PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH NAJNOWSZE ZMIANY Józef Edmund Nowicki DOSTĘPNE TYLKO W PAKIECIE Z KSIĄŻKĄ Prawo zamówień publicznych. Komentarz Warszawa 2014
Stan prawny na 1 grudnia 2013 r. Uwzględnia nowelizację ustawy Prawo zamówień publicznych uchwaloną dnia 8 listopada 2013 r. Wydawca Grzegorz Jarecki Redaktor prowadzący Adam Choiński Opracowanie redakcyjne JustLuk Łamanie JustLuk Łukasz Drzewiecki, Justyna Szumieł, Krystyna Szych Układ typograficzny Krystyna Szych Ta książka jest wspólnym dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, byś przestrzegał przysługujących im praw. Książkę możesz udostępnić osobom bliskim lub osobiście znanym, ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A jeśli musisz skopiować część, rób to jedynie na użytek osobisty. SZANUJMY PRAWO I WŁASNOŚĆ Więcej na www.legalnakultura.pl POLSKA IZBA KSIĄŻKI Copyright by Wolters Kluwer SA, 2014 ISBN: 978-83-264-3210-1 Wydane przez: Wolters Kluwer SA Dział Praw Autorskich 01-208 Warszawa, ul. Przyokopowa 33 tel. 22 535 82 00, fax 22 535 81 35 e-mail: ksiazki@wolterskluwer.pl www.wolterskluwer.pl księgarnia internetowa www.profinfo.pl
Spis treści Wykaz skrótów 9 Wstęp 13 I. Nowelizacja z dnia 13 lipca 2012 r. (Dz. U. poz. 951) 15 II. Nowelizacja z dnia 12 października 2012 r. (Dz. U. poz. 1271) 16 1. Wdrożenie norm dyrektywy obronnej 17 1.1. Zakres stosowania 17 1.2. Wyłączenia stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych 25 1.3. Wykluczenie z postępowania o udzielenie zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa (art. 131e) 28 1.4. Przekazanie wykonawcy, który ubiega się o udzielenie zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa, informacji niejawnych niezbędnych do wykonania zamówienia (art. 131f p.z.p.) 31 1.5. Określenie w opisie przedmiotu zamówienia lub w ogłoszeniu o zamówieniu wymagań związanych z realizacją zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa (art. 131g p.z.p.) 32 1.6. Tryby udzielania zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa (art. 131h p.z.p.) 34 1.7. Umowy ramowe w zamówieniach w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa (art. 131i oraz 131j p.z.p.) 39 1.8. Kryteria oceny ofert w zamówieniach w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa (art. 131k p.z.p.) 40 5
prawo zamówień publicznych 1.9. Odrzucenie oferty i unieważnienie postępowania w zamówieniach w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa (art. 131l p.z.p.) 42 1.10. Podwykonawstwo w zamówieniach w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa (art. 131m 131v p.z.p.) 42 1.11. Stosowanie niektórych przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych w postępowaniu o udzielenie zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa 44 1.12. Udzielanie zaliczek na poczet wykonania zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa 46 1.13. Tryb postępowania w sprawie oceny występowania podstawowego interesu bezpieczeństwa państwa 47 1.14. Postępowania o udzielenie zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa, których przedmiotem są usługi o charakterze niepriorytetowym 48 1.15. Zmiany w środkach ochrony prawnej w związku z wdrożeniem norm dyrektywy obronnej 48 2. Zmiany w definicji robót budowlanych 49 2.1. Przedmiot robót budowlanych w prawie cywilnym 49 2.2. Roboty budowlane w prawie budowlanym 51 2.3. Nowe definicje robót budowlanych i obiektu budowlanego w przepisach o zamówieniach publicznych 51 3. Ocena zdolności wykonawcy do należytego wykonania zamówienia w szczególności w odniesieniu do jego rzetelności, kwalifikacji, efektywności i doświadczenia 62 4. Wykluczenie wykonawców, którzy należąc do tej samej grupy kapitałowej, w rozumieniu ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów złożyli odrębne oferty lub wnioski o dopuszczenie do udziału w tym samym postępowaniu 67 5. Dialog techniczny 69 6. Zakres informacji zawartych w rocznym sprawozdaniu o udzielonych zamówieniach 71 7. Rozszerzenie zakresu kryteriów wstępnej kwalifikacji wykonawców stosowanych w celu wyłonienia wykonawców zaproszonych do kolejnego etapu w trybie przetargu ograniczonego, dialogu konkurencyjnego oraz negocjacji z ogłoszeniem 73 8. Wykluczenie wykonawców, którzy wyrządzili szkodę, nie wykonując zamówienia lub wykonując je nienależycie, lub zostali zobowiązani do zapłaty kary umownej 75 9. System kwalifikowania wykonawców w zamówieniach sektorowych 77 6
Najnowsze zmiany III. Nowelizacja z dnia 23 listopada 2012 r. (Dz. U. poz. 1529) 82 IV. Nowelizacja z dnia 26 lipca 2013 r. (Dz. U. poz. 984) 83 V. Nowelizacja z dnia 26 lipca 2013 r. (Dz. U. poz. 1047) 85 VI. Nowelizacja z dnia 8 listopada 2013 r. 86 7
Wykaz skrótów Akty prawne CPV dyrektywa obronna dyrektywa 2004/17/WE dyrektywa 2004/18/WE ang. Common Procurement Vocabulary Wspólny Słownik Zamówień, przyjęty w rozporządzeniu (WE) nr 2195/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 listopada 2002 r. w sprawie Wspólnego Słownika Zamówień CPV (Dz. Urz. WE L 340 z 16.12.2002, s. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 6, t. 7, s. 3 z późn. zm.) dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/81/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania niektórych zamówień na roboty budowlane, dostawy i usługi przez instytucje lub podmioty zamawiające w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa i zmieniająca dyrektywy 2004/17/WE i 2004/18/WE (Dz. Urz. UE L 216 z 20.08.2009, s. 76 z późn. zm.) dyrektywa 2004/17/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. koordynująca procedury udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych (Dz. Urz. UE L 134 z 30.04.2004, s. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 6, t. 7, s. 19 z późn. zm.), tzw. dyrektywa sektorowa dyrektywa 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi (Dz. Urz. UE L 134 z 30.04.2004, s. 114; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 6, t. 7, s. 132 z późn. zm.), tzw. dyrektywa klasyczna 9
prawo zamówień publicznych k.c. ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) k.k. ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) NACE nowelizacja z dnia 13 lipca 2012 r. nowelizacja z dnia 12 października 2012 r. fr. Nomenclature statistique des Activités économiques dans la Communauté Européenne Statystyczna Klasyfikacja Działalności Gospodarczych w Unii Europejskiej. Oznaczenia zostały przyjęte w rozporządzeniu (WE) nr 1893/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie statystycznej kwalifikacji działalności gospodarczej NACE Rev. 2 i zmieniające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3037/90 oraz niektóre rozporządzenia WE w sprawie określonych dziedzin statystycznych (Dz. Urz. UE L 393 z 30.12.2006, s. 1) ustawa z dnia 13 lipca 2012 r. o zmianie ustawy o działach administracji rządowej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 951) ustawa z dnia 12 października 2012 r. o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz. U. poz. 1271) nowelizacja ustawa z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe (Dz. U. z dnia 23 listopada 2012 poz. 1529) r. nowelizacja z dnia 26 lipca 2013 r. (poz. 984) ustawa z dnia 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 984) nowelizacja ustawa z dnia 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych (Dz. U. poz. 1047) z dnia 26 lipca 2013 r. (poz. 1047) pr. bud. p.z.p. ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.) ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 907 z późn. zm.) r.r.d. rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 lutego 2013 r. w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, oraz form, w jakich te dokumenty mogą być składane (Dz. U. poz. 231) TFUE u.o.i.n. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana: Dz. Urz. UE C 326 z 26.10.2012, s. 47) ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. Nr 182, poz. 1228) 10
Najnowsze zmiany u.o.k.k. ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 z późn. zm.) Czasopisma i publikatory Biul. Orz. Narusz. Biuletyn orzecznictwa w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów Dysc. Fin. Publ. publicznych Inf. UZP Informator Urzędu Zamówień Publicznych OSNC Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna Inne ABW Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego Dz. U. Dziennik Ustaw Dz. Urz. UE Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej ETS Europejski Trybunał Sprawiedliwości (od dnia 1 grudnia 2009 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej TSUE) KIO Krajowa Izba Odwoławcza NSA Naczelny Sąd Administracyjny SKW Służba Kontrwywiadu Wojskowego SN Sąd Najwyższy UZP Urząd Zamówień Publicznych WSA wojewódzki sąd administracyjny 11
Wstęp W roku 2013 dokonano istotnych zmian w przepisach o zamówieniach publicznych. Zostały wdrożone normy dyrektywy obronnej. Dokonano zmiany definicji robót budowlanych oraz wprowadzono definicję obiektu budowlanego, tak by nowe definicje robót budowlanych i obiektu budowlanego w pełni odpowiadały definicjom zawartym w dyrektywach dotyczących zamówień publicznych. Wprowadzono możliwość oceny zdolności wykonawcy do należytego wykonania zamówienia w odniesieniu do jego rzetelności, kwalifikacji, efektywności i doświadczenia. Wprowadzono również dialog techniczny umożliwiający zamawiającym zwrócenie się do podmiotów trzecich przed wszczęciem postępowania o udzielenie zamówienia, o doradztwo lub udzielenie informacji w zakresie niezbędnym do przygotowania opisu przedmiotu zamówienia, specyfikacji istotnych warunków zamówienia lub określenia warunków umowy. Rozszerzony został zakres kryteriów wstępnej kwalifikacji wykonawców stosowanych w celu wyłonienia wykonawców zaproszonych do kolejnego etapu w trybie przetargu ograniczonego, dialogu konkurencyjnego oraz negocjacji z ogłoszeniem. Wprowadzono regulacje umożliwiające wykluczenie wykonawców, którzy należąc do tej samej grupy kapitałowej, w rozumieniu ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów złożyli odrębne oferty lub wnioski o dopuszczenie do udziału w tym samym postępowaniu, jeżeli istniejące między nimi powiązania będą prowadzić do zachwiania uczciwej konkurencji pomiędzy wykonawcami w postępowaniu. W zamówieniach sektorowych wprowadzono system kwalifikowania wykonawców umożliwiający prowadzenie wykazu wykonawców spełniających wcześniej ustalone przez zamawiającego warunki i prowadzenie wykazu zakwalifikowanych wykonawców udziału w postępowaniu. Likwidacji uległa instytucja zastrzeżonych usług pocztowych. W zakresie podwykonawstwa zwiększono ochronę praw podwykonawców oraz zapewniono zamawiającemu realny wpływ na wybór podwykonawcy oraz dalszego podwykonawcy. Osobom pozbawionym wolności dano możliwość po odbyciu 13
prawo zamówień publicznych kary pracy w przywięziennych zakładach pracy prowadzonych jako przedsiębiorstwa państwowe albo instytucje gospodarki budżetowej, a tym samym polepszono sytuację finansową tych zakładów. Rozszerzony został zakres informacji zamieszczanych w rocznym sprawozdaniu o udzielonych zamówieniach publicznych o informacje dotyczące zamówień, do których nie stosuje się przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych. 14
INowelizacja z dnia 13 lipca 2012 r. (Dz. U. poz. 951) Nowelizacja z dnia 13 lipca 2012 r. dokonała zmiany w art. 31 ust. 4 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 907 z późn. zm.), we wprowadzeniu do wyliczenia, zastępując określenie Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej sformułowaniem Minister właściwy do spraw budownictwa, lokalnego planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa. 15
z dnia 12 października 2012 r. (Dz. U. poz. 1271) IINowelizacja Celem nowelizacji z dnia 12 października 2012 r. jest: 1) wdrożenie do p.z.p., norm dyrektywy obronnej; 2) modyfikacja dotychczasowej definicji robót budowlanych ; 3) wprowadzenie definicji obiektu budowlanego ; 4) określenie w drodze rozporządzenia, wykazu robót budowlanych, z uwzględnieniem postanowień dyrektywy 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi (Dz. Urz. UE L 134 z 30.04.2004, s. 114) oraz dyrektywy 2004/17/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. koordynującej procedury udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych (Dz. Urz. UE L 134 z 30.04.2004, s. 1); 5) określenie w drodze rozporządzenia, wykazu usług o charakterze priorytetowym i niepriorytetowym, z uwzględnieniem postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/81/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania niektórych zamówień na roboty budowlane, dostawy i usługi przez instytucje lub podmioty zamawiające w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa i zmieniającej dyrektywy 2004/17/WE i 2004/18/WE; 6) określenie, w drodze rozporządzenia, wykazu usług o charakterze priorytetowym i niepriorytetowym, z uwzględnieniem postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/81/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania niektórych zamówień na roboty budowlane, dostawy i usługi przez instytucje lub podmioty zamawiające w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa i zmieniającej dyrektywy 2004/17/WE i 2004/18/WE; 7) rozszerzenie zakresu zamówień, do których nie stosuje się przepisów p.z.p. o zamówienia, którym nadano klauzulę tajne lub ściśle 16
Najnowsze zmiany tajne, zgodnie z przepisami u.o.i.n., lub jeżeli wymaga tego istotny interes bezpieczeństwa państwa lub ochrona bezpieczeństwa publicznego zamówienia dotyczące produkcji lub handlu bronią, amunicją lub materiałami wojennymi, o których mowa w art. 346 TFUE oraz niektórych zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa; 8) określenie w drodze rozporządzenia trybu postępowania w sprawie oceny występowania podstawowego interesu bezpieczeństwa państwa; 9) określenie trybu postępowania w przypadku złożenia przez wykonawców należących do tej samej grupy kapitałowej, w rozumieniu u.o.k.k., odrębnych ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w tym samym postępowaniu; 10) umożliwienie zamawiającemu, przed wszczęciem postępowania o udzielenie zamówienia, możliwości zwrócenia się o doradztwo lub udzielenie informacji w zakresie niezbędnym do przygotowania opisu przedmiotu zamówienia, specyfikacji istotnych warunków zamówienia lub określenia warunków umowy (przeprowadzenie dialogu technicznego); 11) rozszerzenie zakresu kryteriów wstępnej kwalifikacji wykonawców stosowanych w celu wyłonienia wykonawców zaproszonych do kolejnego etapu w trybie przetargu ograniczonego, dialogu konkurencyjnego oraz negocjacji z ogłoszeniem o możliwość stosowania kryteriów niedyskryminacyjnych, innych niż kryteria dotyczące najczęściej wiedzy i doświadczenia, odnoszące się do spełniania w największym stopniu warunków udziału w postępowaniu; 12) rozszerzenie zakresu informacji zamieszczanych w rocznym sprawozdaniu o udzielonych zamówieniach publicznych o informacje o liczbie i łącznej wartości zamówień udzielonych na podstawie wyłączeń obowiązku stosowania ustawy określonych w art. 4 pkt 1 3, 6, 7 i 10 13 oraz art. 136 138, a także łącznej wartości zamówień udzielonych na podstawie wyłączenia obowiązku stosowania ustawy określonego w art. 4 pkt 8 p.z.p.; 13) wprowadzenie, w przypadku zamówień sektorowych, systemu kwalifikowania wykonawców; 14) doprecyzowanie oraz rozszerzenie przesłanek wykluczenia wykonawcy z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego; 15) umożliwienie zamawiającemu zobowiązania wykonawcy będącego koncesjonariuszem robót budowlanych do zawarcia z innym podmiotem umowy o podwykonawstwo stanowiącej co najmniej 30% wartości koncesji; 16 ) zmian w środkach ochrony prawnej w związku z wdrożeniem do p.z.p. norm dyrektywy obronnej; 17) uwzględnienie orzecznictwa unijnego dotyczącego procedur zamówień publicznych. 1. Wdrożenie norm dyrektywy obronnej 1.1. Zakres stosowania Zapewnienie bezpieczeństwa narodowego należy wyłącznie do obowiązków każdego państwa członkowskie- 17