PRZYKŁADOWY TEST Z JĘZYKA POLSKIEGO JAKO OBCEGO POZIOM ZAAWANSOWANY

PRZYKŁADOWY TEST Z JĘZYKA POLSKIEGO JAKO OBCEGO POZIOM ZAAWANSOWANY C2 Państwowa Komisja Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego

Państwowa Komisja Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego 2009 ISBN 978-83-60950-48-7

Część A ROZUMIENIE ZE SŁUCHU 30 minut Na wypełnienie części A przeznaczono 30 minut. Po upływie tego czasu podpisane testy zostaną zebrane i nastąpi przerwa przed dalszą częścią egzaminu. Imię i nazwisko: Liczba punktów: / 40 p. Państwowa Komisja Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego C2 Część A: Rozumienie ze słuchu 3

ROZUMIENIE ZE SŁUCHU 5 zadań, 30 minut Liczba punktów: / 40 p. I. Proszę uważnie słuchać tego nagrania i wykonywać zadanie zgodnie z podanym przykładem. Uwaga! Nagranie zostanie odtworzone dwukrotnie. / 10 p. (10 x 1 p.) Proszę zaznaczyć, czy podane zdania są prawdziwe P, czy fałszywe F. 0. 1. 2. Przykład: Woda ze źródła ma niezwykłe właściwości. Mężczyzna przychodzi do źródła z dwulitrowymi i trzylitrowymi butelkami. Mężczyzna poleca tę wodę wszystkim, którzy odczuwają dolegliwości urologiczne. P X F 3. Ujęcie wody źródlanej powstało przy okazji modernizacji browaru. 4. Kazimierz Bańgórski specjalizuje się w produkcji piwa. 5. Sanguszkowie wykorzystywali do warzenia piwa walory smakowe i jakościowe wody z ujęcia. 6. Woda z tego ujęcia jest najlepsza do robienia przetworów. 7. Mężczyzna podaje sposób, według którego można potwierdzić niezrównaną jakość wody źródlanej. 8. Tarnów od wieków słynie z najlepszych ujęć wodnych. 9 10 Zabezpieczanie wody przed zamarzaniem nie wpływało na jej walory zapachowe. Dzięki Sanguszkom mieszkańcy Tarnowa mogli czerpać dobrą wodę już po koniec XIX w. C2 Część A: Rozumienie ze słuchu 5

II. Proszę uważnie słuchać tego nagrania i wykonywać zadanie zgodnie z podanym przykładem. Uwaga! Nagranie zostanie odtworzone dwukrotnie. / 7 p. (7 x 1 p.) Proszę odpowiedzieć na pytania. Przykład: 0. Gdzie urodził się bohater tekstu? W Rosji carskiej. 1. Jaki stopień wojskowy miał: a) w wojsku carskim? (1 p.) b) w wojsku polskim? (1 p.) 2. Czym zajmował się w Kongu? (1 p.) 3. Jakie posiadał kwalifikacje zawodowe? a) (1 p.) b) (1p.) 4. Z jakich środków transportu korzystał, przemieszczając się po Afryce? a) (0,5 p.) b) (0,5 p.) 5. Jaka była tematyka zdjęć, które bohater wykonał w Afryce? a) (0,5 p.) b) (0,5 p.) 6 Część A: Rozumienie ze słuchu C2

III. Proszę uważnie słuchać tego nagrania i wykonywać zadanie zgodnie z podanym przykładem. Uwaga! Nagranie zostanie odtworzone dwukrotnie. / 8 p. (8 x 1 p.) Proszę zaznaczyć prawidłową odpowiedź. Przykład: 0. Laureat konkursu literackiego: a. w poniedziałek o świcie wrócił do domu. b. wyjechał o świcie do domu. c. w ogóle nie wyjeżdżał z domu. 1. Autor po otrzymaniu nagrody literackiej: a. w zasadniczy sposób zmienił swoje życie. b. stara się zachować stare przyzwyczajenia. c. stara się wygospodarować więcej czasu na kontakty z przedstawicielami mediów. 2. Dziennikarka próbuje dociec, czy autor: a. wcześniej wiedział o wynikach konkursu. b. faktycznie zdziwił się, kiedy ogłoszono werdykt konkursu. c. czuł się zakłopotany w związku z ogłoszeniem werdyktu. 3. Pisarz, który udziela wywiadu, w czasie trwania konkursu literackiego: a. dla zachowania wewnętrznego spokoju nie dawał sobie w konkursie żadnej szansy. b. miał głębokie przeświadczenie, że otrzyma nagrodę. c. rozważał wygraną, ale nie przywiązywał się zbytnio do tej myśli. C2 Część A: Rozumienie ze słuchu 7

4. Pisarz rozmawiający z dziennikarką miał swojego faworyta do nagrody Nike, a był nim: a. autor książki o Ryszardzie Kapuścińskim. b. laureat innego konkursu literackiego poświęconego literaturze podróżniczej. c. autor książki Podróże z Herodotem. 5. Autor książki Jadąc do Babadag jest przekonany, że: a. głównie dzięki nagrodzie jego książki cieszą się poczytnością. b. posiada grupę stałych odbiorców swoich tekstów. c. dla pisarza nieistotne jest to, czy jego utwory mają wiernych czytelników. 6. Nike to nagroda przyznawana przez: a. czytelników. b. kilkuosobową grupę specjalistów. c. czytelników i kilkuosobową grupę specjalistów. 7. Zdaniem pisarza książka Jadąc do Babadag cieszy się uznaniem czytelników, ponieważ nadsyłają oni: a. relacje dokumentujące peregrynacje zainspirowane tekstem książki. b. propozycje organizowania wystaw pamiątek z podróży. c. listy z pochwałami i pozytywnymi recenzjami książki. 8. Dziennikarka sugeruje, że pisarz otrzymał nagrodę Nike : a. za cały dotychczasowy dorobek twórczy. b. za jedną, najważniejszą książkę. c. głównie za książkę Jadąc do Babadag. 8 Część A: Rozumienie ze słuchu C2

IV. Proszę uważnie słuchać tego nagrania i wykonywać zadanie zgodnie z podanym przykładem. Uwaga! Nagranie zostanie odtworzone dwukrotnie. / 9 p. (9 x 1 p.) Proszę zaznaczyć, czy podane zdania są prawdziwe P, czy fałszywe F. Olsztyn Kielce Zielona Góra Warszawa 0. 1. Przykład: Przykład: Obowiązek wymiany dowodu osobistego dotyczył 130 tysięcy mieszkańców. Jedna trzecia obywateli nie złożyła jeszcze wniosków o wydanie nowego dowodu. X 2. Obecnie wnioski składa ok. 100-150 mieszkańców. 3. 4. Do urzędu napływa wiele wniosków o wydanie nowego dowodu osobistego. Wielu mieszkańców już wymieniło dowody osobiste pod koniec zeszłego roku. 5. Do końca roku do urzędu powinno się zgłosić 30 tysięcy mieszkańców. 6. 7. Około 60 tysięcy mieszkańców nie wymieniło jeszcze dokumentu tożsamości. W urzędach trzeba czekać w kolejce na wydanie nowego dowodu osobistego. 8. Wypełnienie i złożenie wniosku w urzędzie trwa około 20 minut. 9 Nie więcej niż 30 osób dziennie składa wnioski o wydanie nowego dokumentu tożsamości. C2 Część A: Rozumienie ze słuchu 9

V. Proszę uważnie słuchać tego nagrania i wykonywać zadanie zgodnie z podanym przykładem. Uwaga! Nagranie zostanie odtworzone dwukrotnie. Proszę wskazać właściwą ilustrację. / 6 p. (3 x 2 p.) Przykład: 0. Co nie jest przedmiotem zainteresowania kolekcjonerów? a. b. c. 1. O której z prac mówi autorka wypowiadająca się jako pierwsza? a. b. c. 2. O której z prac mówi autorka wypowiadająca się jako druga? a. b. c. 3. O której z prac mówi autorka wypowiadająca się jako trzecia? a. b. c. 0. 1. 2. 3. b 10 Część A: Rozumienie ze słuchu C2

Część B POPRAWNOŚĆ GRAMATYCZNA 60 minut Na wypełnienie części B przeznaczono 60 minut. Po upływie tego czasu podpisane testy zostaną zebrane i nastąpi przerwa przed dalszą częścią egzaminu. Imię i nazwisko: Liczba punktów: / 40 p. Państwowa Komisja Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego C2 Część B: Poprawność gramatyczna 11

POPRAWNOŚĆ GRAMATYCZNA 8 zadań, 60 minut Liczba punktów: / 40 p. I. Proszę użyć wyrazu podanego w nawiasie i przekształcić zdania zgodnie z podanym przykładem tak, by nie zmieniły sensu. / 5 p. (10 x 0,5 p.) Przykład: 0. Adam źle się czuje w towarzystwie gadatliwych osób. (zwolennikiem) Adam nie jest zwolennikiem gadatliwych osób. 1. Wraz ze wzrostem temperatury powietrza poprawia się moje samopoczucie. (Im... tym) 2. W całym pokoju pachniało lawendą. (woń) 3. Wiele razy proponował jej wyjście do teatru, ale zawsze miała wymówkę, by nie iść. (Ilekroć składał) 4. Nasz niepokój narastał, gdy byliśmy coraz bliżej domu. (W miarę) 5. Był po raz pierwszy tak głęboko i szczerze zakochany. (Nikogo) C2 Część B: Poprawność gramatyczna 13

II. Proszę uzupełnić tekst odpowiednimi przedrostkami zgodnie z podanym przykładem (przedrostki czasownikowe). / 5 p. (10 x 0,5 p.) Dziś trudno mi już dokładnie od tworzyć 0 fakty, bo całe zdarzenie szło 1 wiele lat temu. Prasa pisywała 2 się o tym, wszyscy w rozmowach ruszali 3 ten temat. Bo też trop, na jaki padł 4 pewien mieszkaniec naszego miasteczka, był niecodzienny. krył 5 on przypadkowo, że jego dom połączony jest podziemnym tunelem z budynkiem pobliskiego banku. Pewnego popołudnia zszedł do piwnicy po słoik dżemu na podwieczorek. Nagle wydało mu się, że słyszy czyjąś rozmowę. Początkowo sądził, że się słyszał 6. Kiedy jednak sunął 7 nieco starą szafę, zobaczył za nią drzwi prowadzące wprost do bankowego skarbca. Podobno w pierwszej chwili z radości aż skoczył 8, ale rozwaga wzięła górę nad emocjami. Jeszcze tego samego dnia dokładnie relacjonował 9 wszystko policji, aby nie stawiać 10 na próbę swej uczciwości. 14 Część B: Poprawność gramatyczna C2

III. Proszę uzupełnić tekst poprawnymi formami wyrazów, utworzonych od słów podanych w nawiasach, zgodnie z przykładem (tworzenie i odmiana przymiotników). / 5 p. (10 x 0,5 p.) Przedpołudniowy 0 (przed / południe)0, senny spokój miasteczka zburzyła w jednej chwili straszna wiadomość: zginął z muzeum mieszczącego się w 1 (bez / cena) 1 obraz włoskiego malarza 2 (po / klasztor) 2 budynku. 3 (bez / kompromis) 3 detektyw Lupa natychmiast rozpoczął działania zmierzające do podał dyrektorowi muzeum leki 4 (bez / zwłoka) 4 wykrycia sprawców. Przede wszystkim 5 (na / serce) 5 i uspokajające. Potem przesłuchał świadków. Kasjer jedyny 6 (na / oko) 6 świadek zdarzenia zeznał, że złodzieje musieli cicho zakraść się do muzeum, ponieważ nie pamięta, by sprzedawał im bilety. Zauważył ich dopiero wtedy, gdy niemal z (ponad / dźwięk) 7 prędkością biegli w kierunku 7 8 (pod / miasto) 8 autobusu, który właśnie ruszał z przystanku. Sprawa jest trudna do wyjaśnienia, ale na pewno nie (bez / nadzieja) 9. Złodzieje z pewnością nie pozostaną 9 10 (bez / kara) 10. C2 Część B: Poprawność gramatyczna 15

IV. Proszę uzupełnić tekst wyrazami z ramki zgodnie z podanym przykładem (wskaźniki zespolenia). Uwaga! Każdego wyrazu można użyć tylko raz, a trzy wyrazy są zbędne. / 5 p. (10 x 0,5 p.) dzięki wbrew zatem co które stąd im według którym których dopóty tym dopóki Żeby 0 odpowiedzieć na kluczowe pytanie, czy 0 media mówią prawdę, warto zajrzeć do dziennikarskiej kuchni, w której 0 przygotowuje się najważniejsze danie mediów: informacje. W redakcjach prasy, radia i TV nie królują szamani preparujący newsy 1 recept propagandy, lecz bardzo zapracowani ludzie. Podlegają oni podwójnej presji: czasu i rynku. Dochodzi do tego presja ze strony szefów, mających decydujący wpływ na to, 2 uważa się za dobre i pożądane w medium, 3 kierują i za 4 odpowiadają. 5 te trzy wektory pomysły i czas realizacji, wyniki rynkowe i wewnętrzna kontrola jakości za bardzo się nie rozjeżdżają, Na co dzień jednak jej zachowanie jest diabelnie ciężkie i 6 panuje względna równowaga. 7, a nie skądinąd, wynika większość błędów popełnianych w mediach. Największą siłę oddziaływania ma oczywiście dziennik telewizyjny, 8 pozorom będący młodym gatunkiem dziennikarstwa, bo liczącym zaledwie 30-40 lat. Milionom ludzi zastępuje gazety i książki. Nic więc dziwnego, że dzienniki telewizyjne są wszędzie pod lupą polityków i komentatorów. Zwłaszcza, że 9 politycy słabsi, 10 silniejsi dziennikarze, szczególnie mediów elektronicznych. 16 Część B: Poprawność gramatyczna C2

V. Proszę uzupełnić tekst poprawnymi, słownymi formami cyfr podanych w nawiasach, zgodnie z przykładem (liczebniki). / 5 p. (10 x 0,5 p.) - Gościem dzisiejszej audycji jest pan Marcin Nowakowski, jeden z organizatorów koncertu, 0 0 którego transmisję rozpoczniemy za pięć minut (5 + minuta)0. Proszę opowiedzieć naszym słuchaczom o przygotowaniach do tego koncertu. - To wielkie wydarzenie muzyczne zaplanowaliśmy już w ubiegłym roku, ale ostateczne 1 1 potwierdzenie od artystki nadeszło dopiero przed (3 + miesiąc) 1, więc... - Dlaczego tak późno? - Artystka ostatnio niechętnie rozstaje się z mężem i 2 2 (3 + dziecko) 2, zwłaszcza odkąd najstarsze zaczęło szkołę. A koncerty w Polsce i na Słowacji wiązały się przecież z - Jak poradziliście sobie z 3 3 (2 + tydzień) 3 spędzonymi poza domem. 4 4 (tyle + sprawa)4? Czasu na ostateczne przygotowania było przecież niewiele. 5 5 - Rzeczywiście. Zaangażowaliśmy do nich prawie 6 (90 + fachowiec) 5 z różnych branż. Najwięcej pracy czekało na 6 (kilkanaście + elektryk) 6. Podczas koncertu scenę oświetla około 7 7 8 (40 + reflektor)7, dlatego najlepsi 8 (4 + specjalista) 8 od oświetlenia pracowali właściwie bez przerwy, a sprzęt dowieziono ogromnymi 9 9 (5 + ciężarówka)9. - Czy w trakcie przygotowań zdarzyły się jakieś nieprzewidziane sytuacje? - Oczywiście, ale to chyba nieuniknione. Chętnie opowiem o 10 10 (kilka + zdarzenie) 10. Pamiętam na przykład, że... - Przepraszam, ale musimy przerwać rozmowę, bo koncert właśnie się zaczyna. Zapraszamy! C2 Część B: Poprawność gramatyczna 17

VI. Proszę uzupełnić tekst poprawnymi formami wyrazów, utworzonych od słów podanych w nawiasach, zgodnie z przykładami (tworzenie i odmiana rzeczowników odczasownikowych i odprzymiotnikowych). / 5 p. (10 x 0,5 p.) Bohaterami gawęd 0 (gawędzić) 0 były osobowości 0 (osobowy) 0 niezwykłe, bynajmniej jednak nie na sposób słodki, anielski. Ich 1 (wyjątkowy) 1 wyznaczały cechy raczej nienotowane wysoko w katalogu cnót ucznia. Promieniowali 2 (śmiały) 2 i 3 (niezależny)3, z reguły byli niepokorni, a nawet krnąbrni, miewali wygórowane 4 (poczuć) 4 własnej 5 (warty) 5 i posuwali się nieraz do gestów wyzywających. Nieokiełznani, chodzący własnymi drogami, dumni. A jednocześnie olśniewający taką czy inną 6 (zdolny)6. Niebywałą 7 (pamiętać)7, pięknym głosem, błyskotliwą 8 (inteligentny)8. Gdy słuchało się tych historii, aż nie chciało się wierzyć, iż wydarzyły się naprawdę. Tym bardziej, że nauczyciel, przywołując na ogół jakieś niesłychane wybryki swoich podopiecznych, 9 (zdarzyć się) 9 o skandalicznym posmaku, nie tylko ich nie piętnował, lecz relacjonował je ze swoistym sentymentem, a nawet ze szczyptą 10 (pyszny) 10, że to właśnie jemu przytrafiło się coś tak niecodziennego. 18 Część B: Poprawność gramatyczna C2

VII. Proszę uzupełnić tekst poprawnymi formami wyrazów podanych w nawiasach, zgodnie z przykładami (tworzenie i odmiana imiesłowów). / 5 p. (10 x 0,5 p.) Przykład: Otaczający 0 (otaczać) 0 mnie tłum patrzył w milczeniu. Czułam się osaczona 0 (osaczyć)0, więc uciekłam, kryjąc 0 (kryć) 0 w dłoniach twarz, nie obejrzawszy się 0 (obejrzeć) 0 za siebie ani razu. 1 (Rozpościerać się) 1 nad środkową Odrą kraina puszcz i borów, 2 (kryć) 2 wspaniałe ptasie rezerwaty, jest 3 (urozmaicić) 3 jeziorami i 4 (wypełnić) 4 malowniczymi wsiami i miasteczkami. Obfituje też w historyczne pamiątki i parki krajobrazowe. 5 (Podróżować) 5 po ziemi lubuskiej, odwiedźcie Łagów z 6 (górować) 6 nad okolicą warownym zamkiem. 7 (Zwiedzać) 7 to miasto, warto zatrzymać się dłużej na festiwalu filmowym Lubuskie Lato Filmowe. do Gościkowa-Paradyża, by zobaczyć 8 (Opuścić) 8 Łagów, udajcie się 9 (zbudować) 9 przez cystersów okazały kompleks klasztorny. Ziemia lubuska to zielony raj, 10 (stworzyć) 10 dla miłośników bliskiego kontaktu z naturą. C2 Część B: Poprawność gramatyczna 19

VIII. Proszę przekształcić podane zdania tak, by nie zmieniły swego znaczenia. Należy przy tym użyć wyrażeń, których część stanowią wyrazy podane w ramce. Każdy wyraz może zostać użyty tylko jeden raz. Jeden wyraz jest zbędny. / 5 p. (5 x 1 p.) dzięki wbrew mimo na tle z powodu pod pretekstem zgodnie z Przykład: 0. Poradziłem sobie z tym problemem, dlatego że pomogła mi siostra. Poradziłem sobie z tym problemem dzięki pomocy siostry. 1. Wiosna przyszła w tym roku później, czego należało się spodziewać. 2. Postanowił pojechać do Malezji, choć było to nielogiczne. 3. Gdy porównaliśmy go z innymi, ten film okazał się najciekawszy. 4. Nie ponieśli strat na giełdzie, choć warunki do inwestowania nie były sprzyjające. 5. Zaaranżowali spotkanie z koleżankami, udając, że chcą podzielić się najnowszymi wiadomościami o egzaminie. 20 Część B: Poprawność gramatyczna C2

Część C ROZUMIENIE TEKSTU PISANEGO 60 minut Na wypełnienie części C przeznaczono 45 minut. Po upływie tego czasu podpisane testy zostaną zebrane i nastąpi przerwa przed dalszą częścią egzaminu. Imię i nazwisko: Liczba punktów: / 40 p. Państwowa Komisja Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego C2 Część C: Rozumienie tekstu pisanego 21

ROZUMIENIE TEKSTU PISANEGO 5 zadań, 45 minut Liczba punktów: / 40 p. I. Proszę uzupełnić luki w tekście, wybierając najlepszą spośród podanych możliwości. Pierwsze rozwiązanie jest przykładem. / 5 p. (10 x 0,5 p.) Dzieje Polaków zaczynają się od uczty. Zdarzyło się bowiem, że książę Popiel, władca Gniezna, wyprawił wielką b 0, aby wedle pogańskiego zwyczaju świętować postrzyżyny swoich synów. Z woli Boga przybyło tam także dwóch 1 wędrowców, których jednak nie tylko nie wpuszczono do środka, ale wręcz wypędzono z miasta. W tym samym czasie ubogi oracz Piast wraz z żoną Rzepką także 2 ucztę. Kiedy więc przybysze stanęli przed jego 3, skwapliwie zaprosił ich w gościnę. Wędrowcy odwzajemnili się 4, która brzmiała: Cieszcie się zaiste, iżeśmy przybyli, a może nasze przybycie przyniesie wam 5 dobra wszelakiego, a z potomstwa zaszczyt i sławę. Gospodarze zamiast się uradować, 6 się niezmiernie, czym napoić i nakarmić nieoczekiwanych gości. Ich uczta była bowiem równie skromna jak oni sami mieli zaledwie okazało się, że 7 piwa i jedynego prosiaka. Kiedy jednak otwarto beczułkę i zabito prosię, 8 przybywa w miarę picia, a mięsem napełniono dziesięć 9. Inaczej zgoła działo się na książęcej uczcie u Popiela, gdzie zabrakło piwa. Za namową przybyszów Piast postanowił zaprosić księcia do siebie, ten zaś zaproszenie przyjął. 10 uczty była ceremonia postrzyżyn syna Piasta, któremu nadano imię Siemowit. 22 Część C: Rozumienie tekstu pisanego C2

Przykład: 0. a. naradę b. biesiadę c. balangę d. zabawę 1. a. tajnych b. utajonych c. tajemnych d. tajemniczych 2. a. sporządzał b. przyrządzał c. urządzał d. wyrządzał 3. a. najściem b. obejściem c. zajściem d. nadejściem 4. a. przestrogą b. przenośnią c. przedmową d. przepowiednią 5. a. majętność b. obfitość c. wystawność d. zamożność 6. a. frasowali b. forsowali c. fryzowali d. fatygowali 7. a. antałek b. kubełek c. ładunek d. tygielek 8. a. wywaru b. nalewki c. trunku d. naparu 9. a. cebrów b. cokołów c. combrów d. cystern 10. a. Załączeniem b. Poręczeniem c. Zwieńczeniem d. Wykończeniem C2 Część C: Rozumienie tekstu pisanego 23

II. Proszę przeczytać podany poniżej tekst i dopasować usunięte z niego fragmenty. Jeden fragment jest zbędny. /5 p. (5 x 1 p.) Janusz jest plastykiem, który konsekwentnie odmawia przyjmowania nagród. Ludzie ze środowiska myślą, że jest skromny, a on nie odbiera nagród, bo musiałby za nie publicznie podziękować. Myśl o występie odbiera mu ochotę do życia do momentu, dopóki nie siądzie i nie napisze listu uzasadniającego odmowę. Pewien dyrektor artystyczny wydawnictwa z Krakowa miał mówić o nowej szacie swego pisma. Najpierw opóźnił swoje przemówienie o kwadrans. A 0 Mównica, na którą miał wstąpić, wydała mu się szafotem, a on sam sobie skazańcem. Nieśmiali niszczą sobie karierę. 1 Zdaniem prof. Stanisława Miki to fatalne złudzenie, któremu ulegają ludzie niepewni, bo świat nie jest sądem. Wiele szczegółów zachowania jednostki umyka percepcji osób z jej towarzystwa. Często są inaczej interpretowane. 2 Będzie się katował rozmyślaniami o tym, jak mógł zareagować. Wpadają mu wówczas do głowy błyskotliwe riposty i niebanalne zachowania. Zdaniem badacza problemu dr. Bernardo Carducciego nieśmiali cierpią na spóźniony zapłon. Kiedy nieśmiały powie wreszcie coś dowcipnego o zaręczynach 3 stwierdza dr Carducci tematem konwersacji już od dłuższego czasu jest małżeństwo. Często jednak zdarza się, że nieśmiały, aby pokonać własny strach przed innymi, mówi całą prawdę o sobie nawet świeżo poznanym osobom. 4 Zdaniem dr Katarzyny Korpolewskiej najgorszą metodą na nieśmiałą osobę są próby ośmielania jej poprzez dawanie taryfy ulgowej. Takie postępowanie jest niewychowawcze, człowiek nieśmiały nie stara się wówczas przezwyciężyć lęku, tylko czyni z niego swój sztandar. Ustępujcie mi, bo brakuje mi pewności siebie. Zdejmuje z siebie swój problem, przerzucając go na otoczenie. 5 Dzięki telefonom komórkowym czy poczcie elektronicznej możemy być w stałej łączności. Jednak komputer i komórka to tylko niebezpieczne namiastki kontaktu ze światem zewnętrznym. 24 Część C: Rozumienie tekstu pisanego C2

A. Tłumaczył się zdenerwowaniem. A gdy już dłużej nie wypadało przewlekać sprawy, po prostu zemdlał. B. Współczesna cywilizacja pozornie ułatwia ludziom komunikowanie się. Łatwo uniknąć spotkania twarzą w twarz, więc teoretycznie to raj dla nieśmiałych. C. Nasza cywilizacja jest coraz szybsza, głośniejsza i bardziej wymagająca. Zalęknieni, zażenowani i przestraszeni podlegają silnej presji i na różne sposoby zmuszani są do zwalczania swych przypadłości. D. Nie wierzą w siebie, swoje umiejętności. Wydaje im się, że są bezlitośnie oceniani. E. Czerwienienie się lub nagła bladość, niemiarowe bicie serca każdy, kto choć raz doznał wstydu wynikającego z nieśmiałości, zna te objawy. F. Nic zatem dziwnego, że nieśmiały czuje się ośmieszony i wpada w popłoch. Takie doświadczenia powodują, że wiele osób w ogóle woli się nie odzywać. G. Gdy nieśmiały czuje, że popełnił niewybaczalną gafę i cały świat się zawalił, otoczenie traktuje ją na przykład jako zabawną czy zwyczajną pomyłkę. Nieśmiały nie ma jednak dla siebie litości. 0. 1. 2. 3. 4. 5. A C2 Część C: Rozumienie tekstu pisanego 25

III. Proszę zgodnie z podanym przykładem połączyć wypowiedzi z kolumny I z wypowiedziami z kolumny II. Odpowiedzi proszę wpisać do tabelki. /10 p. (10 x 1 p.) Rozmowa z Aleksandrem Wolszczanem polskim astronomem, odkrywcą pierwszego obcego układu planetarnego, od lat wymienianym w gronie kandydatów do Nobla z fizyki. I II 0. W Polsce mówi się o panu drugi Kopernik. A Tak. Problem jednak w tym, że nie wiemy, czy gdzieś indziej natura nie wymyśliła czegoś lepszego. 1. Nazwisko Wolszczan powinno więc otwierać w astronomii wszystkie drzwi. B I to niejedną. To mogą być lata fascynujących odkryć. Szuka ich już francuski satelita. W przyszłym roku poleci amerykański teleskop, zaprojektowany po to, by wyglądać planet wielkości Ziemi. 2. Po pana odkryciu we Wszechświecie zaroiło się nagle od planet. C Nie starczyłoby życia naszego i naszych wnuków na dotarcie do takiej planety. Będziemy za to mogli zbadać atmosferę tej planety. Jeśli wykryjemy wolny tlen lub metan, będzie oczywiste, że tam jest życie. 3. Być może nie potrafimy szukać planet typu ziemskiego? D To, niestety, mało prawdopodobne. Nawet jeśli jakaś obca cywilizacja istnieje, to kontakt z nią byłby bardzo trudny, albo wręcz niemożliwy. 4. Znalezienie drugiej Ziemi wydaje się więc niemożliwe. E No tak, niestety 5. Czy dzięki tej metodzie znajdziemy mniejsze planety? F Teoretycznie zamiast węgla mógłby być krzem, zamiast wody amoniak czy metan. Źródłem energii mogłyby być reakcje jądrowe. Możemy sobie też wyobrazić maleńkie istotki, wielkości atomu, żyjące w ten sposób przez ułamek sekundy. 26 Część C: Rozumienie tekstu pisanego C2

6. Cały czas upieramy się przy szukaniu życia podobnego do tego, które znamy stąd. G Na szczęście mamy też inne metody szukania planet. Można na przykład szukać zaćmień, które powstają, gdy obca planeta znajdzie się pomiędzy nami a swoją gwiazdą. Współczesna technika pozwala nam zauważyć nawet niewielkie zaćmienia sygnalizujące obecność obcych planet. 7. I dlatego traktujemy życie ziemskie jako najlepszy wzorzec? H Do pewnego stopnia to prawda, ale i tak muszę się nieźle natrudzić, żeby znaleźć fundusze na badania. 8. Spróbujmy wyobrazić sobie, jak mogłoby wyglądać życie inne od naszego. I To prawdopodobne, bowiem do tej pory najważniejszą metodą poszukiwania planet było odnajdywanie zawirowań w ruchu gwiazd. Niestety, ta metoda nie jest dość czuła, by wykrywać planety podobne do naszej. 9. A jeżeli gdzieś tam w otchłani znajdziemy życie inteligentne? J Odkrycia nowych planet zdarzają się tak często, że stały się rutyną. Jednak nowo odkrywane układy planetarne wyglądają zupełnie inaczej. 10. Załóżmy, że odkryliśmy planetę podobną do Ziemi. Jak się dowiemy, czy istnieje na niej życie? K Szukamy tego, co znamy. Ziemia jest naszym jedynym punktem odniesienia. Zresztą wodór, węgiel, tlen i azot to cztery pierwiastki życia podstawowe we Wszechświecie, my też jesteśmy z nich zbudowani. Natura wzięła je sobie i zlepiła z nich życie. 0. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. E C2 Część C: Rozumienie tekstu pisanego 27

IV. Po przeczytaniu tekstu o długach proszę wpisać fragmenty, w których autor wyraża poniższe opinie. Uwaga! Jedna opinia może znajdować się w kilku fragmentach. / 10 p. (10 x 1 p.) O długach A. Wyobraźmy sobie, że pewnego dnia ludzkość postanawia na serio wziąć biblijny (a także koraniczny) zakaz pożyczania pieniędzy na procent i okazać mu posłuch. Cóż by się stało? ( ) Świat pogrążyłby się w nieopisanym chaosie, nastałaby prawdziwa wojna wszystkich przeciwko wszystkim, zagłada cywilizacji. Wiemy wszyscy, że instytucja kredytu jest fundamentem życia społecznego i gospodarki w naszym świecie. B. Wydaje się, że gdy pożyczam od kogoś pieniądze z zamiarem ich oddania razem z oprocentowaniem, jestem optymistą, mam zaufanie do przyszłości, która będzie na tyle dobra, że pozwoli mi spłacić wierzyciela i tym procentem wynagrodzić go za jego usługę. Podobnie wierzyciel jest chyba optymistą, skoro ufa, że dług mu będzie z naddatkiem zwrócony. Skoro zaś cała produkcja i wymiana w rozwiniętych społeczeństwach są napędzane systemem kredytowym i prawie wszyscy w tym systemie uczestniczą, należy sądzić, że prawie wszyscy mają optymistyczny obraz świata. C. Nie uczestniczyć w obiegu kredytowym jest nadzwyczaj trudno. Nawet jeśli nie mam długów osobistych, ale płacę podatki, jakaś część tych podatków idzie na obsługę długów państwowych, a jeśli po prostu trzymam pieniądze w banku, który nimi obraca, jestem tego banku wierzycielem i dobrodziejem. D. Długi podlegają, oczywiście, wszystkim ogólnym regułom kontraktów cywilnych, mają jednak własną szczególną stronę moralną. Do niedawna istniała osobna kategoria długów honorowych, czyli takich, które gdy nie są spłacone, odzierają dłużnika z honoru; należały tu długi zaciągnięte przy grze w karty, pewnie dlatego, że nie można ich było egzekwować na mocy pisemnej umowy, trzeba więc było wymyślić narzędzie moralne, by zapłatę wymusić, i strach przed hańbą był tym narzędziem. E. Na ogół spłacamy długi, bo stabilność życiowa wymaga, byśmy nie byli ciągani po sądach, ścigani przez komorników itp., lecz pewnie niewielu tylko ma silne poczucie, że jest to sprawa moralna. Podatek, jeśli nie zapłacony w porę, jest też długiem względem państwa, jednak silne moralne przekonanie, że nie wolno przy podatkach oszukiwać, nie jest powszechne. F. W różnych krajach Trzeciego Świata istnieje ciągle niewolnictwo, nie zapisane w prawie, ale całkiem realne, i nędzarze, którzy nie mogą spłacić długów swoich nie beztrosko zaciągniętych, lecz zaciągniętych dla przetrwania idą w prawdziwą niewolę lub oddają w niewolę swoje dzieci. Póki te haniebne i monstrualne wedle naszych dzisiejszych zasad obyczaje nie są radykalnie zniesione, nie powinniśmy spać spokojnie. 28 Część C: Rozumienie tekstu pisanego C2

Przykład: 0. Mowa o hipotetycznym zaniku kredytów: A 1. Pokazany jest związek między systemem pożyczek a wizją świata wierzyciela i dłużnika: 2. Wskazane są środki nacisku stosowane przez wierzycieli w celu odzyskania pieniędzy: 3. Podane są przykłady braku moralności w postępowaniu dłużników: 4. Mówi się o powinnościach finansowych obywateli względem skarbu państwa: 5. Mowa o wszechobecnym systemie pożyczkowym: C2 Część C: Rozumienie tekstu pisanego 29

V. Proszę przeczytać tekst, a następnie zaznaczyć właściwą odpowiedź. /10 p. (10 x 1 p.) Trudno dziś dociec, kto i kiedy wpadł na pomysł, żeby zmienić piasek kwarcowy w szkło. Ta zagadka nieprzerwanie zaprząta głowy naukowców. Archeolodzy ustalili, że zaczęto je produkować najpierw w Mezopotamii, a najstarsze ślady jego użytkowania pochodzą sprzed 3,5 tys. lat. Cenny materiał błyskawicznie się rozprzestrzenił, trafił również do Egiptu. Jednak nabywanie kruchych, przezroczystych przedmiotów długo leżało wyłącznie w zasięgu możliwości osób zamożnych, którym cenne podarki służyły chociażby do wzmacniania autorytetu oraz pozycji w negocjacjach. Dążenie Egipcjan do zdobycia tajemnicy wyrobu szkła jest w pełni zrozumiałe, wynika bowiem z chęci jak najszybszego uniezależnienia się od sprowadzanego towaru. Artykuł opublikowany w Science dowodzi, że faraonom zamiar ten się powiódł. Autorzy publikacji uczeni brytyjscy i niemieccy donoszą o odkryciu w północnym Egipcie pozostałości fabryki szkła z 1250 r. p.n.e. Położone we wschodniej części delty Nilu miasto Qantir było stolicą królów XIX dynastii. Tu właśnie badacze odkopali miejsce, które okazało się starożytnym prototypem huty szkła, kryjącym niezliczoną ilość naczyń ceramicznych z egipskimi napisami. Za najcenniejsze znalezisko uznano fragmenty glinianych tygli, w których wytapiano szkło. Naczynia miały około 15 cm wysokości i 20 cm średnicy u podstawy. Niemal wszystkie były powleczone od wewnątrz warstwą wapna, co jak sądzą archeolodzy miało ułatwić odklejanie się szkła od ścianek naczynia i zapobiec wchodzeniu w reakcję z gliną. Ogółem w Qantir udało się odnaleźć kilka setek różnych naczyń, z których większość nosi ślady różnych etapów wytapiania szkła. Do tygli przyklejone były bryły szkła białego lub kolorowego. W niektórych tyglach zachowały się spore bryły szkła marnej jakości pochodzące z najwcześniejszych etapów jego produkcji widać zatopione ziarna piasku i pył kwarcowy. Dzięki tak licznym i dobrze zachowanym naczyniom badacze mogli pokusić się o odtworzenie procesu wytapiania szkła przez dawnych Egipcjan. Według uczonych produkcja ta odbywała się w kilku etapach. W pierwszym rozdrobniony piasek kwarcowy wsypywano do słoja i ogrzewano do około 900 stopni Celsjusza. Niestety, wytworzone w ten sposób szkło było niedoskonałe zawierało liczne ziarenka piasku oraz bąbelki powietrza. Dlatego rozcierano je na miazgę i przepłukiwano wodą. Następnie szklany proszek mieszano z barwnikiem i za pomocą lejka przesypywano do rozgrzanego tygla. Ten drugi etap musiał przebiegać w temperaturze przekraczającej 1000 stopni Celsjusza. 30 Część C: Rozumienie tekstu pisanego C2

Przykład: 0. Pierwsze zdanie tekstu informuje, że: a. współcześnie brak jednoznacznego rozstrzygnięcia, kto pierwszy zaczął produkować szkło. b. odkryliśmy tajemnicę produkcji szkła dzięki dociekliwości badaczy. c. obecnie niemożliwe jest sprecyzowanie, kto ujawnił tajemnicę wytopu szkła. 1. Stwierdzenie użyte w tekście: Ta zagadka nieprzerwanie zaprząta głowy naukowców oznacza: a. uporządkowanie po latach badań stanu wiedzy na temat miejsca i czasu wytwarzania szkła. b. bezustanne dążenie naukowców do odsłonięcia prawdy o miejscu i czasie wytwarzania szkła. c. nagły wzrost zainteresowania badaczy rozwikłaniem tajemnicy wytopu szkła. 2. Słowa: Cenny materiał błyskawicznie się rozprzestrzenił oznaczają, że a. szkło w niedługim czasie znalazło użytkowników poza Mezopotamią. b. cena szkła w Egipcie kształtowała się rozmaicie na przestrzeni wieków. c. w Mezopotamii szybko opanowano technikę wyrobu różnokształtnych szklanych przedmiotów przestrzennych. 3. Z tekstu dowiadujemy się, że początkowo w Egipcie szklane przedmioty: a. nie posiadały stałej ceny każdorazowo ustalano ją w drodze negocjacji. b. przechowywano w szczelnie zamkniętych pomieszczeniach z obawy, by się nie stłukły i nie straciły koloru. c. stały się skutecznym narzędziem perswazji i zdobywania posłuchu. 4. Z tekstu wynika, że Egipcjanie dążyli do opanowania sztuki wytopu szkła, ponieważ a. chcieli szybko uzależnić od siebie Mezopotamię i zająć jej terytorium. b. wiązało się to z wytwarzaniem ozdób dla faraona i jego rodziny. c. cenili sobie samowystarczalność i samodzielność. C2 Część C: Rozumienie tekstu pisanego 31