Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Danuta Stachula Płaca brutto a płaca netto PROFESJON@LNY TRENER
Danuta Stachula Danuta Stachula nauczyciel przedmiotów zawodowych. Absolwentka wydziału rolniczego Akademii Rolniczej w Lublinie. Ukończyła również studia podyplomowe z przedsiębiorczości dla nauczycieli a także studia podyplomowe Menadżer w oświacie. Doskonaliła swoje umiejętności na seminariach, kursach i szkoleniach, m. in. Podstawowy Kurs Księgowości, Ekonomia w szkole. Brała udział w projektach EFS Wyrównywanie szans edukacyjnych oraz Kariera zawodowa przed NAMI. W pracy stawia na naukę przez doświadczenie i aktywne uczestnictwo. 2
Płaca brutto a płaca netto Pojęcie wynagrodzenia Każdy pracownik za czynności wykonywane w ramach umowy o pracę otrzymuje wypłaty pieniężne, które nazywamy wynagrodzeniem lub płacą. Wynagrodzenie jest to świadczenie pracodawcy na rzecz pracownika z tytułu wykonywanej przez niego pracy 7. Płaca ma duże znaczenie dla pracownika, jak i dla pracodawcy, ponieważ jest ona jednocześnie: dochodem pracownika; kosztem pracodawcy; motywatorem do pracy. Wysokość płacy decyduje o poziomie zaspokajania potrzeb pracownika. Z punktu widzenia pracownika płaca powinna być jak największa, natomiast z punktu widzenia przedsiębiorstwa płaca jest kosztem, a więc powinna być jak najniższa. Wynagrodzenie pracownika powinno motywować go do pracy. Jeśli będzie zbyt niskie, wtedy pracownicy będą poszukiwali lepiej płatnej pracy, a kiedy będzie zbyt wysokie, obniży ono zysk przedsiębiorstwa. Rodzaje płacy Można wyróżnić płacę nominalną i realną. Płaca nominalna to pieniądze otrzymywane przez pracownika, płaca realna to suma dóbr i usług, które może on za te pieniądze nabyć. Prócz płacy realnej i nominalnej wyróżniamy również płacę netto i brutto. Płaca netto to wynagrodzenie, jakie otrzymujemy,,na rękę (po odliczeniu składki na ubezpieczenie społeczne i zaliczki na podatek dochodowy). Płaca brutto to wynagrodzenie przed odliczeniami (zapisana w umowie o pracę). PROFESJON@LNY TRENER 3
Danuta Stachula Przykład Płaca brutto i płaca netto Koszty uzyskania przychodu ustalone zostały dla jednego stosunku pracy, pracownik zamieszkuje tę samą miejscowość, gdzie położony jest zakład pracy, kwota wolna od podatku odliczana jest w każdym miesiącu. Wynagrodzenie brutto 3000,00 emerytalne ( 9,76 %) 292,80 rentowe ( 1,5 % ) 45,00 chorobowe ( 2,45 % ) 73,50 zdrowotne ( 7,75 %) 1 200,62 zdrowotne ( 1,25 %) 2 32,36 Zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych ( 18%) 3 199,00 Wynagrodzenie netto 2156,72 (Źródło: Opracowanie własne) 1 Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9 %, z czego 7,75 % podlega odliczeniu od zaliczki na podatek dochodowy. 2 Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9 %, z czego 1,25 % nie podlega odliczeniu od zaliczki na podatek dochodowy. 3 Zaliczka na podatek dochodowy jest stawką podatku wyliczoną od podstawy opodatkowania, pomniejszoną o 7,75 % stawki na ubezpieczenie zdrowotne. Opodatkowanie przychodów z pracy Dochody uzyskiwane przez pracowników opodatkowane są podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Dochód to wynagrodzenie brutto pomniejszone o składki na ubezpieczenie społeczne, które są finansowane przez pracownika oraz o koszty uzyskania przychodu. Przychodem nazywamy kwotę wynagrodzenia, która została określona w umowie o pracę. Koszty uzyskania przychodu w przypadku pracowników wynoszą w 2011 r. 111,25 zł miesięcznie, jednak ulegają zmianie, gdy pracownik zamieszkuje w innej miejscowości lub wykonuje umowę o pracę u więcej niż jednego pracodawcy. Stawka procentowa podatku jest zapisana w ustawie i wynosi 18 i 32% (rok 2011). 4
Płaca brutto a płaca netto W zależności od tego, w jakim przedziale mieści się podstawa opodatkowania (kwota od której liczony jest podatek) konkretnej osoby, stosuje się różną stawkę procentową. Tak obliczony podatek jest pomniejszany o kwotę wolną od podatku, która w 2011 roku wynosi 556,02 zł, tj. miesięczne 46,33zł. Zaliczki na podatek dochodowy pomniejszane są o składkę na ubezpieczenie zdrowotne, która wynosi 9% przychodu pomniejszonego o składki na ubezpieczenie społeczne finansowane przez pracownika. Jednak odliczeniu od podatku podlega jedynie część składki w wysokości 7,75% przychodu. społeczne i zdrowotne Ubezpieczenia społeczne, które są obowiązkowe dla osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, są formą zabezpieczenia pracowników i ich rodzin przed konsekwencjami zdarzeń losowych 7. Na ubezpieczenia społeczne składają się ubezpieczenie emerytalne, ubezpieczenie rentowe, ubezpieczenie chorobowe i ubezpieczenie wypadkowe. Na podstawie ubezpieczenia społecznego pracownik otrzymuje 7 : z tytułu ubezpieczenia emerytalnego - emeryturę (składka na ubezpieczenie emerytalne jest opłacana w połowie przez pracownika i w połowie przez pracodawcę); z tytułu ubezpieczenia rentowego - m. in. renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rodzinne, dodatki do rent rodzinnych i zasiłki pogrzebowe (składka jest opłacana częściowo przez pracownika i częściowo przez pracodawcę); z tytułu ubezpieczenia chorobowego - m.in. zasiłek chorobowy i zasiłek macierzyński (składka jest opłacana przez pracownika); PROFESJON@LNY TRENER 5
Danuta Stachula z tytułu ubezpieczenia wypadkowego - świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (składka jest opłacana przez pracodawcę). Zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych pomniejszane są o część składki na ubezpieczenie zdrowotne. Obok składki na ubezpieczenia społeczne pracodawca zobowiązany jest do opłacenia składki na Fundusz Pracy i składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Podstawą wymiaru w/w składek jest przychód pracownika. Wysokość składek płaconych w 2011 roku przez pracownika i pracodawcę Wyszczególnienie emerytalne rentowe wypadkowe Składka płacona przez Składka płacona przez pracownika pracodawcę 9,76% podstawy wymiaru składki 9,76 % podstawy wymiaru składki 1,50% podstawy wymiaru składki 4,50 % podstawy wymiaru składki _ - 1,67% podstawy wymiaru składki- -pracodawcy zatrudniający do 9 pracowników - od 0,67% do 3,33% podstawy wymiaru składki pracodawcy zatrudniający 10 i więcej pracowników (stopa % ustalana jest w zależności od poziomu zagrożeń zawodowych i skutków tych zagrożeń) chorobowe zdrowotne 2,45% podstawy wymiaru składki _ 9% podstawy wymiaru składki ( odliczeniu od podatku podlega jedynie część składki w wysokości 7,75% podstawy wymiaru składki) Fundusz Pracy _ 2,45% podstawy wymiaru składki Fundusz _ 0,10% podstawy wymiaru składki Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (Źródło: J. Musiałkiewicz, Podstawy przedsiębiorczości, Ekonomik, Warszawa 2009) _ 6
Płaca brutto a płaca netto Podsumowanie Wynagrodzenie pracownika (Źródło: B. Majewski, A. Tomaszewski, ABC przedsiębiorczości, WSiP, Warszawa 2009) PROFESJON@LNY TRENER 7
Danuta Stachula Literatura: 1. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych ( tekst jednolity z 2000 r. z późn. zm. 2. Ustawa z dnia 6 lutego 1997r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym z późn. zm. 3. Ustawa z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych z późn. zm. 4. Kodeks pracy 5. J. Sloman, Podstawy ekonomii, PWE, Warszawa 2001 6. B. Majewski, A. Tomaszewski, ABC przedsiębiorczości, WSiP, Warszawa 2009 7. J. Musiałkiewicz, Podstawy Przedsiębiorczości, Ekonomik, Warszawa 2009 8