczelniana anonimowa ankieta studencka Ankieta oceny kursu, ankieta Opinia studenta na temat lektoratu (przeprowadzana we współpracy z Samorządem Studenckim), ankieta dotycząca pracy administracji SJO, ankieta ewaluacyjna językowych kursów płatnych, ankieta oceny kursów dla doktorantów. Zgłaszanie uwag przez studentów Zostanie opracowany system elektronicznego zgłaszania przez studentów uwag, opinii i pytań do Zastępcy Dyrektora ds. Dydaktyki/kierowników zespołów językowych dotyczących organizacji zajęć, programów kursów, pracy lektorów i administracji itp. Kontrola zadowolenia absolwentów z efektów kształcenia językowego Planuje się we współpracy z Biurem Karier Politechniki Wrocławskiej opracowanie i przeprowadzenie ankiety on-line na stronie internetowej SJO dla absolwentów uczelni w celu zbierania opinii absolwentów o systemie nauczania języków obcych w PWr., a także śledzenia kariery zawodowej absolwentów w zależności od ich umiejętności językowych; przeprowadzanie analiz opinii pracodawców o kompetencjach językowych zatrudnianych absolwentów PWr.
II. Program zielony Paprotka - Program wsparcia studentów stałe wsparcie studentów w procesie uczenia się języków obcych wysoki poziom zadowolenia studentów z lektoratów i kursów Ocenianie studentów, weryfikacja wiedzy i efektów kształcenia Studenci są oceniani według opublikowanych i konsekwentnie stosowanych jednolitych zasad i kryteriów. Testy diagnostyczne (poziomujące), zasady pracy z grupą, pisemne i ustne prace kontrolne, projekty itp., zasady zaliczania lektoratów, egzaminy centralne na poziomie B2 i C1 (I stopień studiów) i A2/B1 (II stopień studiów), regulamin egzaminu centralnego, opis egzaminu centralnego, testy modelowe, systematyczna zbiorcza analiza wyników egzaminów (przygotowywana przez Komisję ds. Jakości), regulamin wydawania certyfikatu ACERT, testy modelowe, egzamin wstępny na studia doktoranckie, egzaminy doktorskie, egzaminy kwalifikujące do wyjazdów zagranicznych (np. w ramach programów Erasmus). Systematyczne wzbogacanie dodatkowej oferty edukacyjnej Pomoc w osiągnięciu wymaganych efektów kształcenia Intensywny kurs przygotowujący do podjęcia nauki na poziomie B2, konsultacje lektorów (również w formie e-mailowej), kursy wyrównawcze oparte o e-learning, blended-learning, letnie kursy poprawkowe, kursy dla dyslektyków, kursy komercyjne (semestralne, wakacyjne, dla studentów i pracowników), klub dyskusyjny na poziomie B2 dla pracowników i studentów PWr. Żyjąc i pracując w międzynarodowym środowisku, kursy przygotowujące do wyjazdów zagranicznych (studia, praktyki, staże), kursy Kultura języka polskiego i Formy wypowiedzi naukowej i użytkowej dla studentów i doktorantów, dodatkowe zajęcia pozalekcyjne, np. cykl warsztatów j. angielskiego dla celów zawodowych Różne techniki nauki angielskich słówek, Robienie efektywnych notatek, Pisanie listu motywacyjnego i CV, Przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej, Kreatywne metody samodzielnej nauki języka angielskiego w domu, Korzystanie ze słowników i innych źródeł internetowych, False friends and the sheet issue czyli typowe błędy językowe popełniane przez Polaków (słownictwo + wymowa) i jak ich uniknąć. Wspieranie studentów szczególnie uzdolnionych Zajęcia przygotowawcze do udziału w turniejach i olimpiadach językowych, cykl warsztatów j. angielskiego Poznanie interesujących stron www w języku angielskim, Przewodnik po międzynarodowych egzaminach językowych: zasady, struktury, testy modelowe, strony www pomocne w przygotowaniu. Procedura 3 Informacyjne wspieranie procesu uczenia się Aktualne informacje dotyczące organizacji procesu dydaktycznego znajdują się na stronie internetowej SJO. W zakładce Dydaktyka publikowane są informacje na temat oferty kształcenia, programów kursów językowych, stosowanych procedur zaliczania i egzaminowania, planowanych efektów kształcenia, informacje o wynikach egzaminów, wsparciu ze strony nauczycieli akademickich oraz pracowników administracyjnych. Systematycznie dokonywana jest ocena aktualności oraz dostępności informacji umieszczanej na stronie internetowej. Do komunikacji ze studentami oraz organizacji samodzielnej pracy wykorzystywana jest platforma Moodle. Każdy zespół językowy posiada zakładkę Pasaż studencki, gdzie umieszczane są informacje o nauczanych językach, o kulturze różnych krajów, ciekawostki językowe, ogłoszenia o regionalnych imprezach kulturalno-językowych, możliwościach studiowania za granicą, o praktykach zawodowych i zatrudnieniu absolwentów w firmach międzynarodowych. Procedura 4 Wspieranie samodzielnej pracy i autonomii studentów Testy modelowe, materiały do organizacji samodzielnej pracy studentów na www oraz na platformie Moodle, materiały projektu wewnętrznego SJO Języki obce w środowisku pracy inżyniera, cykl warsztatów j. angielskiego Kreatywne metody samodzielnej nauki języka angielskiego w domu, Korzystanie ze słowników i innych źródeł internetowych, Technologia podcastów i ich wykorzystywanie w celu wspomagania nauki angielskiego: jak pobrać darmowy legalny program, jak wyszukiwać podcasty w języku angielskim i jak ich słuchać na różnym sprzęcie, Poznanie interesujących stron www w języku angielskim.
III. Program czerwony Mak - Program rozwoju i oceny kadry dydaktycznej i administracji wspieranie innowacji dydaktycznych, zapewnienie prawidłowego funkcjonowania jednostki w warunkach globalizacji edukacji i mobilności studentów i nauczycieli akademickich, prowadzenie przejrzystej polityki kadrowej Procedura wdrażania nowych pracowników Informacje dotyczące warunków zatrudniania i pracy pracowników dydaktycznych SJO (opis szczegółowych kryteriów zatrudniania i awansowania lektorów), system adaptacji nowych pracowników, pakiety informacyjne w zależności od etapu procesu wdrażania, kryteria oceny procesu wdrażania nowych pracowników, ankieta podsumowująca proces adaptacji nowego pracownika. Procedura zapewnienia wysokiej jakości kadry dydaktycznej Hospitacje zajęć Celem hospitacji jest stymulowanie rozwoju kwalifikacji zawodowych nauczycieli i eliminowanie błędów metodycznych. Wyniki hospitacji wykorzystywane są również do okresowej oceny nauczycieli akademickich i awansów zawodowych. Arkusz przedhospitacyjny, wzór konspektu zajęć, arkusz hospitacyjny, ogólnouczelniany protokół z hospitacji. Samoocena lektorów Podstawowym celem tej procedury jest samokontrola jakości zajęć dydaktycznych pod względem merytorycznym i organizacyjnym (na użytek lektora) oraz przeprowadzenie samooceny własnych zajęć dydaktycznych i innych działań około- i pozadydaktycznych. Ankieta Opinia studenta na temat lektoratu, metoda obliczania poziomu zadowolenia studentów z kursu językowego, ankieta Samoocena Lektora. Okresowa ocena pracowników Okresowa ocena kwalifikacji i pracy nauczycieli akademickich będzie dokonywana na podstawie nowej Ustawy Prawo o Szkolnictwie Wyższym co dwa lata i będzie rozszerzona również o pracowników nie będących nauczycielami akademickimi. Autoreferat pracownika, arkusz oceny nauczyciela akademickiego Politechniki Wrocławskiej, zasady wystawienia ocen pracownikom dydaktycznym z uwzględnieniem wyników ankiet przeprowadzonych wśród studentów. Wspieranie i monitorowanie rozwoju zawodowego pracowników Szkolenia wewnętrzne / zewnętrzne metodyczne i pedagogiczno-psychologiczne, szkolenia językowe w kraju i za granicą, studia podyplomowe i doktoranckie, udział w konferencjach dydaktyczno-naukowych (bez referatu / z referatem), organizacja konferencji / seminariów / warsztatów / zajęć fakultatywnych, przynależność do stowarzyszeń językowych, współpraca z wydawnictwami językowymi, współpraca z instytucjami promującymi uczenie się języków obcych, udział w projektach wewnętrznych / ogólnopolskich / międzynarodowych, działania organizacyjne na rzecz SJO i Uczelni (Dolnośląski Festiwal Nauki, Olimpiady i Turnieje Językowe, Juwenalia językowe itp.). Procedura 3 Procedura przyznawania nagród i stosowania kar Jasno sprecyzowane zasady przyznawania nagród i premii pracownikom za osiągnięcia w działalności dydaktycznej, naukowej, organizacyjnej i pozadydaktycznej oraz zasady stosowania kar dyscyplinarnych tworzą podstawę tej procedury. np. na Politechnice Wrocławskiej najważniejszą nagrodą za wybitne osiągnięcia w dydaktyce jest Nagroda Senatu Docendo Discimus.
IV. Program żółty Słonecznik - Program promocji działalności SJO w środowisku akademickim promocja dobrego nauczania kształtowanie postaw projakościowych w środowisku uczelnianym budowa kultury jakości Program opiera się na: systemach informacyjnych współpracy SJO z organizacjami i instytucjami obszaru edukacyjnego przynależności do stowarzyszeń zawodowych publikowaniu informacji o SJO działaniach dydaktycznych i pozadydaktycznych na rzecz promocji wielojęzyczności i interkulturowości Jedną z najważniejszych ról w promocji działalności SJO odgrywają systemy informacyjne dla studentów i lektorów. System informacyjny dla studentów został przedstawiony w Programie II. W SJO PWr. od 3 lat istnieje również system komunikacji wewnętrznej dla pracowników, nazywany e-tablicą. E-tablica jest niezawodnym narzędziem przekazywania i przechowywania informacji oraz promocji działań SJO oraz osiągnięć poszczególnych pracowników we własnym środowisku. SJO w swojej działalności promocyjnej w środowisku akademickim Uczelni współpracuje z Samorządem Studenckim, Samorządem Doktoranckim oraz innymi organizacjami studenckimi (np. Best, AEGEE). W środowisku związanym z nauczaniem języków obcych współpracuje z wydawnictwami językowymi (PEAR- SON Longman, Nowa Era, BC Edukacja, Macmillan, Hueber i innymi) oraz instytucjami promującymi wysoką jakość w nauczaniu języków obcych (FIJED). Przynależność do stowarzyszeń branżowych (IATEFL, Stowarzyszenie nauczycieli języka niemieckiego, SERMO, CercleS) pozwala na promocję SJO w Polsce i Europie. Informacje o działalności SJO regularnie pojawiają się w mediach akademickich: czasopismach Pryzmat i Żak, radiu Luz, telewizji Styk oraz w mediach regionalnych i krajowych (np. w czasopiśmie Języki obce w szkole, na portalach internetowych). Szeroki oddźwięk promocyjny mają pozadydaktyczne imprezy, w których SJO uczestniczy lub które organizuje, na przykład Turniej Językowy, Juwenalia Językowe (www.juwenalia.pwr.wroc.pl), konferencje dydaktycznonaukowe (pracownicy SJO PWr. bardzo często występują z referatami na różnych konferencjach), Dolnośląski Festiwal Nauki, na którym nasze imprezy językowe cieszą się ogromnym zainteresowaniem młodzieży szkolnej. Również udział w projektach wewnętrznych, ogólnopolskich i międzynarodowych pełni funkcję promocyjną. Jako przykład starań SJO o wielojęzyczność i kształtowanie interkulturowych kompetencji naszych studentów może służyć nasz Program rozwoju języków rzadkich (oprócz angielskiego, niemieckiego, francuskiego, hiszpańskiego oferujemy kursy języka włoskiego, rosyjskiego, czeskiego, japońskiego, niderlandzkiego, a nawet arabskiego). * * * * Chaber, paprotka, mak i słonecznik w połączeniu tworzą wielobarwny piękny bukiet. A realizacja 4 kolorowych programów strategii pozwoli zbudować w SJO środowisko pracy i nauczania oparte na najwyższych europejskich standardach oraz atmosferę kultury jakości. Dobrze dobrane kwiaty symbolizują harmonię i świeżość, ale również delikatność wymagającą starannej pielęgnacji i odnowienia. Stąd nasza świadomość konieczności ciągłego monitorowania i modyfikowania programów, procedur i narzędzi w zależności od stale zmieniających się warunków wewnętrznych i zewnętrznych.